Full Text / Transcription of AMIGOE-1984-12-21 (2024)

VANDAAG
* Bestand Colombia gered p.l
* Regeringsverklaring p.3 * In februari export aloëp.5
* Kopa Antiyano nog openp.7 * Saleh: geitenvan Stinapa p.13
€LJ3rèkè_J
Waar gaan al
die griezels naar toe nu engpolitiek denken moet verdwijnen? Amigoe
RAYMUNDOSALEH
...diefstallen...
VRIJDAG 21 D6C€MB€R 1984 101ST6 JBARGfING— NO.: 296
Nieuws
in
vogelvlucht
GENEVE — De basisprijsvan 29
dollar per vat olie wordt gehandhaafd evenals het in november afgesproken verlaagdeproductieplafond van 16miljoen vaten per dag,zo besloot de Opec
ministersconferentie. Men bekijkt mogelijkhedenom tebereiken datde landen zichhouden aanhun quotum. Dit waseen belangrijkpunt inGeneve. Blijkbaar is men niet uit dit probleem gekomen. Na deKerstdagen wordt devergadering vervolgd.
***** COLOMBO — Veiligheidspolitie
heeft gisterenzon 1000Tamilsopgepakt, als lid van de Tamilorganisatie voor afscheiding van Sri Lanka. Dit gebeurdebij het noordelijke Jaffna.Voorde stadNegombo is er een uitgaansverbod van 17 uur; het is gelegen 40 km van Colombia, waar 2 huizen en een winkel van Moslims waren overvallen. Ivm de onrust is er een speciaal ministerie voor de bewaking van strategische plaatsen en essentiële voorzieningen. De conferentie vanallepartijen heeft geen besluitenopgeleverd over het verminderen van de bestaande spanningen.
PALMA — Libie's Gaddafi wil
graag controle opLibie's terugtrekking uit Tsjaad. Volgens hem is er geen Libier meer in Tsjaad. Volgens Parijs bevinden zich in TripoliFranse en Griekse officieren in afwachting van eenmissieals waarnemers. Gaddafi bezocht op Majorca oud-kanselier Kreisly. Hij waarschuwdeSpanje geenrelaties te openen met Israel en voor het lidmaatschap der Nato. Hij verwekte opschuddingdoordat hij hetbestaan van 2 Spaanseenclavesin deSahara
- .rakebracht en diteenprobleem
***** KASSALA — Sudan dat al de
meeste vluchtelingen herbergt van heelAfrika heeft te lijden onder een toenemende toevloed van voor de honger vluchtenden uitEthiopië en Tsjaad. Uit deze landen zijn er al 200.000 aangekomen. Er zijn nog eens 250.000Ethiopiers onderweg naar Sudan, opzoek naar eten.
***** LISSABON—Volgens deAngole
seUnita-guerrillazijn tussen 8en 13 december bij operaties in 7 provincies 196regeringssoldaten en 16Cubanen gedood.Er werden 3 soldaten gevangen genomen en legermaterieel werd vernield. Het leger deelde mee 38 rebellen gedood te hebben.
***** BEIROET —Door eenautobom in
een Libanees Druzendorp zijn 25 mensen gedood of gewond geraakt. Daarna werden vanuit de bergen granaten afgevuurd op de christelijkeBeiroet-wijk,kennelijkalsvergelding.
***** PARIJS—DeFranse en Italiaan
se politie hebben belangrijke leden van deGewapendeLibanese revolutionaire fractie opgepakt, een gevreesde terreurgroep, welke de verantwoordelijkheid opeiste voor 5 aanslagenop instellingenvan Israel en deVS.Een van hen is een vrouw.
***** TELAVIV—DeIsraëlischegehei
medienst zegteen aanslag op deVS ambassadeinTel Avivte hebbenverijdeld. Erwerden onlangs 6Palestijrien opgepak met granaten.
*****
NEWDELHI—Bij een aanslagin
de deelstaatAndhra Pradesh is een communistische parlementariër zwaar gewond geraakt. In deze staat neemt hetpolitiekegeweldin deverkiezingscampagnetoe.
ORANGEVILLE—In deVS-staat
Utah zijn doorbrand 28mijnwerkers opgesloten. Reddingsoperaties moesten gisteren worden gestaakt: devlamnmenzee was te erg. De oorzaak was een oververhitte lopende band. De ingeslotenen hebben zuurstofvoor enige dagen.
*****
LONDEN —De Britse geheime
dienstisivmhetBelgrano-drama beschuldigd van de moord op een oude vrouw. Bij haar werd namelijknaar geheime stukken gezocht over het Argentijnse oorlogsschip dat tijdens de deMalvinasoorlog werd getorpedeerd. De dame werd in maart met een steekwond dood gevonden. Zij had geheime agenten in haar huis verrast, aldus LabourparlementarierDalyell, omwiens tantehetgaat.
*****
SINGAPORE—De morgeninSin
gapore te houden verkiezingen moeten de weg effenen voor de oudste zoonvan premierLeeKuan Yew. Hij is nu brigadegeneraalen doetzijnintrede in de politiek. Zijn vader regeertde stadsstaat al sinds59en wil in 88 aftreden. Vaak won Lee alle parlementszetels. Mocht ditnu weer gebeurendankrijgt deoppositietoch 3 zetels, maar bij belangrijke zaken zonderstemrecht.
Kamer voor vormende projecten Andes-gebied
DENHAAG—De TweedeKa
mer heeft ministervan Ontwikkelings- samenwerking Schoo via een motie latenweten datze de betrokkenheid bij de ontwikkelingsprojecten in het Andesgebied in Latijns Amerika niet terug moet schroeven.De projecten welke de armen weerbaar maken en die de democratie bevorderen moeten juistworden voortgezet. De motie was ingediend door de PvdA. Van Peruaanse zijde isin hetverleden bij meer dan één gelegenheidkritiek geleverd, onder meer indirect op Nederland voor ontwikkelingswerk in het Andesgebied.
WILLEMSTAD - Het tele
foon- bedrijf'SetelNVbegintdeze maand met de distributie van de nieuwe telefoongidsvoor hetjaar 1985. De gids, waarin de abonnee- gegevens tot en met 15 september verwerkt zijn, onderging voor wat betreft de informatie over internationaletelefoon- gesprekken enige uitbreiding. Dit
maal worden in de gids ook de toegangs- nummers van de belangrijkste steden in Canada, Colombia en Venezuela vermeld.
De omslagvan degids voor 1985 geeft een onderdeel van de complexe technische verbindingen in de nieuwe electronische centrales van deSetel weer.
Groei wereldhandel neemt af OESO: economische groep in industrielanden houdt aan
PARIJS—De economische
groei in de Westerse industrie- landenzal de komende achttien maanden voortduren, zij het dat het groei- tempo vooral in Noord- Amerika minder hoog zal zijn dan dit jaar.De inflatie zal daarbij nauwelijks toenemen en er zullen netto vier totvijf miljoen nieuwe arbeids- plaatsen ontstaan. Dit zegt de Organisatievoor Economische Samenwerkingen Ontwikkeling(OESO)inzijn donderdag gepubliceerde halfjaarlijkse rapport over deeconomische vooruitzichtenvoor de aangesloten24 industrie-landen.
Volgens de OESO zullep de
economische resultaten over 1984 in veel opzichten de beste sinds jaren zijn. De toeneming van de produktie in deaangeslotenlandenis metnaar schatting 4,75 procent de grootste sinds 1976. Ook de verwachte groei van het volume van de wereldhandel, negenprocent, is het
oesie resultaat sinds 1976. De gemiddeldeinflatie van vijfprocent in deOESO- landenis zelfs het laagste percentage sinds 1972. Alleen wat betreft de werkloosheid was de ontwikkeling ongunstig. Er kwamen in het OESO- gebied ongeveer vijf miljoen werklozen bij. Zon sterke groei was sinds 1979 niet meer voorgekomen,.
Hoewel 1984 dus in het alge
meen een gunstig jaarwas, zijn er volgens de OESO nog wel degelijkproblemen. Er zijn tussen deaangesloten landengrote verschillen in economische groei. De expansie in West- Europa is bescheiden en heeft niet kunnen verhinderen dat de werkloosheid is opgelopen tot ruim elfprocent van de beroepsbevolking, hethoogste percentage sinds de Tweede Wereldoorlog.
Verder signaleert de OESO
aan de economische horizon enkele wolken. De organisatie vraagt zich vooral afof deVere
nigdeStaten opmiddellangetermijn kunnen blijven leven met enorme tekorten op debegroting en de betalings- balans, maar maakt zich ook zorgen over de ontwikkeling van de betalingsbalans- situatievan deaangesloten landen in het algemeen. Tenslotte stelt de organisatie vast dat de schuld- problemen van de ontwikkelings- landen nog nietvolledigzijn opgelosten dat er nog steeds sprake is van discriminatie in de internationalehandel.
De OESO verwacht dat de
groei van dewereld- handel, die voor dit jaarwordt geraamd op ongeveer negenprocent, volgend jaar zal verminderen tot iets meer dan zes procent. De verwachte toeneming van de import- groeiin delandenbuitende OESO zal nietvoldoende zijn om deafnemingvan de groei van de onderlingehandel van de industrie- landente compenseren.De OESOhoudterrekening meedat de groeivan dewereldhandelin 1986 nogverder zal inzakken.
M-19 EN PRESIDENT BETANCUR BEREIKEN AKKOORD
Guerrillagroep ontmantelt hoofdkwartier in Corinto
Bestand Colombia op nippertje gered
BOGOTA — Het Colombiaanse bestand tussen guerrilla en
regering is door het ingrijpenvan presidentBelisarioBetancur gered. Toen had de guerrillabeweging M-19 debemiddeling al ingeroepen van de Mexicaanse president Miguel de la Madrid en de Spaanseregeringsleider Felipe Gonzalez om een mislukking ervan te voorkomen. M-19 achtte ditin gevaar wegens de overval door het leger op zijnhoofdkwartier. Een breukin het vredesoverleg metM-19 had ookbetekend datEPL zich zou terugtrekken uit ditproces dat met zoveel moeite op gangwas gebracht doorpresidentBelisario Betancur, diedaarbij detegenwerkingvan vooraldekantvan hetlegeren de gegoedeburgerij tegen zijn plannen negeerde. In overleg met de president heeft M-19 besloten zijn hoofdkwartier te ontmantelen. Het vredesproces is voor een ogenblikweer gered.
Het verzoek werd de beide
staatshoofden via de ambassades van Colombia in Mexico en Spanje ter hand gesteld. M-19 nam Mexico enSpanje in dearm omdat men in die landen in het verleden gesprokenhadmet presidentBetancur, de grondlegger van het vredesproces in Colombia.In beide gevallen was hetM-19-leider Ivan Marino Ospina geweest die met deColombiaanse president overlegde en die in augustus ookzijn handtekening zette onder hetbestand tussen de regering en M-19 dat uiteindelijk tot een vredesverdrag moet leiden.
Hetrommelde alenigetijdtus
sen deregeringen M-19. Zo werden laatst drie M-19-leider_ op gepakt wegens illegaal wapenbezit. Er is nu echter sprakevan een volledige crisis welke ontstond toen het leger het hoofdkwartier van M-19 overviel dat in hetzuidwestelijk gelegen Corinto is gevestigd. Ook van de kant van de Vredescommissie welke indertijddoordepresident werd ingesteld en welke het overleg met de guerrilla voerde dat uiteindelijk tot het bestand leidde werd bezorgdheid uitgesproken over deeventuelegevol
gen van de leger-actie. Er werden bij deactie helicopters ingezet welke het kampement bombardeerden. Het commissielid Laura Restrepo die ter plaatse waskon bijvoorbeeld slechts met moeite aan de vijandelijkheden ontkomen. Zij was daarmetverschillendejournalisten.Volgens Restrepo heeft M-19in antwoord op de gevechtshandelingen van leger en politie mijnen gelegdin
de omgevingvan zijnhoofdkwartier en zijner loopgravenbetrokken.
De vertegenwoordiger van M
19 in de Nationale dialoogcommissie GerardoArdila lietop een persconferentie weter. dat als president Betancur niet tussenbeiden kwam om de gemoederen te bedaren M-19 weer naar de wapenszougrijpen. Dan gaanwe metalonze strijdersin de staden op hetplatteland weer de illegaliteitin en wordt de strijdhervat, aldus Ardila. Het Volksbevrijdingsfront EPL, een der andere guerrilla- groepen welke meedoet aan het bestand,
waarschuwde toen datalser een breuk kwam met M-19 ook EPL de overlegtafel zou verlaten om destrijd te hervatten.
Minister van Defensie, gene
raal Miguel Vega Uribe, echter zeiaanjournalisten datde M-19-strijders ongewapend de gevechtszone zouden kunnen ver
laten en dan niet aangehouden zouden worden. Hij waarschuwde echter dat het leger onder geen enkele voorwaarde kon toestaan dat er mensen gewapend rondlopen zonder daartoe gemachtigd te zijn of dat terreinen ondermijnd worden of dat gebiedenzonder enigetitelop eigen gezag bestemd worden voor exclusief gebruik door een of anderegroep,in ditgevaleen guerrillabeweging. Volgens de minister van Defensie heeft M-19 een eigen onafhankelijke republiek opgericht in het bossengebied bij de stad Corinto in het Cauca-departement.
Devoorzittervan deNationale
vredescommissie John Agudelo Rios begaf zich onmiddellijk na het vernemen van het conflict naar het strijdgebied om te proberen tot een staakt het vuren tekomen. Bij de schermutselingen zijn een dode en twee gewonden gevallen bij het leger. Bij M-19 zoudener vierzwaargewonden zijn.
Door de bemiddeling van pre
sidentBetancur isnu bereikt dat devijandelijkhedentussen leger enM-19 gestaaktworden. De gu
errillagroep heeft toegezegdzijn hoofdkwartier te ontmantelen. De M-19-leden kunnen ongemoeid het hoofdkwartier verlaten. De evacuatie van de gewonden gebeurde onder toezicht van het RodeKruis. Na hetbereiken van deovereenkomst zei Defensie-minister Vega Uribe dat het vredesproces door moet gaan maar dan wel zonder deaanwezigheidvan gewapendegroepen.
Het moeizame streven van
president Betancur om tot vrede te komen in het door guerrillastrijd verscheurde en onveilig gemaakteColombia dreigdedus bijna op niets uit te lopen. Zeer tenpleziere misschienvan de tegenstandersvan dit pacificatiebeleid. Tot heden toe heeft Betancur bereikt dat de vier belangrijkste guerrillabewegingen aan het bestand deelnemen en ook deelnemenaan de nationale dialoog.Het doelvan de dialoog is dat men tot overeenstemming komt over de noodzakelijk geachte veranderingen op sociaal, economisch en politiek gebied, waarna de desbetreffende instanties zoals het parlement de beslissingen moeten nemen.
Waterrantsoen
MANAGUA — De bevol
king van Managua, groot ongeveer 600.000 mensen, krijgt twee dagen per week geendrinkwateruitdekraan. Tot deze maatregel heeft de gemeentelijke overheid moeten besluiten omdat de lagune van Asososca nog slechts een beperkte voorraad water kent. VandaarbetrektManaguazijn drinkwater.Er isniet meegedeeld hoe lang dit kan duren.
Assad voorziet in opvolging
DAMASCUS—President Ha
fez Assad heeft zijn oudste zoon Basselaangewezenalszijneventuele opvolger. Zo verluidtin de buitenlandsepers. Assadis hierbijkennelijk gezwichtvoor druk vanuitpolitieke kringen om een opvolgeraan te wijzen. Met deze keuze werd voorbijgegaan aan zijn broer Rifaat, die als adjudantvan de president optreedt.
Leger belooft aanzienlijk aantal vrijlatingen Partijen Uruguay over amnestie verdeeld
MONTEVIDEO — De poli
tieke partijen in Uruguay proberenelkaartevinden om toteen voorsteltekomen voor een algemene amnestiewet. Van legerzijde heeft men ondertussenlaten uitlekken dat er talrijke politieke gevangenen zullen worden vrijgelatenvoordat hetbugerbewind dezaken in maartoverneemt.
Luitenant generaal Hugo Me
dina, commandantvan de infanterie, lietzich tegenover journalisten de omschrijving ontvangenvaneen«aanzienlijk aantal» gevangenen dat de vrijheid herkrijgt in de naaste toekomst. De meesten zijn vrij voor het militaire bewind terugtreedt, aldus de generaal. Het militair hooggerechtshofis bezig met herzieningvantientallenrechtszaken. In totaal zijn er op het ogenblik 450 politieke gevangenen, van wie de meesten tot de Tupamaros-guerrillabeweging behoorden en andere organisaties welke naar de wapens grepen in de jarenzeventig of lid waren van de verboden Communistische partij. Bij het leger erkent men datals men dekwestie van de politieke gevangen weet op te los
sen dit een belangrijke bijdrage zal betekenen aan de politieke rust in het land.
De politieke partijen zijn het
op dit punt niet metelkaareens. Daarbijstaatde gematigdeColoradospartij ophet standpunt dat er een amnestie moet komen voor de politieke misdrijven en datvia een pardon diegenen bevrijd worden die wegens een delict zijn veroordeeld. Het linkse Frente amplio is hetniet eens metdezebenadering.Ook deNationale partij is het er niet mee eens. Deze twee groeperingeneisen een algeheleenonvoorwaardelijke amnestie. Men heeft elkaar op dit gebied nog niet gevonden.
Bloed geven
MANAGUA— Op uitnodi
ging van de Sandinistische regering is de Amerikaanse acteurMartin Sheen in Nicaragua opbezoekgekomen. Hij kwam met een heel gezelschap. De uitnodigingwas afkomstigvan gekozen presidentDaniel Ortega.Deze was in oktober ondermeer op bezoekgeweestin Hollywooden was toen ontvangen dooreen aantal filmsterren zoals Sheen,Robert Oxforth,Elizabeth Montgomery enz. In Nicaragua bezocht men verschillendehistorische plekjes. Onder meer stond er een ontmoeting met de moeders op het programma diekinderen hebben verloren in de strijd tegen de contrarevolutionairen.In Managua melddehetgezelschapzichby hetRode Kruis om er bloed te geven. Zei Sheen:Dit gebeurt om op symbolische wijze het bloed te vergoeden dat door Nicaraguanen wordt verloren door de schuldvanhet beleid van de Amerikaanse regering.
Regering in Bolivia afgetreden
LA PAZ — De Boliviaanse
regering is afgetreden. PresidentHernan Siles Zuazois al begonnenmet overlegvoor de vormingvan een nieuweregeringsploegwelke hetlandmoetleiden tot aan deverkiezingenvan juni 1985.De huidigeregeringzat sedertoktober 1982maarkende in dieperiode een wisselende samenstelling. Zo trad de Linkse MIR-beweging uit het kabinet, keerde terugenvertroktweeweken geledenweer grotendeels.
Grote demonstratie voor politieke gevangenen in Uruguay
MONTEVIDEO — Tiendui
zenden mensen hebben in de hoofdstad van Uruguay gedemonsteerdvoor devrijlatingvan deongeveer450 tot500politieke gevangenen.De organisatievan debetoging berustte bij de vakbewegingen werdgesteunddoor deNationalepartij enhetFrente amplio van linkse partijen. De Colorados partij welke onlangs won metaan hethoofdJulioSanguinetti deedniet mee.
SU-Defensie-minister Ustinov overleden
MOSKOU — De Sovjet
minister van Defensie, maarschalkDmitri Ustinov is op 76 jarige leeftijd overleden. Zo werdvanmorgen vernomen in hetHuisvan devakbeweging.
Hetbericht was toen nog niet
bekend gemaakt door de Russische radio en tv en evenmin door het persbureau Tass. Het Huisvan devakbewegingligttegenover het Kremlin en wordt doorgaans gebruikt alsrouwcentrum voor belangrijkepartijfiguren.
Het overlijden van Ustinov
komtniet alseen verrassing. Al geruimetijd werd hij niet meer in het openbaar gezien. Het laatst was dat op 27 september.. Een aanwijzingvoor zijn overlijden is dat de autoriteitenbesloten hebben dewedstrijdvoor het wereldkampioenschap schaken voor vandaag tussen Anatoly Karpov enGarryKasparov uitte stellen. De wedstrijden voor de schaaktitelzijn in Kolommenzaalvan hetHuisvandevakbonden en juist ditdeel van het gebouw wordt alschapelle ardente gebruikt voor hiërarchisch hoge partijfiguren bij hun overlijden.
Een AP-correspondent werd vanmorgen niet tot het gebouw toegelaten. Een der personeelsleden zei dat Ustinov woensdag al is overledenen dat hij dit weekeinde wordt opgebaard om maandag begraven te worden.
Maarschalk Ustinov was se
dert acht jaar minister van Defensie. Hij maakte deel uitvan het Politbureau dat nu nog slechts elf leden telt. Ustinov werd erlidvan in 1976. Hij heeft niet alleen naam gemaakt als militair maar vooral als degene die de Defensieindustrie van de Sovjet Unie op poten zette. Zo werd hij in 1942 onderscheiden alsHeldvan de socialistischearbeidvoorzijnbijdrageaande toename van deoorlogindustrie tydens de Tweede Wereldoorlog. Onder hetbewindvanKruschev werdhij onthevenvanzijn economische opdracht nadat hij in 1961 weer eens een onderscheiding had gekregen voor zijn bijdrage aan de ontwikkelingvan bepaaldesystemenvoor hetRussische ruimtevaartprogramma, maarin 1964keerde hijterugom niet meer te verdwijnenvan het politieke toneel inRusland.
I — c)^ . _^
"
_ Restaurant TheWine Cellar ./£* BfR Concordiastraat-Tel. 612178
J^L I VoelU echt eens even uit... 11
Mensen
Op Bonaire kreeg LUIS DE PALM een certificaat van waardering overhandigd door waarnemend gezaghebber Franklin Crestian voor zijn enorme inzet aangaande toeristische propaganda voor het eiland. De Palm vertrekt naar Aruba, waar hijreeds vele jaren verbleef. Het Bonaireaanse BC heeft een contract met De Palm gesloten, waarin vastgelegd is dathij de officiële toeristen- vertegenwoordiger is van het Flamingo- eiland.
*****
De Arubaan ALBERT VAN TRIKT isaan de Vrije Universiteit van Amsterdam geslaagd voor de tandartsen- studie. De jonge tandarts is oud leerling van het Colegio Arubano. Hij wordt binnenkort op Aruba verwacht.
lp 3|t -f. V 'T
In Israël is de "operatie uittrekken" van start gegaan. De Israëlische Militaire POLITIE patrouilleert sindsenkele dagenin de stedenmet deopdrachtscherp te letten opburgersdie militaire kledingstukken dragen en deze ter plaatse in beslag nemen. De operatie isop touw gezetom tienduizendenstuksjassen,hemden, truien, broeken en andere kledingstukken terug te vorderen, die de laatstejarenuit dedepots van het leger zijn verdwenen. Toen de operatie van start ging, had menbinnen tweeuur genoeg in beslag genomen om een wasserijeen dagaanhetwerkte houden. Burgers moesten hun lergertruien en jassen afgeven en kregen een proces- verbaal we
genshetontvreemdenvan legergoederen. Tot grote hilariteit moest een man ter plaatse zijn broek uittrekken.
* ... *
Het was letterlijk "BUIK- AAN BUIK", toen 11aanstaandemoeders, hun echtgenoten en een zwangerschaps- instructrice bleven stekenin een liftkooi en een halfuur tussen twee verdiepingenbleven hangen.Hetincident deed zich onlangs voor in een Amerikaansziekenhuis, toen alle 23 slachtoffers op weg waren naar een verdieping voor bezichtiging van een nieuwe verloskamer. De liftkooi steegmaar eenmeterhoogenstoptetoen.De "lifters" stondenletterlijk"buikaan - buik" en voelden zich als haringen in een ton. De onderhoudsmonteurkreeg de liftkooi niet in beweging. Hij brak de deuren open en zette een ladder tegen de lift waarlangs de vrouwen en mannen naar beneden konden klimmen. Een
woordvoerster van het ziekenhuiskon nietzeggenhoeveelkilo de liftkooi kon hebben, maar men was erwel metteveleningegaan."Op weg naar deverloskamer moesten de "lifters" al vroegtijdigverlost worden." Het zou een leuke titel voor een "thriller" zijn.
*****
Britse artsen mogen MEISJES beneden de 16jaargeenpil voorschrijven zonder toestemming van de ouders. Met deze beslissing heeft het Gerechtshof in Londen een circulaire van het Ministerie van Gezondheid on
gedaan gemaakt waarin die mogelijkheid, "in uitzonderingsgevallen", wel werd geboden.De Britse artsenorganisatieheeft in reaktie op het vonnis de vrees uitgesproken dat het aantal ongewenste zwangerschappen in groot- Brittannië zal toenemen.
De "VERSCHRIKKELIJKE SNEEUWMAN" bestaat, al zal hij er naar alle waarschijnlijkheid niet zo uitzien als op de bijgaande afbeelding. Maar hoe hij er wel uitziet, weet ook niemand precies. Er worden allerlei gissingen gedaan.DrIgorKozlov is er in elk geval van overtuigddat de "verschrikkelijke sneeuwman" in zijn eigen Rusland bestaat. Hij is een van de organisatoren van expedities die inhet Hooggebergte naar de "Jeti" op zoek zijn gegaan en zegt dat de gemiddelde "Jeti" niet groter is dan de gemiddelde mens, maar dater uitschieterszijn vanbijna twee meter. Hij verplaatst zich met een gemiddelde snelheid van 12kilometer per uur en zijn voeten onderscheiden zich van dievan de mens doorhungrootte en aan het lopen op een steenachtige bodem aangepaste bouw. Het samengestelde portret van de"Jeti" isgetekend op basis van een chip van 5000 beschrijvingenvan personen die zeggen dat zij hem tegenkwamen, een vijftigtal foto's en gipsafgietsels van voetafdrukken. Volgens de deskundige is de "Jeti"ongevaarlijkvoor de mens en leidt hij een solitairbestaan. Overdevoortplantingswijzelaat Kozlov zich niet uit. Zijn onderzoekspitstzich momenteel toeop het vangen van een levende "Jeti" door middel van "aromatisch lokaas".
Een 60-jarigeCANADEES mag scheiden omdathetrokenvan sigaretten doorzijn vrouw zijn gezondheid schaaddeen een fysieke en mentale wreedheid vormde. Voor het Hooggerechtshofvan Quebeczei de eiser dat zijn vrouw meer dan twee pakjes sigarettenper dagrookte en niet genegen was te minderen. De manlegde medischeverklaringen over waarin staat dat hij allergisch is voor tabak. Het rokende gedrag van zijn vrouw heeft deman 35 jaarweten uit te houden.Hetzal welwennen worden, nuhij niet meerkan ruziën over "jerookt teveel".
*****
Verkrachting binnen het HUWELIJK is sindskort strafbaar in de Amerikaanse Staat New- York. Tot dusverkon een man pas worden vervolgdin gevallen dat derechtbank een scheidingtussen tafelenbedhad bekrachtigd. Het Gerechtshof achtte geen gronden aanwezig om onderscheidte maken tussen verkrachting binnen en buiten het huwelijk. De uitzondering diein dewetwordt gemaakt tussen verkrachtingbinnen en buiten het huwelijk noemde hij in strijd met het grondwetbeginsel waarbij vrouwen dezelfde bescherminggenietenalsmannen. In het vonnis is tevens een einde gemaaktaan onderscheidin geslachten.Theoretisch ishetin de staatNew- Yorkvoortaan mogelijk dat ook vrouwen kunnen worden vervolgd wegens verkrachting.
*****
De plaats van de VROUWis dezer dagenin Spanje ookin de kolenmijnen. En 27-jarige Spaanse solliciteerdevoor mijnwerker en omdat ze aan alle vereisten voldeed is ze aangenomen. De grondwet schrijft gelijkheidvan
man envrouw voor.Maar het besluit om vrouwen als mijnwerker toe te laten, heeftvragen opgeroepen. Een bestuurslid van de mijnwerkersbond schreef in een open briefaan demijndirectie datmen het eens was wat de grondwet betrof, maar zich afvroeg wat voor rechten een vrouw had in een industrie die helemaal gesneden was op de man. Hij vermeldde verder, dat hethem nietkon schelenmeteen vrouw een was- enkleedruimte te delen,maar wat zouhaarman ervanvinden.Alswedusmethet bestuurslid meeredeneren kan een vrouw in de mijnwerken als ze geenman heeft, want dankan dieook geenbezwaarhebben.De Spaanse vrouwen zullen dit "meedenken" zeker op prijs stellen.
$ $ *
$ ï(s
Amigoe
UITGEVERIJ AMIGOE NV. Scherpenheuvel z/ n of POB 577 Curacao NA. Giro 440.000 Bankrek: nr. 11-07-313 Algemene Bank N.V. Bankrek nr. 874.825.10
Maduro & Curiel's Bank n.v. CURACAO Centrale (alle afdelingen) 672000
Directie: NamensAntillean News Holding n.v.: R.F. Snow Adjunct: I.M.Ph.de Maayer-Hollander.
Hoofdredactie: waarnemend voor: LaureenRavelli-Schenk Overige leden Redaktie: Toon van Dongen. Hanneke van Kouwen, Max Suart (sportverslaggever), Sheila Rhodes (secretaresse), Solange Isselt (opmaak) enKen Wong (fotograaf).
ADVERTENTIE-AFDELING Aanname advertenties: Maandagt/mvrijdag van 7.30-16.00uur;
Zaterdag 7.30-10.00 uur. Alle advertenties voor de komende dag moeten 1 dag van tevorenvoor 3 uurbinnen zijn. Advertentie-afdeling (acquisitie): Ingrid de Maayer,Viola Bernardus en Janny Naaldijk.
ZOEKERTJES: verschijnen op dinsdagen vrijdag en kunnen iedere dag tussen 7.3016.00uur worden opgegeven: behalve op zaterdag. Alleen zoekertjes die op maandag en donderdag voor 12 uur binnen zijn, kunnen de dag daarop (dus dinsdag en vrijdag) verschijnen.
UITGEVERIJ AMIGOE (ARUBA) N.V Nassaustraat 110, tel.: 24333(drie lijnen). Directeur-Hoofdredacteur: Josvan der Schoot. Redaktie: Ramiro Tromp, Ludwina Perez, Djisbie Franken (fotograaf). Advertentie-afdeling: Josvan der Schooten Etleen Landsmark.
BONAIRE: CORRESPONDENT: Hubert Linkels, Kaya Gobernador N Debrot 154. tel.: 8627.
SINT MAARTEN: Abonnement en Advertenties: PopularAgencies, SMTC Building. IllidgeRoad 38, Tel.: 2737. Losse nummers: Papergarden, Food Center, Shipwreck Stores in: Frontstreet (opposite Holland House), Great Bay Hotel, Little BayHotel. Mullet BayHotelen Papertrip Julianaluchthaven.
SABA: Vertegenwoordigster / Correspondente: Ruth Hassell, Hell's Gate, tel.: 2265. 2266 (werk) en 2299(thuis).
ST EUSTATIUS: Vertegenwoordigster/ Correspondente: mevrouw Peggy van de Horde, Whitewallweg1.
DEN HAAG CORRESPONDENT Frans Kok (tel.: 070-614911)
HILVERSUM CORRESPONDENTEN B. JosdeRoo en Victor Hafkamp:Radio Nederland Wereldomroep (tel.: 035-16151 toestel 319).
UTRECHT Frans Croes (fotograaf).
WASHINGTON Medewerker: Paul Comenencia (tel : 2024623933).
MIAMI- medewerker: David Serphos. 1420 South Bay-shore Drive 503, Miami Florida 33131
Persagentschappen: ANP en AP. Samenwerkingsovereenkomst met The Miami Herald, de Haagsche Courant, de Brabantse Pers.
DRUKKERIJ: Rotaprint n.v. DISTRIBUTIE (abonnementen) Curacao:Districo n.v., tel.:70503.70504en 70304. Voor klachten gelieve dezenummers op te bellen. Het abonnementsgeldkan ook betaald worden via Giro rek. nr. 208.000, Maduro'sBank rek. nr. 286.330.08en ABNrek nr 11.15.626. Aruba: Nassaustraat 110,tel.: 24333. Bonaire(Abonnementen enIncasso): mv. A. Wong - Loi - Sing, Noord Salinja. Losse nummers 50cent. Abonnementsprijs op alle eilandenvan de Nederlandse Antillen veertien gulden per maand.
Buiten Antillen (Nederland): NAfl. 80,15 per maand (luchtpost) of NAfl. 24,00per maand (zeepost); jaarlijksvooruit te betalen.
Tom Poes en het Kukel DoorMartenToonder
4871 — Nu heer Bommel eenmaal een besluit genomen had, scheen er een zware lastvan hem afgewenteld te zijn. Gevolgd doorjuffrouwDoddel daaldehijafin dekelder, voorzagzichvaneen houweelen stapteop hetgataf, datnog steedsin devloer gaapte.
"Deze opening geefttoegang tot deDroon", zo sprak hij. "Watknap, Ollie", zei de bezoekster. "Hoe heb jehetverzonnen? Hoe durf je!"
"Och," hernam heer Bommel, terwijl hij zich voorzichtig liet zakken. "Eenpoosje geleden hebik dit doorde jongevriend laten aanbrengen.Met een kwintenstraler, jeweet wel.Men moet tenslottein staatzijn omdevijandtebereiken,wanneer denood hoogkomt. Ennuis detijdrijp, datvoelik. Vaarwel,Doddeltje!" Met dezewoordenverloorhijzijnsteunpunt, zodathij meteen
Kletsene, geluidin de duisternisverdween.
"Ollie!"riep debuurvrouw uit. "Benjegevallen? Heb jejepijn gedaan?"
Uit de diepteklonk enig geplas, gevolgd door een benauwd
kuchje. "Uche, uche.Het is niets!"riep heerBommels stem galmend naar boven. "Ik ben een beetje omlaag gekukeld. Maar geennood. Het is altijdnogbeter dan een min kukel." Daarop volgde hetgeluidvan soppendevoetstappen diein de
verteverdwenen enjuffrouwDoddel bleefvolbewondering alleen achter.
Intussen was de markies De Cantecler by het moeras op de
steen toegetreden waarAk-ak dewaarnemer stond.
"Eh bien, amice", sprak deedelman."Latenwij een eindeaan
deze vertoningmaken., Doe uw plicht en meet een aanzienlijk kukel".
ÖT/rJx \ 'CV^cQ^___>^W<&i"r^ f /P?Y\Ü
A/r. Anthony Christian Peterson Mr. and Mrs. Ruben Damian Mansur~~X
\l and Mrs. Maria Bislip request the honor ofyour presence \
y. request the honor ofyour presence at the marriage oftheir son
\\ at the marriage oftheir daughter
[i Patricia Ann Eric Elias
>: to to \
i\ Mr. Eric Elias Mansur Miss Patricia Ann Peterson
X l
y. The religious ceremony will take place on Thursday, the twenty-seventh ofDecember :
>'. at 5:30 p.m. in the Saint Francis Church in Oranjestad. j.
[\ Reception: 8:30 p.m. - 10:30 p.m. in the Ballroom ofthe Concorde Hotel. :'
\ Aruba - December, 1984 Amba - December. 1984 \\
>j Parkietenbos 9 Bachstraat 7:«
y* '.'
'"
Please considerthis apersonal invitationfor the Netherlands Antilles. I< >'. :<
AMIGOE
Nrö Gladys Chemaly >*$^jR
__^ Antonio Scippa
jjjj^ invite uou to o+uvtc vMh tn__i
in. Vrve. c&vcmonu al Ur\<u.i rruxiiixxae. 4
Q)unsau, fcne Wuttietn oi JJcccmheA. '
nineice-n JviMvo_e3 and CAankii-lceui I
at naXi alle* e__^_ti o dLock I
&n&iat&n Jjoxocwo-ia-n O-rvn
242 §L_o.ton tfloaè
Ujo-oooaouixh, VlCa__aclvuac_ta
Jl^ccption irrvrnediatJUi loVCovÜna
Please considerthis apersonal invitation.
iSI Future address: INemcoWay |||
«__feiS m/mf MaSS-01432__è JW
PAGINA 2
HENRY By Dick Hodgins
Jim Henson's MUPPETS
QUINCY By Ted Shegrer
BEETLE BAILEY By Mort Walker
VRIJDAG 21 D6CeM66R 1984
9#^u&i-__^^
Pas kv
Takv ki kara lo mi bai felisita Hosé i Maria kv nan yuchi kontentu denkura di baka?
Paso ta ayera makore na mal ordu kv Hulio i Marieta ka bini mi panaderïa kansami p'un kipashi bieu pa nan kriaturanan.
Mi di kv nan: Bai! No bin molestiami! Bai Sociale Zaken pidi Herodus vn moda pa boso stop dipari.
OPI (48-84)
(Organisashon Planifikashon
Independensha)
MAATREGELEN ZULLEN VOORAL "SOCIAAL STERKEREN" RAKEN
Premier Liberia in regeringsverklaring
Nationale crisis noodzaakt tot herverdeling nationaal inkomen
WILLEMSTAD— Om de nationalecrisis waarin de Antillen
verkeren en om de negatieve effecten van de snel neergaande economie op de productie en dewerkgelegenheidhethoofd te kunnen bieden, zullen er op allefronten maatregelen moeten worden getroffen. De zwakstenin de samenleving, zo zei minister- president MariaLiberia- Peters in devanmorgen doorhaar uitgesprokenregerings- verklaring,mogendaarbijnietdedupe worden.De noodzakelijkeherverdelingvan hetnationaalinkomen, waarschuwde depremier, zal danook voor een grootdeel op deschoudersvan de sociaal sterkerenmoetenrusten. Offers met betrekking tot de inkomens van het overheids- personeel, de vrije beroepens- groepenen andere inkomens, zo kondigde zij aan,zullenonvermijdelijkzijn.Daarvoor behoeft deregering de actieve steun en loyaliteit van zowel Statenleden als bevolking. Voor zelfzucht ofengpolitiek denken, isernu geenplaats, benadrukte zij.
De situatie zoals deze zich nu
voordoet, brengt met zich mee datvan hetopvoeren van collectieve voorzieningen geen sprake zal kunnen zijn, bracht de premiernaarvoren. Zij wees er met klem op dat er nu, integendeel, binnen de samenleving een bundeling van alle krachten dientplaats te vinden en alleinspanningen gericht moeten zijn om het tot nu toebereikte zoveel mogelijk vast te houden en om een verdere afbrokkeling van het economisch bestel af te weren. Behalve maatregelen op gebied van de inkomens, is daardoor ondermeer ook een stringenterregulering van de prijzen van goederen noodzakelijk, voerde zij aan. Een ingrijpende sanering van het overheids- apparaat en een drastische verlagingvan deoverheids- uitgaven zullenevenzo metgrote urgentie moeten worden doorgevoerd, aldusLiberia. Alle maatregelen dieevenweldoor deregering momenteel in overweging worden genomen,zullenvoordat zij worden toegepast met de sociale partners worden doorgenomen, verzekerde de premier. Liberia voegde hier evenwelaan toe, dat dit overleg geen al te grote vertraging van deuitvoering van de maatregelen zal mogen veroorzaken.
De verwezenlijking van de
aparte status voor Aruba zal door decrisis- situatieoverigens niet mogen worden beïnvloed. Die situatie, aldus de premier, zal voor deregering geen motief zijn om de werkzaamheden met betrekkingtot deuittreding van Aruba uit de Antilliaanse constellatie en de herstructurering van deAntillen van Vijf, te vertragen. Die werkzaamheden zullen met de nodige diligentie worden voortgezet, verzekerde zij
Aan stimulering van nieuwe
investeringen zal door het kabinet Liberia de nodige aandacht wordenbesteed.Depremierkondigde in dit opzicht een aantal wetsvoorstellenaan, die investerings- stimulerende maatregelen behelsen. Ondermeer maakte zij een wijzigings-voorstel bekend voor wat betreft de In
komsten- landsverordening en deWinstbelasting- verordening. Die wijzigingen houden een uitbreiding in van defiscale faciliteitendoormiddelvan invoering van een algemeen geldende investerings- aftrekregeling en een regeling van de mogelijkheid tot vervroegde afschrijvingen. Faciliteiten dietot dusverre op de Antillen slechtsvan toepassing waren op luchtvaart-en scheepvaart- maatschappijen.
Als aanvulling op de verschil
lende maatregelen, stelde de regering een ontwerp op van een wettelijke regeling waarbij een fondsvorming per eiland tot stand wordt gebracht. Die fondsen zulleneen bijdragemoeten leveren aan de economische ontwikkeling en zullen de werkgelegenheid moeten stimuleren. Het fonds zal gevoed moeten worden met financiële bijdragen van de overheid, de werkgevers en werknemers uit zowel de particuliere als overheids- sector. Het dient zich daarbij te concentreren op arbeids- intensieve projecten.
Ondanks de teleurstellende
resultaten die de Antilliaanse regering boekte met betrekking tot het voortbestaan van de offshore sector op met name Curacao, als gevolgvan een aantal in deVerenigdeStaten genomen maatregelen, is deregering van plan alles in het werk te stellen om inhetkomende jaartekomen tot een succesvolle afronding van deonderhandelingenmetde Verenigde Staten inzake een nieuw belasting- verdrag te 'komen. Zij zaler tevens opaan blijven dringen de Antillen geplaatst te krijgen op de lijst van landendiekwalificeren voor vestiging van de zogenaamde "Foreign Sales Corporations", zonder daarbij echter depositievan de bestaande offshore- maatschappijenin gevaar te brengen, aldusderegerings- verklaring.
De premier wees er vanmor
gen op dathetfinancieel- economischperspectiefvan dekomendejarenin derichting van betalings-balans-tekorten wijst.De regering zalderhalvezowel haar financieel als monetair beleid
richten op het voorkomen van tekorten, teneinde hetvertrouwen in de waarde van de gulden te handhaven.Hiertoe is het noodzakelijk, aldusdepremier, datde binnenlandse bestedingen worden afgestemd op de verminderde inkomsten. Ten aanzien van hetfinancieel overheids- beleid betekent dit, lichtte zij toe, dat het noodzakelijk zal zijn de uitgaven aan de inkomsten aan te passen, opdat geen onverantwoorde begrotings- tekorten ontstaan. Monetaire financiering vantekorten, hetzijvia verdere optrekkingvan hetplafond op de voorschot- rekening bij de Bank van de NederlandseAntillen, hetzij op andere wijze, zal daarbij moeten worden voorkomen, benadrukte Liberia.
Ten aanzien van de
werkzaamheden met betrekking tot dekomende veranderingen op staatsrechtelijk gebied, haaldedepremier aan dat,zoals in de beginsel- afspraken bij de kabinets- formatie werd overeengekomen, de boedel- scheiding, de invoeringvan een eigen Arubaansemunt perbegin 1986, de verdeling van de goud-en deviezen- voorraad en dewijze van verdeling van de eventuele netto- opbrengsten, bij politiek overleg door deregering aan de ordezullen wordengesteld.Over het Solidariteits- fonds zei zij, dat demini- conferentie met minister van Antilliaanse Zaken JandeKoning weliswaar niettot concrete resultaten hieromtrent leidde, maar de regering er desalnietteminopvertrouwt datin de loop van het'volgende jaar daartoch definitieve afspraken over zullen kunnen worden gemaakt. Een herstructurering van de Antillen van Vijfkan namelijkniet los worden gezien van de inhoud van deze afspraken, waarschuwdezij.
Aan de verschillende wets
ontwerpen, noodzakelijk in verband met de herstructurering wordt hard gewerkt,bleekuitde verklaring. De regering verwachtin deeerste maandenvan
het volgende jaareen ontwerplandsverordening in te dienen tot wijzigingvan de Staatsregeling, waarin een beperkte herstructurering van de Antillenis neergelegd.Daarbij zalookreke
ning worden gehouden met de verslechterende economische situatie en zullendoublures inhet landelijke en eilandelike vlak zoveel mogelijk moeten worden vermeden, aldus de premier.
WILLEMSTAD—DeHolding
Company Curasao organiseerde gisteren een eindejaars- receptie voor alle mensen en zaken- relaties met wiezij hetafgelopenjaar heeftsamengewerkt.Frank Elenburg toonde zich tijdens zijn speech optimistisch over de toekomst van hettoerisme op Curacao, hetgeenookblijktuitdeenormeinvesteringdiedemaatschappijheeftgedaanin deverschillen dehotels.
Op defoto vlnr: Hanneke van
Kouwen uan de Amigoe, Frank Elenburg van.de Holding Company,generalmanagervan zowel TrupialInn alsLas Palmas, Toti Filet, general managerHarald Kurtske van hetHoliday Beach hotel, en generalmanagerMario Venturinivan hetConcordHotel.
"Ban Topa e Turista in Punda Tweede kerstdag 3000 toeristen op Curaçao
WILLEMSTAD— Maar
liefst viercruise-schepen met een totaal van ongeveer 3000 toeristen doen op de tweede kerstdag, 26december, dehaven van Curacao aan. In verband hiermeeiser een grootscheepse "Ban topa e Turista" georganiseerd.
De vier cruise- schepen ge
naamdFairsea, Sun Viking, Jupiter enRotterdam lopen's morgensvroeg dehaven binnen. Het toeristen- bureau heeft in verband met dit bezoek van ongeveer 3000 toeristen een grootscheepse"BanTopa e Turista"op touw gezet. De "Ban Topa" begint om elfuur 's morgens in de straten van Punda. Er is muziek van de kai' orgels, een "tipiko" een "aguinaldo" groep en een optreden van de Billioneros. Op het Gomezplein, de hoek Heerenstraat/ Penha & Sons en op deMotetWerfstaat de gehele dageenkai' orgel. OphetWilhel
minapleinwordt de muziekafgewisselden isereen speciaalprogramma met onderandereom één uur 's middagseen optredenvan defolkloristische groep"NosAntiyas", van drietot vier uur een optreden van de"aguinaldos" en gelijk daarnageven de Billioneros een voorstelling.
DeKamer vanKoophandel en
Nijverheid werkt mee aan het project en doeteen oproepaan de winkeliersom hunwinkels in de ochtenduren opente stellenvan achtuur 's morgenstot éénuur 's middags.
Ook depolitieverleent ophaar
manier medewerking. Naar de Amigoedesgevraagd van depolitie- woordvoerder Cosster vernam, staan er die dag extra patrouille- diensten paraat. Agenten, zowel in uniform alsin burger,zullentijdensde"Ban Topa" er een oog op houden dat alles rustigverloopt en detoeristenen overige bezoekers niet lastig worden gevallen.
Opbrengst krant
in eigen zak
WILLEMSTAD— Twee jeug
digekrantenverkopers hebben de opbrengst van de kranten in eigenzak gestoken. Hetgaat om een bedrag van 230 gulden. De dame, diebelast is met de distributievan hetochtendblad stelde de politie van de verduistering op dehoogte.
Gewapende roofoverval
WILLEMSTAD— Twee tot op
heden onbekend gebleven mannen hebben een toerist bij de ingangvan een hotelonder bedreigingvan vuurwapens zestig dollar afhandig gemaakt. Na de overval reden de mannen in een witte Honda ervan door. Het slachtoffer wist hetkenteken te noteren, waardoor depolitiesnel wist te achterhalen aan wie het voertuig toebehoorde. De eigenaar van deverdachte auto was echter niet de eigenaar van de witte Honda. Op de auto die namelijkbij deoverval gebruikt was, was wel zijn nummerplaat gebruikt.Deplaat was hij kwijtgeraakt bij een aanrijding met eenhond. Hiervan hadhij depolitieniet op de hoogtegesteld.
Na investeringen nu de beurt aan exploitanten HCC intensiveert in 1985 controles
WILLEMSTAD — Om ook
in 1985 te trachten de onkosten zoveel mogelijk te drukken, stelt de HoldingCompanyCuracao(HCC) eencontroleur aan voor het monetaire verkeer in decasino's, een interne controle- functionaris die de controle op de hotels zal intensiveren en een technische functionaris die het onderhoudvan de hotels zal controleren.
Tijdens een gisterenavond ge
houden eindejaars-receptie van de Holding Company bracht FrankElenburg van deHCC dat naar voren. Hijzei verder dater een nieuwe computer geïnstalleerd wordt waarin de administratie van de verschillende hotels wordtopgenomen. Door deze maatregelen wil de Holding de controle op haar hotels intensiveren, aldus Elenburg.
Tijdens het afgelopen jaar, zo
bracht Elenburg naar voren, heeft de Holding Company veel geld geinvesteerd voor de renovatieen uitbreidingvanhaarhotels. Het voormalige Country Inn hotel, nu Trupial Inn, heeft een vrijwel volledige renovatie ondergaan, hetgeen een investering betekende van bijna vier miljoen gulden. De uitbreiding van het Princess Beach hotel is bijna gereed en betekenteen investering van 9 miljoen gulden. Met deze gelden heeft het hotel een grote "lobbx" gekregen, een "co*cktail- lounge"en een casino. In detoekomstzalmendegedeeltes dieniet in het oorspronkelijke plan betrokken waren, opnieuw decoreren. Frank Elenburg sprak de hoop uit ditin de maanden april en mei van het komende jaar te kunnen realiseren
Ook hetPlaza Hotel, behoren
deaan deHotelmaatschappij"El Curagao", toont een duidelijke noodzaakvoor renovatie, zo vervolgde Elenburg. Bepaalde gedeelten van de toren vertonen groteafbraak en het gevaarvan gedeeltelijkeinstortingmagvolgens de HCC- man niet worden uitgesloten. Renovatie van dit hotel betekent een investering
tussen de vier en vijfeneenhalf miljoen gulden, aldusElenburg. Daarnaast is men bezig met een "masterplan" om het hotel intern terenoveren en verbouwen. Voor dit hotel zal, evenals voor het Princess Beach en het Concord hotel, additionelefinancieringen gezocht moeten worden.
Bij het Concord Hotel zijn de
veranderingen ook al gaande en ismenbezigmetdebouwvaneen Italiaansrestaurant. Daarnaast wil men alle kamers volledig herdecoreren, er nog een "Gourmet- restaurant" aan toe voegen en de bestaande "Ballroom" en de "lobby" renoveren. Voor wat betreft hetLas Palmas hotel zei Elenburg dat de Holding ook daarbereid is denodigeinvesteringen te doen ter opleving van het hotel. Ook voor Las Palmas geldtdat er naar additionelefinancieringen gezocht moet worden. Elenburg zei de eigenaar van het Holiday Beach hotel te willen steunen en gelden beschikbaarte stellenom dithotel een renovatie te doen ondergaan.
Al deze investeringen worden
echter teniet gedaan, zo vervolgde Elenburg, als de exploitanten van onze hotels niet hunuiterste best doenop een optimale bezetting en gebruik van hethotel te creëren en zodoende
de inkomsten te doen stijgen. "Eenkosten- dalingalleenis niet voldoende", zo steldeElenburg. Om tot een gezond bedrijfte komen moeten ook de inkomsten omhoog gaan.
Voor wat betreft de vakbond
Horecaf die het personeel in de horeca- sector en het hotel- wezen vertegenwoordigd, stelde Elenburg in 1984 nog wel eens verschillende meningen te hebben gehad over bepaalde onderwerpen.Hij zei datin 1985ookte verwachten maar sprak daarbij de hoop uit dat de onderhandelingen, evenals in het verleden, op een redelijke wijze met respect voor elkander, gevoerd zullen worden. "We moeten in het komende jaar met de Horecaf aan tafel zitten om teki ken hoe webepaaldepunten in de cao, die demotiverend werken, kunnen elimineren", aldusElenburg.
Tot slot van zijn speech zei
Elenburg persoonlijk te geloven dat extra hotelaccomodatiebij zal dragen tot een beter toerisme. Een groep afgestudeerden van deUniversiteitdoetmomenteel voor de Holding een onderzoek om te kijken of een vermeerderingvan hotel-kamers of uitbreiding van het aantal hotelseen noodzaakis. Hetvolgend jaar zal dit onderzoek gereed zijn, aldusElenburg.
_Ws4g^ S.O.V.ASIENTO ""^ "rl^»*
0'
M tan} Restaurant "Rust en Burgh" Wl BOXING DAY26thDECEMBER I>J_l
JËkWjL* E"Joy withyour wholeFamily our specialChristmas dinner A Happy ~WiL jÊ&wÊt in ourRestaurant fJJBIQTA/t A C Jler Your choice: MENU 2 C/IJWai MA_> II» °Jfe mfnii i SOUFELTTOILE NOEL ,aJ_O «X MCnUI (Cleor Beef Broth) MENU 3 fg| "js! SAUMON AUPAVILLION *** SPECIAL CHILDREN CHRISTMAS MENU /ÜT» |»l\ (CurocooSolmoo on toost 6. cottage cheese) DINDONNEAUROTI Sliced Horn /iß_r Ml y *** AU RUST EN BURGH Roasted Turk*,, UB» SOUPEL-ETOILENOEL (ChristmasRoast Turkey) PaOssiene Potato IH TPET (Clear BeefBroth) """ Apple sauce or Salad HT U J -.~ POMMESduch*eSSE Praline Ice Cream . V^ V V TOURNEDOS-ROIDESROIS" (duch*esse Potatoes)
Prahne Ice Cream f y
’
/ (Tenderloin Steak) PETITES CAROTTES V
/ / POMMES PARISIENNE °"*°
„.. , ~, \\° /■ /" (Porisienne Potatoes) COUPE NATIVITE Lhnstmas show: LivingPraise" \ \
/ *** (Praline Ice Cream) *\ \ / BROCCOLI CAFECAPPUCCINO 06.00p.m. ■ )] .00p.m. \j / *** (Cappuccino coffee) \ f COUPE NATIVITE I I (Pralinelce Creom) Prices per couvert: MENU 1: HAf. 35.00 «_»r--_r» i».r _r_r»_n ,_.„.. _. _~ I \ __,*„,MENU2: MA/. 27.50 MERRY CHRISTMAS I \ CAFECAPPUCCINO MENU3: NA’. 13.50
v,_____,_j_. irmj «
V (Cappuccino Coffee) All prices areexcluded 10%service charge. For reservations: call: 663330,663888,663817. J
4^r |^ Mis deze unieke show __^
* iiaslcij M te. LJr^^ , — Voor alle 3 voorstellinvs^l^^ l*M # gen,nog slechtseen be-x; \_.'■ __ Aê WrWMmXi-^g perkt aantal entree-^ 7^V*** Tlill kaarten beschikbaar.
25,26,27
V DESÈMBER ~~ Kaarten uitsluitend ver
ImWm. krijgbaar bij: V Wm CENTRO <T. ïgyiSg?È F.20, CENJRO PRO "* IHA'^ fe_3 Rasuren: V "^fffV V___-7 4 uur - 7 uur
i*?s ""» " -?fï
ATTENTIE
Advertenties voor de Amigoe van
MAANDAG 24/12
kunt U opgeven tot uiterlijk ZATERDAG 22/12
tot 12 uur.
<i______m________________________mmm______________________p
VRIJDAG 21 D6C6M66R 1984 AMIGOE
JfART GALLERY I|L
Doormanwegól / (Hoek Warawaraweg)
25% KORTING MM
op alle artikelen.
I A.s. maandag 24 december GEOPENDvan 3-6 uurnxn\A\r^-'\sHl
JtJM Prettige feestdagen toegewenst.' Mp\
5 "_!_>" <*C^ TEL: 612006
" a&p \^
| prachtige kollektie \
\ KLEDING %;yF I
\ uit€uropaende Ver. Staten jrS^L Jw^ \
S w.0.: Feestkleding, 'V^^^^^Lm^' " | slackssets, jumpsuits v'*!fp^ ( en met bijpassende accessoires v—'
"■ ^lÉ\ /f I Prachtige kollektie sieraden j $j JÊf\’ | J Zeer exclusief j
iÊwl/^uö, Clarisa \
t)a Costa Gomezplein 10 j
3
Met het doel tegenstanders te lozen Chinese communisten halen stofkam door de partij
PEKING— Alstweedefase
van de vorig jaar begonnen "rectificatie" gaat deChinese communistische partij haar totale ledenlijst doorlichten. Doel is de tegenstanders van "sterke man"Deng Xiaoping, die nog op de lijn van zijn voorgangerMaozitten, te "lozen", zo zeggen waarnemers in de hoofdstad Peking.
"Van hoog tot laag zullen alle
veertig miljoen leden de komende twee jaarworden onderworpen aaneen herselectieen zullen ze zich opnieuw moeten inschrijven", aldus een brochurevan het Centrale Partijcomite. Het gaat bij de zuivering om vooral de 17 miljoen leden die tijdens de culturele revolutie (1966-76) tot de partij toetraden. Toen was het belangrijker datze recht genoeg in de leer waren, dan dat ze bekwaamheid enkennis hadden.
In deeerste fase, dieinoktober
1983 begon, is met name de bezem gehaald door de centrale en plaatselijke partij- organen en de strijdkrachten. De tweede fase betreft vooral de basis.Het officiële persbureau Nieuw-China spreekt van "schadelijke elementen die misdrijven of grove fouten hebben gemaakt tijdens de culturele revolutie, ofcorrupt zijn geworden". Volgens hetpartijblad Renmin Ribao
(Volksdagblad) moet de rectificatie- campagne leiden tot verbetering van de politieke kwaliteit van de leden, handhaving van de partijdiscipline en zuivering van de partij- organen. In Westerse diplomatie kringen in Peking wordt aangenomen dat de eerste fase van de zuivering voor het Chinese nieuw aar volgendjaarfebruari wordtafgesloten en dat daarna detwppHp fase
begint.
Deng en veel andere partijlei
ders hebben buitenlandseinvesteerders, diezewarm proberente maken voor China, keer op keer verzekerd dat de culturelerevolutie voorgoed verleden tijd is. De lopende zuivering moet dat onderstrepen. Maar de nadruk ligt op berouw en zelfkritiek en een zuivering naar het Russische voorbeeld wordt het niet. Afgelopen juliverklaarde secretaris- generaal Hu Yaobang dat tot dusver3.000 ledenuitdepartij zijn gezet en dat uiteindelijk 40.000 leden hun lidmaatschap zullen verliezen. De leden moeten schriftelijk getuigenis afleggen en moeten de kans krijgen zich te verdedigen.Ze mogen getuigen te hulp roepen en eventueelberoep bij hogerepartij-organen aantekenen.
De leden die hun lid
maatschap niet waard blijken, krijgen detijd omterugtekomen van hun dwalingen. Maar degenen die grove fouten hebben begaan ofondanks (her)opvoeding en hulp geen berouw tonen zullen zwaar gestraftworden. "Omdat de meeste leden hun werk goed doen,zal vooral worden gelet op hun ideologische zuiverheid", aldus de partijbrochure. Tegelijkertijd krijgt de partij nieuw bloed door de promotie van jong kader en het aantrekken van beter geschooldeleden.
Deng zou vooral schoon schip willen maken in sommige provincieswaarhogepartij-functionarissen uit eigen belang vasthouden aan de bureaucratische structurenennietszien in zijn pragmatischekoers.
De 80-jarigeleideriserook al
les aan gelegen de
strijdkrachten achterzi nbeleid te krijgen, vandaar ook die een van de belangrijkste doelwitten van de zuivering zijn. Het leger veroverde enorm veel macht en zelfstandigheid als be
langrijkste werktuig van Mao tijdens de culturele revolutie. Vandaag de dag is zijn prestige een stukminder,gelet op deprioriteit diederegering geeftaan de moderniseringvan landbouwen industrie.
WILLEMSTAD-Inhetkader
van de bijscholings- cursussen diehetBestuurscollege ter verhogingvan deproductiviteit van het ambtenaren- korps organiseert, werd onlangs een cursus gehouden die speciaalbedoeldwasvoor afdelingshoofden van verschillende eilands- diensten. Deze ontvingen na afloop van de twee weken durende managementscursus het bijbehorende certificaat. Opdefoto de docentenen de deelnemersaan de kort geleden afgeronde managementscursus.
Peru: voor algemene verkiezing van april 7,6 miljoen stemmers
LIMA—Bij de op 14 aprilte
houden verkiezingen in Peru zijn er 7,6 miljoen stemgerechtigden. Zoheefthethoofd van de Nationale stemraad Domingo Garcia Rada meegedeeld.
Volgens dezeraad hebbenna
genoegalle sterhgerechtigdende formaliteiten vervuld om inderdaadaan deverkiezingen deel te kunnen nemen. Zij moeten op 14 april een nieuwe president met vice-president kiezen maar ook zestig senatoren en 180 leden van het huis van afgevaardigden.Voordeelnameaan depresidentsstrijd hadden zich dertien koppels gemeld. Het hoofdstembureau bevond vier duo'ste licht zodat zij zich moesten terugtrekken.
Een van de politicidieeen gooi
wil doen naar het presidentschap isLuis BedoyaReyes, die burgemeester is geweestvan de hoofdstad Lima.
Hij was lid
van de grondwetgevende vergaderingvan 1979 en staat nu kandidaatvoorderechtse Democratische coalitie. De huidige burgemeester vanLima Alfonso Barrantes Lingan heeft ook belangstelling voor depresidentiele zetel. Hij voert zelfs een verbond aan van acht partijen van linkstot uiterst links. Ook staat voor de campagne aangetreden Francisco Morales Bermudez, rustend generaal, die de Peruanen nog kennen als leider van hetmilitaire bewind dat in 1980 zich terugtrok voor de gekozen president Fernando Belaunde Terry.
Toezegging aan vredesafgevaardigden van Colombiaanse regering FARC: van gewapende beweging binnen jaarpolitieke beweging
BOGOTA —De grootstegu
errilla-organisatie van Colombia, FARC, is van plan binnen een jaar zich om te vormen in een politieke partij. Daarbij koestert men de hoop als zodanig eens aan de macht te komen.
Als Gewapenderevolutionai
re strijdkrachten van Colombia heeft men jarenlangacties ondernomen tegen de gevestigde orde. FARC ging heteerst in op hetaanbodvanpresidentBelisario Betancur tot vredesoverleg en een staakt hetvuren. Volgens de FARC isdetijd van het staakt het vuren nu achter derug en breekt met ingang van 1 decem
ber de periode van de wapenstilstand aan welke uitmoet lopen op een duurzaamen evenwichtigvredesakkoord. Deze opvatting van deFare werd in het bossengebied van oostelijk Colombia meegedeeld aan de vredesafgevaardigden van presidentBetancur. Een van de afgevaardigden was Carlos Osa Escobar, dievoorzitter is van de organisatie van landbouwers van Colombia. De FARCverklaring werd afgelegd door Manuel Marulanda.
Sedert 26 mei kwam er een
staakthetvuren tot standtussen deregering en Fare. Daaraan hebben we ons strikt gehouden, aldusdeFare, hoewelmener meteen aan toevoegde dat in de voorbije zes maanden achttien Farc-leden bij geïsoleerdeacties om hetlevenkwamen. Men acht nu de tijd van een echt wapenstilstandsakkoord gekomen.
Bij monde van zijn tweede
man, Jacobo Arenas, lietFare horen vastbesloten te zijn binnen eenjaar na 1december 1984 zich te presenteren als een politieke beweging in plaats van de gewapende bewegingwelkemen tot hedentoe was. Bij deFare, zo moest blijken, is men van mening dat men in staat is via de stembusaan demachttekomen.
Een andere regeringsafge
vaardigde, Cornelio Reyes, die bij de Conservatieve partij een leidinggevendefunctie heeft zei dat met de Fare hetbeste te onderhandelenis. De Fare is namelijk een volwassen organisatie, aldus de Conservatieve voorman. De organisatievan deFare was als guerrillabeweging duidelijk merkbaar. De organisatiestructuur was overzichtelijken zijn actieswaren doeltref
fend, hoewelnietaltijd spectaculair.Zijnkracht lagophetplatteland waar men goed georganiseerd was.
De Fare heeft deregering aan
geboden te helpen bij debestrijding van de golfvan ontvoeringen en afpersingszaken welke vooral op het platteland veel voorkomen.Ook zalmenderegering een lijst aanbieden van de gedeserteerde Farc-leden, die zich niet aan het staakt het vuren houdenen zich schuldig maken aan ontvoeringen en soortgelijke misdrijven.
Het akkoord tussen Betancur
met de Fare loopt vlot en er is geen sprake van tegenslagen. Dit kan niet gezegdworden van de andere guerrillabewegingen zoals M-19 enhetEPL dietot een akkoordmet deregeringzijn gekomen om de strijd te beëindigen, maar waarmee men wel de nodigeproblemen heeft.Met deze guerrillagroepen stokt de nationale dialoog, waarvan de bedoelingis tot denoodzakelijk geachte socio-economische hervormingen te komen bij welke dialoog allesectoren van de Colombiaanse gemeenschap een woordje meespreken. De afgevaardigden van M-10 en EPL (het Volksbevrijdingsleger) hebben zich uitde dialoogcommissie teruggetrokken. De gedelegeerde van M-19 Carlos Navarro Wolf zit namelijk vast omdathij door de politic werd aangehouden met in zijn bezit een wapen waarvoor hij geen vergunning had.De EPL- gedelegeerde heeft het laten afweten omdat naar zijnmeninghetlegerhetgemunt heeft op zijn organisatiemet als gevolg dat EPL-militanten vervolgd worden zonder enige reden.
Na een week:
Staking bij GM voorbij Brazilië
SAO PAOLO — Na een week
zijn de negenduizend arbeiders van de General Motors-fabriek in SaoPaolo weeraan de slag gegaan.Zij gingenin op eenaanbod van de directie waarbij hen zekerheid voor hun werkgelegenheidwerd gebodenvoor negentig dagen en een Kerstbonus welke gelijk is aan tachtig arbeidsuren. Dit laatstevoor wat betreft degenen die een salaris hebben tot 830 dollar per maand. Degenen diemet hun salaris daarboven liggenkrijgen eenbonusvan 270 dollar. De arbeiders hebben ook toegezegd datzij in deperiode van 11 tot 29 december uren extra werken. De niet gewerkte tijd wordtin 1985van hun salaris ingehouden.
Ter gelegenheid "Dag van de Mensenrechten" Amnesty dringt aan op Europese conventie tegen foltering
WASHINGTON/MOSKOU/
HAMBURG — Ter gelegenheidvan de"Dagvan deMensenrechten" heeft de organisatievoor hulp aan gewetensgevangenen Amnesty Internationalhetopstellen van een Europese conventie ter uitbanning van foltering geëist. Die is volgens de organisatie nodig omdat in de al zeven jaar besproken anti
folterings- conventie van de Verenigde Naties "wettelijke strafmaatregelen"van afzonderlijke staten, zoals het veroordelen tot zweepslagen en ledemaat- amputaties niet worden verboden.
In Madrid hebben 132 advoca
ten, rechters, parlementariërs en diplomaten uit 36 landenbesloten tot de oprichting van een internationale mensenrechtenacademie.De academiemoet politici, wetenschappers, kunstenaarsenrechtskundigen uit alle delenvan dewereld samenbrengen om voor devrede en de mensenrechten op tetreden. Het statuut voor de academie zal binnenkort wordenuitgewerkt door een werkgroepinParijs, waarde academie waarschijnlijk zal worden gevestigd.
Op het Pusjkin- plein in Mos
kou werd een tiental activisten voor de mensenrechten gearresteerd voordat het tot een demonstratiekon komen. Zeven Joden boden een petitie aan bij de opperste Sovjet waarinzij om nieuwe overwegingvan hun emigratie- aanvragen verzochten. Het officiële persbureau Tass beschuldigdede Verenigde Staten van het onderdrukken van de mensenrechten.
Het "Internationale Sacha
rov- comité" organiseerde diezelfde dagin Parijs, Londen, Den Haag, Oslo, Stockholm, Kopenhagen, deBondsrepubliek, New York en Toronto demonstraties voorAndrej Sacharov, het"symbool" van de strijd voor de mensenrechten in de Sovjet-Unie. Daarmee wil het comité tonen
datdeacademicus"geïisoleerd is in de Sovjet-Unie, maar elders niet wordt vergeten".
De Amerikaanse president
Reaganriep gelijktijdigter gelegenheidvan de dagvan de mensenrechten Zuid-Afrika publiekelijkop het lotvan dezwarten te verbeteren. Tijdens een plechtigheid in het Witte Huis tekendeReaganeenproclamatie waarin de schending van de mensenrechten werd bekritiseerd in Chili, Paraguay, Nicaragua, Cuba, de Sovjet-Unie, Oost-Europa (vooral Polen), Afghanistan, Iran, Vietnam en Kampuchea. De president viel vooral de "systematische onderdrukking van de individuele vrijheid in de Sovjet-Unie" aan en de "antisemitische campagne" waaraan Jodenin de SovjetUnie hetslachtoffer vanzijn. Reaganriep Moskou op Sacharov en zijnvrouw vrij te laten.
De algemenevergadering van
de Verenigde Naties heeft ook eenstemmig een conventie goedgekeurd waarbij foltering, zelfs in tijd van oorlog, wordt verboden. Secretaris- generaal Perez de Cuellar noemde het besluit een "belangrijke mijlpaal". De unanieme aanvaarding van de conventiekwam op de36-ste verjaardag van de universele verklaring van deRechten van de Mens die in 1948 "de waardigheiden waardevan de menselijk persoon" en de "gelijke rechten van mannen en vrouwen enkleine en grote naties"vastlegde.
Hoewel naleving van de con
ventie in deafzonderlijkelanden niet in details zal kunnen wor
den gecontroleerd is hetvolgens waarnemers belangrijk dat de conventie erin voorzietdatfolteraars bij bezoeken aan het buitenland kunnen worden beschuldigd en aangehouden.
Vliegtuigongeluk in Peru kost 20 doden
LIMA — Bij het vliegtuigon
geval in Peru zijntwintig tot 21 mensen om het leven gekomen. Een legervliegtuig met personeel van een oliemaatschappij stortte neer boven het woudengebied in het noordwesten van het land. Onder de overledenen zijn de drie bemanningsleden, driehooglerarenen eenpater Jesuiet. Zij zaten ineen Twinotter. De priester en de hoogleraren gingennaar denederzetting van de oliearbeiders om aan hun geestelijke en intellectuele vorming bij te dragen. De priester zou Kerstmis met de werknemers in het grensgebied met Ecuador vieren.
Die vindt u alleen bij de Amigoe
_, .^Av .A_/*
<r>j>\-v ,\_\
Zoekertjes !;
De vlooienmarkt in uw krunt. Daar kunt u elke dinsdag en vrijdag terecht met groot en klnn spul, /ow-el om aan Ie bieden als om aan Ie schutten.
U TREFT HET MET , ZOT! KRAMT !
TEKOOP AANGEBODEN
Het prachtig gelegen
WOONHUIS "Seroe Mei" (Savaneta 203A)
Vraagprijs ’. 175.000,- k.k. Bezichtiging slechtsna telefonische afspraak.
k Bel voor inlichtingen: te1.28512. j
N.V. GEMEENSCHAPPELIJK ELEKTRICITEITSBEDRIJF BOVENWINDSE EILANDEN
Sint Maarten
zoekt voor indiensttreding een
ASSISTENT HOOFD AFDELING INKOOP
Funktie-eisen: Gedacht wordt aan kandidaten met een HTSopleiding, werktuigbouwkunde of elektrotechniek. Ervaring in het verwerken van computergegevens van de voorraden strekt tot aanbeveling. Goede beheersing van de Engelse en Nederlandsetaalin woorden geschriften goedecontactuele eigenschappen.
Een psychologische test kan deel uitmaken van de sollicitatie-procedure. Sollicitaties terichten aan:
N.V.G.E.B.E. P.O. Box 123 Philipsburg
y St. Maarten, N.A.
-—^"^ Onze omzet
is dit jaar gestegen!
dankzij onze
r~ populaire prijzen
hét geschenkn|||yj bij uitstek...
ARUBA o CURACAO
■ _l__i-_HB-_BM^MH__.i____M-___MN.^l^M________M^^
/foot powder
e. m _■ _■ _
:L__EAplicable riba
iff I, bo pia of den
IOOÏi sapato.
HM—ft Alivio pa pxa
»■ " nan cansa ta juda' nuetraliza ] ..„. olornan di pia.
ODÜBER AGENCIES N.V.
VRIJDAG 21 D-C6MB-R 1984 AMIGOE 4
WW to wish all our friends Ylflfu
jflj/ and patrons all the joy, Vlf w
IV £/_e' /-ope* a/ze/ £/.e wonder of II ft
\| Christmas. May the meaning 14
I|| its friendships stronger, 1| il ill its hopes brighter, as jj 11
t "4
1 _t> AMANDELSTRAAT3-A A ■ /
TEL.:21766-21230 Oranjestad,Aruba NA
Maakt hierbij bekend dat Ramco per ingaande november 1984 isbenoemd tot agentvoor dewereld bekende dripirrigatiematerialen:
" NETAFIM "
Momenteel zijn alle dripmaterialen leverbaar uit voorraad tegen zéér aantrekkelijke prijzen.
Voor Curagao zal deverkoop worden gedaan door:
Sentro diAgrikultura Seru Loraweg3lB Tel.: 672983.
ARUBA
AGENDA
LOSSE NUMMERSOPAruba dagelijksverkrijgbaar bij- ' ORANJESTAD: Zepp Wever. La Fama en Piel Soda Fountain
NOORD: PanaderiaTunbana
SAN NICOLAS: Nicolas Store: Van Dorp in Americana: Holiday Inn Drugstore en Van den Berg Giltshop in Dr. Horacio Oduber Hospitaal.
KANTOORUREN: 08.00-12 00■ 14 00

17.30uur: zaterdag gesloten.
Telefoon: 24333 (drie lijnen).
Voor spoedgevallen na kantoortijd: 21639, 22950 en 22316. Pageboy: 027-774 en 027-845.
Bankrek nr24B-1 Barclays Bank. Taxicentrale: 24 uur per dag. tel.: 22116 of 21604.
POLITIE: 100.
ALARMCENTRALE: 115.
ZOEKERTJES verschijnen op dinsdag en vrijdag en kunnen iedere dag tussen 08.00-12 00-14.00-17.00uurworden opgegeven: behalve op zaterdag. Alleen zoekertjes, die op maandag en donderdag voor 10.00 uur binnen zijn, kunnen de dag daarop (dus dinsdag en vrijdag) verschijnen
BIOSCOPEN BOULEVARD: (I) 20.15uurSixteen candle (18 jr.), 24.00uurMore than sisters (18 jr.); (II) 20.45 uurSpacepirates (18 jr.). DRIVE-IN: 20.30en 24.00 uurSalems'lot (18 jr.).
BOTICA'S: Oranjestad: Nacional, tel.: 26244;SanNicolas: San Lucas, tel.: 45119.
WACHTREGELING DOKTOREN Oranjestad, Sta. Cruz, Paradera en Noord: dokter E.E. Laclé, Seroe Pita 548, tel.: 23379/28442. SanNicolas enSavaneta: dokter E.Westrate, via Centro Clinica San Nicolas, tel.: 48833 ofvia hospitaal, tel.: 24300. (patiënten van dokter Guda, BekeMartinez, Schaffer en Van Tright gelievekontakt op tenemen methun eigen huisdokter)
WIT GELE KRUIS: Oranjestad: tel.: 23168; Moord:tel: 23425;SantaCruz en Paradera: 'et: 28288/25543;Savaneta en Brazil: tel.: 47020/48301:San Nicolas:tel.:4s9o6; Dakota: tel.: 29008 (wijkgebouw), 24444(kantoor).
(voor brandgevallen, ongelukken of een of ander ongeluk gelieve Alarmcentrale op te bellen, tel.: 115).
DIVERSEN PLIGHT INFORMATION CENTRE: dage!'iksgeopend van 07.00-20.00 uur; na 20.00 uut informaties via verkeerstoren.
ESSO SERVICE CENTRE (Oranjestad): 24.00uurperdaggeopend(alleen gesloten van zondag 20.00 uurtot maandagmorgen 07.00 uur).
DOKTER HORACIO ODUBER HOSPITAAL (tel.: 24300): bezoekuren 15.00-15.45/18.30-19.30 uur.
ALLIANCE FRANQAISED'ARUBA: iedere maandag van 19.30-20.30uur cursus voor gevorderden; dinsdag van 19.30-20.30 uur conversatielessen; woensdag van 19.00-20.00 uur cursus voor beginners- Colegio, Arubano.
TENTOONSTELLING (van 13tot 27 december): werkstukken van batik,keramiek en decoratie - Aruba Concorde Hotel.
Op 12 januari boksgala
ORANJESTAD — De
boksrage in het Aruba Concorde Boxing Center zal ook in het nieuwe jaar worden voortgezet en uitgebreid met gevechten om Latijnsamerikaanse, Noordamerikaanse en waarschijnlijkook wereldtitels.
Heteerste programma van het
jaar is op 12 januarireeds. Het hoofdgevechtzalgaanom detitel van de «North America Boxing Federation» in de 195 pond gewicht- klasse tussen Alfonso RatliffenDorcy Gayman.Ratliff staat alsnummer 1 en Gayman
als nummer 13 op delijst van de «WorldBoxingCouncil» (WBC). De kans is groot dat de winnaar van ditgevechtdanzaluitkomen tegen WBC- kampioen Sugar de Leon.
Inhetprogrammaop 12 janua
ri komen verder tegenelkaaruit David Braxton (Amerikaan) en Hugo Rengifo (Venezolaan woonachtig in Peru) in de junior middengewicht-klasse. Braxton is Amerikaans kampioen en nummer 3 op de WBC- lijst, terwijlRengifo alsnummer 10opde WBC-lijstennummer6 opdeLatijnsamerikaanse lijstgenoteerd staat.
Indien voor hem een te
genstander gevonden wordt, zal ook dekampioen van de «United States Boxing Association», Jimmy Paul, op 12januariin de Concorde- ring staan. Jimmy Paul heeft eenrecord van 19 gewonnen matches, waarvan 18 middels knockout, tegen 1 nederlaag.
Alles wordt gedaan om ook
voor de Arubaanse boksers, de gebroedersRichard en Leo Wester, tegenstanders tevindenvoor 12 januari. VoorRichard zal dit zijn vijfde «professional fight» zijn nadat hijin zijn 4voorgaandegevechtenalsoverwinnaarde ring verliet. Voor amateur Leo Wester betekent ditzijn eerste prof- gevechtover 4ronden.
Betico Croes naar president Lusinchi
ORANJESTAD—De algeme
ne adviseurvan hetBestuurscollege Betico Croes kreeg donderdagmiddag uit de Venezolaanse hoofdstad een uitnodiging voor een gesprek vandaag met de Venezolaanse president Jaime Lusinchi.De heer Crocs,die donderdagavond nognaar Venezuela vertrok, wordtvergezeld door minister van Economische Zaken Don Mansur en het hoofd van Bodemrijkdommen mr. Tabare Monzon.
Viering in Lago Heights
SAN NICOLAS— Het dames
comité van Centro di Barrio Lago Heights organiseert op zaterdag eenKerst- programma voor de kinderen. Dit wordt door de kinderen zelfverzorgd en is van vijf uur tot zeven uur in het buurt- gebouw. Zakenvaria
DE BEKENDE ZANGERES Sharon Rose, die vanaf 6december al in de «Galactica
Nightclub» van hetAruba Palm Beachhoteloptreedt,komt op 24 december en op eersteKerstdag met een specialeKerstshow. Deze «Sharon Rose and Aruban revue» begint opbeide avonden om half negen in de
Rembrandtroom van het Palmbeach hotel.
Aruba AloëBalm: eind 85 500 tot 700 werknemers In februari begint export Arubaanse aloëproducten
ORANJESTAD — Goed
nieuws in deze donkere economischetijdvoor Aruba was gisteren de bekendmaking van «Aruba Aloë Balm nv» dat volgend jaar begonnen zal worden met de export van uit de aloë-plantverwaardigdeproducten en derivaten naar Europa (op 15 februari) en naar de Verenigde Staten in de eerste week van maart.
ArubaAloëBalmnvbegintop 2januarireeds met een personeels- uitbreiding van 5 naar 70 man, waarna — overeenkomstig de berekeningen— het jaar 1985 afgesloten zal worden met 500 tot 600 werknemers.Ditbetekent dat in eenjaartijd de aloë- industrie — na het toerisme — de
tweede belangrijkste
werkverschaffer op het eiland zal zijn.
Mr. Henny Eman, die sedert
kort éénvan denieuwe directeuren en de grootste aandeelhoudervan denv is, deelde gisteren mee dathetbedrijfthansklaaris voor de export van zeven verschillendeproducten uitde aloëplant alsmedevanpoeder, olieen gumuitaloë.Hetafzet-gebieden de leverings-contracten voor deze producten zijnreeds geregeld. Voorde marketingen promotion van Arubaanse aloë- producten in de VerenigdeStaten zaldefirma Patrick Hill and Associates zorgdragen.DeheerPatrick Hill wasgisteren op Aruba aanwezig omtevertellen datbegonnen zal worden met twee van de zeven producten, te weten aloë balm
crème en lotion, af te zetten. Dit zal geschieden in het gebied tussen de stedenTampaenOrlando in de staat Florida. Onderzoekingen hebben uitgewezen dat de aanwezigheid van de hoog aangeslagen Arubaanse aloë in cosmetische en farmaceutische producten onder de consumenten een zeer positieve indruk heeft achtergelaten. In de VS — aldusPat Hill —iscosmetica een «billion dollarmarket», waarbij de Suntan- categorie alleen al een 300 miljoen dollar marketpotential vertegenwoordigt. Het gebied Tampa- Orlando dat ingaande maart volgend jaar als «test maker» gebruikt zal worden, telteen inwonerstal van 3.8 miljoen mensen met daar bovenop een toeristen- stroomvan 40 tot 41 miljoenmensen perjaar.
De heerEman verklaarde ver
volgens datAruba AloëBalm nv nietover één nachtijs isgegaan. In de afgelopen 12 maanden werd de ene na de andere research gedaanom dekwaliteit van de Arubaanse aloë en de vele (cosmetische en medicinale) producten die daaruit te halen zijn, te bepalen. Op ditresearch- gebied werd zeer nauw samengewerkt met de Universiteit van Leiden, waar dr. Jacobus Veel, die gisteren eveneens op Aruba aanwezig was, een speciaal onderzoekings- team voor de Arubaanse aloë samenstelde.
Bovendien heeft ookprofessor
Junginger, die aan het hoofd staat van het laboratorium Chorlaeus van de Universiteit van Leiden, belangrijke onderzoekingen op de Arubaanse aloë gedaan. Wanneer straks Arubaanse aloë-producten in Amerika en Europa aan de consument gebracht worden, zal aan de achterkantvan de nieuwe la
bel de mededeling verschijnen dathetdesbetreffendproduct onder supervisie van de Universiteit van Leiden vervaardigd wordt.
Mr. Henny Eman deelde ver
der mee dat deAruba Aloë Balm ny gebruik zal makenvan aloëplanten van de eigen aloë- velden alsmede van planten van andere aloë- kwekers op het eiland. Hij sprak zijn grote waardering uit voor het pioniers- werk dat de oprichter van deAruba Aloë Balm nvin 1967, Jan Tai Wong en wijlen Jani Eman, onder moeilijke omstandigheden verzet hebben, alsmedezijntevredenheidvoor hetfeit dat in deze donkere tijden de Aruba Aloë Balm met op zijn minst met een positief geluid kan komen. Dit bewijst— aldus mr. Eman — dat er nog Arubanen zijn die in hun eiland geloven.
Geen luisterdichtheid op radio PPA tegen raadsvergadering op vooravond van Kerstmis
ORANJESTAD— De Eilandsraadsfractie van de PPA heeft in een telegram bij hetBestuurscollege protest aangetekend dat er plannen bestaan om op 24 december een Eilandsraads- vergadering bijeen te roepen om de nieuwe maatregelen voor de verhoging van de inkomsten tebespreken.
Zoalsbekendkunnen dezever
hogingen pas doorgevoerd worden— hetplan bestaat ditper 1 januariaanstaande te doen—na goedkeuring door de Eilandsraad. DePPAvindthetniet juistdathetBC juistde dagvoor Kerstmis metdezemaatregelenbehandelingwil komen en vermoedt dat dit geschiedt omdat dan toch iedereen druk bezig is met de laatste voorbereidingen voorKerstmis, waardoor weinig mensen naar de uitzending van de Eilandsraad kunnen luisteren.
OokvindtdePPAhet nietjuist
dat maatregelen tegen het volk aan de vooravond van Kerstmis behandeld moeten worden. Daarom beschouwt dePPA het plan om maandag te vergaderen als een steek in de rug van het volk. De telexboodschap was getekend door de PPA- Eilandsraadsleden Benny Nisbet, Frank Willems en Buchi Henriquez.
De Amigoetekent hierbij aan
wat devrees van dePPA betreft voor deluisterdichtheid voor een Eilandsraadsvergadering ongegrond is. De laatste maanden luisterensteedsminder mensen naar deEilandsraads- vergadering vanwege het "hoge peil" en het"gekrakeel", waarbij deburger zich steeds weer afvraagt: "Hebben deze mensen in deze moeilijke tijden niets beters te doen?"
Aloë
GOED NIEUWS KWAM er gistermiddag tijdenseen persconferentie van deAloëBalm nv, diezoalsheter nunaar uitzietde zaken bijzonder stevig gaat aanpakken en Aruba opnieuw een bloeiende aloë-industrie£iat geven, waar honderden mensen werk zullen kunnen vinden. In alle stilte werd de laatstemaanden overleggepleegd open buitenAruba. Geen fanfares "we gaan dit en we gaan dat doen", neen, eerst de zaken goedop poten zetten en dan pas bekendheid hieraan geven. Dat heeft deAloë Balm wel erg duidelijk gedaan en kan zekertenvoorbeeldworden gesteld, niet alleenaan het bedrijfsleven, maar ookaan onze politici.
In een tijd van "Lago-sluiting"—dat niet heteindevan de
wereld is—en vanFinanciëlecrisisbij deoverheid—waarhet ogenblik isaangebroken nu echt eens detering naar de nering te zetten — is het goed dergelijk positiefnieuws te horen, waardoor in januarireeds zeventig mensen werk gaan vindenen in denaaste toekomstnogenigehonderden. Hierbij zal wel duidelijk moeten doordringentot iedereendat de tijdvan dewerknemers"metdewitteboorden"voorbij is. Het is goedin dezetijden, waardepessimisten nogaleens graag schermendat er geen uitzichtmeer is en men beter kan vertrekken, te zien datermensen zijn diewelvertrouwen inAruba hebben.
De aloë- industrie isniet ietsnieuws. Zij dateertreeds van
1840toen deeerste aloë opAruba werdverbouwd. Ook deze industriekendezijn«ups and downs», omdatookdezeindustrieafhankelijk wasvan devraag enprijs op dewereldmarkt. Dat bleek in 1890 wel. De grootste opbloei van de aloëcultuur maakteAruba doorondergezaghebber Jan Helenus Ferguson (1866-1871). Terecht werd de weg naar de aloëvelden danook naarhem, Fergusonstraat, genoemd.
DeArubaansealoë heeft altijd een goedenaam gehad van
wege een 22 procent aloïne- gehalte, terwijl datgehalte elders 15procent zou bedragen. Ook heeftAruba altijd op de Antillen de aloë-toon aangegeven. Dat bleekin 1890 uit de uitvoercijfers. VanAruba werd er uitgevoerd 375.000 tegen 920kg vanCuracao en31.000kg vanBonaire. Door dekomst van deolie-industriegingdealoë-cultuurzestigjaar geleden weergrotendeelstenonder. Pas in 1950werd dealoë-cultuur hervat. De ironie wil datdoorhetvertrek van deolie de aloëcultuurweergaatherleven. Hierbij dientnietvergetente worden hetwerkvan pioniers als wijlen JaneyEman, die samen met zijnpartner JanTaiWong steedsvertrouwen bleef tonen in demogelijkhedenvan dealoë-cultuur.Wij herinnerenons nog als de dag van gisteren toen wijlen JaneyEman in zijn provisorisch laboratorium aan hetbeginvan deMassaustraat de eerste crème tegen zonnebrand kon tonen. Mensen die nietalleenliefdevoorhun eilandhadden, maar ookvertrouwen datwe dezedagen zo hardnodig hebben.
Wij verwachten niet anders dan dat het Bestuurscollege
zonder uitstel alle mogelijke medewerking zal geven waarom gevraagd wordt. Wij hopen niet dat men kleinzielig zal zijn omdateen lidvandeoppositie met een constructiefplan voor Aruba komt, men meent dat men nietbehoeft mede te werken. Het gaat hier niet om de MEP, het gaat niet om de AVP, hetgaat omAruba.
Bij politiecontrole ook aandacht voor fietsen en fietsers
ORANJESTAD — Bij de ver
scherpte politie- controles wordt ook alle aandacht besteed aan bestuurders van fietsers. In dit verband wijst de commissaris vanpolitie erop dathet in hetbelang van de veiligheid van de fietsers zelf is om te zorgen dat het rijwiel in orde is. Dit houdt ookindathetverboden ismetrijwielen op trottoirs te rijden en ook niet toegestaan is dit inverboden richting te doen. Vooral 's avondsdienenderijwielenvan een behoorlijke voor- en achterverlichtingvoorzien te zijn. Een beroep wordt op de ouders gedaan een en anderin de gaten te houden.
Negentien POA's uitgereikt voor verdienstelijk werk
ORANJESTAD — In een
speciale programma vanuit destudiovan TeleArubareikte gisteravond de stichting «Premio di Oro Aruba» voor het zevende achtereenvolgendejaaronderscheidingen uit op sportgebied, cultureel gebied, landbouw, toerisme en communicatie-media, aan personen die zich afgelopen jaar verdienstelijk maakten. Er werden negentien onderscheidingenuitgereikt. Gedeputeerde mr. Van der Kuyp nam dePremio di OroAruba in ontvangst voor algemeen adviseur Betico Croes, die plotseling met spoed naar Venezuela is vertrokken. Gedeputeerde voor Toerisme Efrain de Kort ontving uit handen van AHATA- voorzitter Jan de Ruyter een POA, terwijl in de communicatiemedia POA gingen naar Aldrick Croes (Radio Cari
na), JossyMansur(Diario) en «Josvan derSchoot(Amigoe).
In de studiozaal van TeleAru
ba werden gisteravond negentienPremio diOroAruba (POA) uitgereikt. De inleiding en afwerking van het programma was bijChristina en Ticoin goede handen. Na een korte toespraak van de voorzitter van de stichting, Hans Geerman, diede POA nog eens benadrukte als een stimulansom op de ingeslagen weg verder te blijven gaan, vond de uitreiking plaats. Afgewisseld met het optredenvan de dansgroep van Iris Bernabela, waarbij het duoYolandavan der Linden en Johnny Paesch een uitstekend tv- debuut maakte.
De negentien POA's werden
alsvolgttoegekend: Adolfo Gonzalez (baseball), Diana van Gulick (tennis), Louis Richardson (voetbal), MarcelinoPetrochi (boksen), Nelson Nicolaas (wielrennen), Chu Halabi (baseball), Robby Burleson (basketball), Willy Willems (marathon), Aldrick Croes DJ (Radio Carina), Colegio Arubano, F.B. Tromp (CCA), mevrouw Bernadina Grovell- Koek, Jossy Mansur (Diario) en Jos van der Schoot (Amigoe). Als dank voor hun werken en inzet werd een POA aangeboden aan algemeen adviseurvan het Bestuurscollege Betico Croes. Een speciaal POA werd aangeboden aan de oudersvan deenigeweken geleden overleden baseballer Boisy Croes. Dezepostume hulde werd gebracht voorzijn werken en inzet vooral voor de little league. De jeugdige Aldrin Salomon kreeg een POA omdat hij van jongsafaan zich inzet in de landbouw en daardoorthuis de
nodigegroenten optafelbrengt. Het was deeerste maal datin de landbouw- sector een prijs werd toegekend.
Bij de overhandiging van de
POA aan Toerisme- gedeputeerde Efrain deKort wees deAHATA- voorzitter JandeRuyter erop dat de heer De Kort uitstekend werk verrichtte en dat hij hoopte datnu toerisme deeerste pijlervan Arubawordt, hij daarmede doorgaat.De heer De Ruyter vond hetgoedjuistin dezetijdennu depessimistennogaleens latenhoren"nu is hetmetAruba gedaan,we gaan maar weg", dat hettoerisme zal bewijzen dat deze pessimisten volledig ongelijk hebben.De heerDeRuyter sprak als verwachting uit dat dankzij de inzet van allen het toerisme spoedigdubbel zo grootzal worden. Ook waser eenPOA voor de voorzitter van de San Nicolas Business Association, Tico Arends, voor de wijze waarop hij zich inzetvoor dehandelvan San Nicolas.
WASHINGTON — Volgens de VS begaat deSU in Afghanistan volkerenmoord en schendingvan deGeneve-conventie in zijn strijd tegen het verzet.
Vakbondsfederatie aan BC:
FTA: inkomenverruimende maatregelen onaanvaardbaar
ORANJESTAD —De voor
stellenvan hetBestuurscollege voor de verhoging van nummerplaten, water, stroom en belasting- opcenten, zijn onaanvaardbaar voor dearbeiders-klasse. Aldus de FTA in een communiqué.
Volgens de vakbond zal een
grootaantal gezinnendatzonder werk komt te zitten deze drastische verhogingenniet kunnen betalen. Bovendien — aldus FTA—laat hetkwaliteitvanhet water, ondanks dat miljoenen besteed werden aan schoonma
ken van deleidingen, nog steeds te wensen over.
De FTA is van mening dat al
vorens over te gaan tot tariefverhoging de grote werkgevers, die achterstallig zijn met hun water- rekeningen, eerst geïnd moeten worden. Tevens moet er een sterke controle op kapitaalkrachtigen diehet eilandverlaten of zij de verschillende belastingen en dienst- verleningen betaaldhebben.
Tot slot doet FTA een beroep
op hetBestuurscollege zijnvoorstellen te heroverwegen alvorens definitieve besluiten te nemen.
MinisterDe Koning aan TweedeKamer:
Kosten gouverneurswoning en kantoor Aruba; 2,5 miljoen
DEN HAAG — De kosten,
die gemaakt moeten worden voor een ambtswoningeneen kantoor voor de gouverneur van Aruba zullen ongeveer 2,5 miljoen gulden (Ned. crt.) bedragen. De ambtswoning gaat 1,1 miljoen gulden kosten en zijn kantoor 1,4 miljoen.DitheeftministerDeKoning van Antilliaanse Zaken
de Tweede Kamer ge
antwoord opvragen over zijn begroting.
Arubakrijgt metingangvan 1
januari 1986 een eigen gouverneur, omdat dandestatusaparte van krachtzal worden. Minister DeKoning achtdekosten van de gebouwen niet te hoog. "Beide panden zullen, met inachtneming van de status verbonden aan de gouverneurs- functie, niet overdadig worden opgezet en ingericht", zo probeert de minister de Kamer gerust te stellen. Bij deindelingvan degebouwen wordt rekening gehouden met de vormen die de Rijksgebouwen- dienstookin Nederland hanteert.DeKoningwijst eroverigens op datbijdeinvesteringen in beide gebouwen rekening gehoudenmoetworden methetfeit dat investeringen voor koeling tamelijk hoogzijn.
Het realiseren van de status
apartevoorAruba zalvolgensDe Koning niet inhouden dat het aantal personeels- leden bij het kantoor van de gouvenreur op Curagao kan worden verminderd. Doordat Aruba niet meer onder de bevoegdheden van de Antilliaansegouverneurzalvallen, zullen de werkzaamheden daarwel watafnemen, maar die verminderingis nietzodanig dat hetzich laatvertalenin eenverlaging van het personeels- bestand. Aldus DeKoning.
BJ jF] BARD
ï|y^J TYPHOON |
Permit us to install the correct split-unit airconditionerforyour purpose. Tel. 22188 |
TEARASA N.V. I
__________________ ______________________________"_
f TIJD is "^N
GELD
spaar beiden.
Vlieg met
Vm.mVmmVKm
«____^
DE chartermaatschappij van de Nederlandse Antillen.
Telefoon: Aruba:26363 en 21365 Curasao: 80722 - 80777 V Bonaire: 8880- 8 -_9 /
S*_ S» Sat **Smm
f±±) Een uitje naar Punto Fjjó? JJr"
natuurlijk meteen Prop-Jet
van ODUBER AVIATION
bel 26975of 23080
Sa* Sa* Sb* Sa*
POVA: 20.00 uur Kerst- bingoavond voor leden.
ROZENKRUISERS: 20.00uuropenbarelezing - Cultureel Centrum Aruba (spreker: mw. Beusekamp- Fabert).
ORQUESTA HARMONICO ARUBANO 20.00uurKerstconcert - Cas diCultura.
IIfIMASTERCARGOI f\ \ BEATRIXSTRAAT 48
' \ \ '
TELEPHONE 25923/31577
For all your USA and
Europe freight
ZATERDAG DIVERSEN CENTRO DlBARRIOLAGO HEIGHTS (damescomité): 17.00-19.00 uur Kerst- programmavoorde kinderen - clubgebouw.
MOKOZOORANCH openvoor het publiek' zaterdag 13.00-18.00uur; zondag 10.00-18.00. MUSEO HISTORIKO ARUBANO: openingstijden maandag t/ mvrijdag van 09.00-12.00/16.00-19.00 uur;zaterdag van 09.00-12.00 uur.
BUREAU VOOR LEVENS- EN GEZINSMOEILIJKHEDEN(Zuidstraat 7A, tel..-23145): open maandag t/m vrijdag van 07.30-12.00/13.30-17.00 uur.
STICHTING TOT BEVORDERING VERANTWOORD OUDERSCHAP (Famia Planea): dagelijks van 08.00-12.00/13.00-16.00 uur- Medical Centre, Bernhardstraat 75, San Nicolas, tel.: 48833, toestel 219/225. Bij de praktijken in het Wit Gele Kruisgebouw: dinsdag 10.00-12.00uur te Noord 66, tel.: 23425; 13.00-14.00uurte Oranjestad,Koningstraat/Emmastraat, te1.:23168; woensdag: 13.00-15.00 uur te Santa Cruz 39C, tel.: 28288; donderdag: 10.00-12.00 uur te Pampoenastraat 15, Dakota. CentrodißarioDakota, Pampoenastraat 19, tel,: 23822;donderdag: 08.00-10.00 uur. Club Caiquetio,Paradera 47A, tel.: 24280; dinsdag: 08.00-10.00 uur.
OPENBARE BIBLIOTHEEK (openingstijden) LEES- EN KRANTENZAAL: maandag t/m vrijdag vanaf 07.30 uur. UITLENING AFDELING: maandag, woensdag en vrijdag van 09.00-11.55/ 13.30-20.00uur; dinsdagendonderdag van 13.30-17.30('s morgens gesloten).
FILIAAL SAN NICOLAS: openingstijden maandag, woensdag en vrijdag van 09.00-12.00/13.30-17.30 uur; dinsdag van 13.30-17.30 uur: donderdag de hele dag gesloten.
BIBLIOTHEEK CENTRO Dl BARIO DAKOTA: dinsdagen vrijdag van 16.00-20.00uur geopend.
SHASA(Stichting Hulp aanSlechthorenden Aruba), Engelandstraat (Lionsgebouw t/o Eagleclub), is dagelijks geopendvan08.30-12.00/13.00-16.30 uur.
TELEARUBA VRIJDAG: 17.30 Fat Albert; 18.00 The Smurfs; 18.30Nos tambepor; 18.45Telenovela: «Chispita»; 19.30 co*cktail musical; 20.00Telenoticias; 20.30Falcon Crest (Penultimate question); 21.30 Wrestling; 22.30 Repiticion Telenoticias; 23.00 Sluiting.
ZATERDAG: 17.00Dancefever; 17.30Hero High; 18.00 National geographic; 19.00 Progr. di RVD; 19.30L.A.G.O. Xmas play; 20.30 Santo Domingo invita;21.30 Estreno (Terror on the40th floor); 23.00 Sluiting. f
Feestdagen zyn we
■ 't_4> dubbe,b,y!
Jp|§* Mammie
4__KMiÉ doethaar
Sc^/ inkopen
> (ik "__- 1 \ Boutique
A STAR IS BORN
(naastProt. Kerk) Telefoon 25759 Geopend: 8.30-12.00
en 2.00- 6.00
Ook doopkleding en geschenkbonnen.
AMIGOE 5 VRIJDAG 21 DeC€MS6RI9B4
■ IR Uitslag
"'
Lotto
MCr_r*_Oi_ I 20
Marlboro! ._
I. CL.II ■C........ I I
Metcomplimenten van:
ySuperior Tobacco Coj/
GEVRAAGD
EEN SANDWICH
MAN
een energieke persoon om propaganda te maken en uit te delen voor
ELLORITO
Middenweg8-Tel.: 21819
VRIJDAG 21 DeC€MB€R 1984 AMIGOE 6
Nos ta anunsia na pübliko kv dia 24 i dia 31 di desèmber próksimo nos ofisinanan lo ta
sera henter dia.
■
... i assurantie- en
_ -l«ik_ adviesbureau k
W o. j. suares n.v. m
r Sta.Rosaweg-Tel.: 70378
deeltU hierbij mede datzij op
24 + 31 december
de gehele dag
GESLOTEN zullen zijn. jlji
Tevens wensen wijril onze klanten en relaties een
ZaligKerstfeest en een
\M Voorspoedig Nieuwjaar l|k |
J Grotezending „Lord Isaac's" slacks. N
\ Vlotte kombinaties. /
Sportieve en geklede jurken. .^^ )
I Boutique J&/_\_ | tel.: 613496 ï*3-_l_e j
Weekend Special
profiteer van onze "koop-goed" "goedkoop" actie. Koop nu!
[Magie
Chef koelkasten ■
Een 23.6 cv.ft. side by side ijskast met icecubemaker etc. voor slechts f 2,750,
--Woods freezers ■
Chestmodel 12.2 cv.ft. E - 354 f 775,
Chestmodel 16.4 cv.ft. E - 464 f 834,
Upright 4.6 cv.ft. U - 131 f 549,
Upright 10.1 cv.ft. U - 290 f 899,
Upright 12.3 cv.ft. U - 350 f 894,
Upright 15.4 cv.ft. U - 440 f 948,
-mWhite Westinghouse washers ____Wringer zonder timer f 722,
Toploader v.a. f 1,149,
Frontloader v.a. f 1,398,
-■Voor dekeuken ■
ALLE APPARATEN BENODIGD VOOR HET BEREIDEN VAN UW KERST DINER KUNT U BIJ ONS TEGEN ZEER SPECIALE PRIJZEN KOPEN. NU MET EXTRA KORTINGEN
'TM- Video special
Een 19 inch kleurentelevisie f 590,
Videorecorder 2/speed - remote f 925,
Samen f 1,515,- NU VOOR f 1,445.- CASH
IBIJ
AANKOOP VAN f 750,- OF MEER
KRIJGT U BOVENDIEN EEN KERSTGESCHENK
I
MAANDAG 24 DECEMBER ZIJN WIJ DE GEHELE DAG GEOPEND.
Deze aktie geldt voor Vrijdag, Zaterdag
en Maandag met dubbel aantal loten
voor de ELGA kerstloterjj!
Emancipatie Blvd. Madurostraat 13 Winkelcentrum Colon 113-115
Jp^B Reigerweg 2 hoek Alablancaweg

Tel 78229 v__________k
M 40D5TER CLEANING \\
W MET VAKANTIE JH li vanaf 24 december 1984 ffg t/m 1 januari 1985 J 7
prettigefeestdagen toe! j^^^r
p.———__.__.___„________.__.________._____
JL MEDEDELING
j $^W N.V. NEDERLANDS-ANTILLIAANSE j 1 V GASMAATSCHAPPIJ
deelthierbij aan al haarverbruikers mede dat haarkantoor op 24/12 en 31/12
de gehele dag GESLOTEN
zal zijn. I J f w * * * X|^^ AeroCargo
maakt hierbij bekend dat zij
GEOPEND zijn op
24 december 1984
tot 12.00 uur's middags
voor afgifte en aanname van goederen
31 december 1984
zijn wij de geheledag GESLOTEN V „i é
£6?ï MEDEDELING
Hierbij delenwij onze abonnees mede datop maandag 14 januari 1985 alleaansluitingen waaa-an derekening over de boekmaand NOVEMBER 1984 nietvoldaan is, zullen worden afgesloten.
BETAAL UW ELEKTRICITEITSREKENINGEN) OPTIJD EN BESPAAR UZELFONGENOEGEN EN EXTRA ADMINISTRATIEKOSTEN.
Men gelieve er ookrekening te houden datbank- en girobetalingen ons pas na meerderedagen bereiken.
KODELA Elektriciteitsbedrijf.
Steek Uw gezinvan top totteen in het nieuw voor ✓ ^yiVF^ftw
dekomende feestdagen ! imzMfr*\ÈÊk\&
Wij ontvingen een grote sortering \S®EE&I deftigekleding, sportievecombinaties, X^^t^^Bk safarisets, truitjes en bloesjes,korte en /*\W lange broeken, kousen, sokken, kinC^___M _mpp\ der-ondergoed, prachtige lingerie,
'
®*C. l_BM_^i^J^_^s____iï^#
CASA JL LEQN PI
Punda Otrobanda l/J \Jv^2
fDe gelukkige winnares *\ fun u |<| \ W _ ||| _r *%T ,j_»CL , lAr MAAK liY.
Jasmijnweg 2 WW-Kom Uw Kerstdagen vieren vanaf: *~W
Rnutimip \xSêzondag23 dec.7.00 's middagsThe Minstrels. aouuque fill Maandag 24 dec. open vanaf 12.00 's middags, p^. /& lA ff*S|.Dinsdag 25 dec. open vanaf 6.00 's middags. (j|
_______=__=________--====^=3l kyJfP open vanaf 12.00 p.m.-7.00 p.m. Ǥ
Voorde a.s. feestdagen %&&&'■ _>«___^_f_._"«_r A _T f/iW LEUKE »|' C|'Kl IA i IP KLEDING |1 Ol IjV/JIrJLJj p|
voor het hele gezin tegen re'Ssjjïï é 1 ?#J delijkeprijzen, bij: flmÊW^. K_nan _____ion «2 v^'.champagne piper flhp halen M. betalen. «g
LA INDIANA iMo^^mu t^m\" m/^ u B> "mJÊR Hendrikplein 11 »pL(«^f_|^_^^iLMIÈ^/^^r^U^l^mL^
■ DE CURACAOSCHE BANKIERSVERENIGING "
maakt hierbij bekend dat al hun kantoren voor het publiek
OPEN zijn op
MAANDAG 24 DECEMBER TOT 12.00 'S MIDDAGS
[ en GESLOTEN op !
MAANDAG 31 DECEMBER 1984
AutobankenvanMaduro&CuriePsBankN.V. op Scharloo,
J Rio Canario en SaHna m
zijn OPEN op
ZATERDAG 22 EN 29 DECEMBER 1984.
S VAN 9.00-11.30'SMORGENS. !
■ ALGEMENEBANK NEDERLAND N.V. ■
BANCO DI CARIBE N.V.
S BANCO INDUSTRIAL DE VENEZUELACA. ■
S BANK OF BOSTON S
■ BARCLAYS BANK OF THE NETH.ANTILLES N.V. ■
■ MADURO& CURIEL'S BANK N.V.
V*- ................................————:
Celebrate X-mas and jgyjjp New Year in Stwfe *ißp
December 24 cüristwids D„i/ i^^^^^» December 31 New Year s Dai/
PISCA TERRACE PISCA TERRACE OnÈÊÊ* PISCA TERRACE PISCA TERRACE
BBQ, Salad Bar, Desserts Breakfast Buffet 'kgʧ§Ë ISllÉff BBQ, Salad Bar, Desserts Breakfast Buffet
12 30 om-5 00 p m 7.00 a.m. - 11.00 a.m. fgragpr %ÊmÊm 12.30 p.m. - 5.00 p.m. Including a glass of
Christmas Menu Italian Buffet I&ÊMÈm, ÊÊÊÊÊ& New Year's Menu Bloody Mary
6.30 p.m. - 12.00 mid. 12.30 p.m. - 5.00 p.m. JÊÈÊ&rf 6-30 P-m
" 12-0° P-m7.00 a.m. - 11.00 a.m.
POOLSIDE POOLSIDE New Year's Menu
POOLSIDE Children Activities **mmWÊmWWmW.WÜ& New Year's Activities 6.30 p.m. - 12.00 p.m.
Children Activities Papa Noël - stands with 11.00 a.m. - 6.30 p.m.
ice cream etc. W<& POOLSIDE
11.00 a.m.-6.30 p.m. JéjLW ..___._-_.._,_-„__ p.".»* New Year's Activities SEAFOOD BUFFET (JÉF& WILLEMSTAD ROOM 11.00 a.m. - 6.30 p.m.
WILLEMSTAD ROOM 7.00 p.m. - 11.00 p.m. MMIL^ £$LJ_\\ New Year's Menu
Christmas Menu Only [fr^i /-iCmWmmmmWL/ 7'°° P'
m' " 2-°° am
MORGEN BESLISSENDE STRIJD TUSSEN SAN LUIS DEPORTIVO EN SUBT
Ook Jong Holland en SUBT spelen gelijk
Strijd Kopa Antiyano nog helemaal open
WILLEMSTAD —De strijdom deKopa Antiyano is nog hele
maal open.Na de doelpuntloze puntendeling eerder deze week tussen JongHolland/SNAV en SanLuis Deportivo eindigdeook detweede partijvan definaleronde in een gelijkspel.JongHollandenSUBT/FATUMhieldenelkaarvoor dezoveelste maalin evenwicht met de score van 1-1. Als vanouds boden de beide clubshetpubliek een ware"clash" als schouwspel, dieweerhelemaalinhettekenstondvan huntraditioneleonderlingerivaliteit. De strijd is nu toegespitst tot delaatste wedstrijd van het kampioenschap welke voor morgen is geprogrammeerd.
SUBT had gisteravond het
voordeelvaneenlangererustperiode, zijn laatste optreden in het Kopa Antiyano-voetbaltoernooi was vorige weekzaterdagavond tegen Dakota op Aruba, maar heeft ditnietweten uitte buiten. Jong Holland daarentegen had de wedstrijd van dinsdagavond op Aruba tegen San Luis Deportivo (welke notabene op een bijzonder zwaar veld werd gespeeld) nog in de benen, maar bleek conditioneeltoch de nodige reserves tehebbenom SUBTmet succes te bestrijden.
AGRESSIEF VOETBAL
Het publiek kon zijn hart op
halenaaneen pittige partijgetekend door agressief aanvallend voetbal van beide kanten. Vooral de eerste helft stond op een behoorlijkpeil metJongHollandin de begin- en eindfase alsdebeter draaiende ploeg en een lekker draaiendSUBT in detussenperiode. Beide doelpuntenkwamen in deeerste helfttot standenbeide van uitstekend makelij.
DOELPUNTEN
Stanley Girigorie opende de
score in de 25ste minuut na een
diepte-pass van Zanin Andrade. Met een keihard klimmend afstandsschotgafhij doelmanCarlosSimon van Jong Holland het
nakijken.
Het Jong Holland doelpunt
werd gescoord door Herbert Lucas maar Erwin Godfried had daarminstenseen gelijkaandeel in. Godfried wistbij een aanval over de linkervleugel met grote inspanning nog net de bal binnen het speelveld te houden en een achterzetaftegeven die door de inlopende Herbert Lucas uitstekend getimed en ingekopt werd buitenbereikvan doelman JozefNivilac.
Stimulans korfbaltoernooi
WILLEMSTAD — Morgen
wordt er een stimulans korfbaltoernooi georganiseerd op de voetbalveld van Asiento te Rust & Burgh, Dit toernooi dient tevens als afsluiting van het korfbalseizoen 1984. De meeste bekende korfbal verenigingen op het eilandzullen allenaandit toernooi deelnemen, te weten ELTO, Vetor, Eisene èn TopModelo.
Elto, onderleidingvanRumol
do Hanstzalongetwijfeldeenfelle strijdleverentegenEiseneonderdehoedevan JoséPinedoe jr., daarbeideverenigingen nogeen onderlinge vette met elkaar moeten regelen. De kombinatie Top-Modelo gaat er op uit om koste watkost een zege te behalen tegen Vetor onder leiding vanSixtra Offerman. De zege zal als een cadeau beschouwt moeten worden aan juffrouw Rosa Panneflek de 'moeder' van de korfbal sport teBandariba.
De officiële opening zal om 6
uur verricht worden door de gedeputeerde van sportzaken de heer Agustin Diaz. De eerste worp zal verricht worden door juffrouwRosa Panneflek.
Direct na de openingsceremo
nie volgt om kwart over zes de eerste ontmoeting tussen Vetor en Top-Modelo; om25overzeven speeltEisenetegenElto; om tien voor negen komen de verliezer tegen elkaar uit en omtien uur de finalestrijd. De prijsuitreiking staat geprogrammeerd voor elfuur 's avonds.
De duur van de wedstrijden is
2x25 minuten met 10 minuten pauze. De wedstrijdenzullen geleid worden door Gelo Hugo, Kurt Willems en Frits Meursing. Israel wint voet
balwedstrijd
tegen
Luxemburg met 2-0
PETAH-TIQWA — Het voet
balelftal vanIsraelheeft donderdag in Petah-Tiqwa een vriendschappelijke interlandwedstrijdtegenLuxemburg met 2-0 gewonnen. Het was de tweede wedstrijd van Luxemburgtijdens een toernooi door het gebiedrond deMiddellandse Zee. Maandag verloor Luxemburgmet 0-1vanCyprus, komende zondag tegenstandervan Nederland in het kader van de voorrondenvan het toernooi om hetwereldkampioenschap.
Nederlaagvoor Bayern Munchen tegen ZamalekKairo
CAIRO — Bayern Munchen
heeft woensdag in Cairo een oefenwedstrijd tegen de Afrikaansekampioen ZamalekKairo met 1-2 verloren. Voor 25.000 toeschouwers bracht Matthaus Bayern op een voorsprong, maar daarnazorgden Hilmi enAbdulWahid voor de winst van Zamalek.
Internationaal tennistoernooi in Adelaide
ADELAIDE — De Nederlan
derHuubvan Boeckel heeft verrassend de halvefinale bereikt van het internationale, met ruim 50.000 dollar gedoteerde tennistoernooi in Adelaide. Van Boeckel won eerst zijn nog openstaande partij in de tweede ronde tegen de Amerikaan KeivinBelcher(3-6,6-4,6-1) om vervolgensin dekwartfinale ook de AustraliërJohnFrawley debaas te blijven: 7-6,6-4. Van Boeckel, diein 1984 in Nederland en het buitenland weinig successen boekte, schroefde daarmeeop de valreep zijn jaarinkomenflink omhoog.
De in Adelaide als eerste ge
plaatsteAmerikaan Tim Mayottekon hetin dekwartfinale niet bolwerken tegen de Austrliër Peter Doohan.
De volledige uitslagen van de
kwartfinales is alsvolgt:
MikeBauer (VS)- ShaharPer
kiss (Isr) 7-5, 7-6; Peter Doohan (Aus) -Tim Mayotte (Vst) 4-6,6-2, 7-6; JohnFitzgerald (Aus) Miloslav Mecir (Tsj) 6-3, 6-3; Huub van Boeckel (Ned) - John Frawley (Aus) 7-6,6-4.
Asiento open dubbel tennistoernooi
WILLEMSTAD — Asiento
tennisclub organiseert van 19 tot en met 15 februari 1985 het Asiento Open Dubbel-toernooi. Er zal worden gespeeldin de categorieën heren-, dames en gemengddubbelA-, B-en C-klasse. De inschrijving is open voor alle spelers van Curasao, die 14 jaar of ouder zijn. Junioren mogen echteralleenin deA-klasse meedoen.
Inschrijving geschiedtvia het
deponerenvan een ingevuldeinschrijfformulier in de bus bij de tennisbanenvanAsiento teRust & Burgh. Inschrijfformulieren zijn verkrijgbaar bij de bar van AsientoteRust & Burgh. De inschrijvingsluitop 11 januari. Nieuwe hoop rally van Monte Carlo
PARlJS—Dekansdatin 1985
de rally van Monte Carlo toch wordt gehouden is weer iets toegenomen. Het hoogste Franse gerechtshofinParijs verklaarde woensdagavond de eis van de Franse autosport-federatie (FFSA) -ongeveer 120 duizend dollarvoor het gebruik van de wegen- onrechtmatig. Volgens derechter is deFFSA buitenhet boekje gegaan en hoeft de organiserende auto-club Monaco (ACM) het verlangde bedrag niet te betalen.
Hetis overigensnog nietzeker
of de internationalebond (FISA) hetevenement opgrondvan deze uitspraakvan derechter weer op de WK-kalender bijschrijft. De rallyvanMonte Carlo zou van 26 januaritot2februari worden gehouden.
BESLISSING
Na de beide wedstrijden in de
finaleronde staat Jong Holland voor met2punten terwijl SUBT en San Luis Deportivo volgen met elk 1 punt. De ontmoeting van morgentussen SUBT enSan Luis Deportivo moet uitsluitsel geven. Als er morgen een winnaar is danwordt Jong Holland
automatisch sub-kampioen en verzekerthet aldusookzijndeelname aan het Concacafkampioenschap.
Falcao voor knie-onderzoek naar de VS
ROME — De Braziliaanse
middenvelder Falcao, uitkomend voor AS Roma, is
woensdag vertrokken naar de VerenigdeStaten. In hetziekenhuis van de Columbusuniversiteit in Georgia zal hij zijn gezwollen knie laten onderzoeken. Falcao, die afgelopen zondag een doelpunt maakte in de met 2-1 gewonnen wedstrijd tegen Napoli, verwacht zondag terug te zijnvoor hetcompetitieduel tegenCremonese.
Michels in conclaaf over spelerskeuze
PAPENDAL—Cyprus heet
detegenstander diebondscoachRinusMichelstotgeheimzinnigheiddrijft.Pas zondag, een uurvoor dewedstrijd, zal bekendwordenwelkeelfspelers te Nicosia in hetveld komenuit deselectie-groepvan zestien, die zich sinds dinsdagavond in afzonderingop het sportcentrum Papendal bevindt. Geenvroege opstelling tegen Oostenrijk,omdatde tegenstander niet wijzer gemaaktmocht worden dan hij was, wachten tot het laatste moment,voor Cyprus, omdat zwakke ploegeneen geheeleigen aanpak vragen, die nog uitgeprobeerd moet worden.
Voor het Nederlandse voetbal
is de uitwedstrijdvan zondag de eerste van de "vier laatste kansen"Mexiconog te halen."De tegenpartij",stelde Michels na de trainingvan dinsdag(aangepast voor delicht geblesseerdeGullit) opPapendal, "vormtvoor de spelers niet direct een uitdaging. Ook alkun jezeggen dater geen kleintjes meer bestaan inhet internationale voetbal, je speelt toch tegen een ploeg die niets heeft van de uitstralingvan bijvoorbeeld Hongarije of Oostenrijk. Tegen defensief,ingestelde elftallen is ergveel concentratie vereist. Het is mijn taak de spelers daarvan te doordringen. Daarvoor zal ik twee dagen op Papendal gebruiken. De moeilijkheid zal niet zijn de tegenstander in de greep te krijgen, maar te scoren. Hongarije, dat opCyprus niet mochtverliezen, heeft in negentig minuten aanvallend voetbal twee frommel- doelpunten gemaakt. Ons uitgangs- punt is nog veel moeilijker. Wij zullen moeten winnen. Hongarije speelde voorzichtig, wij zullen dat niet kunnen doen en daaraan dient opstelling en speelwijze te wor
den aangepast".
Michels" is van plan met twee
centrale spitsen te voetballen, maar houdt niet onverbiddelijk vast aan vier aanvallers. "Aanvallend gevaarlijk zijn, hangt niet afvan het aantal spelers voorin, maar hoe er gevoetbald wordt. De actiesdienenbreed te worden gehouden, het samenwerken met het middenveld is van uitzonderlijk belang en in het centrumheb jeeenbreekijzer nodig. Voorwaarde is ook dater in de laatstelijn een vri e verdedigerstaatdiezelfkanbijdragen tot deopbouwvan de acties".
Michels mist echte buitenspe
lers, albekende hij Van derGijp de laatste wedstrijden goed te hebben zien voetballen op rechts. Het Nederlands elftal heeft volgens hem net als de meeste clubs, behoefte aan een spelbepaler. "Been is nog steeds een man om voorzichtig mee om te springen.Het lijktmijnietdat hij nu al belast kan worden met de verantwoordelijkheid voor het nationaleelftal. In de huidige situatieis hetook niet wenselijk hem metValke in een elftal te hebben. Net als Valke heeft Been bovendien een voorkeur voor de centrale plaats op het middenveld. Zelfs wanneer je Valke, in het belang van het elftal naar links zou dringen, kun jetoch nietbeidenopstellen. Het zou eventueel nodigkunnen zijn, dat Valke zich opoffert en toch op links gaatvoetballen".
De coachzou graag zien dater
iets meer opportunisme in het Nederlandsevoetbal kwam, een grote snelheid van handelen, zeker nu Cyprus de volgende tegenstander is. Michels zal daar zonder twijfel aan gaan werken in dekomende dagen."Ikben blij met deze gelegenheid. Wij kunnen nu wat uitproberen in oefeningenen ik houd de spelers bezig in een periode dat de trai
nings-programma'sdoordewinterstop bijalleclubsverschillend zijn.
In verband met opstelling voor strijd tegen Cyprus
WILLEMSTAD- Op defoto
combinatie twee actie opnames gedurende de eerste WKkwalificatie wedstrijd van Nederland, waar men met 0-1 ten onder ging tegen Oostenrijk. Op beide foto's ziet men deNederlandse doelman Van Breukelen in actie.ZondagkomtNederland in het kader van de WKkwalificatieronde in actie tegen Cyprus. Voor het Nederlands voetbal is de uitwedstrijd van zondag de eerste van de "vier laatste kansen " Mexico nog te halen.
Als afscheid van Statuutdag Henk Niepoth wint Asiento "Sail In"
WILLEMSTAD—Deop 15de
cember alsafscheid vanStatuutdag door zeilclub Asiento georganiseerde"Sail In"iseen succes geworden. Maar liefst 47 boten gavenacte depresence; ze waren ingedeeld in 11klassen waarbij zoals altijd de Sunfish-klasse met tien deelnemersde grootste klasse was. Hetwaseenprachtig schouwspel op het Spaanse Waterom al dezebootjesgelijktijdig te zienvaren temeer daarook de AWA(Antillean WindsurfAssociation) wedstrijden organiseerde voor dewindsurfers.
De weergoden die de laatste
tijd veelvuldig sportevenementen in waterballetveranderen werkten perfect mee; er scheen een stralende zon, er blies een redelijk noorden wind en Pluvius bleefthuis. De uit de mottenballen gehaalde startprocedure om de handicap factor reeds bij destart in tebouwen, bleek goed te werken. Zo startten de Sturdy'salseersten, 12minutenlater gevolgd door de Sailfish en de Pampuss*n; weer 8 minuten later volgden de Sterns, Centaurs en Vrijheid en Harpoon terwijl de Ynglings en Sunfishes 7 minuten laterals laatsten mochten
vertrekken.
Door dezeprocedure wisten de
zeilers alvarendesteeds wathun positie was tenopzichtevan alle anderen. Dat uiteindelijk vele Pampuss*n voor in het overall klassem*nttevinden waren had ongetwijfeld twee oorzaken. De heersende wind was dittypeboot relatief gunstig gezind alsook werden de Pampuss*n door zeer goede, ervaren wedstri dzeilers gevaren. Henk Niepoth bewees overduidelijk dat hij de beste Pampus-zeiler is, zijn naaste concurrent in zijn eigen klasse zette hij op totaal 6 minuten en 22 seconden. Niepoth bleek na afloop ook ruimschoots de overallwinnaar te zijn. Dateen Pampusuiteindelijk overall winnaar zou worden leek na de ochtend race onwaarschijnlijk.
Sjors Germing, met grote siga
ren pluim,zeildezijnsturdyin de ochtendrace onwaarschijnlijk snelover hetwater. Van meet af aan nam hij de leiding om deze nietmeer afte staan,bijdefinish hadhij nog 1 minuuten 53 seconden over op Henk Niepoth. De tweede race die met de zelfde handicap gevaren werd, gaf een totaal ander beeld. De wind was
iets afgezwakt waardoor de Pampuss*n de als haas fungerende Sturdy's vrij snel hadden achterhaald. In deze race had HenkNiepothmet zijn Passat al op het eerste voordewindse rak alle Sturdy's ingehaald en hij zeildevervolgensvorstelijk voor hetachterhem aanjagende veld.
Bij de finish had hij een voor
sprong van vier minutenen één seconde op de Harpoon van Robert Scholma.
Titelkansen Roethof tijdens WK-dammen junioren gereduceerd
AMSTELVEEN— Vijfvan de
best geklasseerden handhaafden donderdag in Amstelveen hun positie op de ranglijst van het elfde toernooi om het wereldkampioenschap dammen voor junioren.Het vijftal boekte in de negende ronde winst. De Surinaamse kampioen Ronald Roethof werd definitief uitgeschakeld door een nederlaag tegen deNederlanderWeigerWesselink, die met zijn landgenoot Van der Zee en deRus Valneris de eerste plaats deelt, op een punt gevolgd door het duo Krajenbrink/Keisels.
Het leidende trio kwam geen
moment in moeilijkheden. Hendrik van der Zee wist welis
Beerman/Vos winnen Asiento kerst-bridgetoernooi
WILLEMSTAD — Afgelopen
dinsdag werd de laatste ronde van het Asiento kerst
bridgetoernooi gespeeld. Het toernooi werd met grote overmacht gewonnendoor deAntilliaanse paren kampioenen Berman/Vos. De uitslag van de laatsteronde en de eindstand is alsvolgt:
1. Dames Siemens /Bongers
61.25 %; 2. heren Beerman/Vos; 3. herenVandeEnde/Tichelaar 59.29%; 4. damesKooy/De Paus 54.58 %; 5. dames De Vries/Van Krimpen 53.57 %\ 6. me uffrouw Snellers/heer Moenir-Alam 51.25%.
Eindstand: 1. HerenBeerman/
Vos 57.34 %; 2. dames Siemens/ Bongers 52.78 %; 3. me uffrouw Snellers/heer Moenir-Alam; 4. mw. Kooy 51.14%.
De overige deelnemers scoor
denminder dan50%.
waar niethoehijdeBelg Hubner zoubestrijden, maarde 13-jarige Waal hielp hem door op de dertiende zet aleen schijfcadeau te geven. Tien zetten later besliste Van der Zee de strijd met een damcombinatie in zijn voordeel. De Tsjech Jiri Sysel zocht het in complicaties, maar de Sovjetkampioen Guntis Valneris toondemoeiteloos het ondeugdelijke van de Tsjechische strijdwijze aan.Roethofkoosvoor eenrisicovolle partij-opzet tegen Wesselink, die zich niet liet intimideren en in ruim twee en een half uur detitelkansenvan deopvallend productieve Surinaamse kampioen tot nulreduceerde.
De volledige uitslagen van de
partijen in denegenderonde zijn:
Krajenbrink (Ned) -L. Manza
no (Ita) 2-0; Michel (Fra) - Keisels(Sov) 0-2; VanderZee (Ned) Hubner(Bel) 2-0;Delhom (Fra) M. Manzano (Ita) 2-0;Wesselink (Ned) - Roethof (Sur) 2-0; Sysel (Tsj) - Valneris (Sov) 0-2.
De stand is nu: 1. Van der Zee,
Wesselink en Valneris 14 punten; 4.Krajenbrink enKeisels 13 punten; 6. Roethof 11 punten; 7. Delhom 8punten; 8. Sysel 7 punten; 9. Michel 6punten; 10. Hubner 4 punten; II.L. Manzano 3 punten; 12. M. Manzano 1 punt.
WIELRENNEN-DEN HAAG
— In april van het volgend jaar wordt de eerste Ronde van Nederland voor dames gehouden. Aan de vijfdaagse Ronde, van 22 tot en met 26 april, zal worden deelgenomen door landenploegen uit Noorwegen, Zweden, België, Frankrijk, Engeland en Nederland. Het routeschema is nog niet definitief vastgesteld. Wel zeker is dater een ploegentijdrit wordtgeredenin deomgeving van Ermelo.
JEUGDKLASSEN
Akkrummer Jol: 1. Bonnie
Brandt enEileen deCuba; 2. MichielMajoorenMichielLensink; 3.Robert JanLensink enAllard Vegter.
Minifish: 1.Bruce Brandt; 2.
Jeroen Krijgsman; 3. Guido de Cuba.
RALLYSPORT - PARIJS —
Het doorgaan van Parijs-Dakar staat op tocht. Veertien dagen voor hetvertrek van de monsterrally (14.000 kilometer) liggen de Algerijnse autoriteiten dwars. Zij weigeren de deelnemers de benodigde doorreisvisa te verstrekken.
AMIGOE 7 VRIJDAG 21 D6C6M66R 1984
8
nm**m**m"m*m**r
mmr^*m~m*mf*w~^*m*m*m*mr'ml'm*^*m^m~m+l
CLIMACARS
AUTO AIRCONDITIONING
IA
Tfil A72059 Sta. Row 1 *^^*m*m+m^r*m*m^*mmlm*m^tmm*m*m*m*m^^^m'^m*^^^mm ,
voor dèx
feestdagen hebben we ontvangen: Eet-, thee-, koffie-, ontbijtserviezen, 'osse kopjesen schotels.
Wij hebben vele artikelen met verlaagde prijzen. domus
Handelskade 8 Telefoon 612741 I
f
Exclusieve porseleinen poppen uit Italië en Frankrijk
KERSTDECORATIES ook KERSTKRANSEN
GASTENZEEPJES in beeldige verpakking, nieuwe zending
BIJOUX |J KERSTMUZIEKDOOSJES M (als Kerststalletje)
jKANDELAARS TAFELSTUKKEN t^ in ALLE soorten OLIELAMPJES { Prachtige ZIJDENBLOEMEN NIEUWE
en RUIKERS WATERKANDELAARS
KOOPAVOND I €S\G ETCETERA I HraS GIFTS I de moeite waard!!! 1
BoyEcuryweg 6a (Zijweg v. Engelenweg). JM
" S NORMALE PRIJS \f/ Ö^T
Bij aankoop van een medium A
of large Pizza, kunt U deze mmtttM ________
sporttas ter waarde van ’.lB,- en een fles "AWI COB| _y_F^!l
CO" ter waarde van ’.3,75 l#l//(|
(dus samen t.w.v. ’.21,75) * m W~^^^ kopen voor slechts ’.8,-!!! »_»WI lf" Geniet van's werelds lekUMI kerste Pizza, met "AWI COCO" en Uw sporttas. Dit is alCalifta Telefoonnummer
._. _ ~7L- _ ~
_. Salina: 616161 mogelijk bij Pizza Hut. Sta Maria: 88276
# >V* ,_ '" % F 96>td . %
M KmSVUVAJUiUJL '
%
W Wegens privé party m
f GESLOTEN op f
% 22 +24+25 + 27 december $
%; IVi)' wensen al onze klanten en relaties M&
% PRETTIGE FEESTDAGEN i
■ '% _ toe. Jüf ■ ■ 'É^
KlS_____J_S___S_!_i_irotó W Sentro Di Mata Seru Gaitu ) t 3WeAr U reeds Uw inkopen gedaan voor de „L i __ Kerst? W / pj Wel, dan is het nü tijd om Uw huiste verfraaien )
W, met PLANTEN -f LS van SENTRODI MATA SERU GAITU J-" (
JÜ4 op weg naar Montagne Zondag zijn wij pok geopend. ( M ter"hoogte van Hoenderberg[- Tel.: 671793 I
E
Voorde laatste Kerstinkopen zijn wij y 111
zaterdag22 en ZONDAG 23 DECEMBER 1 1
GEOPEND VAN 9.00-5.00 UUR (non-stop) 11
Koop goed, koop goedkoop! EUD^Jj DEMAAYER 11 II MEUBELINDUSTRIE N.V.
Bij de Maayer krijgt U meubilair voor eik vertrek van Uw huis ■ ■ 1.. j
l0?B s~\I
Wm&mmW éd^^^F^3o' F/eSfa af D/fie #17 f/ie Fl/fl ##1 f/ie
1^
v^S"i_^^l Jir 4F ▼the Seaside Penthouse Kmi Kmi Bar
/^ jA Your last & best 8.8.Q. of the Gala New Years Eve Dinner. Crazy Party with doorprizes, hats
m Sf 'w year music by "Los Explosivos", Hats and noisemakers. & noisemakers. Champagne and a \Sf and a show by Cesario Dance Music by "Rosales Trio". cold plate at 2 am. Vl^/^^ Creation. Fireworks at midnight. Guest star GEORGE WILLEMS. Show "NURIN SANLLEY and A » Don't fall in the ocean! her beauties.
A. ImX^mTmm^ __M__^ ( ___!X Including tTFtZ Including (9750 Including A|^ M.m\mW'mm Price T *rO.~ p.p. Champagne Price T/^."* p.p. Champagne Price T m-1. p.p. Champagne
I^S^ All events are by ticket sales only. kS^^m »_■ **____<% J3____3l "___F_sl Ticketsare for saleat theFront Office cashier. vUldvwl/ mJCM-CÏ
* —
*~f and casinommJ
iiiaiiiiiiifiiiiaiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiaiitiiiifiiiioiiiiiiiiiiiioiiiiiiiinnciiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiioiiiiiniiiiioiiiiiiiiiiiioi nmiciiiiMiiiiiiiiziiii iiaiiiiiiiiiii.ciiiiiiiiiiiiicitiiiiiß CasaCohen - sal_.a
£nÉJJ^ Openingstijden voor de komende feestdagen |
i^s^^^^, KOOPAVONDEN: Vrijdag 21 december en vrijdag 28 december f
1 Xjf
K zfg Geopend: Zaterdag 22 en zaterdag 29 december van 8.30 tot 20.30 uur f
I J meT jNONSTOP, DUS OOK TUSSEN DE MIDDAG GEOPEND, f l Gelukkig J 24 decemberzijn wij tot 5.00 uur 's middags OPEN. \ Nieuwjaar J fV^ yS 31 december SLUITEN wij om 5.00 uur 's middags, maar zijn tussen de middag OPEN.
I JËmmi "PrettigeFeestdagen toegewenst". f
SiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiaiiHiHiiiiiaiiiii om iiiaiiiiiiiriiiiciiiniiiiiiiioMitiiiitiHaiiiiiiuiiiici umin iiiinic___iiiiiiiiiiiit__]tiiHiiiiiiiaiiiiHiiiiiic_ifiiiiiiiiiiiDtii imcitiiiiitiHiiaiimiiriiiiaiiiiiA r^^ l.fl_sTi)lNEl_ BUFFET ,^^-^1
Ls KOUD BUFFET 26 DECEMBER VANAF 1.00 UUR'S MIDDAGS /P^ï Fll\ (j\fi Welkoms co*cktail Kalkoen Rollade (cHRIST>V.As)
É
Kerstham GreenBeans Marinade
*** awci ~ Wn wensen al onze
Roast Rpef MixedSalad . _ J , , , *J J *** klanten en de bevol
'r^Êkm Roast Pork Peach Shelf king in het algemeen
jfjSjBl_^ FriedRice Dessert: Gelatine - Quesillo -Vruchten Een Zalig
_flt__tÉ^_i_s 1N ’.35,-p.p. + 10% J
(^JTsGiS |Rfi| Zondag 23 december GAITEROS ANTILLANOS vanaf 8.00 uur 's avonds. jggs
Reserveer tijdig MM J_V/\jjJJuAI il ■ !____#Jjf\ Tel.! 82884 A__\
VOOR HET LAATST I
A.S. ZONDAG 23 DECEMBER 1984 I
"WAREHOUSE SALE"
MET VELE NIEUWE ARTIKELEN I
Aiwa - Sharp - Technics - National - Sony- Akai - Toshiba - Beltek
ALLES TEGEN KOSTPRIJS I
Tuners - Amplifiers - Cassette Decks - Turntables - Speaker Boxes - Equalizers I
Portable Radio Cassettes - etc. etc. I I
VANAF9.00 UURA.M. TOT 2.00 UURP.M. | I
Kom vroeg dan heeft U de eerste keus. ®Q3__M ELECTRONICS
-^
SchottegatwegOostl3 I {$) tegenover Antraco en Xerox /^k I
AMIGOE VRIJDAG 21 D6CÉMB6R 1984
CURAÇAO
AGENDA
WEEKEINDEDIENST EILANDSGENEESKUNDIGEN Stads- en 2de distriktOost 22 december 1984 vanaf 08.00 uur t/ m 24 december 1984om 07 00 uur: dokter Pattinaja, Spreekkamer: Kaminda Elektrisjen z//ti, tel.: 54751, Salinja Abao; spreekuren: 11.00-12.00/17.00-18.00 uur; spoedgevallen: tel:54751. (dit geldt voor patiënten van de volgende artsen: mevr. Guerrero, Wilsoe, Da Costa Gomez, Nassy,mevr. NassyTseng, Lutchman, Tseng,Rauchbaar, Braakman, Doran enPattinaja)
Stads- en 2dedistrikt West 21 december 1984vanaf 18.00uurt/m 24 december 1984om 06.00 uur:dokter Nivillac, Spreekkamer: Bethancourtstraat z/n, Brievengat, tel.: 76280/76281;spreekuren: 11.00-12.00/17.00-18.00uur; spoedgevallen: tel.:615828. (dit geldt voor patiënten van de volgende artsen:Swart,Roose,mevr. Goilo,mevr. VanderBurgh,mevr.Braakman, King, mevr. Soliana, Whiteman, Heerenveen, Nivillac, mevr.RosalesConcession, Pabloen debario vanSta. Maria)
Derdedistrikt Bandabao 21 december 1984vanaf 18.00uurt/m 24 december 1984 om 06.00 uur: dokter Tweed, Konsultorio Barber, tel.: 641658'
641605; spreekuren: 10.00-11.00/17.00-18.00 uur; spoedgevallen: tel.: 641658/ 82624. (dit geldt voor patiënten van de volgende artsen: Tweed, Vonhögen, Schellens, Botero Duque, Hernandez)
WITGELE KRUIS (wijkverpleging): Kantoor Santa Maria 17, tel.: 82947; geopend van maandag t/m vrijdag van 07.00-16.00 uur; zaterdag de hele dag gesloten; de wacht heeft zusterPerretGentil, tel.: 70096en zusterBronneberg, tel.: 81506.
KLEUTERBUREAU:I4.OO-16.00uuralleen volgens afspraak.
ZUIGELINGENBUREAU:maandagmiddag van 12.30-15.30uur;donderdagmiddagvan 07.15-10.30uur; alleen volgens afspraak.
GEZINSVERZORGING (Kwido pa Famia): geopend van maandag t/m vrijdag van 07.00-12.30/13.30-17.00uur. kantoor Sta Maria 17, tel: 80222.
BOTICA BANDABAO: geopend van maandag t/m vrijdag van 08.00-12.00/14.00-18.00 uur; zaterdag gesloten.
BOTICAS (nachtdienst) Otrobanda: Paradeis, tel.: 89676; Punda: Brievengat, tel.: 79098.
VERLOF BEGRAFENIS 22 december: E.F. Cannister, SchottegatwegOost 25. 23 december: E.F. de Camps, Mahumaweg2s.
DIVERSEN CENTRO PRO ARTE (21 en 22 december): 20.30uurKerstmusical «Scrooge and Marley»0.1.v.Kees Vos.
KERK SANTA ROSA: 20.00uur «Op weg naarKerstmis» met hetkoor vanSta. Rosa.
ZATERDAG DIVERSEN TOERISTENSCHIP: 08.00-19.00 uur «The Victoria» - S.J.
AIMEE'S ATELIER: 09.00-18.00 uur «gourmet show» gehouden doorManrique Capriles&Sons nv - Winkelcentrum Colon.
WILHELMINAPARK: 14.00 uur «Parada Bon Bini Pasku».
OPENBARE BIBLIOTHEEK (Johan van Walbeeckplein 13): openingstijden: maandagmiddagvan 14.00-20.00uur; dinsdagen vrijdag van 10.00-12.00/14.00-18.00 uur; woensdag van 10.00-12.00/14.00-20.00 uur; donderdagmiddag van 14.00-18.00uur enzaterdagmorgen van09:00-12.00 uur. De studiezaalis elke dag openvanaf 09.00 uur.
FILIAAL MUNDO NOBO: alleen op maandag openvan 14.00-20.00uur(voor volwassenen).
FILIAAL BARBER: maandagmiddagvan 14.00-17.00uur;dinsdag-en vrijdagmiddag van 14.00-19.00uur
JEUGDBIBLIOTHEEK (Consciëntiesteeg, Plaza Brion): maandag en donderdag van 14.00-18.00uur;dinsdag, woensdagenvrijdag 10.00-12.00/14.00-18.00 uuren zaterdagvan 09.00-12.00 uur.
Elkemaandag na 16.00uuractiviteitenvoor kinderen.
BIBLIOTHEEK MONQUI MADURO (Landhuis Rooi Catootje): openingstijden dinsdag, donderdag en vrijdag van 09.00-12.00 uur (voor afspraken gelieve mevr. Dankmeyer, tel.: 34263op te bellen).
BIBLIOTHEEK ALLIANCE FRANQAISE: iederezaterdag uitlenenvanFranse boeken van 14.00-18.00uur- Fokkerweg 7.
DOCUMENTATIECENTRUM 'ZIKINZA'; geopend op werkdagen van 08.00-11.30/14.00-16.30 uur-Roodeweg 7A.
BUREAU VOOR LEVENS- EN GEZINSMOEILIJKHEDEN(Roodeweg 236, tel.: 26388): openingstijden 07.30-12.00/13.30-17.00 uur.
SPEEL-O-THEEK (Uteweg): open woensdag envrijdag van 15.00-18.00uur.
BARBARABEACH CO.: iederedinsdag-en vrijdagmiddag (behalve feestdagen) excursies en rondleiding naar de Tafelberg; vertrek: 14.00 uurvanaf de White Gate (Porta Blanco).
ST. ELIZABETH HOSPITAAL EN SANATORIUM: (bezoekuren) 's morgensvan 11.30-12.30 uur en 's middags van 16.00-19.00 uur (kinderafdeling van 10.00-19.00 uuren IntensiveCare: 18.00-19.00uur).
DR. DAVID R. CAPRILESKUNIEK (bezoekuren): opname afd. Mannen van 15.00-16.00/18.00-19.00 uur; opnameafd. Vrouwen van 15.00-16.00/18.00-19.00uur; overige afdelingen van09.00-12.00/14.00-16.00/17.00-19.00uur.
FUNDASHON PA KONSUMIDO (Scharlooweg64, tel.:611733):openingstijdenvan 08.30-12.00/14.00-17.00 uur.
BRIDGECLUB CURACAO: iedere vrijdagavond om 20.00 uur bridgen - Huize Scherpenheuvel.
SEDUKAL:eIke woensdagvan 14.00-16.00 uuris er vrij spreekuur.
KANTOOR ALKOHOL- EN DRUGTEAM (Witteweg 54, tel.: 623973): spreekuren dagelijks vanmaandag t/mvrijdag ofvolgens afspraak.
NEDERLANDSERODE KRUIS (afd. Curacao,Secretariaat: Fokkerweg, tel.: 614525/ 614630): geopend van maandag t/m vrijdag van08.00-11.30 uur.
SENTRO Dl DAMA (Seroe Fortunaweg 8, tel.: 84647): openingstijden 07.30-12.00/ 14.00-17.30uur.
PLEEGGEZINNEN CENTRALE CURAQAO: Sta. Rosa 66, P.O. Box 3311, tel.: 671623.
TENTOONSTELLING CURAQAOSCH MUSEUM: openingstijden 10.00-12.00/14.00-17.00uur (behalve op maandag enlaatste zondag vande maand).
HARTS GALLERY(Dr. Hugenholtzweg36): openingstijden 09.00-12.00/14.00-18.00 uur.
SYNAGOGE: museumopen van maandag t/m vrijdag van 09.00-12.00/14.00-17.00 uur.
LANDHUIS BRIEVENGAT: geopend van maandag t/m van 09.30-12.30/15.00-18.00 uur en iedere laatste zondag van de maandvan 10.00-15.00uur(toegangskaarten verkrijgbaar bij Curavaen landhuis Brievengat).
CHRISTOFFELPARK: 08.00-15.00uur geopendvoor publiek (na 14.00uurwordt niemand meer toegelaten).
TEMPEL GALLERY: openingstijden dagelijks van 11.00-24.00uur;zaterdag en zondagvan 18.00-24.00uur.
KAS Dl ARTEKORSOU (Local Art Gallery), Schrijnwerkersstraat 14, zijweg BreedestraatOtrobanda:opendagelijksvan 09.00-18.00 uur; dinsdag en zondag gesloten.
CURACAO ONDERWATER PARK: duiktrips voor lokaleduikersin het weekeinde. Voor informatie tel.: 624242 624705.
BIOSCOPEN GOLDEN DRIVE-1N.21 .00en 24.00uur Tightrope (18jr., ’.5,-). CINELANDIA: 19.00 en 21.00uur Sea wolves :18 jr.,’.2,75en ’.3,75); 24.00 uur Rescue team (18 jr., ’.2,75 en ’.3,75).
TELECURAÇAO TELECURACAO VRIJDAG: 16.30 Hierzijn wij, wie ben jij; 17.00 CHIPS; 18.00 uur AGHUSA; 18.15Agedres naplaka chiki; 18.30Telenovela: «Corolina»; 19.15 Informe deportivo; 19.30RVD; 20.00Notisiero Tele-8; 20 30TC special; 21.30KvK; 22.00 Mundu na bista; 22.15 Show di Job; 23.15 Tempopa Dios; 23.30Sluiting.
ZATERDAG: 16.30 Telefiesta; 18.30 Studiosport; 19.30 Panoramiek; 20.00 Rikesa universal;22.30Sluiting.
ii i
Tele-Curaçao met speciaal Kerstprogramma
WILLEMSTAD— Tijdens de
kerstdagen past Tele- Curasao haar programma aan, aan de feestelijkheden van dekomende dagen. Het speciale programma begint op 24 december om vijf uur's middags met een kerstmusical,dieopAruba opgenomenis. Achtereenvolgens is een programma yam Lupe Marchena te zien met alsgastenonderandere Tony Sherman en DhaddyBrokke en de "Big Movie". Hierna volgt een concert, dat opgenomen is in Nederlanden als afsluitingdetraditoneleNachtmis vanuitRome.
Op eerste kerstdag begint het
programma 's middags met "Countdown special". Tot aan Notisiero Tele- 8kunnen de kijkers genieten van een schaatsrevue enkerstliederen gezongen door de lokale groep de "DiceSingers" en een kerstshow van Paul Williams. Na het nieuws presenteren Kenny Rogers en DollyParton "A Christmas toremember". Pastoor Plato presenteert een programma dat hijzelf geproduceerdheeftonder detitel "Nase panos tur", waarin lokale artiesten optreden. Eerste kerstdag wordt afgesloten door de groep "Serenada" onder leidingvan Harry Moen.
Tweedekerstdag begint Tele
Curacao met tweekinder- programma's. Een staat inhetteken van zang met tante Sharine en Lupe Marchena en het ander is de alom bekende tekenfilm van Pink Panther. Totaan Notisiero Tele- 8 wordt het concert uitgezonden dat onlangs in de Kerk vanBrievengat isuitgevoerdonderleidingvan Frank Davelaar. Na de nieuwsberichtenvolgen shows van Perry Como en Chacho de Castro. Tot slot wordt op 27 december voor de kwis van tante Irma " Kerstvreugde" uitgezonden van Aya Landheer en "zijn"kinderen.
Kerstshow van IglesiaKorsow
WILLEMSTAD — De "Iglesia
Korsow pa Kristo" organiseert vanavond om halfzeven een kerst- programmainhetWilhelmina park met zang, dans en voordrachtenuit debijbel.
"Steppin Out" en "Let Yourself Go"
Zakenvaria
DE SHOWS STEPPIN OUT
enLET YOURSELF GO gingen deafgelopenweek inpremierebij het HolidayBeach Hotel. "Steppin Out" is deweekend(dinner) -showen draaitopvrijdagen zaterdag- avond. Op woensdag en donderdagvarieertdegroephaar programma met de show "Let yourselfgo". Terwijl in de weekend- s,how de artiestenKathy Martorino, Ray Hiltz, David Gibb, Sabine Keasberry, Sherri McFarlane en Tanya Grout een flitsende dans- en zang- show presenteren, is het door de week lachengeblazenvoor deaanwezigen als de groep een "comediezang- show" brengt. Op vlotte wijze worden er respectievelijk tweenachtclub-eigenaren(vlnr), een wat ordinair dametje, een verlegen meisje van het platteland, een doorgewinterdezangeres en een hostessvan declub(niet op defoto) neergezet.Hetdialoog waaruit het verhaal duidelijk wordt, wisselt af met de nodige liedjes.
Hetdinnervoorafgaandaan de
show in het HolidayBeach hotel begintzowelop woensdagendonderdag als in het weekend om halfnegen 's avonds,de showsbeginnen om halftien.
Kerstviering Club JPF
WILLEMSTAD — De traditi
oneel gewordenKerst- viering van club JPFbelooft ditjaareen zeerbijzonderkaraktertezullen hebben.Datkomt vooral door de medewerking, die is verkregen van hetMIL-koor onder leiding van muziek- pedagoogRamon Williams. Dit koor dat in korte tijd aleenaardigenaamheeft opgebouwd,zal meteenspeciaalorkest optredenineentwee uurdurend programma van stemmige Kerst- muziek.
De JFP-Kerstviering, diezon
dagavond om acht uurbegint, is netalsvele andereevenementen van JPF ook nu weer toegankelijk voor leden en introduceés. Aan depoort zal een geringebijdrage worden gevraagd voor het dekkenvan dekosten, waartegenover staat dat een belangrijk deel van deconsumptie gratis is. Aanrijdingen
WILLEMSTAD— In de afge
lopen 24 uurvondener 18 aanrijdingen plaats, waarbij een gewonde vielen er een schadevan 27.700 gulden genoteerdwerd.
AMIGOE 9
.P* Voor een gezellig avondje uit, /^\\^ Q^£_^/j\ S^WÊ^h. In*we_47 ,*~_*T.
*Fc O '
/ \ 'V \ TT*_lr^*^_ j.U (Dominguito, $^-f 7~~ n -V met goedewijnen,co*cktails en / A \ j--**^»»laatste zijweg van _- Vx^ * v / *m \ £, FH" Schubappelwegi t,. rTK_ Mm £_" I gelegenheid tot dansen in een / _j__L \ ___K /vWk Wkffy rustige omgeving. ApO^^TIS CHIL||NS GOURMET yf^^
'Mill/ _A \l i \O<"_> / T°l eind v/h jaar staan wij tot Uw dienst voor perso_^_rt«r«£^__r-r\
j mmWJ/ ✓ S_)\| _. -. V "^ Q^ / neelsfeesten (tot maximaal 40 personen). I
______T >-_' f r A O \ A, _-<■ > / Inf.: via tel. 614855.
r jU^i [ JL e je^erstda9 25decemberziinwiiechter ge'
V
y^ welcome s*^^D^^^T_^tt,_t,l^S^^^ ."___Ö»S/ Xltó at the.... M Kj3TTMF«Ag" HSWÖ ai^k _ ________ § ©, R S^taü«a_i <t*JEl_M__ speciaal etentje uit, fBspt*ILLIVUf i <£% imoNEstt\ £ ;*PS; doetuineen
*g hotel-bar-restaurant 3 y,(\j =? \* *< speciaalrestaurant
£
Baai Macolaweg-Parera M/M 2eK £ -rfU~4- _^P> "*. _V-V-. *. Waar?
(Pasanorahan,
% K B_* unch | jfotlS%_lSStlU Geen twijfel mogelijk; U gaat
Het Restaurant voor een lekkere criollo 3 = — ... mm ._-" naar maaltijd, hetzij een lekkere Mula of £ Hari Natal S? EnjOV the Magnificent UaM
S^l_fi&L&fl_^fc^ | Indonesia Buffet | Panorama ofCuracao | _S_.^r_^_ en2loouur E from fort Nassau _Wm_
veere*". _: _ International MenU. _ffl| I Restaurant
Geopend voorLunch van i2.00 g Rijsttafel „Hari Natal" = _ ir»iT\rm \W -m_r_. -il tot 14.30 en voor Diner van i9.00 tot 5 =■ Serving only Prime |Tk.iJjT2 il La Bistroelle _3.00 7 dagen per week. Reserv. aanbevolen. £, flmorlran Mpatc IJÜÜ&iS _______ j
0P22,23,24oP 22,23,24 en 25december \3 American rieatS. 1 __.jf____l_ (achter Promenade
Speciaa' CHRISTMASMENU ~ ""'Z^ZlT'^ Reservations: ISfMUf Shopping Center)
Hw t Ons tel. nr. 54291 of54294 _>*<&► ,, Mercuriusstraat 13-15 vvX#_>*^ Tel. 613450 Tel.: 70408
ziensin Bellevue opParera!!^^^
Te1:612606
<<_<f'__^^_ ___"^^_ _____X^TT ______7^^^_. ____^^^
ê:
l' Y
A
V 'fff :' \ \ HOTEL ANDVACATION VILLAGE . Hk '__r_ l__fff^ I '00, V sn'k'',*C," JOINUSFOR CHRISTMAS "_H '_^_^>'___ip '1 # _____iis ■ CAI r_____l CTCAIf UAIICC Monday December24 ______!______k . ',_^__JP^P 1_« __P :' V aALUUI-"* I ERR nUUSE 7.K:E.wlicalCmklailPam offered h\ the Manager IS J9 Bk
[ >_:»* « «fe^*^ r Jllö AIW IVU« DtIICIV tUl).9.So:Folkhrit show M ,VOS ANTILLAS M KB
J NURINSANLLEY» herbeauties SpiVina YOU 9 30-1 1:Dancing mmufcNOSANTILLAS H
J SHOWTIME: Daily 11:00 pmr . .,_?>»i_ 11-12:DancingmaicbyneKs complete IS
J ■ (Fridays andSaturdays too.) LUNOM TuesdayDecember 2S
! Mon. D.J. musicfor dancing,no show. frnm Mnnriau till Fririav -MERRY CHRISTMAS' fl| IÜ;::*: .---._-.._-.._-.—-..—
".—.._-.._-."-'■ * o , iTnJs Vll '2' 2X-MASLUNCH BUFFET wilh music and shon /Reservations
"Dance musicby "ToroColina" all week except Monday SalpOfl 5.0U p.m. tl I , ,Ö' t.mr.,_m ~. . ~
W<hOUt a ;ffl| _. . __ y __i__ii_n A .ft n m tl 7 fi ARRIVAL SANTA CLAUS under the X-mos tree in front ofthe
~
! ' Christmas Eve Buffet Dec. 24 with GEORGE Uining _._U p.rri. Ull Hotel lobby, musubs-aguinaldos
t ',>t. WILLEMS - price ’.60.- p.p. FridayS anCI batUraayS X-nSUPERBX-MASDlNNERlßesenaionsreqmredtVtsitbySan' Christmas Day GalaDinnerDec. 25with GEORCountry and Western Life Music wclam«mtx-mucmvbtyiftfoNatAuburn*. good
" Rnvlrl_. n__ c"J_!nu i .__."__£_ D. _"
«, by JAILBIRD WEDNESDAYDECEMBER 2nREFLECTION NIGHT
Hj^HP .rice
Ra___sL. S29TRc_iidren/.12.50 DINNER M",w„,„^„,,.,sw„^„ n„M S wine ■
nowTh_u.aa__i
ete CUraCaO PlaZB oPen 7 days a Week HOTEL AND VACATION VILLAGE JL 9 _^W_ . . _ - _
» -_^^^__ Tel. 70501-70502 after 4.00 pm -__^T^__ For reservations ormore info. __^^ "^^^ wine Hotel & CaSMO^mW^ Schout bij nachtvan __l_>^^_. phone 625200 _>^^ Tel.:6l2soo_^>^
6. f^/^Ss^ Wettom «
__^^^ -_^^^ _^^^ __\_^ _-" m" n ____^^ _-_- __L _^^^ !__>-*om**~^mm^_^^Ji^_B*_^l _m ___.■ ___■_f%^^__ ___^^ Ay Tinashißar *-^#_. Sj7_ fö^
ffXVrlrlL.l" V\'/^ Ontariowegz/n(Salina)-Te1.: 616385 t_^t fflßff'"^___ffT_*TnL_Trt i ! /„/A H -*\£ showtime i_____^__?ffl________i__i Ittgy/l
Begin VOW weekendat OMSunset How! 24 +25+ 26 Speciale mf Kom langs en geniet van onze roman/ NêJ^ S
FRI.: Happy Hour around the pool 6-8 pm. decem^M^^^ , artist tische sfeer.
Music by Hermanos Duques, from 7 pm,l2 Vnjdagen zaterdag
PIAMO co*ckTAIL BAR From 9 pm. also Manochi Fortuna. ■ » _>fl wll-irrJ Wm\J\Mn y| van 6.00-8.00 uur n.m. ___■ -_. Winston Churchillweg 94
SAT.: Happy Hour from 7-9 p.m. X ~:S ,^ Woensdag 26 decemberGESLOTEN. S.
Reflexion nightwithPatPamberton-Freddy ML *i^ Deze week expositie van Ü8 Een unieke uitgaanspiaats met een ontspan
Gumbs and accompanied by Satelite. CED -'RIDE "SCULPTURE" l_^W wSSSSSr
SUN.: Happy Hourfrom 7-9 p.m. nflG /\ IVIIVI /\ Verkrijgbaar lekkere verse sale's M_^R _, vri|d.9avond 21december om 12.00uur
RefiexionnighfwithPatPambertonaccom-JL HI-,
NST^B,AIINIA^ JL alleen op woensdageV,vn,dag! J^%A mowTmE
Sw_paniedby4lite. _y^^mm. o^ze Jeer^nders, SBRIEVENGAT^V^^
eow.htheshowman,X^
fantastisch en zéér "^^okvoor Uwprlvé-partles^^" _^^_^ i romantisch. ■ ■ ■■ ■ ■ _S_"^^^W_ __^^^^ DEFLES GARDEN^V^ <_"_>» . SCHOTTEGATWEGWEST 367 _»___. ■ »_*__# _...__.-._"# w telefon 84576 Bar Restaurant Oocor/Iv,______ t castorweg- Tei.: 615487 -615488 *" \ Oude Caracasbaaiweg 56 _ > I"^ , ,
'^^
> fiEOPEND' Specialidadnan: <■ ...' .. nü ook opSeri Pietermaai if „_^ü-^H^^B
Alii '
-"" JIM' A van?iP0
E0Nv: m 111 -iS(|Jl->. .^ eenZalig ____/ il^ WBH Tur por wordu servi ku batata isatada. Tarn-, unnnurnm F ■ ■rv«**_y 't V=7^r-;'3_K > to/m/ fA__H?B'__H be por haci pedido pa bay cune. p„«1LI ■ I*___'-^ I NV.Ai I
V^__^X G./«**« .^-___jWf_r^_eHABRITURDIA Feestdagen .^V/IM^ Nieuwjaar S** —-6QR P.M. - 2QR A.M.
-i_ïïp|!_^^c^
Wb I Jitblcizon
K* in een gezellige
B&» omgeving
«&* Happy Hour
■ ^jhvon 5.00 - 7.00
vfè __■ ___ met snacks.
VRUDr.2 21 D6C6MB€RI9B4
AMIGOE VRIJDRG 21 D€C€MB€R 1984 10
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ZOEKERTJES --DINSDAGS EN VRIJDAGS iKlft^tot 10 woorden
f 'II \ 1v*^ ________ _____■ _______ _______ /-P 7W F. 5,50 /dt\ ///\\ Elk woord meer (s§§2) // \ f. 0,25 O-^/ /// l\ UITSLUITEND W—^ //?a A CONTANT!^ \T]
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ 1
GOED ONDERHOUDEN Toyota Carina 1981, taxatie- waarde ’.8.500,-, vraagprijs ’.7.750,-, tel.: 76919.
lERSE SETTER- pups (geb. 9 nov.) ’.275,-, Bramendiweg 15, tel.: 53900.
WEGENS VERTREK: inboedel met o.a. luxe mahonie houten kast; aut. washer; stoof; KTV; stereoset; blender en overige huish. artikelen. Bovendien Renault 14TL, bj. '80, in prima staat ’.4.900,-, J.B. Gorsiraweg 18 (tussen Ennia en Am. cons.), te1.:611715zaterdag tussen9-12 uur.
MOOIE BOXER- puppies met stamboom, tel.: 76698.
SALONTAFELTJES VAN chroom, zeer goedeconditie, tel.: 663086 (kantoor), 674520 (thuis).
LADA NIVA Jeep 1981, 32.000 km, i.g.s., ’.4.800,-, aanbetaling ’.1.500,-, financiering mogelijk, tel.. 611975 (na 18.00uur).
HOMETRAINER; solide
werktafel; juicer;Pallas geluidsprojector Bmm; projectiescherm: projectie- tafel; plakpers; kinderbox; kinderwagen/ reiswieg; schildersezel. Inf. tel.: 89821.
KERSTKOOPJES: stereo equalizer mixer ’.200,-; platenspeler ’.100,-; synsonicsdrums’. 150,-, Alexanderlaan 2,tel.: 44425.
INBOEDEL W.O. twee massief eiken salonkamer-kasten; reiswieg; infantseat; Berber tapijt (2x3); karrewielen; lampen; div. keukengerei, tevens GE ijskast; stoof en 220 V wasmachine. Dit laatste per eind januaribeschikbaar, Kaya Arana 73, Mahuma, tel: 89902.
PLANTEN TEGEN weggeefprijzen. Zaterdag 22 december van 8-16 uur: Caracasbaaiweg 364.
WEGENSOVERCOMPLEET: 1 stereo tuner- versterker + platenspeler Philips, prijs inclusief 2 boxen’.150,-, tel.: 43750.
IN PERFEKTE staat van eerste eigenaar: Mazda 929 Station, wit, 1981, airco,AM/FM/cassette- deck, trekhaak, dinitrol, 32.000km, schadevrijna 18 uur: tel: 615636, Pallasstraat 6,
MUSTANG, bouwjaar '79, NA^4.000,-,Kaya Spenikok 12.
GEIJSKAST, 2jaaroud,’.575,-, tel.: 614198.
KORTHARIGE TEKKELS, 8 weken oud, ingeënt en ontwormd, G. Sta. Martha 74, tel.: 641058.
LUXE AUDI 80GLS van 1981, airco, automatic, power- windows, tinted glas, stoffen bekleding, 34.000 km gereden,financiering mogelijk, ’.11.900,-, Anasaweg71, tel.: 614725.
STEREOSET: TUNER, amplifier, cassette- player, turntable, 2 speakers + kast ’.500,-; bankstel: 2 fauteuils, 3 zitsbank + salontafel ’.950,-; wandmeubel (reeds gedemonteerd) ’.950,-; videoBetamax (defect), t.e.a.b.; babybox’.65,-; babybed metmatras ’.65,-; kinderstoel ’.65,-; autostoel ’.40,-; wandelwagen ’.40,-; kinderhekjes ’.15,- per stuk; diverse neon + gewone lampen; eenpersoonsbed + matras ’.75,-, Anasaweg 71, tel.: 614725.
EIKENHOUTEN BANKSTEL; tafel en vijfdeurs- salonkast; licht eiken 2 persoons- slaapkamer, tel.: 675480.
UNKASHI di glas, denbonkondishon, preis hopi abao, tel.: 43957.
WEGENS VERTREK: Porch sale zat.22 dec. 9-1 uur: wasmachine, volaut. Philips ’.750,-; freezer Indesit, 3 maanden oud, ’.500,-; ricecooker ’.75,-; portable z/w tv merk RCA ’.75,-; naaimachine 220 V’.250,-; een geluids- filmcamera merk Canon; electrische filmlas- apparaat ’.75,-; massiefeiken salontafel ’.500,-; massief eiken eetkamer ’.2.500,-; 4 z.g.a.n. porchstoelen ’.450,-; bankstel ’.300,-; eenpersoonsbed ’.75,-; lampjes enz., enz., tel.: 80776, Kaya Spenikok B-11.
MASSIEF ESSENHOUTEN eethoek, kleur balibruin, één jaaroud, tel.: 74080.
PORCH SALE: gasfornuis;koelkast; zitkamerset; surfplank (nieuw) stoelen; bedden, enz., tel.: 614736, Carawaraweg 99.
LUXE 6 STOELEN eetkamer van chroom en fluwelen kussens ’.1.100,-, z.g.a.n.; auping bed ’.75,-; set draairamen t.e.a.b.; grote ronde tafel ’.75,-, glas- en chroom poten, tel.: 76787.
1 TRIKE ATC 200EÏ5jgRed, model 1984, tel.: 76188.
2 SPRINGMATRASSEN 2.00x~ 0.90 a ’.50,-, tel.: 673820.
TOYOTA CRESSIDA Stationcar 1983, tel.: 674551.
STARLET'BO ’.3.900,-; Lvormig lederen bankstel, donkerbruin, z.g.a.n., ’.3.750,-; 2 airco's, 12.000 BTU, ’.lOO,- en ’.50,-, tel.: 77272.
DODGE ARIES 1981. Voor ml. tel.: 76014 of77340.
GEMEUBILEERD FLAT, mcl. water en gas, huur ’.525,- p.m. Adres: Architectenweg 21A,tel.: 613703 tussen 7 en 10 's avonds.
3 A 4 SLAAPKAMERWONING voor Ned. gezintot ±’
.600,-, tel.:
44388.
ONGEMEUBILEERDE WONING met t.m. 3 slaapkamers, tel.: 55293.
HULP IN de huishouding en zorg voor baby, maandag tot en met vrijdag kwart voor 7-2 uur, tel.: 74637.
WIE WIL een ticket Curacao Amst. van 1of2 jan.ruilen tegen mijn ticket van 12 jan.? Tel.: 79520.
ZEILBOOT, 4 meter, type OKjol met trailer. Te bevragen: dr. C. Schaapveld, Rincon, tel.: 6200.
NIEUW GECOMPUTARISEERDE synthesizerorgel/piano, die eigen composities opneemt in fullstereo. Hetheeft vele rithmen, bass, chords, ingebouwde mixer, volume en sustain pedals. DezeCasio7ooo kostte ’.2.600,-.WorrU goedkoop verkocht. Tel.: 31232.
AQUARIUM FISHES and fish supplies sale. Contact Stuart at 9-3548.
SUZUKI JEEP 1982, financiering mogelijk, Cumana 2C, tel.: 23299/27160.
FREEZER NA/-325,-; furniture; Quasar 19" color tv ’.500,-; dishwasher’.400,-.Call: 9-2696.
YAMAHA 185 motorcycle NA’.1.000,-. Call: 9-2696.
WONING TE Rooi Taki 4, ’.850,- p/mnd., min. contract 3 jaar.Bel sra. Ras, tel.: 21232.
i '
? $ Zojuist ontvangen | uit Europa | nieuwe kollektie |
f DAMES- en f
f HERENf I SCHOENEN f I '
s^_K.__i_t_'___v £
JÏBROKX? < fts______s__.__;„:_i__!K__a__Bfc | SHOES| | COLON 624447
Rio Canaril 44877 ?
Winkelcentrum * Bloempot 7QD9 1 £
f OPPASHUIS
GEZOCHT voor deperiode
15/2-'B5-15/3-'B5
Voor aanbiedingen gelieve te bellen:
Hr. Suykerland Fort Amsterdam
Tel.: 611230 l
TE HUUR:
omstreeks
medio januari a.s.
Gemeubileerd WOONHUIS
aan de Asteroidenweg. Inlichtingen:
Tel.: 55959
tijdens kantooruren.
TE KOOP
Wegens Vertrek
Toyota Cressida
Stationwagon
Augustus '81, beige metallic, automatisch, airco, radio, veiligheidsgordels, 42.000 km. Vraagprijs: Na/1.9.750,-.
Snipweg 25, Tel.: 79929
TE KOOP >
prachtig gelegen WOONHUIS twee grote slaapkamers + kleinekamer, zit-+ eetkamer en open keuken, was- en berghok. Prijs: ’1.109.000,-.
Kaya Araha 73, Romar Mahuma l Te1.:899ö2
FOR SALE
in a cool, quiet and nice area, a recent built roomy and commodious
HOUSE
with swimming pool
Price: Na’
Is. 160.000,-.
Info.Phone89821 \ Seru Mahuma y
Kenwood Food
Processor
van ’.325,- voor de Kerstprijs van
’.199,
TevensverscheideneKenwood-onderdelen tegen zéér gereduceerdeprijzen.
C. Ir. IMIlülülbl.» b\ C®
Handelskade 8 k ti
SPAANSE GUITAREN
en KWARTO'S
P/VTEIC-K'S
Willem de
Zwijgerlaan 1 Tel.: 44298
AGENCIES Kaya Pachi JanBakhuis
Tel. 77777
UW SPECIALIST VOOR METALEN TUINHUISJES
in alle
afmetingen
en prijsklasses
voor Aruba
DIBO AGENCIES
Victor Hugostraat 8
Tel.: 23990
I Monet adds a special J
«I touch of elegance \
<M to this holiday g
.4 season. j& M V I We have justreceived^*
-«— an exclusive&beautiful A
l\ \ assortment in pastel co- J&
'^ I lours (1985 look). £
fl jg
*t' Curasao, Aruba and ~^? VI St. Maarten. -^
Onze nieuwe zending Or
(vk^) KERSTKOLLEKTIE ___\__*___]\ yijf~ jurken en schoenen#ri**i| Bff% «
il 's nu binnen.
Kom gauw langs! ir j
MAISONRUTH^X Dr. Maalweg en Hanchi Snoa ¥V
PRETTIGE FEESTDAGEN Ê \
I P3_?_3___^-. Zaterdag |
fe _^_^!h_____________l-^---T~\l E
' T_fi__SAi\ laatste kans voor
j/llli KERSTINKOPEN! \ Groot assortiment exclusieve [
KERSTGESCHENKEN
Vele artikelen tegen gereduceerdeprijzen. I I __m ■ ■ ■ ■- — f%M\Wntm\m\ Bjßi H-ndelskadeS|
M mm%mW*mW Telefoon 612741 E
; Openingstijden: |
Zaterdag 8.15-12 en 2.15-5.45 1 24 en 31 december E E zijn wij de hele dag GESLOTEN frprrari____ririricrre^
r— ZaligKerstfeest en gelukkig 1985 m
fir
Wij wensen onze k/iente/een Jr^= r^f\ 1b~:73. de hele gemeenschap een za|^=_ -_J£~2_m\=- fe_^2R
Jig Kerstfeest en een voorIllïl i<^
i«>«>««»«> lp
spoedig 1985. J IJ' _g fl J
stafen personeel van »■ ■ f "°""" (^ |h'? 4
Curasao p
Laboratories Ltd )| IT"f .... I IV OJMCAO LABORATORIES Hol** fabrikant van o.a. de beken\f om^,"■ :,:„. H 11
BlllÉtf iKiiiüi _■ "lil v < VVil V< M _
Geenkansspel, geenloterij, geenraadsel,
f$ KOOP EN WIN ZEKER BIJ NELLY'S STORE
JpS^, Vanaf5/12-31/12/'B4kunt Uop UwCash aankorT^\ pen,afhankelijkvanhetartikel,éénvandevolgende
mC a vfe' Kortingen ontvangen; 00%), 05%), (20%), (25%), e'Ss
(30%), (40%), (50%), zelfs
JSf 70%
Kwaliteitsartikelen, nü metfiksekortingen! /,s*& Koop Nü enWin!
L(**.mn Altijd prijs bij Nelly's Store!
■ TïJplT' zeker weten!
%Mv 'd .Store
V Sta.Rosa weg 133 j
TE KOOP FLUIT
merk "Gemeinhardt", zilveren kopstuk en corpus, verzilverde kleppen, met E-mechaniek, in uitstekende, staat.
Te bevragen:
B.Monsanto Tel.: 671491
OPPASHUIS GEZOCHT
voor de periode
29/1-'B5-19/2-'B5
Voor aanbiedingen gelieve te bellen: Hr. vanLeeuwen Fort Amsterdam
Tel.: 611230
rj'PfmfE]] ORABOSAKUUNKOSTABON Ll!llA\^r/i TE MES A LAGABU SA Dl KON
MAÏA Dl Pl_A_hv4!/\ _^f^l
MONEY TREE! / \ _^S^J
/ 1 _____ T^mVémmX W\r *■ i ■ >-J _A__\ _K^______l \\\\r
/ *_m Ky\M /____P^^_i_l
___i_PKJ _r
WINKELCENTRUM J^ TOKOZUIKERTUINTJE's I B^ "MONEY TREE CAMPAIGN"
6}
CS| DANIELLE'S JEFF'S Qi
* Fast Food Ice Cream jfT^Lk
*
eatm Restaurant takeout jk^qf
D NASI RAMES
&
a.s. zaterdag vanaf 12 p.m.
Vanafvrijdag Roti, zolang de voorraad strekt.
■ Nü ook verkrijgbaarspareribs -’
1.5,-perporti-chickennugv gets, puur beef hamburgers, tosti's etc.
*
En niet te vergeten vele soorten heerlijkeice cream. . SBN. Doormanweg 37-tel.: 75270- bij Ini Dia .I Het adres waar U gewoon gezelligeven uit bent. .
f CURACAO COMERCIO E \ EXPORTACAOLTDA.
FREIGHT CONSOLIDATORS
FROM BRAZIL
We also br.ng you in DIRECT CONTACT with Manufacturers and Factories. For information please call:
75922or write to
V P.O. Box 3273, Curacao N.A. J
M_________i_M___Ha______M________________________aMM^^
■ ^_^~" ~ii_________B->- _________ _________
World Trade Corporation
maaktbekend dat haarkantoren op Curacao en Aruba op
31 december a.s. DE GEHELE DAG GESLOTEN
zullen zijn.
_______ Ontvangen nieuwe zending )
_É^_^ verse \ jffilF HOLLANDSE BLOEMEN f ■ *
VT leuke kerststukjes '\ %t/ l l aardewerken glaswerk TT )
f en mooie planten. il/W. ) ) Bestel tijdigvoor dekomende feestdagen. ~^Ê FrV
> Zuikertuintjepleinz/n Tel.: 76938-70580 _-s*" <
É
SeniorS^co.
Senior&co. producent van de beroemde en originele
Curasao Likeur...
wenst de gehele Antilliaanse gemeenschap een zalig Kerstfeest en een voorspoedig
yfff lil 111%_F% FOKKERWEG
SUPER
PASFOTO - AKTIE _
Als U 4 kleuren pasfoto s laat maken krijgt U 4 zwart/wit pasfoto's kado.
Jaarresultaat wordt nu aanzienlijk minder gunstig Overeenkomst met bonden kost Setel twee ton extra
WILLEMSTAD— De direc
tie van het telefoon- bedrijf Setel NV en de vakbonden ABVO en BTG zijn gisteren tot een overeenkomst gekomen voor wat betreft een bonus- betalingaan decirca 380 overheids- ambtenaren en -arbeiders die ter beschikking gesteld zijn aan Setel. Overeengekomen werd dat de 380 man, evenals de ongeveer 70 NV- werknemers een dertiende maand zullen ontvangen. Voor Setel betekent dat een onvoorziene extra personeels- post van bruto 200.000 gulden.
De door het eilandgebied Cu
rasao ter beschikking van Setel gestelde ambtenaren, begonnen eerder deze week acties wegens het uitblijven van een bonusbetaling, gelijkaan de dertiende maand- uitkering die werknemers in dienstvan de NV werd betaald. Volgens de bonden ABVOen BTG konden de ambtenaren hierop, op basis van een in 1980 door het Bestuurscollege ondertekend protocol, aanspraak maken. Van Setel- zijde
werd hener evenwel op gewezen dat het bedrijf zich aan de voor overheids-ambtenaren, door het Bestuurscollege uitgevaardigde bepalingen, diende te houden. Betaling van een dertiende maand, viel daar niet onder, voerde de directie aan. De bonden beriepen zich desalniettemin op het in hetprotocol erkende principevan "equal job,equal pay".
Na onderhandelingen, waar
bij ook leden van het Bestuurscollege aanwezig waren, kwam het gisterentussen deSetel- directieen de vakbonden tot een vergelijk. De arbeiders bij Setel zullen vandaag 33 uren extra uitbetaaldkrijgen, boven de 73 uur die hen in opdracht van het eilandgebied, als kerstbonus, moet worden betaald. De ambtenaren ontvangen éénderde van hunbruto maand- salaris, met dienverstande dat degenen die op basis van hun salarisschaalaleenkerstbonus ontvingen, ditbedrag nu in mindering zal worden gebracht. De als gevolgvan de acties gisterenverloren uren, zullen worden aangemerkt alseen halvesnipperdag.
Als tegenwicht voor de extra
uitkering, kwamen directieen bondenovereen,datde ABVOen de BTG uiterlijk 15januarieen cao- voorstelzullen indienen, zodateen aanvang kan worden gemaaktmetdeonderhandelingen de 380 ambtenaren en arbeiders in NV- dienst te krijgen. Het streven is om ten laatste eind september volgend jaar die "overgang"te kunnen realiseren.
Het protocol waaropdebonden
zich baseren, gaat overigensniet voor Setel, dan wel de betaling van debonus op. In tegenstelling totdeKAE, waarvoor hetprotocolin wezen werd samengesteld, is er bij Setel geen sprake van "gelijkebanen"voor NV- ennietNVwerknemers. Sedert ondertekening in 1980van het protocol,werd doordeoverheids-mensen evenmin eerder aanspraak gemaaktop een dergelijkeuitkering, zei Setel- directeur ing Angel Kook vanmorgen desgevraagd. Zulkeen uitkeringwerd derhalveniet eerder betaald aan werknemers die zich niet in dienstvan de NV bevonden, bevestigdehij.Hijzeihet te betreuren datdeindrukbestondalszou deSetel- directieniet bereid zijn geweestmeetewerken inzakede eisvan deambtenaren.De directie kon niet anders handelen, voerdeKook aan,omdatdiemoet werken op grond van regels die er bestaan tussen de ambtenaren die ter beschikking gesteld zijn aan Setel en het Bestuurscollegeen opgrondvan besluiten van datzelfde Bestuurscollege ten aanzien van overheids-personeel in zijn algemeenheid. "We kunnen nietzelf besluitenditoverheidspersoneel een bonus te geven. Dat kan alleen als het Bestuurscollege hiertoebesluit", aldus ingKook.
De jaar-resultaten vanhet te
lefoon- bedrijfzullen door deextra uitgave waarmee Setel zich deze week onverwachts geconfronteerdziet, waarschijnlijk
in negatieve zin beïnvloed worden, verklaarde Kook desgevraagd. De jaar-resultaten werden verwacht dit maal rond een break- even- punt te schommelen, meteen even grote kans dat zij daareenfractie boven,alseen fractie onder zouden liggen. De twee tondieSetel nu op haar uitgaven- post kreeg, zullen mogelijk tot gevolg hebben, erkende de Setel- directeur, dat de jaarresultaten nu een verlies zullen vertonen. Hij onthield zich tenslotte van commentaar op de vraag of Setel zal overwegen de extra twee ton bij het Bestuurscollege in rekening te brengen.
Opening van Project Rif
WILLEMSTAD — Met een
speciaalprogramma waaronderwedstrijden op het water en op hetlandwordtzaterdag het"ProjectRif' geopend.
Het "ProjectRif' naast de wa
terfabriek KAE waar enige tijd geledenin hetkadervan hettoerisme mee begonnenwerd, isnog nietvolledig afgerond.De eerste fase, een boulevard, gesierddoor hagelwit strand en de nodige palmbomen isechter welgereed. Dit zal morgen danook met een feestelijk tintje officieel in gebruik genomenworden. De boulevard heeft zeker onder de joggers op Curasao al behoorlijke bekendheid gekregen.
Het programma begint 's mid
dags om vier uur met een "Windsurf- karavaan" uiteraard op het water voor dekust van de boulevard.Daarna staan erroeiwedstrijden en een scuba- demonstratie op het programma, gevolgd door Volleyball, touwtrekken en zakspringen voor de jeugd.Het middag- programma wordtafgeslotenmeteen joggingestafette van vijf kilometer.
Om zeven uur 's avonds is er
een optocht van de drumbanden jongewachtbegeleidt door mensen met een brandende fakkel. Dezeworden bijheteindevan de optocht gedoofdwaarna de gedeputeerde van Toerisme, George Hueck, de eerste fakkel weer zal aanstekenenhetvuur doorgeeft. Daarna wordt het feest voortgezet meteenoptredenvan deBillioneros en een folkloristische show. Ooktijdens de andereactiviteiten gedurendede dagwordt er voor de nodige muziek gezorgd.
Het weer
WEERSVERWACHTING GELDIG tot morgenmiddag 12 uur. Overwegend halfbewolkt metenkeleplaatselijke buien. Matige af en toe vrijkrachtige noord- oostelijke wind. OVERZICHT: Door de aanvoer van vochtige en onstabiele luchtzullenin de komende 24 uur op de Benedenwindse Eilanden veel bewolking en enige buienactiviteit voorkomen.
Kerstconcert Orfeon Alegre
CURAQAO STAAT BEKEND om zijn groot aantal koren enindezetijdvanKerst zijn er diverse uitvoeringen. Ik bezocht er enkele omdat het mijn interesseheeft.
Gisteravond gaf het koor
Orfeon Alegre onder leiding van Rignald Yankey een uitvoering in de Brievengatkerk, welke goed gevuldwas. Toen het koor opkwam (helaas 20 minuten te laat), dacht ik dat ik droomde: dezelfde gezichten uit andere koren.
Het openingsstuk de
«Messe de Minuit» van Mare Antoine Charpentier, werd uitgelegd door de dirigent, waarschijnlijk omdat hij al twijfelde aan het ten gehore brengenervan. Het was jammer genoegte hooggegrepen. De koorleden stonden er niet achter. De muziekrond de17e eeuw heeft zijn speciale loopjesen vooral trillers. Deze kwameninhet geheelniettot
hunrecht. De solisten stonden zeer verspreid waardoor in hetkwartet deklankkleur verloren ging. Bovendien moesten zij ook nog eens het orgel overstemmen. Gelukkig dat hetkoor na deze mis met overgave het «Gloria na Dios»zong,zodat men methoge verwachtingen de pauze inging.
Na deze pauze van een An
tilliaanse "tien minuten" stond het koor weer voor het altaar opgesteld. Aandacht en verwachting wat het koor nu zou gaan brengen, brachten een doodse stilte. Aha! «O ora Santa», volvuur en overtuiging. Daarna liet «Ye shall feed his flock» van G.F. Handel, meteen solovan J.Kalmez en R. van Buuren, mijn gedachten zweven naar vroegere tijden. Toen volgde «Oh Mary don't you weep» vanA. Deursen,watophetlijf van hetkoor geschrevenis.
Daarna werd zeer ritmisch
en inbalansvan de componist Rafael Izaza gezongen «Los Ecos, De Contentos» en «Oh Virgen Pura». Wat heerlijk om in zon koor mee te mogen zingen. Een gemengd koor met 15 mannen,watmoet dat de dirigent een rijk gevoel geven.
Dat was nog nietalles. Van
Leontovich werd gezongen «The Virgen Mary» en «Hendinannotin luga»en Bita van Buuren zong met piano- begeleiding uit «Die Schöpfung» van J. Hayden. «Silent Night» ontbrakuiteraard niet en werd zeer gedragen gezongen. Tot slot «Oh Holy Night» met solo van JuliaKalmez en de wensen voor een «Merry Christmas and a HappyNew Year». Al met al eensfeerdieonsnaar deKerst brengtenwaarvan,naarmijn mening, iedereen heeft genoten.
JAAPDICKE
Voor bevordering Europees toerisme KvK pleit opnieuw voor flexibeler KLM-beleid
WILLEMSTAD— Alhoe
wel devijftig jaargeledenbegonnen luchtverbinding tussen Nederland en "de West", er indirecttoe heeft bijgedragen dat Curacao zich als een financieel diensten- centrum ontwikkelde, droeg die verbinding tot nog toe onvoldoende bij aan de ontwikkeling van het Europees verblijfs- toerisme op het eiland. Een lagere tariefstelling en eenflexibeler tarieven-beleid bij deKLM, zou hierinalsnog een verandering kunnen brengen.
Voorzitter van de Kamer van
Koophandel Curasao Jacques Jonkhout, benadrukte gisteren tijdens eenco*cktail-partyter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de luchtverbinding van de KLM tussen Nederland en de Antillen, dat die verbinding, ondanks het bestaan van het zogenaamdeKoninkrijkstarief, nog te weinig had bijgedragen aan de bevordering van hettoerisme uitEuropa. Hij herinnerdeer in zijntoespraak aan, datdeKamer vanKoophandel in eenrapport inmcivorigjaar, dit aspect al aankaartte. In hetrapport "De tarievenopdevliegroute Nederland - Nederlandse Antillen", wees deKvK op de noodzaak van lageretarieven en een flexibeler beleid terzake van de KLM. Daardoor zal een daadwerkelijkebijdragekunnen worden geleverdaan debevordering van het Europees toerisme, is de Kamer van oordeel.
De KvK- voorzitter sprak de
hoop uit datmet de aanbevelingenvan deGemengde Tarievencommissie, een openinggeboden zal worden voor een ontwikkeling in die richting., Die zal, meende hij, tot voordeel van zowel deKLM alshetCuragaostoerisme kunnen strekken. De gemengdecommissie voerde, zoals de Amigoereeds berichtte, deze week in Nederland besprekingen,teneinde voorhet eindevan dezemaand een eind- verslaguit te kunnen brengen aan de Nederlandse ministervan Verkeer en Waterstaat en de Antilliaanse ministervan Verkeer en Vervoer. Ondermeer kwam, naar werd vernomen, een KLM- voorstel om de tarieven op de Antillenmet circatien procent te verlagen aan deorde.
VBC- voorzitter Rob Willems
weeser van zijnkant op datvoor de economische ontwikkeling van de Antillen, cq Curagao, de KLM onontbeerlijken niet meer weg te denken was. Een uitgangspunt waarin hij bevestigingkreeg van vice president Public Relations Ron Wunderink, die in eenkort dankwoord, ondermeerhetvoortbestaanvan de KLM- verbindingen naar de Antillen garandeerde. Een champagne-lijn, danwel goudlijn, zoals Jonkhout de verbindingtussen Nederlanden deAntillenhadgeschetst, wildehijdezeoverigens niet noemen, aldus Wunderink. Als er werkelijk in termenvan drankmoest worden gedacht,merkte hij op, voelde hij toch meer voor de benaming "bier- lijn". Voor wat betreft de Snip, hetKLM- toestelwaarmee
de eerste vlucht op de Antillen werd uitgevoerd en waarvan de co*ckpitin detuin van het CuraSaos Museum staat, zei Wunderink tenslotte de staat waarin hettoestelzichbevond, bijzonder tebetreuren. Daaraan zalechter binnen afzienbare tijd door de KLM worden gewerkt, teneinde het toestel zo goed mogelijk te kunnen bewaren, verzekerde hij.
WILLEMSTAD - Ter gele
genheidvan het50-jarigbestaan van de luchtverbinding tussen Nederland en de Nederlandse Antillen door deKLM, vond gisteren in Fort Nassau een co*cktail-partij plaats. Die werd ondermeer bijgewoond door de vice- presidentPublic Relations van deluchtvaart- maatschappij, Ron Wunderink. NamensdeKamervanKoophandel en de Vereniging Bedrijfsleven Curaqao, overhandigdenKvK- voorzitter JacquesJonkhouten VBC- voorzitter Rob Willems de KLMfunctionariseen tweetalherinnerings- plakkaten. Op hun beurt mochtenzijeenDelftsblauw bord in ontvangst nemen ter herdenking aan deeerste vluchtvan Nederlandnaar deAntillen. Op de foto vlnr het hoofd van deKLMvestiging op deAntillenPiet van Tol,KLM- vice presidentPublic Relations Ron Wunderink en VBC- voorzitterRob Willems.
Ondanks seizoeneinde OrkaanLily ontstaan
WILLEMSTAD—Ondanks
het feit dat het orkaan- seizoen voorbij is, kwam onlangs de orkaan "Lily" tot ontwikkeling.
Naar het plaatsvervangend
hoofd van de Meteorologische Dienst, deheerDania, verklaarde, is hetorkaan-seizoenalop 15 november beëindigd waarmee deze orkaan iets bijzonders wordt. "Het is zeer ongebruikelijk dat zo laatin het jaarer nog een orkaan tot ontwikkeling komt", aldusDania. Hij benadruktedat"Lily"geenenkele bedreigingvormt voorwelk landin hetCaribisch Gebied danook.De orkaan bevond zich vanmorgen zesuurlokaletijdopzon 1600kilometer ten Noord- Oosten van Sint Maarten en beweegt zich zeer langzaam voort in zuidelijke richting. De maximum- windennabij hetcentrum van deorkaan hebbeneen sterkte van ongeveer 120kilometer per uur. Zelfs al ontwikkelt de orkaan zich verder, zo vertelde Dania, dan nog zal "Lily" geen bedreiging gaan vormen daar de orkaan zich op de Atlantischeoce
aan bevindt op genoeg afstand van welk land dan ook. Uiteraard wordt"Lily" in de gaten gehouden door deMeteorologische Dienst maarmeermet het oogop de lucht- en scheep- vaart. Op de Bovenwindse Eilanden is de wind wat afgenomen door het ontstaan van de orkaan, aldus hetvervangendhoofd van deMeteorologische Dienst.
Prijsvergelijking Consumenten
Stichting
WILLEMSTAD— Op de val
reep heeft de Consumenten Stichting prijsvergelijkingen doorgegevenvan artikelen diete maken hebben met de kerst en derhalvein deze tijd veel genuttigd worden. In totaal controleerdedeStichting 71 produkten in 13verschillende zaken.Uitdit onderzoek is naar voren gekomen dat deconsument hetvoordeligste uit is als hij bij Central Madeirense, BanderaPortuguesa of Barbera Supermarket koopt. De meest dure inkopen doet de konsumentbij dedrie zaken van Henderson. Tussen de artikelen in de zaken van Henderson ligt al een prijsverschil van twaalf gulden. Het prijsverschil van het door de Consumenten Stichting samengestelde pakket tussen de "goedkope" zaken en de"dure" ligtopeen gemiddeldevan 80 gulden.
(^ KERST
GESCHENKEN
bij:
SAIAS
SPORTSHOP
Mahaaiweg32
Trainingspakken
(maten 116t/m volwassenen)
Tenniskledingv. Dames + Heren Ballet + gymnastiek pakken „Arena" Paardensport artikelen Watersport artikelen Baseball handschoen >. alle leeftijden.
I 10%KORTING I
Windbuksen Tafeltennistafels Gymnastiekfietsen Barbells + Dumbells Alle gymnastiek artikelen
30%KORTING
opeen partij
Nike en Adidas schoenen
BALLON PRIKKEN en
NIKE PRIJZEN
WINNEN
Bij elkeaankoop
van een Nike artikel
boven ’l.B,
I GOLF I Top Elite ballen
’1.9,- p.pak
Golfsets v. beginners
Golfzitje
Golfparaplu
V )
# O \j
J
/} / Geef iets moois voor Kerstmis: V"
\&iylQ m^y^ioC €en plaat, tape of kadobon.
Jm^Ê W^ f~ €r is nog veel meer, voor groot en Wem!
J^fWlllj KERSTPLATEN en
\ ï y DECORATIES
V. / /^
kJ|l EILANDGEBIED CURACAO
Als onderdeel van het eilandelijk verzorgingsgebied is ingesteld een SociaalEkonomisch Planbureau, dat ten doel heeft een planmatige bevordering van
de 60ciaal-ekonomische ontwikkeling van Curasao binnen het kader van inte
grale ontwikkelingsplanning. Bij genoemd bureau is de navolgende vakature
op korte termijn te vervullen:
TAKEN: EEN ONDERZOEKSMEDEWERKER
1. Het verrichten van ondereoeksaktiviteiten op sociaal -ekonomisch gebied.
a. het verrichten van sociaal-ekonomisch onderzoek, met accent op statistisch/metho
dologische ondersteuning.
b. het ontwikkelen van procedures ter verzameling van sociaal-ekonomische statistiek
en op periodieke en ad hoc basis.
2. Het verrichten van aktiviteitenop hetvlak van computerondersteuning van sociaal-eko
nomisch onderzoek: a. dagelijks beheer van een (micro) computersysteem; b. ontwikkelen van wetenschappelijk/technische applikatieprogrammatuur;
c. het gebruiken van standaard applikatieprogrammatuur zoals: statistischepakketten
en databasemanagement systemen;
d. het bijhouden van dokumentatievan programma- en databestanden.
VEREISTEN:
1. Voltooide universitaire opleiding in ekonomische of socialewetenschappen met quan
titaticve specialisatie;
2. Gedegen kennis van quantitatieve methoden en technieken van sociaal-wetenschappe
lijke onderzoek;
3. Ervaring in programmeren in wetenschappelijke programmeertalen (PASCAL, FOR
TRAN);
4. Ervaring in gebruikvan statistischepakketten als SPSS, BMDP,;
5. Goede kontaktuele eigenschappen.
SOLLICITATIES: Uw schriftelijke sollicitatie met vermelding van leeftijd, burgelijk staat, opleiding, opgedane ervaring en opgave van referenties, vergezeld van een recente pasfoto, kunt u binnen 14 dagen richten aan het Hoofd van het Sociaal-Ekonomisch Planbureau. Abraham de Veerstraat 12, Willemstad, Curacao.
Een kopie van de afdeling Personeelsbemiddeling van het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van de Nederlandse Antillen, Badhuisweg 175, 2597 JP Den Haag, Nederland.
Het Bestuurscollege van het Eilandgebied Curacao
De Gezaghebber, De Secretaris,
G.L. Hüeck, a.i. F.R. Suriel, a.i.
AMIGOE 11 VRIJDAG 21 D_C€M66RI9B4
85 *____! _2s!9|_S_>
De Direkteur derPosterijen
maakt bekend dat de uitwisseling van postzendingen met Venezuela, welke vanwege een poststaking in dat land werd stopgezet,
IS HERVAT
Poststukken bestemd voor Venezuela worden derhalve weer normaal ter verzending aangenomen.
De Direkteur derPosterijen.
Ex-commandant Guardia Nacional Peru over malversatie Ik ben slachtoffer van politieke samenzwering en geheel onschuldig
LIMA — De voor financiële malversaties aangeklaagde excommandantvan de Peruviaanse Guardia Nacional voelt zich volkomen onschuldig.Hij acht zicheen slachtoffer van een politieke samenzwering.Luitenant generaal Juan Balaguer Morales werd dezer dagen officieel in staat van beschuldiging gesteld van geknoei met overheidsgelden. Hij was alenige tijd op non-actief gesteld.
OfficiervanjustitieLuis Jorge
BayetoAscotsa legdeeenpakket van zo'n tweehonderd getypte vellen op het bureau van onderzoekrechter José Antionio Ostolaza Nano, uit welke documenten moet blijken op welke wijze de generaal gemanipuleerd heeft met overheidsgeldenzodat hij op een gegeven ogenblikzo'n zeshonderdduizend dollaropeen particulier banktegoed stond. De officiële aanklacht werd gedeponeerd een dag nadat de Rekenkamer zijn verslag over deze affaire aan de senaat had uitgebracht. Het was deRekenkamer namelijk welke het opmerkelijke financiële beheer van generaal Balaguer aan het licht bracht. Het verslag is dan ook een der bijlagen bij de stukken welke aan de onderzoek-rechter zijn aangeboden.
Balaguer blijkt niet onder de
indruk te zijngekomennochvan het Rekenkamer-verslag, noch van de aanklachttegen hem. Hij voelt zich totaal onschuldigaan enig delict. Hij wist trouwens ook waar dit allemaal vandaan kwam: een complot, een samenzwering met een politieke
achtergrond. Hij ziet het alseen drugsaffaire. Omdat hij met zijn politieonderdeel zo ten strijde is getrokken tegen de drugshandel en de terreur en omdat hij in het openbaar is opgekomenvoor zijn Guardia Nacional, wat niet door iedereen in dank is aanvaard, werd hem deze poets gebakken. Wat de beleggingen bij particulierekredietinstellingenbetreft, daar tilde hij evenmin zwaar aan. Dat gebeurt sedert 1976. Waarom heeft men daar vroeger niets van gezegd, zo verweerde hij zich. Het moest hem van het hart dathem kennelijk niet het recht wordt gegund om zich te verdedigen. Ik word beschuldigd door officieren, ik wordt aangepakt bijrechters en ikword daarbij niet gehoord. Ik weet nu ook nietofik een eerlijken openbaar proces krijg, ik weet evenmin of ik het Rekenkamerverslag onder ogenkrijg, zo jammerde hij.
Over zijn schorsing op grond
van het Rekenkamerverslag merkte Balanguer op dat dit eigenlijk ongehoord was. Ik ben benoemd meteenorder, ondertekend door president Fernando Belaunde Terry en ik kan dus niet door een lager orgaan worden ontheven, zo meent hij. Hij wilde nog iets verder gaan en stelde vast dat de Rekenkamer zijn grondwettelijke boekje te buiten is gegaan. Óver de eigenlijkezaak zegthij: misschieniser een administratieve fout begaan, maarer isgeen sprakevan een delict.Ik hebgeenenkel profijt ervan getrokken. Ik ben een politieman met 39 dienstjaren en mijn conduite-lijst is vlekkeloos.
De Rekenkamer heeft er een
andere opvatting over. Volgens dit orgaan is verleden jaar december door de leiding van de Guardia Nacional uit de overheidskas een bedrag genomen van 648.000 dollar, ten lastevan de begrotingspost voor studieen projecten voorde Guardia Nacional, maarvan die studie-werken is niets terugte vinden, zo stelde de Rekenkamer vast. Wel is
achterhaald dat dit bedrag bij commerciëlebanken is gedeponeerd on lopende rekeningen en opkorte termijn-rekeningenten name van twee particuliere financiëleondernemingen. Dit alles was gebeurdondanks de duidelijke regel dat overheidsgelden alleen bij de Centrale bank mogen worden geplaatsten nergens anders. Deze zaak staat in Peru in het middelpunt der belangstelling.
Bandeirantes mogen in VS weer vliegen
NAPLES— De Provincetown
Boston Airlines heeft een van zijn Dandeirantes toestellen weerin gebruik genomen op zijn lijnvluchten. Na een ongeval op 5 december met een van zijn achttien Bandeirantes
toestellen waarbij dertien mensen omkwamen had deze luchtvaartmaatschappij alle toestellen aan de grond gehouden voor een inspectie. Dit op verzoek van de Amerikaanse Luchtvaartdienst (FAA). Het seinwerd nu weerop groen gezet voor deze in Brazilië gebouwde vliegtuigen. In totaal vliegen er 119van in de VerenigdeStaten. De fabrikant ervan is Embraer, een Braziliaans staatsbedrijf. Caracas protesteert Colombiaanse heli landt tijdens drugs operatiein Venezuela
BOGOTA —Een Colombiaan
se helicopter blijkt tijdens een operatie tegen verdovende middelen afgelopen donderdag geland te zijn op Venezolaans grondgebied, zo heeft de Colombiaanse minister van Defensie, generaal Miguel Vega Uribe, meegedeeld.Volgenshem was er sprake van een vergissing. Het betrokken Guajira-gebied is vlak en leegen hetis moeilijkde grenslijn te onderscheiden. Omdatdepiloot niet meerwist waar hijzichbevondis hijgelandom te vragen waar hij was. Toen hem verteldwerd dathijzichop Venezolaans grondgebied bevond is hij onmiddellijk vertrokken. Venezuela heeft een officieel protest ingediendbijdeColombiaanse ambassadeur in Caracas, Alberto Zalamea. De Venezolaanse ambassadeur in Bogota, Luis Lacorte, zeidathet omniets ernstigs ging.Eenprotestnota in zon geval is een normale zaak, zei hij.
Huilen
BARRANQUILLA — Het
Colisseum van Barranquilla in Colombia is getuige geweest van grootscheepse ongeregeldheden. Duizenden belangstellenden hadden kaartjes gekocht voor het optreden van de Mexicaanse artiesteVeronicaCastro. Deze liethetafweten, kennelijk omdat zij het vliegtuig niet had gehaald dat haar naar Barranquilla moest brengen. Het publiek wond zich zo op over haar afwezigheid dat men alleskort en klein sloeg. Haar impressario Fabio Serrato inColombia kan een aardige schadevergoedingseis
tegemoet zien voor de absentie van deactrice in denovela Los ricos tambien lloran. HaarColombiaanse fanskonden ook wel huilen toen ze niet verscheen.
PARIJS—De specialeFranse gezant
oorNieuwCaledonie zietkans
op een onafhankelijkheidsformuele welke voor alle gemeenschappen aanvaardbaar is. Erworden dan ook voor deuiteenlopendegroepenwaarborgen ingebouwd.
LONDEN — In Engeland hebben
40 mensen bloed gekregendatmetde dodelijkeziekte AIDS isbesmet, zo is officieel meegedeeld.De ziekte werd zo vastgesteld bij een baby en bij een manvan 78jaar.In Nederland ishet aantal gevallentoegenomen tot 41.
AMIGOE 12 VRIJDHG2I D6C6M6.R 1984
a¥ffffii_________p
■ É _____N>s>_
__________ f I
irr I ,__ L A)
n %__!
ALGEMENE REKENKAMER NEDERLANDSE ANTILLEN VACATURE
DeAlgemeneRekenkamer brengtterkennis, dat in verband met het aftreden van de heer mr. Cl. Plantz, wegens hetbereiken van debij dewet gestelde leeftijdsgrens, per 1 januari 1985een vacature zal ontstaan van
VOORZITTER VAN DE
ALGEMENE REKENKAMER
Zij dieinaanmerking wensen tekomen voorplaatsing op de aanbevelingslijst, door het College op temaken,ingevolge artikel 2lid3van deLandsverordening Algemene Rekenkamer Nederlandse Antillen (P.B. 1956, N0.35) zoals gewijzigd, voor devervulling van dezevacature, wordenuitgenodigd hun sollicitatie te richten aan de Voorzitter van deAlgemene Rekenkamer, Fort Amsterdam, Curagao, vóór 1 januari 1985.
PHILIPS r-'V— 1—V4T—J Ü
1 _ull IPS VvtK^» »-w een lot W \
f besteden bil PViiUP /^f^e^da^
KADO SUGGESTIES _^~_^^i_ l/l Vx^ ~.-^c r ~„ VOOR MOEDER /^fr\ ÏVOOR VADER
Haardrogers ,-~\ / /TT.:$ >^t) 1. ttiA Scheerapparaten
Make-up spieqel \J éfflÊÊ '. V—"'T <r^/'\ j Radios
Krul-set v">^*> y""\ / fcr—/ Platenspelers
Mixer ( iv t" '''
_2A t"'"H Cassette recorders
Keukenmachine WV_T I MTT_I \ Compact Disc Player en platen
Koffiezetapparaat | | ', t^Autoradios Tna .tpr \ I M I\! \ i r T.V. met en zonder I Udiici i I '
L tl I 1 1 i Strijkijzer L___ 4Ir~iti remote control
Stofzuiger /A^v iT._TTlf JLStaande & tafelfans
Waterfiltreerapparaat ( \* $&S%\ mill^ Digitale thermometer
Citruspers l|T f 2£«Uj Mtrrntm Stereoset
Blender \t / jMullL.&>) T.V. tafel
Tosti apparaat f'^Ê^^^^ ']%*^\^ Bar-koelkast
tips showroom "^^JS^T^P?^ Salinja, Curacao
Philicentro, Aruba _^___Mf, gÊL^ Elleboogstr. 7c, Aruba V
Kralendijk Agencies J^^ff-l_ijJußJro>' Breedestraat, Bonaire/
________lllHlM____________«^^ PHILIPS SHOWROOM
ra É__J
DE REGERING VANDE
NEDERLANDSE ANTILLEN
roept sollicitanten op voor defunktie van: WND. LANDSBEMIDDELAAR
in het Eilandgebied Curasao Debezetting van hetBureau Landsbemiddelaar bestaat uit een 8-talmedewerkers waarvan 2o.m. full-time belast zijn metbemiddelingswerkzaamheden. FUNKTIE INFORMATIE: — Het bemiddelen in ontstane geschillen tussen werkgevers (vereniging van werkgevers) en werknemers (vereniging vanwerknemers)over arbeidsaangelegenheden.
— Het verlenen van bemiddeling bij de onderhandelingen omtrent het aangaan van collectieve arbeidsovereenkomsten. — Het houden van referenda onderéén of meerderecategorieën vanwerknemers inbedrijven teneinde vast testellen welkevakvereniging door de meerderheid van die werknemers wordt aangewezen om hen tevertegenwoordigen.
— Het zonodigadviserenvan deMinistervanArbeid enSociale Zakenen deDirecteur van het Departement van Arbeid en Sociale Zaken omtrent onderwerpen van sociaal-economischeaard.
— Het zonodig verstrekken van adviezen en het geven van voorlichting aan werkgevers (vereniging van werkgevers) en werknemers (vereniging van werknemers over arbeidsaangelegenheden).
FUNKTIE EISEN: — Bij voorkeur academische opleiding of een daarmeevergelijkbare opleiding.
— Goede contactueleeigenschappen. Ondergrote drukkunnen werken. Spanningen en konflikten kunnen hanteren. Een gedegen kennis van het arbeidsrecht. Leeftijd minimaal 35 jaar.
ARBEIDSVOORWAARDEN: — salaris naderovereen te komen, afhankelijk van opleiding, ervaring en deskundigheid.
— vakantietoelageovereenkomstig de Regeling Vakantie en Vrijstelling van Dienst Ambtenaren.
— 22 of 25 vakantiedagen per jaar.
— tegemoetkoming in de ziektekosten tot 90% der onvermijdelijke uitgaven, alsmede mogelijkheid van indiensttreding in vaste pensioengerechtigde dienst.
Verder zijn de gebruikelijkerechtspositionele regelingen van deLandsoverheid van toepassing. Een medische en psychologische keuring kan deel uitmaken van de selektieprocedure. Antillianen die aan bovengenoemde eisen voldoen genieten de voorkeur. Sollicitaties metcurriculumvitae dienen binnen 3weken nahet verschijnen vandeze advertentiegericht te wordenaande heerMinistervan Arbeiden Sociale Zaken. Fort Amsterdam 17. CuracaoN.A. Voor inlichtingen over defunktie kan menzich wenden totde huidige landsbemiddelaar, Mevr. drs. M.N. Schill-Maria. Fort Amsterdam,telefoon 611840.
I WinkelcentrumBloempot \
,lh) helpt Uom alvast in de Kerststemming te komen op dl
Jv Zaterdag 22 december n
*m IvJÜ met een Happy Hour 11
I Slß^^^W
" van 2.30 tot 5.00 uur lo
'^'I^^JGO bjJTlie Terrace f
'/ y^^'^Bk. 11 et uuinkelen gezelliger te maken °|
'__* _l h i' hJSw hebben uuij ook voor |
K-l muzikale omlijsting gezorgd! I
Wv "o
BONAIRE
AGENDA
POLITIE: 8000 BRANDWEER: 8222 TAXICENTRALE: 8845 HOSPITAAL: 8900
LANDFILL te Lagoen: maandag f/mvrijdag van 08.00-16 00 uur; zaterdag 08.00-12.00 uur.
OPENBARE BIBLIOTHEEK (openingstijden voor hetpubliek) maandag en donderdag van 14.00-18.00 uur; dinsdag en vri|dag van 08.00-12.00/ 14.00-1700 uur; zaterdag van 10.00-1200 uur) (openingstijden voor lezers) woensdag van 14.00-19.00uur.
POSTSLUITING: maandag t m vrijdag
aangetekende stukken 15.45 uur; gewone stukken 16.30uur.
SERVICE CLUBS Kiwanis: donderdagavond 19.30uur - Hotel Bonaire. Lions: elke tweede vrijdag van de maand Hotel Bonaire. Round Table: elke tweede maandag BuurtcentrumTerra Corra. Rotary: woensdag 12.00uur-Hotel Bonaire.
BESTUURSKANTOOR EN BEVOLKING: 08.00-12.00/14.00-15.30uurloketten geopend.
KERKDIENSTEN Sint Bernarduskerk Kralendijk: dagelijks 18.45 uur; zondag 08.30-19.00 uur Coromotokerk Antriol: dagelijks 19.30uur; zondag 09.00en 18.00 uur Ludovicuskerk Rincon: dagelijks, ook zondag, 1930uur.
KLACHTENBEZORGING doorgeven aan mevr. A. Wong- Loi- Sing, Noord Salinjaz/n.
MOSKOU— De SU-satelliet welke woensdag werd gelanceerden la
ter in de Zwarte Zee terechtkwam was waarschijnlijk een mini shuttle of een proefvlucht, aldus Westelijke ruimtevaart- experts. Men denkt aaneenschaalmodelvaneenruimteveer.
Geen geld voorfestiviteiten Crestian: sobere viering Dag van Vlag door financiele situatie
KRALENDIJK — Dit jaar
geeft de overheid maar weinig aandacht aan de viering van de dag van devlag. Dit is een gevolg van de slechte financiële toestand van het eiland, die niet toelaat, dat er extra geld wordt uitgegeven.
In zijn hoedanigheid van
plaatsvervangervan wnd gezaghebberAvelino Cicilia, heeft gedeputeerdeFranklin Crestian zichop 15 decemberviadelokale radio tot debevolking gericht. Ged Crestian benadrukte in zijn toespraak wel, dat 15 december inderdaad de officiële viering is van de Dag van de Vlag. Deze vijftiende december, aldusCrestian is een traditionele dag die ingesteld is in 1954 en elk jaar opnieuw op de Antillen gevierd werd. Tot het afgelopen jaar werd dezedagStatuutdagofDag van de Autonomie genoemd. Op 15 december 1954 beëindigden de Antillen de koloniale status en werden autonoom, waarmee de toenmalige koningin Wilhelmina een belofte inloste die zij had gedaan tijdens haar ballingschap in Canada ti dens de TweedeWereldoorlog.
Crestian wees er op, dat nu
dertig jaar later de viering van Statuutdag zeer sterk was afgezwakt en zeker nuvanaf 1977er een versnelde hang naar een nieuwe staatkundige structuur bleektezijn. Heel sterk werd dit opgemerkt nu Aruba een aparte status zalgaaninnemen, losvan de overige vijf eilanden. Daardoorzullenerooknieuweformuleringen gezocht moeten worden en nieuwe overeenkomsten gemaakt moetenwordendietegengesteldzijn aan deafspraken die in 1954 werden gemaakt.
Het is dan ook niet meer dan
logisch, aldus ged Franklin Crestian dat de Centrale regering, hoewel dezes eilanden nog steeds allen dccl uit maken van de Antilliaanse constellatie, toch demogelijkheidvoor elk eilandheeftgeopendeen eigendag te kiezen waarop de nationale feestdag kan worden gevierd. Voor Aruba is dat 18 maart geworden, terwijl Curasao de datum 2 juliheeft gekozenals viering van de Dag van de Vlagen het Volkslied. Zoals bekend, heeftBonaire 15 december gekozen, en is daarmee het enige eiland dat na deregerings- beslissingde vijftiendedecemberheeft aangehouden als nationale feestdag. Hoewel het volkslied op datmoment nietkon worden
ingewijd, omdat er enkele kleinighedenaan detekstveranderd moesten worden, werd 15 december echter ook alsdeofficiële dag van hetvolksliedbeschouwd. De laatstedriejaarheetdeBonaireaanse gemeenschap in bescheidenheid, maar heel waardig de dagvan devlag gevierd metverschillende culturele uitingen van de bevolking.De sociaaleconomische toestand laat dit echtervoor het jaar1984niettoe buitendetoespraak van gedeputeerde Franklin Crestian meer festiviteiten te houden.
Gedeputeerde Crestian ... nieuwe struktuur...
PEKING — SU-vice-premier
Archipov is in Peking aangekomen met de opdracht de bestaandekloof tussenbeidelandenzo kleinmogelijk te maken. Hij is de hoogste SUfunctionaris sinds 15jaardiePeking bezoekt.Hij leidteen economische en handelsdelegatie.Aan zijn bezoek ging 2 jaarvoorbereidend overleg vooraf. Men verwacht o.m. een handelsakkoord.
*****
VoorzitterRaymundo Saleh: Geiten in nationaal park zijn van STINAPA
KRALENDIJK — Er is een
duidelijkverschilvan mening over hetfeit of geitendiezich in het nationalepark Washington/Slagbaai bevinden eigendomzijnvan de Stinapa. Enkele maanden geleden moest een aantal personen zich voor de rechter verantwoorden omdat zij geiten ontvreemd zouden hebben die zich binnen de omrastering van het park bevonden. De advocaat van de beschuldigden noemde de houding van de Stinapa uitermate onrechtvaardig. Een meningdie devoorzittervan de Stichting Raymundo Saleh geenzins deelt.
Voorzitter Saleh is van me
ning, dat op het moment dat de Stinapa overging tot aankoop van deterreinen er alle gelegenheidaan deknoekoe eigenarenis gegeven om hun geiten te verwijderenvan de grondvan deStinapa. Daarna is de afrastering volledig hersteld en het terrein vrijwel afgesloten van de belendende knoekoes. Volgens Saleh werder doorde knoekoe-eigenaren gebruikgemaaktvan dedoor de Stinapa aangeboden mogelijkheiden werdendezakenvoor beide partijen op een voldoende wijze geregeld. Nadat de omheiningerwasgekomen, blevenook de klachten uit, aldusSaleh omdat de afrastering regelmatig werd gecontroleerden indien nodig ook werd onderhouden. Na verloop van tijd echter verminderde toch het geringe aantal
geiten dat zich nog in het park bevond en bewakers van het park constateerden zelfs aanzienlijke diefstallen. De Stinapa besloot daarop de bewaking te verscherpen en erwerd zelfs een onderzoek ingesteldom erachter te komen wie verantwoordelijk wasvoor het schietenvan de geiten. Tenslotte wisten de bewakers de hand te leggen op de schutters die het nationalepark warenbinnengedrongen en daar in ieder geval geen enkele toestemmingvoor hadden. De Stinapa beslooteenklacht inte dienen bij derecherche die de daders in verzekerde bewaring nam en tenslotte voor derechter bracht.
Tijdens de rechtszaak bracht
de secretaris van de Stinapa reeds naar voren, dat de geiten eigendomwaren van de Stinapa en wie daar anders over dacht, diendewel met bewijzen te komen.Dat is tot op heden nog niet gebeurd, aldus voorzitter Raymundo Saleh, die overigens van mening was, datindiener geiten van anderen in het park aanwezig zouden zijn er heus wel een modus gevonden zou worden om dezebeesten met volledige toestemming van deStinapa weer te vangen. Verder iser geenenkele reden aldus de Stinapavoorzitter dat mensen de eigendommen van anderen binnendringen en daarzelfs dieren doden. Het heeft er alle schijn van, aldusSaleh dathetgeen gebeurd isin het geheel niet overeenkomstig is met de huidige wetten en moraal.
Inschrijvers voor bouw van twee industriehallen
KRALENDIJK — In de twee
de helft van de vorige maand werd door het departement van Financien inhetopenbaar het in het kader van het meerjarenplan-fonds gefinancierdeproject van twee industriehallenteKralendijkaanbesteed.Dit project is volgens een bestekvan Planners and Designers N.V. In volgorde van deopeningwerdener zes inschrijvingen ontvangen, met de diverse alternatieven. Het hoogstebedrag van inschrijving was een bedrag van f. 2.644.400 vanKessel Construction,terwijl de laagste inschrijverhetBonaireaanse aannemers- bedrijfJansen was, die voor het project f. 1.600.000 berekende, hetgeen een verschil isvanruim een miljoen gulden. Bejolhan.v.'schreef invoorf. 2.552.1994, metdrie alternatieven.Bouwmaatschappij Curagao schreef in voor f. 2.348.000 en Betonbouw voor f. 1.779.000 met een alternatief. Aannemers- bedrijfJansen met f. 1.600.000 en een alternatief, terwijl Van Kessel een bedrag van f. 2. 539.400 vorderde met twee alternatieven. Tenslotte schreefdeAntillenN.V.Bonaire in voor f. 2.245.999 met maar liefst zes alternatieven.De gunningwerd aangehouden.
Sluiting heeft ernstige gevolgen
Costa Rica wil vertrek VS-fruitconcern voorkomen
SAN JOSE — De Costari
caanse regering heeft een aanbodgedaanaan deAmerikaanse fruit-multinational UnitedBrands omtebereiken dat deze onderneming terugkomt op zijn plan het bananen-bedrijfin Costa Rica te sluiten.Hetvertrekvan deondernemingzou voor de sociale en economische situatie in ditMiddenamerikaanse land een geweldige klap betekenen.
De bedoelingvan hetvoorstel
van deregering is, aldus de toelichting van deregering, om de belangen van de partijen in dit conflict met elkaarte verzoenen en ookom eenonnodigeconfrontatie te voorkomen. Dit zou namelijkvolgensderegering het geval zijn wanneer de maatschappij zijn eenzijdig genomen beslissingtotsluitingvan deonderneming doorzet zonder dat over ditplotselingebesluit overleg is gepleegd. Twee weken geledenzijnnamelijkalleactiviteiten in het betrokken deel van CostaRica stilgelegd.Alsmotief wordt opgegeven dat de belasting van zeventig cent op elke kist bananen dehandelonrendabel maakt. Ook voert hetbedrijf aan dat het ontzaglijke schade heeft geledentijdens de staking van 72 dagen door drieduizend van zijn werknemers. De gevolgen daarvanzijn niet meer op te vangen, aldus de Amerikaanse onderneming.
Volgens de regering is het
echterzo dathetbedrijfvertrekt vier jaarvoordat dit volgens het contract kan. Dit heeft niet alleenzijn gevolgenop degenendie directbetrokkenzijnbij debananenteelt maar ook op het spoorwegpersoneel dat de bananen naar het havengebeidbrengt en ookbetekent heteenklap voor de werkgelegenheidin dehavenen aanverwante sectoren. Met deze eenzijdigebeslissingmaaktUnitedBrands deeconomischeen so
ciale problemen in het betrokken gebiednog groter, zo steltde regering vast.
Deregering doethetbedrijfnu
het voorstel het ontslag van de arbeidersinte trekken danis de regering bereid vrijstelling van huur te verlenenover de komende driejaar, waarbij hetgaat om 2300 vierkante hectaren welke menop ditogenbliknietmeer gebruikt.Verdermoet degangbare prijsvoor debananen aangehouden worden. Het gaat in totaal om elfpunten. Van de kant van hetbedrijfwordtmeegedeelddat men de voorstellen zal bestuderen. Binnen een weekhoopt men daaroptekunnen antwoorden.
Twaalfjaarvoor carnavalsmoord
ROTTERDAM — De Rot
terdamserechtbankheeft deze week de 32- jarigeAntilliaan S.H. conform de eis veroordeeld tot een gevangenisstrafvan twaalf jaar,voor de moord op de eveneensvan de Antillen afkomstige Ismael Mambre.
De moord werd gepleegd tij
denshetAntilliaanse carnavalsfeest deze zomer in Rotterdam. De dader schoot de man dood in een grotefeesttent bij hetRotterdamseCentraal Statioïi,waarop dat moment het carnavals-feest in volle gangwas.
Volgens de Officier van Justi
tie ginghetom een openbare executie van "de koning" van Rotterdam Zuid van de wereld van de cocaine- handel. De aanleidingvoor dewraakactiewas een door Mambre opgezette "rippartij" (het onderbedreigingroven van drugs) van een kilo cocaine. H. had al eerder geprobeerd Mambre te vermoorden, maardatmisluktedoordatinhet wapen waarmee hij schoot, verkeerde munitie zat.
uaiiiiifiiiiiiaiiiiiiiHiiiDimiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiaiiiiimiiiiDMHiiimiiDiiiiiiiiiii^i
T
g^-^^fe. ] GOBIERNO
I JÉs^É^ DIBONEIRU £èms. 1
to .tesra frater Pueblo di Boneiru {
FelizDianan diFiesta \r
deseandohenter ekomunidat Boneriano
Forza i Hopi Felisidad
denana 1985
§ Mensahe di Gezaghebber Interino di Boneiru lo ta djaluna pj = 31 di desèmber 1984 pa 7'or di anochi via e Emisora
"VOZDIBONEIRU"
HiiiiaiiiiiiiiiiiiaiiiimiiiiiaiiiiiiiiiiiiaiiiiiiNiiiiDiiiiiiiiiiiiDHiiiiiiiiiiDiiiiiiim
>> stodamrket <<
HEW YORK PRECIOUS METALS
Gold 311.50 Platinum 286.00
Silver 6.48 Palladium 123.00
AMSTERDAM TODAY
■ '":0 "V 98.40 Oce v Grin 279.00 ! '
-'-'i'-T 112.50 C::;-_:-_n 28_80
fu^er 83.30 Pakhoed 68.80 l: ill(-'nn 146.00 Philips 54.80
I'':js_PV.!lS 63.30 P.O-CCO 69.50 KLM 45.40 Rolinco 63. 0 n liJ.ircon 46_
50 Royal Dutch if,8.60 '■ ■ i- Nod 246.80 Tele Graaf 252 00 'todlloyd 160.00 Unilever 30550 '"■ '■ Ui 146.00 Gist Groc 17K50
HEW YORK STOCK EXCHANGE
Apache 10 1/8 1/8 IBM 122 3/8 5/8 Asa Ltd 46 1/8 unch ITT 29 7/8 unch Atl.Richfield 43 1/8 unch McDonalds 53 3/8 Beatrice Fds 30*1/8 unch WACOM 19 1/2 1/8 Burroughs 56 1/2 5/8 Natl Presto 24 1/4 unch Citicorp 38 7/8 _
5/8 IXR 26 3/4 + 1/4 Coca Cola 63 3/8 1/8 Pepsico 41 7/8 3/8 Dayton Hudson 33 1/4 _
a Seagram 38 5/8 1/8 Disney 60 1/4 1/4 Sears 31 3/4 1/8 Dome Mines 6 7/8 1/4 Texas Instr.ne 3/4 7/8
r .c?'\"n 1 _ 47 7/8 ' Vs TeXaco 33 5/8 unch Bast kodak 70 3/4 ) United Airl. 45 + 1/8 '
u,ci 44 7/8 7/8 Union Fac. 40 1/4 7/8 '"■ uor 15 1/8 US Steel 25 1/8 1/4 Gen.El. 56 1/85/8 Kest.El. 26 1/81/8 Genl.Motors 76 7/83/8 Xerox 38 3/8+ 1/8 Koaiestake M. 21 1/4 1/2 Zenith 21 1/8 1/8
DOW JO:iES INTERIM AVERAGES HIGH LOW Industrials 1203,29 4,75 1219.52 1198.87 Transportation 551,71 4,42 560,34 548,38
I
Utilities. 148,290,56 149,93 147,57 65 Stocks 485,79 2,43 492,44 483,62
OTHER INDEXES :.-.ET VOLUME/BREADTH liyse Composite 96,00 0,39 Nyse Volume 93.220.000 Nysê Financial 97,28 0,66 Comp.Volume 118.721.990 S-P Composite 166,38 0,78 Stocks Up 637 Dov:n 944
FED DATA AFFIRM EASING, ANALYSTS SAY
By Nornt. Cohen. New York, Dec 20 - The federal reserve's monetary data released today confirm the widespread inpression in the money markets that the U.S. Central Bank it is actively urging interest rates lower, analysts said. The data support the view that a cut of at least a half point in the discount rate is likely, they said. "You can't promote funds any lower without a cut in the discount rate," said Robert Brusca, economist at Irving Trust Co. The discount rate was cut by a half point to 8-1/2 pet on November 21. Even with some technical problems that forced banks to the discount windew on the last two days of the statement period, the federal funds rate averaged 7.99 pet in the most recent week, the lowest level in nearly 6-1/2 years. Specifically analysts point to the level of average daily discount window borrowings over the two week period as evidence that the fed is only exercising minimal restraint on reserves. REOTER;
gpO MAIM IMKVCI UIIIS H\Mi\.V. dZ&A investment department V7>S }1 lor further information call iy_f__ll Aad van dor Pol tel. 61 251 1 /61 299 1
■ >i-..H..HMIMM.I^
MHBK________HM j i;
Koersen Centrale Bank
li ?l ;; NOTERINGEN CENTRALE BANK VAN DE NEDERLANDSE 1 \
\\ ANTILLEN GELDIG OPVRIJDAG 21DECEMBER 1984EM !|
!| TOT NADERORDER: !| :: i; ;; US DOLLAR 1.77 1.79 1.81
!J CAN DOLLAR 1.33 1.35 1.37 !| PNDST€RLING 2.02 2.075 2.135 |i N6DGLD 49.87 50.59 51.39
;! BOLIVRR — _ ]| ] I ZLU FRANCS 68.94 69.60 70.46
|j ffl FRANCS 17.36 18.46 19.16
!| DUITS6MARK 56.48 57.20 58.00
i| SURGLD — 100.07 102.59 j|
:; ITUR6 0.60 0.90 0.96 ' ■ i ■ i i j |; KOERSEN VAM DE OBLIGATIELEMIMGEM VAM DE MEDERLAMDSE AMTILLEM UITGEGEVEN DOOR HET DEPARTE
;! MENT VANEINANCIEM EN GELDIG VANAF HEDEN 21 DE
;; CEMBER 1984 ENTOT MADERORDER.
!' i |j 9.75% OBUGATI€LeNING€NP€R 85/89 98.83 :; 13 % 08LIGATI€L6NING€NP€R 86/90 109.34 !|, 12.5 % 08LIGATI6L€NING€N_€R1986 104.49
j! 12 % OBUGATI€LeNING€NP€fl 88/92 108.17 jj 10.5 % OBUGATI€L€NING€NP€RI9BB 101.10
HET EFFECTIEVE RENDEMENT OP ALLE OBLIGATIELE
;; NINGEM BEDRAAGT 10.19%. !. ;; DE AAMKOOP VANOBLIGATIELENINGEN KAN GESCHIE
;; DEN BIJ HETLOKALE BANKWEZEN. !
1>»»»»»»»««—»*—«—»»»*#»#»#»»#»*»*»*»»»»*»»*»*»*»»«»««<i
bare leeszaal, het industrieterrein en de in aanbouw zijnde volkswoningen van Tera Cora. Ook bracht degouverneureen bezoek aan het nieuwe jeugdhuis vanßincon, waar hemeen uitleg werd gegeven door de voorzitter van hetCCB de heerSandro Salamons.
KRALENDIJK—Tijdens zijn
driedaags werkbezoek aan BonairesteldegouverneurdrR.Romerzich op de hoogte van de diverseprojecten diemomenteel op het eiland in uitvoering zijn. GouverneurRomer bracht onder andere bezoek aan het nieuwe slachthuisopAmboina, deOpen
KRALENDIJK- Gedepu
teerde Franklin Crestian overhandigdegouverneurRomer een aandenkenaanBonaire ter gelegenheid van zijn bezoekaan Bonaire. Voor deze gelegenheid werd eenartistieke uitingvanJules Heitkonig gekozen die ongetwijfeld bijgouverneurRomer in dc smaakviel. Bijdcfoto dcaanbieding van het geschenk door wndgezaghebberFranklin Cresiian.
13 AMIGOE VRIJDRG2I D6C6M86R1984
( "7>€M X/IM/U/"
<
V SEAFOODRESTAURANT
(CHRISTMAS DINNER N
( *UENW <
/ December 25 and 26 x&^wÊï^'
\ Coquille St. Jacques (p\§&Mi ( Stuffed IgP^v^
V RED SNAPPER dz_\\^(y j ( with buttered carrots ,
) andbakedpotatoes y^2Pk )
( Baked Alaska yfSm^^^^
( Coffee or Tea feg* d_t&jl I i
( ’1.30,- p.p. ffi|Sj \
VRIJDRG2I D€C_MB€R 1984
Venezuela neemt grenspost I De winnende nummers van de 1 bij Colombia in gebruik il ii
CARACAS-Dc VenezolaanMT*"* WAREHOUSE SALE
se Guardia Nacional heeft het f mÊM toezicht op het grensgebied met n^'*'*""!!»! 2Ün Colombia in de buurt van Castil' lete verhoogd. Dit ligt in het La .. . __>_■ *"*__■
M m*** ___*_. mf 1 1 ___*% I____^ _______ __"__ P__ ___■ __ ’ Guajira gebied, waar onlangs 16 prIJS Ib 110- 3wl I
niet minder dan drie helicopters van de Colombiaanse politie per 2e prÜS JS 110. 5797 ongeluk zijn geland tijdens een H__P"S^* operatie tegen de handel in W* ~ *jö ,-,,.:i~ ; 0 n— CQCQ drugs. De Castillete-garde post l__________i °e PJ S IS n°' OÖ3O
wasgeruimetijd buiten gebruik. ||j||!|||i||||Hliliil!Ji!l!!ll!| Door hem nu weer in gebruik te Depersonen metdewinnende bonnurj|
nemen meent men hetgebied bemersgelieve kontakt op te nemen met: ter onder controle te kunnen " houden.Naar aanleidingvan deze massale grensschending door _L<_Ö_ï__f« CURACAO EQUIPMENT CO.
gaanbij Bogota. DeColombiaanmmmm.„..m"_
«p _ii_bnt:«fir.Piir in Pnrarn. Al[MOT MaduroPlaza Building bc dlllUa&aaUcUl Hl -"dlat-do. tl _ _. _ -
0 . _.. . , _ , , '
1 P.O. Box 3584Curasao N.A. berto Zalamea, moest het van 1 Tel.: 76755—76900 il
hethart dat debeste verdediging 1 |^
van de grenzenbestaatuit deCo-"■ Mi,:■■|T~: i:i:! I '!.' IT :.''I ■ I ■
il,!:! 'IN: 11111111l 1111 1 HfflT
lombiaans-Venezolaanse broederschap. mmm____..........____......______________.______________—________._______
Jf _/^j^_i_ kerstend Curacao... M deABN-Geldautomaat
ÊmA^Jr bij Toko Zuikertuin ■ KTt^*^^j nu langer open!
fl^l____k_H_____r*% 5'
___■ ____ *'
I 1 j* V
________________*""""___ ___SC^2vy*.^-*^j^~ '-rv^1 — ________s____p-~______rï^l
y I I 1
SsS?"" I nDU ISonlr iMUIV Mmtmm ■ ____.
pmindemaand " --------
-■ i______r^^_i _■ _■ -__.
r / LIGHT-DJBi ~'
oacarciiram:
LOTERIJ MET CASH PRIJZEN ! "
■ h-,
1e prijs FL. 1,000. . Vf .
2e prijs FL. 500.-jUp» A*^A
3e prijs FL. 100.-V^ r \ i
4e prijs FL. 100,t,„
Voor elke dop van een fles Bacardi krijgt U BA?A C een lot om mee te doen aan deze grandioze jm""'' iT" loterij, waarvoor de trekking op 10 Januari, Q "'"-'"■ ■ "' pL
1985 plaatsvindt. $^|
U kunt U doppen inleveren bij: ________l_r*__!.'"' *
morris e. CURIEL & sons inc. I .«■ T»'
Martin Luther King Boulevard 11
\. Bacardi and the bat are registered Trademarks of BACARDI & COMPANY LIMITED J
rü_u____aiSi*n
Schottegatweg-West 357 -(ingang bij De Fles) - Tel.: 84639 - 84837 _ I Ontvangen nieuwe kollektie: I
J/YTIST. EIKEN- en MANOUIj
' . &. ir. & MEUBILAIR ËhÊkJê X
A V^IIS* eal-èf^ï^ en een mooie sortenn9 m A :tp^g|uw *v'""■ jst CfUil I.CDI icm "
I ■ m^J^iéh-*r^*> OW_rllL-_l-6KliltPl 8 il
" &^'%!èM
* vloerkleedjes (ronde en vierkante), lampen, gorC I " »M^
.^Sf-T dijnen.porchsets, allesom Uwhuismodi en gezel§| li
<u lig te maken voor dekomende feestdagen. vil L.^O;"èi__"Jl_^Bj
heeft opkorte termijn op hetkantoor op Curagao plaats voor een BOUWKUNDIGE TEKENKRACHT (M/V)
tevens
ASSISTENT-OPZICHTER (M/V)
Voor sollicitatie-afspraak bellen te1.612828 of L 55959 tijdens kantooruren. i
ANTILLIAANSE BROUWERIJ N.V.
maakt hierbij bekend dat met ingangvan 1 januari1985de afdelingen
FINANCE/ADMINISTRATION en
MARKETING
verhuizen naar
Grebbelinieweg no. 84
Telefoonno. 616 9 2 2
'^^^^iantiqUmr Uxor** \ // **
naast Henderson Rio Canario 3
Vs. Ontvangen voor de Kerstdagen " {j\ een mooie sortering | \'/ BLOEIENDE PLANTEN
S(V. Te veel om op te noemen. w£ jB^P" \
\ VANAVOND KOOPAVOND Sfyfe* * j Morgen, zaterdag zijn wij OPEN van 9.00 uur's "^SJ_f \ \ morgens tot 8.00 uur's avonds. i»* "
GelukkigeKerstdagen toegewenst. o&J£> '\
QS-9-9S
DeRegeringsvoorlichtingsdienst
presenteert opvrijdag 21 december 1984, om 19.30uur via TeleCuragao, een programma onder detitel:
SIMON BOLIVAR OP SABA
Klynveld Kraayenhof &Co.
Accountants
Eén van onze relaties is Curagao Holding Company N.V. Deze vennootschap is namens het Eilandgebied Curacao belast met het bevorderenvan het toerisme. Eén van debelangrijkste activiteiten op dit gebiedis de exploitatie c.g. financiering van het merendeel van de hotelactiviteiten op Curagao. Ter versterking van de controle op de uitvoeringvan exploitatie- en financieringsovereenkomsten wenst devennootschapoverte gaan tothet aanstellen van een
FUNCTIONARIS
INTERNE CONTROLE
De taakgebieden van dezefunctionaris zullen omvatten: — het onderzoek naar bijzondere posten van de maandelijkseexploitatie-overzichten van een aantal hotels;
— het onderzoek naar decorrecte nalevingvan exploitatieen financieringsovereenkomsten;
— het uitvoeren van bijzondere onderzoeken op verzoek van de direktievan deHolding;
— het onderzoek naar de correcte naleving van voorgeschreven administratieve procedures en het doen van voorstellen ter verbetering;
De betreffende functionaris zal directressorteren onder dedirekteur van de Holdingen aan hemrapporteren.
Voordevervullingvan dezefunctie geldendevolgendevereisten: — minimaal middelbaar administratieve opleiding (b.v. MBA of gelijkwaardigeopleiding);
— enige jarenervaring in een administratieve of controlerende functie; — kennis van geautomatiseerde informatiesystemen;
— goedecontactueleeigenschappen;
— redactionele vaardigheid; — leeftijd minimaal 30 jaar.
De salariëring en overige arbeidsvoorwaarden zijn afgestemd op de gesteldeeisen en zijn medeafhankelijkvan ervaring.
Gegadigdenwordenverzocht uitsluitend schriftelijkte reflecteren aan:
KLYNVELD KRAAYENHOF &CO. P.O. Box 3082 Curacao
Op de envelop dientU dereferentie I.C.H. teptealsen.
/immmf^X'
Setel N.V. maakt hierbij bekend dat op 24 december a.s. haarkantoren
GEOPEND zullen zijn
van 7.30 tot 12.00uur.
De kassa isGEOPEND tot 11.00 uur.
PRINTED CUPS
Kada kaha ta 25 pipadi 100kup. 1 kaha: F1.73.50 Kumpra 10 kaha:
JÉ^W ;^k /^?n\J F1. 69.- pa kaha
É^Ésm jl . "' Kumpra 25 kaha: 'SraSr/;'w tf* F1.67.50 pa kaha.
I P tiUliönLLO
Majoorsweg 2-12, tel. 43240
14 AMIGOE
VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE P. VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACEPEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PAIX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE RPAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX P PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEVREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VCE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE P PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE P. VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACEPEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE P.PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX P.PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEVREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VICE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PASi^CfwV PEACE P.PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX Fl 3| M M \_X PEACEPAXPEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PE-TVA A \ \rEDE P_ VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE\V\'VV:.\PAS VIPAIXPAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PASA\\~V\^ACEPEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEA-V\^/V^*:i^XPEDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PA_\J*^^VV-*Olj!stfAS VREDE PAX EE-VTÖ/AIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEp\: yV^WV^'^^ PAIX PAS VREDE pAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX
PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDjf^^V'VW^V-'^ 1/ f PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE
PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PA^V^^V;V/^fWW fcj/ NVI I tEE>E PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX KEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIXpA'!^^:''.^] BURU \\ I \VREDE PAK PEACE PAIX PAS VREDE PAK PEACE PAIX PAS VREDEPVNEACE PAIX PAS VREDEPAKPEACE^W^r^^/ll U VI VI « 1 I UIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEA
CE PAS VRE-^VjSffiACE PAIX PAS VREDE PAX PEA^w^V »%[ l\Mll\\\pPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX lc\s\^ssPAX PEACE PAIX PAS VREDEV^Si^jI \ \ \ \ \ \ \ VX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACEP\^\^v. PEACEPAIX PAS VREdTS^-?!.J\\ \ \ \\ \ \
■ \PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS
VREDE PAX Pff^-V^,/X.>(REDE PAX PEACE PAIXPV^^AU \ \ \\\ \\. VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREEX. '<':' -N^AS VREDE PAX PEACEPAjM\Vw \ V "\' "" \ " > \x PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX
PEACE PAIX PASV^s^ "'.. >%IX PAS VREDEPAXpA^tAX^. \ ::. . *"/O- '.'■ ': \ePAIX PAS VREDE PAX PAIX PEACE PAS VRE
DE PAX PEACE PAIXP£>*^
■*■ _./." . XCE PAIX PAS VREDftI\V/V X. ' : " *" ', "'"*. '"_:%. V PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX
PAS VREDE PAX PEACE PAD_>_w- ■. X^v PEACE PAS \fc\X x/V^ "' '':* "
'::"' < ■ ■ ■\EDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE
PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAmfew_ X^EACE PAl_T>\ XX. -./" ./""." —\\;" " : :\y. \ VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX
PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACI?^^. X^AC&IVx. "■ >'.-.."."'" \."'"\\v ’AS VREDE PAK PEACE PAIX PAS VREDE
FAXPgACE PAIX PAS VREDEPAXPEACK;VSfe>^ "^v\^':*.. *"" '" . : V \-:'j/ >ACEPAIX PAS VREDEPAXPEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEAS£;'. }'/?*:.. . \j* J-*.; J V- ... / ;'-:^'_S& PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEP%;.-: 7 " ' *' ..: #>(s VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDI%V . : . 'f
" ":">'' AIX PAS V&F^^XEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PA*-'... '"
■ " . ;.--""' A-*--w V)E PAyt PEACE PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX TO/.""".'" '.:'/ / (") \EDErvkx PEACF PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE&- _"; \ "
' ':: / VWS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAxfe;-' """..' " / PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDBfe-:. . \ ; '. ' / . / ><^RËD__p3BaIX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIXPAS%v\\' "_'' ... : J&PAIX PAS \^EDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE P-fc.'-.v.. " """■ ". . :": 'v_fk___AX PEACE/J\\s VREDE PAX PEACE PAIXPAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEF_fe.V>.V V. '. ■ "'
"
""
.
■ -J^^^^AXPF^f / PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAXPEACE^J^ÏV .'-.: \ -'■ "'.".' .' " T \*J^VK^W^S^^//ACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAXpS^^VoV-X "_."' .\v
"*
PEACEPAH^f/ J/ k PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PBVSfi^^^r.v; ;\i___^fS\\ PAX PEAC^ /M//reDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPASV^MM<4!tf__PAIX PAS WRED^7lfl ]'jfep\\XPAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VICE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS V /ti I/A PEACE PAIX PAS VREDE PAK PEACE PAIX PAS VREDE PAK PEACE PAIX PAS VREDE PAK PEACE PiPEACE PAIX PAS VREDE PAK PEACE if
’
PJ//VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEAd pflfc PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PEVREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE \VA PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VIPAIXPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS^REDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACEPEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACE PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE P/PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VIPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX P;PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEVREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VICE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE P.PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE P.VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VPAIXPAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PAIX PEACEPEACE PAIXPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PAIXPEACE PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE P.PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX P.PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAXPEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEVREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS V CE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE P.PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIXPAS VREDEPAX PEACE PAIX PAS VPEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACE PAIXPAS VREDEPAX PAIX PEACIPAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS DE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PIVREDE PAX PEACE PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAIX PAS VREDE PAX PEACE PAS VREDE PPAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDEPAX PEACEPAIX PAS VREDE PAX PEA
AMIGOE KERSTKRANT 1984
We ta&e _7iw opportunity to wish the bestfor you and
I\ Moy joj/rHolidays be truly It QHD
M| JK United Security
International Insurance y
______L ÉT""-"! '
/"'' ____S_?___r^ \avS_x\\Ss\ s*^v^^
*T^___^/V ffimdifxt-fo di tffoa/itidó rlen %.,_Ja
l^^fcc/ &n(x>sn<aM&a na >_/_Y>&kw/j^vUtv IwH
° t tadesea ~ tuJÊtÊ tursumiembronani vUatTIJ]jU
Pueblo diKorsou
'^
\~ en general JkiW
t/n Fe//s Pas/o/ * Iflfc! ||
Prospero Aha 1985 i__^WVJ^LIJ
os^_t3w_^É'^-<_^ "r/MoM1
NWl|fQfcS^O **" #
___)
Ifl B^^» -^%s__-eriy f and drive carefully duringchristmas
\^mW^^§lffantiyA_uto Sales
XwÊ _■ \J*'RandyAuto Park
": W l"^^^^^^'Ql; RENT-A-CAR
Merry Christmas >*-****
Happy New Year 1985 I
opticaffirabanda
J-^^*-^ Brêedestraat 104 (0.)
tey^^feib-s^MWJg;gJngg-M&i "^ia_j_jß:-*g__?_^^
If W»/ danken U voor hef /n ons gestelde ver- 2 Ito trouwen en sfoon weer taf Uw cf/'ensf »n '85 gj |C.l.yiyislkiyi§&€®i
W; Fokkerweg 'M
l ÉCAB 'I If IriZOi %# ■ _#^k ■ ■ _-# ■ CURACAOSCHE AANNEMERSBOND ISU MIEMBRONAN ji
:\[ \l 1/ ta desed tur trahadornan i relcishonadonan en general un .-V
§ FELISPASKUiun PROSPERO ANANOBO \
I GOEDKERSTFEEST VOORSPOEDIG 1985. I
_______ __________ -__■ *t i /. 'T
I 5\ :J &
_
J__ A______f _______
' / US : ___F^_____Éi> _V & * BETONWARENFABRIEKBRIEVENGAT jpr * LOODGIETERSBEDRIJF LUSO .$
It ____H. _B____^^^ W Ji^Wm\m\\\Wi- ■,: '^^^B L2ÉttSi!_i____ll_^ T ''.<__________ r^,
m ____t^^_.'--___p>__^U» ■ - -^ w^l___i____iÉl HHk £ _kv
J* II H'
i ""^'l _i__-_^ __* WP'la».
wS___l*_^l,^^! _j' ■■\*p"J^■ ^sm¥m\\\\ W
$ *CARP.EFCO Ët^tÊ^ 'fflËll *TECHPIICAIR CONSULTANTS -J
£ * CURACAO TRADING COMPANY 'é^fff W, JjÊjt* JËt E_jAß * TECHNICARIBE ?!
# *CURACAOSE WEGENBOUW MIJ. |ft
2 KERSTKRANT 1984
ALS JEHET EVENWICHT IN JELEVEN NOG NIET HERVONDEN HEBT
Slachtoffers kaping
"Een kwestie van jij of ik"
ben jeverschrikkelijk bang, dan gaat de hele bedoening jeontzettend vervelen en vervolgens wordje opstandigen jedenkt:"er is niemand die mij iets doet". "Veertig uren hebben we samen doorgebracht in een vliegtuig dat zo vervuild was en zo stonk datjeer nieteens meer ziek van kan worden. Je voelt je solidair, nationaliteiten verschillen of andere door de mens aangebrachte verschillen zijn op zon moment niet meer van belang. Je strijdt samen, bidt samen, huilt samen, alles doe jesamen, want jehebt elkaar nodig. "Primitieve" gevoelensbeheersen de mens op zon moment".
Op 29 juliwerd deNed. An
tillen geschokt door een kaping van een Venezolaans vliegtuig, waarvan de passagiers merendeels Antillianen waren. Aanvankelijk dacht men aan een grap, maar al zeer gauw bleek wel dat het menens was. Na enkele omzwervingen belandde het gekaapte vliegtuig op Curasao, waar het bleef staan tot de ontknoping. Voor het zover was brachtten de passagiers40 uur doorin welhaast onmenselijke omstandigheden. Door de media werden de ontwikkelingen op devoet gevolgden nog zelfs tot enkele dagen na dekaping werd het publiek op de hoogte gehouden. Toenwas het afgelopen, de sensatie was er niet meer en dus niet meer aantrekkelijk voor berichtgeving. Wat is er nu van de kapingsslachtoffers geworden.
Het gekaapte vliegtuig, waarin zich de urenlange tragedie afspeelde.
geringste overstuur".
Een van de vier heeft twee we
ken in het ziekenhuis gelegen. Ze was door het voorval gedesoriënteerd. Ze wist niets afvan de groepsgesprekken. En al pratend komen meer zaken aan de orde, die deeen wel en deander niet weet. Zokrijgt deeenwel on
NilcaElizabeth: "Verwarringen angst wisselenzich af.
Ook kan de Overheid alsnog
iets doen aan de financiële problemen waarin sommigen terecht zijn gekomen.Bedrijfgeen struisvogelpolitiek, want daarvoor hebben de slachtoffers een te grote rol betaald. Juist materiëlezorg houdt deslachtoffersaf van hun immateriële welzijn, wanthierdoorworden ze keer op keer geconfronteerd met hetvreselijke gebeuren.
Jevoelt jesolidair.Als jeelkaar tegenkomt springt er iets over. Jehoeft geenuitleg te geven.En ditis een heerlijk gevoel!
len voor de informatie,voor het opzetten van preventievemaatregelen.
f $eace ©n Cartf) i
'Ê ofthe world: A prayerfor peace and goodwill Jp I Merry Christmas f Happy New Year
i| ( ) / f OPTICA J " IP i t \/iJ/f/t?lsr Hanchi di Snoa 19 I | DWmU .Curacao. f
% f c
r^ito
*^_»*_?4to«?ito«?_to^S>ftsJèss
«^ PrettigeKerstdagen |
$ Gelukkig Nieuwjaar #
.3 oon # ? a/ onze abonnees en wij garanderen 5 8 1/ een betere service in 1985 %
& Namens Direktie en Personeel ijl M van *f I DISTRICO N.V. I
Ze zien jeals de grote bescher
mer en danmoetje ze meedelen datjeniets voor ze kunt doen. Je bereidtzevoorophetallerergste. Om ditmetjekinderen temoeten bespreken is om gek van te worden".
EENZAAMHEID EN ANGST WISSELDEN ELKAARAF
"Wij voelden ons zo in de steek
gelaten. Niets, maar dan ook niets wisten wevan wat zichbuiten het vliegtuig afspeelde. Je vervloekte iedereen, zeker toen het vliegtuigzich's nachts in beweging zette. De angst steegten top, toen dekapers hetvliegtuig met gasolinebesprenkelde.Kort daarna was debevrijding, dieerg beangstigend was. Je wist niet watje te wachten stond. Je sprong letterlijk in een donker gat en jewist niet welkekantje op moestrennen. De rest van de familie was jekwijt. We hadden de kinderen opdracht gegeven om te slapen,zodatzeniet wisten wat er stond te gebeuren. En één van de kinderen sliep bij de bevrijding dan ook nog. Het bleef achter, erwas geenmogelijkheid om terugte gaan. Jewerd voortgeduwd. Een vreselijk moment. Er was geen weg terug. Heel erg aangrijpend is de relatie die je met dekinderenin zon omstandigheid hebt.
bemiddelaar, op het gebiedvan financiën, maar ook op sociaal vlak". Als jeziet hoe de Venezolaanse slachtoffers ontvangen zijn en nogmaar te zwijgen over de huldiging van de Disip. De Overheid heeft niet eens de moeite genomen om de mensen nog eens bij elkaar te brengen, zodat we nogeens metzijn allen in betere omstandigheden met elkaarkunnen vertoeven. Ikben er ook van overtuigd dat informatie diewij bezitten van grote betekenis kan zijn voor preventieve maatregelen. Enhet isvan groot belang dat die er komen. Opvang-begeleiding en financiële voorzieningen moeten beter geregeld zijn. Je hoopt natuurlijk niet op een nieuwe kaping,maarjemoetjekop ookniet in het zand stoppen. Zo zijn er veel vreemde dingen gebeurd. De koffers die we een dagna de kaping konden ophalen waren opengesneden.Veel mensenvermisten spullen.Er werdons geen uitleg gegeven, waarom diekoffers kapot waren. Het opensnijden is op Hato gebeurd en de diefstallen ook. Tot op heden hebbenwehierovergeen verklaring gekregen.
Het gestolen goedkonden we
ook niet claimen, want jekunt nietbewijzenwatje welofnietbij je had. De bezittingen die in het
Boy Winklaar:"Je moetjekinderen zeggen, datje niets voor ze kunt doen".
vliegtuig waren achtergebleven waren in een grote bak gegooid en daarinkon jegrabbelen naar je spullen. Er was geentoezicht, dusjekon alsjewilde meenemen wat naar jezin was. Dit soort aangelegenheden kun jedannet niet meer aan. Het is debekende druppel".
Het echtpaar Edward en Dia
naLuckhoo, Nilva, Elizabeth en Boy Winklaar zijnvier slachtoffers die uitgenodigd zijn om te vertellen over hun ervaringen na de kaping. In het gesprek blijkt weldra, dat dekaping zelf
Raymond Luckhoo: "We hebben alleszelfgeregeld".
nog een zeer belangrijke rol speelt en dat er bij de vier een enorme behoefte bestaat te praten over het gebeuren zelf. Alleen praten over wat erna gebeurd is blijkt dus niet mogelijk te zijn. Het viertal is heelblij elkaar te zien, waardoor een ontspannen, open sfeer ontstaat en het gesprekzichvanzelf ontwikkelt. Ondanks dat de sfeer ontspannen is, voel je op sommige momenten, emotionelespanningen. Stemverheffing, transpiratie, doorelkaar heenpraten zijn hier uitingenvan.
Eerst denk jedatheteen grap
DianaLuckhoo: "Ik ben agressief geworden".
is,maar algauwwistik datwe te maken hadden metpersonen die voor niets terugdeinzen. Je gaat door verschillende fasen. Eerst
DeEHBO- kosten zijnvoor eigen rekening.
VERWERKING TRAUMATISCHE
GEBEURTENIS
"Wij zijn directmet ons gezin
naareen psycholoog gegaan, die ons adviseerde in het gezin nergens over te praten, maar wel buiten de gezinssituatie. We hebben de begeleidingals positief ervaren, maar de angsten zijn er nog steeds, vooral de kinderenzijn ergbang.Zij willen niets horen over de kaping. Uit angst stoppen ze dan de vingers in hun oren. Ikzelf gebruikafen toe, als het te erg wordtangsttabletten. Je levenverandert helemaal doorzon gebeurtenis.Vlak na dekapingwerd erbijons ingebroken. Ik hoorde de inbreker aan de deurmorrelen. Voorheen zou ik hysterisch zijn geworden. Nu dacht ik: jijof ik. Ik wasblij dat de deur vergrendeld was, want ik zou hem een kopje kleiner hebben gemaakt. Je denkt zwart-wit, een middenwegis bij mij nog nietteruggekeerd".
"Mijn vrouw en ik hebben
deelgenomenaan groepsgesprekken bij A.G.V. Hiervoor zijnwe benaderd.De gesprekken vonden eenkeer perweek plaats enjekonalleszeggen, watje opje lever had. Er waren mensen bij die na een paar keer niet meer kwamen, maarikhebhet alserg fijn ervaren. Ons gezinsleven heeft zich ook erg veranderd. Mijn vrouw werkt nog steeds niet en raakt door het minste of
Daarentegen hebbende ande
re wel allesbetaald gekregen.Er is dus sprake van willekeur binnen demateriële enimmateriële hulpverlening.De eenkrijgteen uitnodiging voor groepstherapie, de ander weet niets en zo ook op financieel vlak. Drie van devier zijnergteleurgesteld in de houding van de Overheid. "De Overheid moet dienen als
kosten betaald en de ander niet. De eerste rekeningen die de mensen ontvingen was die van deE.H.8.0. U leesthet goed.De slachtoffers moetenbetalenvoor de hulp die ze op het vliegveld ontvingen van deE.H.8.0. Ook de ziekenhuiskosten moeten worden betaald en dit loopt al gauwin depapieren.
"Ik heb een rekening ontvan
gen van 1988 guldenen diekan ik niet betalen. Ik heb de rekening teruggestuurd. Dit houdt echterwel in, datik niet opgenomen wordtalsiknuziek word.Er werd gezegd dat de vliegmaatschappij alles zou betalen. Ik word van het kastje naar de muur gestuurd. Ze zoeken het maaruit".
Weer komt ter sprake dat er
behoefte is omelkaar nogeens te treffen en ter plaatse wordt dit door het viertal voorbereid. Er wordennamen genoemdvan mede-slachtoffers. Eén damehoudt hen erg bezig. Ze zijn erg benieuwd wat er van haar geworden is, omdat zij op het einde in een verschrikkelijke situatie zat. Ze verheugen zich al op het weerzien en er wordt gelachen. Ze lachen om vreemde, rare, stomme dingen dieze tijdens de kapinghebbenmeegemaakt.Zaken waar ze nu om kunnen lachen, maar verschrikkelijk waren. Samen is het mogelijkte relativeren.Zezijn ernoglangniet over uitgepraat. Er liggen nog zoveel onopgeloste vragen. Het is daaromvan grootbelangomte praten. Opeen gegeven moment raak jeerover uitgepraaten wellicht dat dan het moment van geestelijkerust is teruggekeerd. Maar dit zal voor deeen sneller plaatsvinden, danvoor de ander. De Overheid moet zich openstel
KERSTKRANT 1984
I chrifttiL» IPaAoffSteir I
If t/f^^l^^ Vrienden en relaties wensen wij
\l èl*-^ _" Prettige Feestdagen j*
if .$ Voorspoedig 1985 .1
i f!
H______HM_-_______i
|| N.V. CURAQAOSE WEGENBOUW MIJ. Ij
| C THECURACAO ROADBUILDING COMPANY Ltd. < f
di_Ui_4fl
CARIBBEAN AMERICAN FREIGHT
Labadera Plaza
3
men het negatieve aspect beklemtonen, danis het zo datAnton duidelijklietmerken, datbepaalde zaken zijn verantwoordelijkheid waren, en dat men daar dan maar niet te veel om-heenmoest- discussiëren. ledereen die hem als schoolleider heeft meegemaakt, zal ongetwijfeld van beide kanten voorbeelden weten tenoemen, maar duidelijk isdatdepositieve voorbeeldenin demeerderheid zijn.
Als het schooljaar 81/82 dan
van start gaat, zit aan het begin ervan de vorige rector nog even naast denieuwe, 'om tekijken of allesklopt', ofliever nog 'om te zien ofhij niets onverzorgd heeft achtergelaten. En dan ... kan frater Anton metpensioen gaan.
Tekenen, een oude hobby
Nog in 1981 maaktAnton zijn
eerste schets.Pas gepensioneerd (men leze: "zo-zonder-het- Radulphus- College")iservoor hem de noodzaakvaneenopnieuwbeginnen. Er is het gemis van de zorg voor het goed- geoliedlopen van de school; het gemis van de 1001- bezigheden die het leven van een rector bepalen; het gemis van deaandacht van zo veel mensen om hem heen, die hem nodig hebben, die het hem lastig maken, maar— evenzeer en vaker — die hem positief bevestigen. De behoefte aan die aandachtvan anderen en ook de verwondering overzichzelf,datmen zich realiseert dat men een nieuw leven moet beginnen, opnieuw moet lerenzien, drijftAnton ertoe zich te uiten op een andere manier dan het tot nog toe de gewoonte was. Een oude liefhebberij, tekenen (hij was daarin destijds op de
kweekschool erg goed) krijgt eindelijk—na zo veeljarenniettekenen— weer eens de kans. Het is dankerstmis 1981.
Het eerste jaarvan de pensi
oneringvan Anton is nog op een andere manier ergbelangrijk.In juli/ augustus/ september '82 neemt hij deelaan een volledige Ignatius-retraite. De zware 30-daagse retraite (zoals Ignatius van Loyola diedestijds te boek had gesteld voor zijn volgelingen) wordt hierbij uitgebreid met 30dagen"voorbereiding"en 30 dagen "nazorg". Wanneer men deze drie maanden bezinningnu zou etiketteren met het woord'sensitivity-training', dan doet menverkeerd. Er isvoor en tijdens zon summercourse slechtssprakevan eigenkeus en eigen wil, om de aandacht te richten op denken/voelen/beleven van de eigen persoonlijkheid. Wel is het zo dat dat een dergelijke bezinning onmiskenbaar zijn invloed heeft op iemandspersoonlijkheid.
Voor iemand dieals schoollei
der gefunctioneerd heeft, ie
KERSTKRANT 1984
§M7
ÏAÏÏPJET il»
heil Werknemer_s^A-^r^
'
ecreatie Centrum
ilifc^ miembronan l^L UNBONPASKU VY
I—^1—^ 11
fi|gKK, ANANOBO j^^^^M
xép&ffZfommm- ■
~T^/V&AQ>,__.fe^.fc>^fc.^C_>.^
j-gr^E6_r'l,ijnjC__!pag»i3f __y\j_i_-r«tftt'tj__--rKjnf
|? Ï/.C-V.CA_ CURACAO, NetherlandsAntilles, " v___JT_X \-U j&
f Merry ,jm Gelukkig I I Christmas 3r E Kerstfeest |
_< C__vt__r X/mTmAfmTm mVU _" ___ ËJ OYI I Pasku t^!/ VOORIq____[ A ~ I
?_V #^2^ olUlLlJivj \R« 1
I iff ""*""
Wj
Praten metfrater Anton van Oirschot
Tekenen en schilderen als hobby
'in gesprek met frater Anton Van Oirschot,
Herinneringen ophalen
In 1981 nam het Radulphus
College afscheidvan zijn rector, frater Anton Van Oirschot. Zijn leven tot dan toe was anders gelopen dan aanvankelijk de bedoelingwas. In 1952 was hij vertrokken naar Suriname,om daar leste gevenaan de pedagogische academie, die toen nog
kweekschool heette. Na zijn examen alshoofdonderwijzer had hij zich bekwaamd in Nederlandse taal- en letterkunde (M.O. A en B) en in Pedagogiek
bijschriftenbijfoto's l) 3foto's naast elkaar tekst: In hoeverre het denken zijn invloed laat gelden op schilderkunst blijkt mooi uitde driehierbij afgebeelde prenten. De schets (nr 1. en de definitieve uitwerking (nr 3) 'kloppen' wel, maar het vlug-even- vast-leggen van een herinnering (nr 2) laat het meest duidelijk zien wat in het landschap juist datgene was waardoor Anton ertoe uitgedaagd werd om dit landschap vast te leggen.In nr 1 en nr.3 lijkt het alsof het denken centraal staat: in nr'2 is er eenparallellie tussen denken/voelen/beleven.
(hij had de opleiding gevolgd voor M.O. Aen B,slaagdevervolgenswel voor A, maarkwam niet toe aan hetexamen B, omdat hij versneld naar Suriname moest in verband met die
kweekschool). Het pakte echter anders uit, want de geplande christelijke (oecumenische) kweekschool in Suriname was nogniet van start gegaanen frater Anton werd daarom leraar aan de Paulus Mulo in Paramaribo.
In '58 vertrok hij naar Wil
lemstad, Curasao, om aldaar les te gevenaan hetRadulphus College en na enkele jaren ook aan deC-afdeling, zodatzijn studiein dePedagogiek tor), nnrrpnigrendement zou opleveren, want Anton — zoals hij veelal genoemd wordt — geloofde niet zo in dat vak, en erwerd vaak wat afgelachen in die lessen. Zijn eigen woorden: "Een gezond verstand en een toegewijd hart, dat is pedagogiek; derest is zo vaak loos gepraat". Als docentkarakteriseert hijzich niet als een strenge leraar. Hij zegt: "De leerlingen wisten van mij dat ik hunzaken behartigde, als zij ook hun best deden!"
Tien jaarlater komt Anton in
de directie van het Radulphus College. We schrijven dan 1968, het jaarwaarin Nederlanddeex
perimenteer- scholen met de HAVO- bovenbouw beginnen.In Willemstad wordt deC-afdeling van hetRadulphus Collegeopgeheven en start men eveneens met een HAVO-opleiding. Als Van Oirschot rector is(eigenlijk spreekt iedereen alleen maar van 'fraterAnton'ofvan 'Anton' en ik pas me aan die gewoonte aan, dus:) Als Anton rector is, daniszijnvoornaamste doelstellingeen goede school te maken. Dat isdaneen schoolwaarvan de leerlingen trots zijn er 'gezeten' te hebbenenook een schoolwaar leraren zich met elkaar inzetten voor hun leerlingen.Aan die opgavewijdtAnton zich, en datwil hij als erfenis nalaten aan zijn opvolgers, want — zo zegt hij— "een school is iets wat demoeite waard is, en datvraagt duidelijke inzet; ik voor mij steldehetop prijs, dat m'n zaken in orde waren, en men mochtdatzien".
Dat iseen streven naarperfec
tie en dat o.a. heeft ervoor gezorgd dat Anton bestempeld werd als een autoritair rector. Helaas heeft het woord 'autoritair' tevaak alleen maar een negatieve klank. Bij Anton betekent autoritair (d.w.z. iemand van gezag zijn) positief gezien, dat hij wérkelijk wat te zeggen had, op het gebiedvan onderwijs, van organisatie, van visie; wil
4
manddusdieer steedsvoor heeft moeten zorgen dat de zaken 'klopten', voor zo iemand heeft steeds het denken voorop gestaan. Het voelen en het beleven kwam daarbij niet op de eerste of op een gelijkwaardige manier aan de orde. Eerder was het zo dat— als het aan deorde kwam — zoiets geschiedde op een afstand;zoiets wasvan andere mensen; in een dergelijke functie wéét men dat voelen en beleven bestaat, maar het is geen intrinsiek weten. Anton formuleert het zelf als volgt: "Het indammen van denken/ voelen/beleven tot het denken alleen is de machteloosheidvan d. ctnr-Von. Aan deene kant zijn leiders begaan met het lot van degenen dievan hen afhankelijk zijn; aan de andere kant is het noodzaakvoor de goeiegangvan zaken, dat men het hart niet constant ofalleenaan het woord laat".
Een prachtig voorbeeld hier
van isdetekeningvan dehierbij afgebeelde boom: detaaiheid ervan, zijn markante lijnen, zijn 'betrokkenheid' bij het landschap, zijn complexiteit (want allesheeft metallestemaken), het zijn evenzoveel kenmerkende woorden voor de per
Deze driemaandenbezinning,
van opnieuw een leven inhoud geven, zijn volgensAnton te vergelijken met een geestelijke harttransplantatie. Het wezen van de ervaringenvaneen mens komt in een nieuw daglicht te staan, omdat de ervaring niet meer beperkt is tot een 'weetje', maar tot iets wat men met hart en nieren doorgrondt. "Overigens", aldus Anton zelf, "is zon training, en metname deretraite, nietzo zeereen bezigzijn met zichzelf, maar veeleer een ontmoeting met God, met Christus die Gods mensenliefde openbaart. Dat impliceert wel, datje jezelftegenkomt als gelovige, en 'je komt dan gelukkig nergens meer onderuit."
Het zou ongetwijfeld boeiend
zijn om de verandering die door een dergelijke bezinning ontstaat, nauwkeurig en precies te volgen. Maar een- lezen- allééndaarvan zou te beperkt zijn en wordt — los van de intrinsieke ervaring—niet meerdaneen onbescheiden blik in iemands meest wezenlijke 'ik. Daarom blijft die informatie (die dus slechtsbeperkt zou zijn een kenen weetjesfunctie) hier achterwege. Voorditartikel iswelrelevant dateendergelijkeervaring/ verandering van iemands persoonlijkheidinzijn artistieke uitingen zichtbaar is. Het zorgt er o.a. voor dat tekenen dan meer wordt danhet oppakkenvan een oudehobby.
Pentekeningen en aquarellen van Anton
Anton schetst, aquarelleerten
maakt pentekeningen van vooral het Curagaose landschap. Hij wil zich nietalskunstenaarbetiteldzien. "Al datschilder-en tekenwerk isalleenmaar een hobby; noem hetlievergeenkunst", zozegt hijzelf.Kunst isvoor Anton een tebeladenwoord,enhij is doodsbang dat zijn werk als beunhazerij zou worden gekwalificeerd. Niettemin beoefent Anton deze hobby graag en zijn er veel mensen die graag 'een echte Anton' willen bezitten. Werk datAnton gemaakt heeft, draagt ook duidelijk een eigen signatuur. "Primair", zozegt hij, "is mijn werk een vertelling; eigenlijk ben ik een verteller in kleuren en lijnen".Ofdatwerkelijk waar is, valt nog te bezien. Als waar is, dat uit tekeningen en schilderijenblijkthoe iemand is (men waardeert en interpreteert immers vanuit zijn eigen instelling),dantekent/schildert Anton juist die landschappen, juist die stukjes Curasao, waar in het landschapzélf iets te vinden is van wat ook kenmerkend isvoor Anton zelf.
KERSTKRANT 1984 5
fff? h
/ "7jJu We noPc Santa is good to /_V^/ M you an(* y°urs tnis sea_
/ M ___. S°n' Best wisnes! \^vflw THE OLD rr |\^fr eeport
SHOP
Handelskade -Columbusstraat /
t^WMMFDFFDORT^tfmmmmitt Jy
f/^ Bloempot Winkelcentrum /""""'^■ "■ n.
Merry Christmas
JjS Happy New Year
'W BANKVANDE
NEDERLANDSE ANTILLEN
v ___J
f*ïstr^stoAH *]
May this message convey to you our best wishes for a Christmas that willlongbe remembered by you and yours.
Prettige Kerstdagen yf^pS
en een
VoorspoedigNieuwjaar^^
Kaya La Plata A-20 (Gasparito)/Tel: 80945-46/ Telex: 3466 Hesta/P.O. Box 3362 t;§|
of een accentuerende kleur. In woorden uitgedrukt zou dat neerkomen op zoiets als "Daar moetjeeens op letten!",of"Hebje dat gezien?",of"Wat ikzobijzonder vind..."
NazijnpensioneringheeftAn
ton zich met een enorme verve overgegeven aan zijn hobby. Hij iser blij mee, dat hij regelmatig kanpraten metRia Houwen, zijn oud-collega, die hemvan de ene kant niet in een bepaalde richting drijft, maar die wel — onomwonden en eerlijk — haar mening als kunstbroeder geeft en hem ook suggesties aan de hand doet. Overigens heeft Anton bij het beoefenen van zijn hobby wel een grote moeilijkheid. Hij weet namelijk nog steedsniet ofhetmakenvan pentekeningen zijn grote kwaliteit is of dat aquarelleren zijn grote kracht uitmaakt. Het liefst aquarelleert hij, maar in zwart/ wit voelt hij zich beter thuis. Misschien heeft dat wel te maken met het verleden: de markante persoonlijkheid van 'fraterAnton' laatduidelijkmerken waar je aan toe bent, maar de 'nieuwe' Anton heeft meer oog gekregen voor de nuance...
SYBREN PAUL
| Prettige Feestdagen Lx \ toegewenst
öüw a//<? sportliefhebbers Vi^ "
'w bijzonder en de t.y | /\ ge/ze/e bevolking in
' \K%€^
het algemeen
«l il
t BON f | PASKU i^fm |
'*V> _fliUf ■ Ilp'^w __*—"--'>*—«—_-___^\*_ \ _^_______________________\ _E "_ __^
it m Dankl pa bo konfiansa den '84 S»
g mos ta na bo ordu den '85 è
f IMllülskiyiS PAINT* HARDWARE N.Vf |fc Nieuwe Pareraweg tel. 614644 ||
ABN Bank /^ K \ Bon Pasku
/^ A 7 |\ \ AnaNobo
\~^ /j^^"""^ / Christmas
\Blil diII New Year
IB II n ( Kerstdagen
H lil f Gelukkig
\ 1) Nieuwjaar
M._ -*u hjh, A.-C-.U gciui _»_II\.
voor de inzet waarmee gewerkt is. Misschien is dat het meest kenmerkend in zijn werk; de intensiteit van denken/voelen/beleven uit zich bij Anton als kracht. Op bijna al zijn werk ;iet men een onderstrepende lijn
2) pentekening en aquarel van hetzelfde onderwerp tekst; De afwezigheid van de kleur bij de hierbij afgebeelde prenten werkt natuurlijknegatie .Niettemin ishet interessantom van eenzelfde plek zowel de pentekening
te zien als deaquarel. Menkan zo migszins ookzijn eigenvoorkeur bepalen.
KERSTKRANT 1984
Land van de nandoe 's en de walvissen
Reis naar Vuurland
kwam ze haar handbagage en de ticket voor haar zware koffer terughalen. Het huilenstond haar nader dan het lachen. Volgens haar zeggen zou ze de volgende dagbij een specialistin Santiago moeten verschijnen. Ze moestnu ruim vier dagenwachten.
De aankomstin Chile op de in
ternationale luchthavenMerino Benïtez (26 km buiten Santiago) liet er geen twijfel over bestaan dat het winter was in Chile. Na een zeer vlotteafhandelingbij de immigratie, hoefden we onze koffers niet eens te openen. We werden zelfs door een attente douane-beambte naar een Cam
WILLEMSTAD — Patagonië,
Straat van Magellanes, Vuurland(Tierra delFuego) en BeagleKanaal zijn namen dieverbonden zijn met de geschiedenis en debegrippenver enkoud. En ook thans zijn deze namen regelmatig in het nieuws. Hetgrensgeschilbetreffende het Beagle kanaal tussen Chili en Argentinië was zo hoog opgelopen, dat depaus heeftbemiddeld. Magellanes ontdekte in 1520 de doorgang tussen Vuurland en hetzuidelijkste puntje van ZuidAmerika en gaf deze zeestraat zijn naam. JamesCook gooide in ± 1770 in deBay ofGoodSuccess,
geëxploiteerd. Overtocht was gratis (bij het kaartje inbegrepen) en duurderuim een half uur. Tweeplaatsen opChiloézijn een bezoekje waard. Ancud, dat nabij de aanlegplaatsvan deferry ligt, en Castro, de hoofdstad.
Castro is een klein gezellig
stadje waar jevrij snel doorheen bent. Het meest opvallende gebouw is dekathedraal. De buitenkant is geheel bedekt met oranje geschilderde golfplaten. Een goed waarnemer ontdekt ook dat de twee torens die deze kerk sieren, enigszins voorover hellen.Langs de steilestraat die de waterkant met het centrum verbindt, ligteen aantal gezellige winkeltjes. In een van deze winkeltjes moest ik als (onbeëdigd)'vertaler dienstdoen.De goede man had(nota bene) een brief vanbloembol'en-fabrikant Stassen uit Nederland ontvangen. Daar menhetEngelsnietzo goed meester was, en de op mijn buik bengelende camera duidelijk maakte dat ik waarschijnlijk beter Engels begreep dan het Spaans dat ik liet horen, werd mij gevraagd naar de inhoud van de brief. Een zucht van verlichting werd geslaakt toen ik henduidelijkkon maken dat de (flinke) dollarprijs in de brief vermeld, de bollen èn het transport betreft. Met een handdruk en een onverwachte korting bij aankoop vaneen cassette, verlieten we weer de winkel. Ook opChiloé weetmen vanwaar de mooie tulpen komen!
Het zijn die kleine straat
taferelendiejevakantie zo uniek maken. Tijdens de wandeling langs de haven werd een beer (mannetjesvarken) vanaf de boot op een tweewielige wagen neergelegd. Het paard dat voor de wagen stond gespannen, trok zich van het drie straten ver te horen gegil van hetvarken niets aan. Slechts de eigenaarbemoeidezich met hetgillendebeest. De linker-voorpoot en derechterachterpoot werden vast gezet aan dewagen met een stuktouw.
Het arme, magere paard
Bij het besprekenvanonze vol
gende etappe bleek dat pas op dinsdag dereis naar San Carlos de Bariloche aanving. En... we moesten een verplichte overnachtingmakeninPeulla.Dit in tegenstelling tot de vorige keer. Vanuit Bariloche konden we toen in één keer doorreizen naar Puerto Montt. De extra (niet geplande) dag hebben we besteed met hetmakenvaneen trip naar
het grote eiland Chiloé, hetgeen in de oorspronkelijketaal zoveel als „het land van de zeemeeuwen" betekent. Het eiland, dat 250km lang is enbijna tienduizend vierkante kilometer aan oppervlakte heeft, was het laatste Spaansebolwerk tijdens de onafhankelijksstrijd.
Als je 's morgens vroeg reeds
de bus neemt en nog voor het ochtendgloren dereis aanvaardt naarParagua, alwaar deferry je overzet, krijg je een aardige indruk van een klein stukje dagelijks leven. De bus wordt regelmatig bij de verschillende stops „overvallen" door een grote groepkinderen op weg naar school.De meisjes metwitschort voor en de jongensin een donkerblauw colbertjasje. Bij vele bushaltes brandde een
kampvuur om de wachtenden te verwarmen. De temperatuur lag maarnet eenvier, vijfgraden boven nul. Hoeklein en armoedig soms de school er uitziet, altijd waait deChileense vlag. Een gewoonte dieditschooljaar op Curasao is gestart.
In Paragua aangekomen,reeo^
bus met passagiers de ferry op. Deze bleek door dezelfde maatschappij als de bus te worden
Na een verfrissende douche
besloten we onze winterkleding kompleet te maken. Op Curagao hadden we ons al voorzien van parka's en in Santiago hadden wijonze sneeuwlaarzen (botas de refugio) gekocht. Naar later bleek goedkoper dan in Argentinië.
In een aangrenzend gehucht
Anselmo staat langs de weg een aantal houten keetjes, welke naasthoutwerkenfruit, ookwollen kledingstukken verkocht. Een prachtige wollen trui voor vijftien gulden is een koopje. Na ook nog even langs de pitoreske haven en de vismarkt met zijn eetstalletjes te zijn gelopen, keerden we beladen met twee truien, tweebivak-mutsen, twee paar handschoenen weer terug naar, ,huis". Hetwas in dehaven van Puerto Montt dat we onze eerste en enige pinguïn zagen. Het beestje was driftig op jacht vlak langs de waterkant onder het toeziend oog van vele meeuwen en strandvogels.
Bij aankomstte Puerto Montt
bleekhetdienachtbehoorlijk geregend te hebben. De stad, eindstationvan detrein uit Santiago naar het zuiden, ligt aan het eindvan een baai welke verbondenis metde golfvan Anoud. Deze is op haar beurt via hetkanaal van Chacao weer verbonden met de Grote Oceaan. De straten waren bedekt met een vier centimeter dikke modderbrei, welkevan de omringende heuvels was afgespoeld.
Terwijl enkele winkeliers
druk doende waren het gedeelte voor hun winkel schoon te maken, werden wij door een man van eenjaar oftwintig naar een pension gebracht. Bij aankomst met de bus had hij op zulk een overtuigende wijze zijn „waar" aangeprezen,datwe het de moeite waardvonden om in elk geval even te gaankijken. De „Hospedaje Familiar" bleek eenvoudig maar schoon. Terwijl onze gids zijn tip van de hospita ontving, brachten wij onze koffers naar
Zon stop geeft jenaast het ge
bruikenvan het niet altijdfrisse toilet, de gelegenheid om de benen even te strekken, een tijdschrift te kopen of wat te drinken.
Onze reis ging naar Puerto
Montt, een 1066 km ten zuiden vanSantiago.We vertrokkenom 16.00uurmetTur-bus. De totale reis duurde ongeveer 17uur. Onderweg werd een zestal keer gestopt.En zoals tijdens elke interlokale busrit, wordt de bus dan "overvallen" door jongetjes van 12jaaren ouder dieallerleiwaar te koop aanbieden. Chocolade, sinaasappels, appels, lokaal favoriete koekjes c.d.
Daar het sfeertje ons toch niet
geheel aanstond, op alle hoeken van de straten zwaar getraliede bussenin het centrum èneen uitgaansverbod tussen 2 en 5 uur 's nachts met daarbij afgesloten straten, waaraan een politiepostwas gelegen,beslotenweom zo snelmogelijkverder tereizen.
Daar ons uiteindelijke reis
doelVuurlandwas,wildeweniet te veel tijd in Chili besteden. Na informatie bij bus en trein bleek de trein weliswaar goedkoper, maar we besloten toch debus te nemen. Het busvervoer in Chili, en naar later bleek, ook in Argentinië, staat op een hoogpeil. Comfortabele bussen mettoilet, hostess, t.v. en Pulmannstoelen.Jehebtbesproken plaatsen. Toch moet elkereiziger die in Zuidamerikaanse landen reist, zodra hij weet waarheenhij verder wil en wanneer, zo snel mogelijk een buskaartje kopen. Deze zijn vrij ver van te voren reeds tekoop. Zeverzekeren jezo van een plaats op de dag dat jij wilt vertrekken.
groene duo, werd alweer luidkeels de waar aangeprezen. Slechts eenmaalwerd terwijl wij dit kat-en-muis-spelletje zaten te bekijken, een jongetje gepakt. Een kort tussensprintje van een, mijns inziens te fanatiek, jong agentje, werd hem noodlottig. Zijn zus, op tijd een winkel ingeschoten, kwam hem echter te hulp. Luid pratend en met alle ogen van de voorbijgangers op hen gericht,liepen detwee agenten en broer en zus naar een straat verder geparkeerd, zwaar getraliede militairebus. Daarin werd slechts broerlief toegevoegd aan anderewachtende lotgenoten. Ik heb me laten vertellen dat men deze mensen een flink eind buiten de stad brengt en ze vandaar terug laat lopen naar waar hunhuis danookmag zijn.
Hetspel tussen politie en han
delarendeed me denkenaan een school vissen waar je door heen zwemt. Waarjeookgaat ofgrijpt, ze blijven op eerbiedige afstand. Noggeen vijftienatwintigmeter achter de rug van het militair
Het meest opvallende was de
duidelijkeaanwezigheidvan militaire politie. Veelvuldig met twee man werd in de drukste winkelstraat van Santiago, Ahumada, gepatrouilleerd.
Het wild waarop gejaagd
werd, waren de straatventers. Mannen en vrouwen tussen 14 en 60 jaar oud probeerden de meest vreemde voorwerpen aan de man te brengen. Schroevedraaiers, shampoo, kunstbloemen, een stok kaarten, Michael Jackson dollars en posters, kinderkleding, puntenslijpers e.d. Hun waar, indien niet lopend, vanuit dehand, tekoop aangeboden, lag uitgestald op een stuk plastic van ongeveer 100 bij 60 cm. De vier hoekpunten diagonaalsgewijsverbonden met een dun stuk touw. De zogenaamde noodgreep,naar laterbleek. Zodra namelijkeen duoagenten te dicht in de buurt kwam, greep men hetkruispunt van de diagonalen beet, waardoor de uitgestalde waar op hetplastic bij elkaar rolde. Touwen, plastic en handel werd in ccc. grote tas gedaanen men liepal achteromkijkend verder.
bio (wisselkantoor) gebracht. We wisselden onze dollarstegen eenkoers (de officiële)van 91,42 peso voor een dollar. Daarmee betaalden wedetaxi dieons naar hotelEspana bracht (1200 peso,) wat gelijkwas aan eennacht slapen in Espana. Een niet zo sjiek hotel, maarvoldoendevoor ons.
Santiagois eenprachtige stad.
Het was de derde keer dat we er vertoefden. Het verschil met de vorige keren was: je kon met je dollarveel meer doen. Zeker als jedeze opdeMercado Negro oftewel dezwarte markt wisselt. Nu hebben we daar niet zon goede ervaring mee gehad. In Buenos Aires waren we eens door een wisseltruc een flink aantal dollararmer geworden. Eerst uitgebreid geïnformeerd hoeveel de koers (zwart) was. Door veel te vragen en duidelijke belangstelling te tonen, en te vermelden hoeveeljewilt wisselen, stijgt de koers. Onze eerste wisselaar bood 108peso; maar Uiteindelijk wisselden we onze dollars tegen 115 peso. Maar wel eerst in een soort snackbar alle briefjes van 1000peso nauwkeurigbekeken. Een ezel stoot zich in het algemeen...
De maag gevuld met, op aan
raden van een vriend, mariscos de zarzuela, keerden we weer naar het vliegveld terug. Na betaling van de taxi en de luchthaven-belasting met daaraan sluitend een verplicht wachten tot 01.00 uur, konden we eindelijk inchecken.
Met de Lan Chile zouden we
rechtstreeks naar Santiago vliegen. Zoals zo vaak aan het begin van een vakantie-reis heb jerelatiefweinig bagage. Een aardige Chileense, alleen reizend, vroeg ofze een deel van haar(te zware) bagagebijons opdeticket kon meegeven. Helaasvoor haar bleekvlakvoor hetvertrek datze met nog vier passagiers was overboekt. Met een officieel uitziende man (identiteitskaart aan het overhemd hangend, stropdas en Lan Chile kleuren)
Curagao verlaten om 17.30
uur met de A.L.M, is dit keer geen probleem. Caracas was onze eerte overstap na een tussenstop opAruba.Lan Chile vertrok pas om 02.45 uur, zodat wij ruimschoots de gelegenheidkregen in een restaurant wat te gaaneten. Maareenmaaldoorde douane presenteerde zich het eerste van de vele onverwachte problemen, op dezereis: er was geen mogelijkheid om in een kluis of in een depot jebagage achter te laten. Volgens een bewaker angst voor het plaatsen van bommen. Een tax
i-chauffeur bracht de oplossing: gooihet maar achterin, ik breng jenaareen restaurant en daarna weer terug. Mijn argwanende blik begrijpend, bood hij onmiddellijkzijn identiteitsbewijs aan en om alle twijfel weg te nemen, bij hetrestaurant zijn autosleutels. Na eenuurreizen waren we reeds volledig in de Zuidamerikaanse sfeervan: pas op despullen enlaatje nietbeetnemen, terecht gekomen.
aan de zuidkant van het eiland, zijn anker uiten CharlesDarwin gaf aan de doorvaart tussen het zuiden van Vuurland en depaar (nu Chileense eilandjes de naam van zijn nu zo beroemd schip,Beagle. Hoewel Vuurland slechts op 54Zuiderbreedte ligt(Nederland ligtop 52Noorderbreedte is het klimaatkouder dandenaam zou doen vermoeden.
De naam, Vuurland, werd
door Magellanes gegeven naar aanleidingvan de kampvuren diehij waarnamvan detoen nog aanwezigeindianen. In dezomer (december, januari) schommelt de temperatuur tussen 10 en 14 graden, terwijl in de winter de temperatuur maar net boven vriespunt kan komen. En ver is het ook: vanuit Curasao gerekend en rekening houdend met de normale reisroutes heb jebij thuiskomst al gauw twintigduizend kilometer achterde rug.
Het onderstaande reisverslag
is een impressie van Chris van Grol, die, samen met zijn oudste zoon, na vele Zuid-Amerika reizen, wel eens wat anders wilde zien. Het isniet een reis dieiedereen zou aantrekken. Slechts zij die van avontuur en onverwachte momenten houden en er de tijd voor nemen (de reis duurde zes weken), zullen genieten van zon reis.
A^p^Yourfriendship and^fyp\
> %>J support is great insurance \M>^\
Jg MERRYX-MAS lü
fT HAPPY 1985 __T
TT**I**"1**" y—ju >-^----
P atlas ,'■ "i
■ ." —▼ — -"""-■■
:^m atlas insurance L'^ r^ services n.vbp
makelaars in assurantiën/insurance brokers . Erieweg - Zeelandia ,
*r 1-L'V___\^lQjVYEnj°yyourNewYear's i|
*
A _r iffi&kx with laughter and song i|B
vt^-p»*. f. __t| in thecompany of family -3
*_. //f/)]i}\ v *"£■ -"""'f andfriends. We enjoyyour $
H I{\//J*s\j&'/ comPar|y andwehope e§
I) //)(\-*^isj>fe\/' tnatyou will do business ie f 3 \(r^-XJ Sv^< with us again nextyear.
It _\ \L-_t; % -?*'■l\
§I**\ \ |
NoSoH^^"Credit Union!
_’ JÉ MA" PJJA/^J? i I Elm ' tK' iML-O I
ü k s^* ujQrmost thoughts *|
1 /v^^" "^^^ -^>^v\ and best uuishes i
E .__i_^F"~'Eß_r_ / or Q wonderful Ij
I \ t Christmas and J | \\ / mtWr ijSém may the Neuu Vear |
ft / \V fl^^^^j^ filled uuith calm 1
ft '' \ Cr J^r and inner strength j|
|f \ W ancj thankful for 1
# each neuj day. 3
I CQ 71 CURACAO 1
I 1 I I TERMINAL |
6
Vervolg oppag. 8
Achterafgezienvanwegehetfeit datweveel te vroegarriveerden. Maar daar kwamen we pas achter nadat een zeer vermoeiende voettocht een steile heuvel
naar goedkopere slaapmogelijkheden. Theresa Pardo, bleek dezelfde vrouw te zijn die ons ook als gidshad gediendop de boot naar Peulla. Zij was inderdaad bereid ons te voorzien van eten en bed.Haar huisjestaat tegen de bergen aangebouwden is vrijklein. De waterval,diedirect naast het huis in het meer stortte, zorgdevoor een onvergetelijke slaapmelodie.
Bij vertrek uit Peulla werden
we al gewaarschuwd: er is erg veel sneeuw gevallen!De kleine bus bracht ons tot net over derivier, alwaartweekleine, hoogop
moestdezezware vracht, varken en baas, de steile weg omhoog trekken en deed dit niet snel genoegnaar dezin van de man met de zweep. Met veel slagen en de uiteindelijke overgave van zijn baas (hij liep de laatste twintig meter), bereikte het magere dier al glijdend en slippend de verlossende horizontale zijwegen verdween met zijn vracht in een lichte drafnaar onbekende bestemming.
Daar weveel eerderklaar wa
ren met het bekijken van het stadje hebben we onze retourticket vervroegd. Daardoor wa
Bariloche is dé winter
sportplaats in Argentinië. Het St. Moritz van Zuid-Amerika. En datiste merken. Velebuitenlanders, onder wieveel Brazilianen (men spreekt daarom ook wel over Braziloche) bevolkten de restaurants, café's en winkels. Het blijkt ook een gewild toevluchts-oord te zijn (geweest) voor Duits-sprekenden. Namen alsResidencial Tirol,Casita Suiza, Edelweiss, Viejo Munich en Kaffé Status zijn daar duidelijke voorbeelden van. Het hotelrestaurant Casita Suiza verdient een vermelding apart. Naar mijn smaak werd daar de heerlijkste peppersteak gedurende de gehele vakantie geserveerd. Bij eenbezoek aanBariloche mag het beslist niet worden overgeslagen! Nu we toch over eten en drinken praten: Suter Etiqueta Maron completeert als
Naast de gidsen de buschauf
feur zaten slechtsvijfpassagiers in de bus, onderwie de kapitein van onze laatste boottocht. Op advies van onze gids namen we onze intrekin eenresidencial gelegenaan de hoofdstraat. Na ons heerlijk verfrist te hebben, gingen we op zoek naar een plaats waarwe onze dollars zwart konden wisselen. We kregen uiteindelijk 70Pesos Ar.,terwijl de officiële koers 52 was. Zoals gebruikelijk wilden we eerst ons volgend traject zeker stellen voor wat hetvervoer betrof. Don Otto, dé busmaatschappij voor het vervoer naar het zuiden, vroegvoor en busrit naar ComodoroRivadavia 1800PA, watvrij duuris. Verdereinformatie leerde ons dat vliegen goedkoper is, waarbij L.A.D.E. weer beduidendgoedkoper bleek dan AerolineasArgentinas. Dus het werd vliegen.
had op het mooie, zo niet het mooiste meer in Argentinië: Lago Mahuel Haupi. Met zijn 531 km2het grootste meer van het nationalepark waarin het ligt.
Patagonië is een onvoorstel
baar groot stuk land. Het is zeer schaars bewoond en slechts Comodoro Rivadia telt meer dan 100.000 inwoners. Ook de andere grote steden liggenaan de Atlantischekust daarwaar de enkele rivieren, die het landschap vanaf de Andes doorkruisen, in zee uitmonden. Het kent geen bergen, slechts enkele heuvels zorgen ervoor datdehorizonniet een strakke lijr is. Vanuit het vliegtuigzijn duidelijkde estancia's (grote boerderijen) waar te nemen. Het belangrijkste mid
De volgende morgen zonder
ontbijt op tijd met de bus weer naar het vliegveld vertrokken. Pas na hetinchecken en meteen instapkaart in jehand ben je zeker van een plaats in de altijd volle vliegtuigen. Met een Fokker 27 aanvaardden we de lange reis naar Vuurland. Echter niet direct. Perrito Moreno was onze eerste stop van viertussen-stops diewezouden maken. Hetvliegtuig, dat nieterg hoogvloog, gaf een duidelijkeindrukhoe we ons Patagonië moesten voorstellen.
op naar een tweede restaurant, hetzelfde resultaat opleverde. Een verbaasde kelner vertelde datzepas om negenuuropenden. Eenpizza-tent tegenover het hotel bracht toen uitkomst.
Erzijntwee mogelijkhedenom
van Puerto Montt naar San Carlos de Bariloche te gaan. De eerste gaat om de vulkanische meren heen. De tweede via bussen en boten over demeren. Deze laatste is verreweg de mooiste. Evenals vijfjaar geledenreisde ook nu weereen grootgezelschap Brazilianen mee. Na ineen hotel aan devoetvan devulkaan Osorno gelunched te hebben, reden we door naar Petrohué. Onderweg moestenwetot driemaaltoe door de bedding van een rivier rijden. Al hetregen- en smeltwater dat van de perfect konische
vorm van de vulkaan Osorno naar beneden kwam, had hele stukken weg weggespoeld. Het was echter nogzo kort geleden gebeurd dat slechts een provisorische overtocht mogelijk was. De prachtige waterval van Petrohué kreeg niet die aandacht waar hetrecht op had. De flinke regen die viel, hieldde helftvan de passagiers in de bus en de parkwachter in zijn warmehokje, zodat wekort maar wel gratis dewatervallen bezochten.
ren wereeds omzesuur's avonds bij het bijna negentig kilometer noordelijker liggende Ancud aangekomen, alwaar we via de ferry weerrichtingPuertoMontt reden. Hotel Royal verschafte ons voor zestienguldeneen heerlijkevismaaltijdmeteen flesvan die overheerlijke Chileense wijn. Meteen oliekachel vlak bij de tafel kwamen we weer watop temperatuur.
De bus zette ons af bij deboot,
die ons over het Lago Todos los Santos naarPeulla zoubrengen. Dit inderdaad prachtige meer wordt in ongeveer tweeeneenhalf uur overgestoken in de lengte. De prachtige, hoge her
Onze bestemming wasook bij
na bereikt. Na een korte tussenstopinRio Grande,waren we op weg naar de meest zuidelijke stad ter wereld: Ushuaia. Over prachtige besneeuwde bergtoppen en gladbevroren meren, bereikten we om zes uur 's avonds de voormalige strafkolonie van de Argentijnen. In zeer barre omstandigheden werden hier ruim honderd jaar geleden gevangenen naar toe getransporteerd. Zewerdenbeziggehouden methetwerkenin debosbouwen aanleggen van een spoorlijntje. Naast de gevangenis zelfstondenslechtsenkelegebouwener
We verlieten het vaste land
van Zuid-Amerika en vlogen over naar Vuurland. Onwillekeurig moest ik denkenaan Magellanesdie ruim 450 jaar geleden met nog vier van zijn vijf schepende inganginvoeren.Zijn vloot in tweeën verdelend, zochten zefjord nafjord dejuiste weg naar de Stille Oceaan. De Concepción, die samen met de San Antonio zocht, vond uiteindelijk na vele hachelijke avonturen de juiste uitgang. Van de afwezigheid van MageL lanes gebruik makend, was de San Antonio weer gevluchtnaar Spanje, zodat deontdekkingsreizigerslechtsmetdrieschepen, de Concepción, de Trinidad en de Victoria,op 28november 1520de later naar hem genoemde zeestraat verliet, op weg naar Azië.
De tweede stap die we deden,
gledenwe al uit. Het was reeds een uur of vier en hoewel de zon volop scheen, washet goedkoud. Het vroor. We ontdekten in de vertrekhal een kiosk waar toeristen informatie over de streek konden krijgen. De dame sprak tot onze verbazing Engels en schreefde gevraagde informatie inhetEngels op een stuk papier. Een zesde zintuig waarschuwde ons dat er iets niet klopte. Een spurt naar het vliegtuig bracht ons nognet op tijd weer bij onze plaats, diebezetbleek tezijn. Na aandringen van ons en het Argentijnse stel achter onze stoelen,bleek menbereid te zijn een anderplekje te zoeken.
Toen iedereen weer ingestapt
was, vertrokken we weer in de richting van het meer. Vlakvoor het einde van de startbaan kwam het vliegtuig los en liet ons nog even genieten van het prachtige uitzicht.We waren op weg naarRio Gallegos,de laatste Argentijnse plaats op het vaste landvan Zuid-Amerika. Voorde verandering bleek de landingsbaan hier gedeeltelijk uit hetijsvastgereden sneeuwte bestaan. Daar de stop volgens de stewardess een halfuur zou duren, stapten we even uit om de benen te strekken.
kiezelstenen. Nadat post, pakketten en een drietal passagiers waren afgeleverd, werd de reis weer voortgezet. Rechts van het vliegtuig had men een prachtig uitzicht op de besneeuwde toppenvanhetAndes-gebergte, terwijl links een enkele rivier zich moeizaam kronkelend een weg baande naar zee. Lago Argentino Calafate was onze volgende stop. In dezomereenplaats waar geen hotelkamer onbezet blijft, maarin de winter eenzeer moeilijk bereikbaar oord. Het vliegveld ligtaan dezuidzijdevan het meer. Vlak over het water vliegend landden we tot onze grote verrassing op een volkomen ingesneeuwdelandingsbaan.Toen hetvliegtuig danook na een lange uitloop stilstond, werd door ons eenzucht van verlichting geslaakt. Ook hier hetzelfde beeld: vracht enpassagiers werden via eenkleintrapje doorde 15cm hoge sneeuw naar een gebouwtje gebracht.
Daar de Fokker 27 vrij laag
over het landschap vloog, kan men zich aardig een indrukvormen van het land. Bomen zijn een grote uitzondering. Slechts daar waareenrivier eenvrij diep uitgeslepen dal in het aardoppervlak heeft gevormd, kan iets groeienwat bestand is tegen de wind, de koude en droogte. Het kleine vliegveld van Perrito Moreno is danooknietmeerdaneen met een zandschuiver vlak gemaakte zandbaan bedekt met
del van bestaan vormt de schapenteelt. De naam Patagonië dankenwe aan deeersteontmoetingvan Magellanes met deoorspronkelijke bewoners. Tijdens zijnoverwinteringin watnu San Julian heet, maakte hij voor het eerstkennis metdetoennogaanwezigeindianen.Deze hadden in zijn ogen dermate grotevoeten, dat hij ze Patagoniërs, dit is grootvoetigen, noemde.
De kortebusritdaaropvolgend
naar Puerto Blest voerde ons dooi' een bos met vrij dikke en aan de regenzijde bemoste bomen. Puerto Blest zelf is slechts een restaurant waar de dagjesmensen vanuit Bariloche hun
Het kort stukjeoverLago Fri
as was toch nog interessant. Het bijna dicht gevroren meer werd door de boot weer „opengebroken", alhoewel het ijs slechts twee centimeter dik was. Ook hier weer hetzelfdebeeld: watervallen die zich als in een vertraagde film naar beneden stortten en wolkenflarden die contact zochten met de oppervlakte van het meer.
Weer beneden aangekomen,
reeds op Argentijnse bodem, werdenonze paspoorten gestempeld en vertelddatdebusaan het andere eindvan Lago Frias stuk was, zodat het nog weleven kon durenvoordat debootons kwam halen. De tijd werd gedood door middel van een provisorisch opgezette tafeltennis-competitie. Blijkbaar was dit niet de eerste keer, want alle benodigdheden waren aanwezig. Er werd afscheid genomen van onze tourbegeleidster en we werden bij aankomst van de boot overgedragen aan een nu mannelijke Argentijnse gids. Zijn taak bestond voornamelijk uit het verzamelen van paspoorten en bij aankomst in de buurt van Bariloche het zorgen dat het juiste (Braziliaanse) gezelschap in de juiste bus naar het juiste hotel verdween.
Er lag boven op de pas zeker
twee meter sneeuw. Als we onze handen uit de raampjes staken, schepten we zo de sneeuw op. Slechts de breedtevan de truck was als pad vrij gehouden. De eerste truck had als extra hulp een soort schuivervoor dewagen zitten, om eventuele sneeuwmassa's te egaliseren. Aan de kant schuiven ging uiteraard niet. Daar lag reeds voldoende. Vlakvoor de topvan depas werd ons de gelegenheidgebodeneven in desneeuw tedollen.Alskleine kinderen hebben we tien minuten lang elkaar met sneeuwballen bekogeld of geprobeerd tot hoever je naast het pad in de sneeuw kon zakken. Eén van de Brazilianen die ook op weg waren naar Bariloche, zaktebijna tot aan zijn lies in de sneeuw en kwam slechts met behulp van twee reisgenoten er weer uit.
de wielen rijdende trucks ons over de bijna 1000 meter hoge PérezRosales-pas brachten. Vele keren moest worden gestopt om de vastzittende truck uit te graven of we reden weer een stukje terug om de chauffeur de ruimte te bieden een al te diep gatmet sneeuw te dichten.
De grote groep Brazilianen
ging naar hetLlao Llao hotel, vanwaar jeeenprachtig uitzicht
maaltijd gebruiken om daarna weer naarBariloche terug tekeren. De boot was danookvrij vol. De weinige Chileense pesos die nog over waren, werden in het restaurant gewisseld. Het werd even wennen aan het Argentijnse geld.Door deinflatie waren er o.a. biljettenvan een miljoen peso. Sinds eenpaar jaarheeft men daarnaastookdePeso Argentino in gebruik. Van het oude geld moest je gewoon vier nullen aftrekken. Naeen paar dagenwas jedaar aan gewend.
Peulla zelf is een zeer klein
plaatsje. Het bestaat eigenlijk uitsluitend uit woningen van employees diewerken in het hotel en op de boot. Daarnaast woont nog een aantalmilitairen. Zij bemoeien zich met de immigratie en houdenverder een oogje in het zeil. Men betaalt geen huur. Dat doen de hotel-gasten uiteraard wel. En nietzon klein beetje. Gelukkig hadden we via het agentschap inPuerto Montt een naam doorgekregen,alwaar we maar moesten informeren
De boot mindert op eenviertal
plaatsen vaart. Hij geeft hierdoor een eenzame bewoner van een boerderij de gelegenheid eventuele post of andere goederen aan tepakken. Hijheeft hier dan wel een flink eindvoor moetenroeien. Alsonze boot „Esmeralda" weer vaart meerdert, begint de eenzame roeier weer aan de terugtocht, zich een weg zoekend door de flarden mist die hieren daartot ophetwatervan het meer hangen. Niet veel passagiers hebben de nu toch wel flinke kou er voor over om van het fantastische uitzicht te genieten. De ramen waren beslagen.
genaan derand vanhetmeerzijn begroeid met dikke naaldwouden. Tussen de vele eilandjes doorvarend geniet je telkens weer van de vele schitterende watervallen die zich soms van grote hoogte in een witte straal naar beneden laten vallen.
De Argentijnen hebben de ge
woonte om pas laat, na negen uur, te gaaneten. Omtwaalfuur 's nachtskost het nog veel moeite om ineen goedrestaurant een tafel tevinden. Volgensonze vakantie-„bijbel", The 1984South American Handbook was restaurantMundial hetbeste, maar bleek bij aankomst gesloten.
Het vliegtuig naar Comodoro
Rivadavia, aan de Atlantische kust, had vertraging, maar uiteindelijk vertrokken we. Via Esquel, Trelew naar de grootste stadin Patagonië, ComodoroRivadavia. De stad zelf is een bezoek niet waard. Het is zo groot kunnen worden door de olievondsten en het aardgas, dat in eenruim 1700km. langepijpleiding direct naar Buenos Aires wordt gepompt. Wel mooi is de kust. Vanuithetvliegtuig zie je haarloodrechteen meteroftwintig oprijzen. De bus die ons van het vliegveld naar de stad bracht, liet ons ongevraagd nog watvan dewarmebuitenwijken zien. Uiteraard was er geen enkele wegtotvlakbij hetcentrum geplaveid, zodat dechauffeur de meest gekke bochten en omwegenmoestmakenom de groteen modderige, diepeplassen te vermijden.Latere informatieleerde ons dathetvoor heteerst in twintigjaarhadgesneeuwden ditwaren (helaas nog niet de laatste) overblijfselen ervan. Na flink zoeken vonden we een redelijk hotel (Colon) voor een schappelijkeprijs.
Uiteraardkomt eeniedernaar
Bariloche voor de ski-sport. Op nog geen tienkilometer afstand bevindt zich de Cerro Catedral waar wij uit angst voor hetbreken van benen en onbekendheid met de sport niet hebben geskied. Met de stoeltjes-lift naar de top, terwijl onder je de skiërs metvallenenopstaan ofin duizelingwekkendevaart de berg afzakten. Halverwege werd je beloondmet een prachtig uitzicht opLago NahuelHuapi en aan de top stond in het restaurant een heerlijke warme chocolademelk opons te wachten.Weerteruggekeerd aan de voet van de berg werden sleetjes ontdekt. Hier werd de rest van de dag driftig gebruik van gemaakt. Drijfnat van de overal binnen dringende sneeuw arriveerden we 's avondsinhethotelen genotenvan een welverdiendenachtrust.
Argentijnse witte wijn een uitstekendemaaltijd.
7
i Happy |
| Holidays j
. jßl^.>an,Wi-aaHS&_f^ _~__,aH_>ft*--*pfr< I rf
I I
3 T/ie holidays are here! Fill 'em | I up with happiness! '3 I . I $ I Gasoline Station Schotborgh J
% Cas Cora — Telephone: 75615 I i !
if Merry Christmas %
v\ Vv

____ __f _JT
1lC I -Th
I f/ap#y Mw Fear 7955 |
f Will
LANDSRADIO m^(j | I flÉlll I
if
*/ï k <_f
■ 'T' / IJHW /.a
I . lÉW j
1 ifn / ' v -f 1 J*^. <^___F**"_____ " mt~ *
___■ ___
UJe're sending you our best wishes x
for a very happy holiday! j£,
Thanks for your patronage! W
BONPrISHU * FEUS nNR 1985 f
KERSTKRANT 1984
Vervolg van pag. 7
doen.
„Laten we maar eerst eens
even de koffers in een hotelkamerzetten. Dan zien we verder." Zo gezegd, maar niet gedaan. Het A.C.A.-hotel bleek vol. De anderop dekoffers passend in de hotel-lobby achterlatend, ging ik op zoek naar een bed. Bij het derde hotelletje werd mij pas duidelijk gemaakt waarom mijn probleem zo grootprobleem was. Rio Grande,volgens mijn vakantie-bijbel goedvoor een 6500 inwoners, was overstroomd met werkzoekende Argentijnen van het„vaste land".De industrieën diezich hier vestigden, kregen van de Argentijnseregering in het kader van de ontwikkeling van Tierra del Fuego, bepaalde belasting-faciliteiten.De voor de fabrieken bestemde arbeiders kwamen als mieren op een hoop suiker, naarRio Grande toe. Het bleek dattijdens onze aanwezigheid het eens zo rustige dorpje ruim vijfentwintig duizend bewoners telde. Uiteraard hadden
en boten. We wildenvanafUshuaia via Punta Arenas (aan de Straat van MageDanes in Chili) langs dezezeestraat naar de Atlantische kust reizen. Vandaar (Rio Gallegos) langs dekust naar het noorden naar Buenos Aires. En het eerste gedeeltevan dit reisplan verliep perfect. Het reeds vroegtijdig gekochte kaartje gaf ons een zitplaats in een zeer gewoon stadsbusje dat ons naarRioGrande moest brengen. Het werd een bustocht om nooit meer te vergeten. Sneeuwlandschappen zoafwisselend dat we ons de gehele 234 km lange reis geen moment hebben verveeld. We waren nog maar net Ushuaia uitofwereden op de besneeuwde weg, welke net werd glad geschaafd door dezelfde voertuigenwaarmeemen hier de zandpadden in de barrio's egaliseert.Een van dedrievoertuigen was zo vriendelijk om na vijftal minuten ons doorgang te verlenen. Vanafdat moment tot vlak voorRio Grande hebbenwe wel
<£ december 1984 $
m I_R 2V m m z 25 Z cj ID /3o .W
1 m26 "3 10 i7~"sr~ I I d 27 ~4~ 11 18 tgsTj J I w2B 3 IÏ2 19 26| I if d29 6 113 20 27 I
1 v3° "7" 114 21 28 5i f | z 1 18 15 [22 129 l §
W And now, again, it's Christmas! ËS
'uk We wish you happiness, goodfortune and the merriest <£
'<b Christmas ever. y
5$ May allyour joysbe multiplied ¥>
H in the New Year! m
H AllAmerica Cities andRadio. Inc. %
yf\ .+ Greetings ofthe ft '-.{. bonpasku Sessonß*
FELIS ANA H J
PANADERIAIIA
geteld twee tegenliggers ontmoet. Ingehaald werden we niet. Het zijn echter schrijvers die onder woorden kunnen brengen van welk een schoonheid dit landschap is. De bladerloze bomen (ja, op Vuurland vind jedie weer!) waren bedekt met zeker een acht centimeter dikke laag rijp en sneeuw. De nieuw aangelegde weg om hetLago fa*gnano heen biedt op vele plaatsen prachtige vergezichten op het gedeeltelijk dicht gevroren meer. De vele bevroren watervallenvlak langs deweg duiden op de vele beekjes die daar 's zomers doorongereptenatuur stromen.Een enkeleestanciadeedin de verte moeite om boven de smettelozewitte vlakte uit te komen.
Een aantalin wintervacht ge
hulde paarden deden verwoede pogingen om onder de sneeuw
nogwatteetente vinden, eenenkele de weg overstekend zonder ook maar een moment het hoofd te heffen naar detoeterendebus.
Na eenkorte stop bij het door
deArgentijnseAutomobielClub gerunde Hosteria El Kaikén, werd hetuitzichtbreder.We waren op een soort hoogvlakte terecht gekomen, waar we op een gegeven moment links van de wegeen viertalAlpaca's ontdekten. Plotseling sloegen we links afeenbos in. Al vroegluid toeterend zijn komst meldend, werd onze busdooreen drietalnet van de warme houtsblokken weggeroepen mannen ontvangen. Snel werden enkele pakjes uitgeladen. Vandegelegenheid maakte een viertal fotografen gebruik om ditschitterendeplekje witte aarde mee te nemen naar huis. Dertig centimeter hoge sneeuw en daardoorkoude en natte voetentrotserend.
In deanderhalfuur die we heb
den we weerzo snelmogelijk verder naar het noorden.
Het busstationbleekgesloten.
Een studentmet bagagevertelde me dat de bus naar het noorden tot aan heteind van de volgende week was volgeboekt. Hij zelf was reeds vier dagen bezig Rio Gallegos te verlaten. Ook mijn bezoek aan het kantoor van LADE was vruchteloos. Pas maandagmorgen werd het weer geopend. Dan maarweer terug naar het vliegvelden aan de balie aldaar een ticket kopen. Op het vliegveld hadden dedrieaanwezige vliegmaatschappijen dezelfde verheugendemededeling: tot en met 28 juli zijn we volgeboekt. Daar sta jedan:in een saai dorp, een dure hotelkamer, enje kunt letterlijk geen kant meer op. 's Avonds om kwart voor twaalfzou er nogeenvlucht aankomen. Misschien was daar een plaats oftweeover. Om elfuurde hotelkamer betaald, maar met de mededelingdat we misschien terug zouden komen alser geen plaats beschikbaarwas voor ons. Om de sleutel van onze kamer werd een briefje gehangen met de boodschap: pas na drie uur vannacht verhuren. Gelukkig maar, want bij aankomst op het vliegveld (met de bagage uiteraard) bleek datwe niet deenigen waren. Ongeveer vijfentwintig gestrande reizigers hingen, liepen oflagenin dehal te wachten op de aankomst van het vliegtuig. Na aankomst bleek dat er geenplaats was. Dus weer terug naar het hotel. Na een korte slaap 's morgens weer naar het vliegveld. Het bleek al snel dat we geen enkelekans maakten om per vliegtuig te vertrekken.
Nou, wat doeje dan: geenbus,
geen vliegtuig? Juist, de enige oplossingdienog aanwezig was: liften. En zo begonnen we deviereneenhalfduizend kilometer langereis, dieonsuiteindelijk in Asuncion (Paraguay) zou brengen, liftend. Gelukkig ligt de weg naar het noorden nog geen 600 meter van het vliegveld af. Na een half uur kregen we een lift van iemand die op weg was naar Lago Argentino. De rit duurdeslechts 25kilometer. We werdenop desplitsingafgezet.In de daar aanwezige politiepost noteerde een agent onze namen in een boek en bij het vernemen van onsreisdoel (Buenos Aires) ontvouwde zich een ietwat meewarige glimlach om zijn mond. Hij klapte zijn boek dicht en wensteonseen goedereis,terwij 1 hij zich omdraaideen zijn koude handen uitstrekte naar een knappend houtvuur.
lang niet alle „gastarbeiders" een huis of kamer kunnen vinden. De hotelkamers waren dan ook langdurig bezet door diegenen die niet zo gelukkig waren geweestelderseenbedte vinden.
De lieftallige dochtervan de
pensionbaas bood aan de zeven resterende hotelsen pensions te bellen, dat zou mij een lange en zeer koude wandeltocht besparen. (Ik wist nietdatikzókouwelijk het pension binnen was gekomen.) Maar ja,het kon wel, want de zon was inmiddels allang verdwenen. Hospedaje Arboleas, had nog voor één nacht twee bedden, maar niet langer, kwam ze mijna eenaantalminuten driftigtelefoneren vertellen. Daar pa nog steeds in dekamer een radio zat te repareren, werd mijn oprechte dank slechts uitgedrukt door een stevige handdruk en een vriendelijke glimlach.
Rio Grande werd nog ruim
voor zonsondergang bereikt. Daar de bus dieons naar Porvenir(aan deanderekant vanPuntaArenas aan deStraat vanMa
Gelukkig bleven we maar één
nacht. Het pension was tijdelijk afgesloten van het watemet en een gemeenschappelijkew.e. bevond zich recht tegenover onze kamer. Waarschijnlijk was er ook een thermostaat kapot. Het werd daardooreen nachtvan uitersten. Buiten de laagste temperaturen gedurende de vakantie(min. 18 graden Celsius oflager en in de hotelkamer meer dan een tropische temperatuur. De stanken dehittewaren beide ondraaglijk.
Maarwatkonden we eigenlijk
anders verwachten op vrijdag de
13eü! Het reisbureau, dat 's avondsnog openwas, dachtdatze voor ons nog wel een vlucht naar hetvaste land(Rio Gallegos)kon reserveren. Een driekwartierna de afgesproken tijd, werd het de volgende morgen geopend met demededelingdathetzenietwas gelukt.
Als een haas dekoffers in een
taxi en naar hetvliegveld. Daar bemachtigden we twee tickets naar Rio Gallegos. Daar Vuurlandeensoortvrije zone wasvoor vele goederen, was het op het vliegveld van Rio Grande een drukte van jewelste.In hettoch nietal te grote halletje stonden demensen bepakten bezaktmet vele goedkopevoorwerpen. Televisies waren een gewild artikel. Alle bagagewerd gecontroleerd alsof we op een internationale vlucht stapten. Toch was het slechtseen binnenlandsevlucht van noggeenhalfuur. Wederom hadden we een prachtig uitzicht op de Straat van Magellanes.
Rio Gallegos is een stadje dat
bekend staat om zijn handel in (hoe kan het ook anders) wol en schapenvacht. Volgend jaar zal het het feit herdenken dat het honderd jaar geleden werd gestichtaan demonding van de gelijknamigerivier. Thans is het de hoofdstad van de provincie Santa Cruz en telt ongeveer 45.000 inwoners. Daar het een stadis om gauwtevergeten, wil
gellanesin Chili gelegen) moest brengen, reeds de volgende ochtend vroeg zou vertrekken, was ons allereerste doel Busmaatschappij Senkovich te vinden. Bij aankomst in het kleine kantoortje bleek dat debus die wewilden hebben,reeds vol was en de volgende ging vier dagen later. Ofwe daarvoorwildenreserveren?Dit was deeerstekink in onze tot nu toe vlekkeloosverlopen vakantie-kabel. We wildenzo graagPuntaArenasen de Straat van Magellanesvan nabij aanschouwen. Dit onverwachte oponthoud kwam ons helemaal niet gelegen. Een door ons aangehouden taxi-chauffeur vroeg voor hetzelfde ritje US$lOO, de bus slechts $11. Ja, daar sta je dan.Met delaagstetemperatuur gedurende jevakantie en maar liefst achttien gradenondernul, moet je gaan beslissen wat te
Vanaf nu zouden we slechts
gebruikgaan makenvan bussen
Na in het postkantoortje, dat
ontzettendwarm was, eerst in de verkeerde rij te hebben gestaan voor postzegels, bleek men geen postzegels te verkopen. Op mijn vraag hoeveelArgentijnsePesos alswaardeop geplaktmoestworden, wilde hij mijn vrienden en kennissen teleurstellen door geenpostzegels te willenverkopen, maar ze machinaal af te stempelen. Toen ik hem duidelijk maakte hoeveel ik er nodig had, was hij bereid om een donker stoffighokinteduikenen vijf minuten later een paar vellen postzegels opdetoonbank te leggen. Wel nietde waardedieer op hoorde, maar een combinatie van een aantal waarden die iets te veel was. Maar een kniesoor die daar op let, als je per sé postzegels wilt plakken. De kaarten naar Curacao arriveerden ruim drie weken later. Nederland moest langer dan vijf wekenwachten op een tekenvan levenvanuit dezuidelijkste stad op aarde!
Uiteraard moesten vanuit de
ze plaats denodige ansichtkaarten de wereld ingestuurd worden. Een klein kruideniertje bleek en goede verhouding aan te bieden tussen prijs en kwaliteit. Toen hij echter op de rand vaneenkrant voor de derdekeer een foutieve prijs (te weinig) had uitgerekend, kregen we tenslotte het grote aantalkaarten voor deprijs diehij heteersthadberekend. Rijk zal hij zo wel nooit worden!
VanafUshuaia vertrekt dage
lijkseen tourbus diejetot aan de snowmobiles brengt. Uiteraard tegen betaling met daarnaast nogeens apartperrit een bedrag. Gelukkigwerd in de erbij behorende blokhut vele warme en verwarmende drankjesgeschonken. De op drie verschillende plaatsen brandende grote houtvuren brachten jevrij snel weer op behaaglijke temperatuur. Het was hier dat we een drietal foto-albums konden bekijken over de historie van Ushuaia. Wat moeten die mensen in die bittere kou geleden hebben. Aan vluchten dachtdanook niemand. De warme houtvuren na afloopvan het werk lokten te veel. De enkeleuitzonderingdie het waagde, heeft het met de dood moeten bekopen.
Jekunt ook met een boot een
eiland met zeeleeuwen en walrussen bezoeken. Als het geluk met je was, zag jeook pinguins. We hebben het niet gedaan. De tijdsduur van de tocht en wat men bood wogen beslist niet op tegen wat men als vergoeding hiervoor vroeg. Wel kun je er heerlijketen.HetHollandsklinkende, maar van oorsprong Duitse restaurant Tante Elvira is klein, maar heeft de heerlijkste Kingcrab van ZuidAmerika. Verser zijnzein elk geval nergenste verkrijgen.La Casa de los Mariscos is ook een smulpaleis.
om heen. Hierin woonden de cipiers met hun gezinnen. Al deze gebouwenbestaan slechts nogop oude foto's en zijn al lang weer verdwenen.
Wat biedt Ushuaia? Allereerst een prachtig uit
zicht op en over het Beaglekanaal. De zonsondergangis om deze tijd van het jaar(juli) alvrij vroeg. De niet al te hoge maar toch indrukwekkende bergtoppen op het Chileense eiland Navarino verdwijnen langzaam in de schaduw. De weerkaatsing van de sneeuw verdwijnt vanaf de voet tot aan de top van de hoogste piek. Er is een begin gemaakt met de ski-sport. Direct achter het stadje ligt een piste meteen lift. Vele inwonersuitde Argentijnse hoofdstad vinden een weekje Ushuaia net te doen. Zelf hebbenwij een excursie gemaakt naar de„Valle de las Cotorras". Een smalle, maar zeer lange vallei, waar we een snowmobile hebben gehuurd. Grote pret is hetmeteenvaartvan zon veertigki lometerperuurover de sneeuw te razen. Het zou echter wat warmer moeten zijn. Nu sneed een windje van 14 graden ondernul injegezicht. Gelukkig deden de in Chili gekochte bivak-mutsen en truien goed werk. Slechts de ogen en een stukje van de neus werden bloot gelegd aan deze barre temperaturen. Je waardeertpas dan het dagelijkse Curagaose zonnetje.
8
I Wij wensen de gehele bevolking van Curaqao I
% een Zéér GelukkigKerstfeest en we rijden vol goede 1
H moedhet nieuwe jaarin! M
/^S.N.A.V.] | _fr Shell Nederlandse Antillen § I IL-^-hI Verkoopmaatschappij N.V. J l
mm ""itj
KERSTKRANT ï 984
Reis naar Vuurland
ben moeten wachten voordat we eindelijk een liftkregen, doodden we de tijd met allerlei spelletjesop een grotedicht gevroren plas. Kegelen met een ijsblok, voetballenenz. Zodra deenorme stilte om ons heen werd gebroken doorhetbrommen van een i n de verte naderende auto, staakten we ons spel en liepen terug
De wegen waren of geheel of
gedeeltelijkbesneeuwd. Sommige stukken van de weg nauwe
naar onze koffers, die langs de weg stonden. Nadat een tweetal keren iemand ons een lift wilde geven tot aan de ingang van een hacienda, waar vriendelijk knikkend en bedankend maar niet op in gingen,stopte een grote meubel-vervoerwagen. De besnordeeigenaar was op weg naar St. Julian.Hoewel we op datmoment nog niet geheel beseften, datditplaatsjeruim 350kilometer noordelijk lag, stapten we in. We waren op weg naar een zeer memorabele dag. We bereiktenhet na hetinval
len van de avond. We werden keurig netjes afgezet in het pas geopende Hosterial Municipal El Turismo, welke ons gelukkig
rakken —vertrokken we op weg naar ons einddoelvan die dag: het 120 km verder gelegen St. Julian.
Nadat we een rondje door het
kleine plaatsje Piedra Buena hadden gereden — de helft van de woningen waren militaireba
..uude schapen langs het hek graasden (als je dit zo mag noemen) liep ook een aantal nandoes. Onze reis werd steeds gevaarlijker in mijn ogen. Flinke mistbanken ontnamen het uitzicht op de weg, zodat we niet veel snelheid konden maken. Ook de ijzige koude zorgde ervoor dater bloemen op deramen van de cabinekwamen. We hadden moeite om de ogen open te houden in dewarme cabine. Gelukkig maakten we een stop om te tanken en maakten we hiervan weer gebruikomiets te eten en te drinken.
echter om twee uur 's nachts, zodat we weer een kamer gingen bespreken in het hotel aan de baai.
We lietenons oméén uurwek
nogeen kamer kon bieden met uitzicht op de Baai van St. Julian, eenhistorischeplek. Het was in deze zelfde baai dat Magellanes overwinterdevoordathijeen halfjaarlater de doorgangnaar deGroteOceaan vond. Ternagedachtenis aan zijn overwintering staat er een gedenkteken.
De eerste ontmoeting met de
autochtone bevolking vond ook hier plaats. Ook Francis Drake kwam hier aan wal om Thomas
ken en liepen over vers besneeuwdestraten naar hetkleinekantoortjevan „Don Otto",de grote busonderneming in het zuiden. Al snel werd duidelijk dat het niet alleen in St. Julian had gesneeuwd.Ook zuidelijker, vanwaar de bus moest komen, hadhet gesneeuwd,zodat de bus uiteindelijk met een twee uur vertraging aankwam. Heel
apart zon nachtbus. De meeste passagiershaddende gordijntjes voor de ramen dicht getrokken en lagen in de meest vreemde houdingente slapen. Zij diewakker waren, maaktenvan de gelegenheidgebruiken benuttenhet zeer eenvoudige toilet in het kantoortje. Met besproken plaatsenvoorkom jedatde mensenop andermansplaatsen gaan zitten. Toch probeerde een moeder met twee kinderen ons plaatsje tepikken.Zehadtotdan toe met pa samende tweekinderen op schoot gehad, want jebetaalt per zitplaats. Gelukkig bleekhet geroezemoes achter in de bus deaandachtvan de bijrijderte hebben getrokken. Hij regelde de zaak en wij installeerden ons zo goed mogelijk om de langereis doorte komen.
Het bleek al gauw datSt. Juli
an maar aan het randje van de sneeuwbuihad gezeten. We waren nog niet goed en wel onderweg, of de bus maakte haar eerste slip. Gelukkig verliep alles goed,maar de lustom te slapen was meteen verdwenen. Elke vermindering van snelheid deedallehoofden in hetgangpad naar het midden buigen om zo via de voorruit te kunnen zien waarom. Toen we eenmaal uit het binnenlandkwamen en de kust weer bereikten, werden de wegen ook meteen een stuk beter. Een tachtig kilometer voor Comodoro Rivadavia, alwaarwe moesten overstappen, kregenwe de gelegenheidwat te eten en te drinken. Het koffiehuis bij het busstation had heerlijke verse broodjes metkaas enham. Twee dikkerepen chocolade voor on
derweg completeerdenonze aankopen. Het stuk tussen Caleta Olivia en Com. Rivadavia loopt pal langs dekust enjekrijgt een goede indruk hoe de kuststrook vanPatagoniè eruitziet.Totaan zee lopen de glooiendehellingen om soms loodrecht te stoppen. Daar waar een rivier zijn eindbestemminggevondenheeft is een diep dal uitgespoeld. Olivia zelf is tot aan het water gebouwden hefdorpjekent slechts enkele geasfalteerde wegen.
Doughty op te hangen, nadathij eerst een gezellige maaltijdmet hem nuttigde. St. Julian zelf is een bescheiden dorpjemetongeveer vierduizend inwoners. We boden onze chauffeur een maaltijd aan in het beste restaurant El Sportsman. Dit werd uiteraard zeer gewaardeerd en als dankkregenwij deverenvan het inmiddels geplukte dier, welke vaak voor een plumeau worden gebruikt.
Vervolg oppag. 10
Om ongeveer twaalf uur be
reikten we een regenachtig en koud Rivadavia. Hier moesten we overstappen op een andere bus, die ons naar Trelew zou brengen. Aldaar moesten we weer overstappen om de laatste 62km te overbruggen. Maarwederom was het geluk niet metons. We vertrokken keurig op tijd, demagengevuld en deblaas geledigd. Langs een stukje bekende weg (we hadden immers van het vliegveld naar het centrum met de bus gereden op de heenreis) vertrokken we richting Trelew.Zoalsook elders in het land wordt aan elk begin en einde van de doorgaande wegen een militaire politiepost aangetroffen. Alleen deze post waswel zeer druk.Dereden werd
We waren zo enthousiast ge
wordenover hetliften datwe de volgende morgenons weer lieten afzettenoproute 3. Gelukkig wel met de afspraak dat onze, nog steeds hulpvaardige chauffeur om één uur nog even langs zou komen om te kijken ofwe welof niet een lift hadden gehad. En dat bleek een zeer goede afspraak.Een uur ofdrielaterwa
ren ons exact zes vrachtwagens gepasseerdzonder testoppen. De sneeuw van de vorige dag was verdwenen, een modderige brei achterlatend. Met koude voeten en bemodderde tassen enkoffers werdenwe weer opgepikt.Weredendirectdoornaarhetbusstation. Gelukkig waren nog plaatsen beschikbaar naar Puerto Madryn, een 863 km verderop gelegen plaatsje nabij het schiereiland Valdez. De bus vertrok
Als hetgaatzitten, ishetbijna
niet van zon graspol te onderscheiden.Hetbeest werd uit zijn lijden verlost, toen het aan het eindvan hetbloedspoor werd gevonden.
Nahetbeestondereenjutezak
verstopt te hebben achter in de truck, aanvaardden we weer de reis. Nujeer opgingletten, zagje veel nandoes. Daar waar kleine
lijks herkenbaar als zodanig, andere stukken dusdanig vastgereden, dathetbereden gedeelte gelijk een ijsvlak was geworden. De Route 3, welke van Ushuaianaar BuenosAires zich uitstrekt overeen lengtevanbijna 3200kilometer, werd aan beide zijden geflankeerd door een meterhoog hek, bestaande uit palenom dezoveel meterverbonden met viermaal een stevig prikkeldraad. Vanaf de weg werd het land bedekt met sneeuw'zover het oog reikte. Schapen zwaar verpakt in hun dikke wollen vachten, probeerden met de poten de graspollen blootte leggenom zo hetvoedsel te bemachtigen. Tijdens onze gebruikelijke conversatie over: waar ben je geweest, waar ga je naar toe, hoe was het daar, de flinke prijzen in het zuiden van Argentinië,enz., stopte dechauffeur plotseling zijn auto in de „middle ofnowhere". Hijzei iets onverstaanbaars enstapte uitde truck. Vanachterzijn stoelpakte hij een houtenfoudraal. Hieruitkwam een geweermet
telelens te voorschijn.Hij laadde een patronenhouder met een vijftiental kogels en verdween achterdetruck,ons ineenietwat onzekere toestand achterlatend. Kort daarop volgde een serie schoten.Vanuithetraam van de cabine zagen we wat er aan de hand was. Vlak achter het hek.
datde scnapen inhet landvan de eigenaarmoethouden, stondeen nandoe.Dit is eensoort struisvogel, alleenduidelijk kleiner van bouw. Hetbeest leeft in de pampa's van Patagonië en is eigenlijkeenbeschermde vogel. Zodra het gevaar bemerkt, vlucht het dier.Eenmaal op volle snelheid kan het een vaart bereiken van ongeveertachtigkm/uur. Maar zover in hetzuiden leeft het nog zo overvloedig dat de jachter op oogluikend wordttoegelaten.
Het dierhad pech.Eén van de
eerste schotenraakte heminzijn poot. De kogel ging (naar later bleek) dwars door het bot heen. Het diervluchtte nog wel, maar liet een bloedspoor achter. De schutter ging achter het vluchtende dier ook de pampa's in. Na eenruim vijfhonderd meter het dier gevolgd te hebben, washijhetkwijt. Hethadzich ergens dusdanig verstopt, dat je hetniet zag. De grijzekleur van het beest komt namelijk vrij goedovereen metdeenkelegraspol dienogboven de sneeuw uitstak.
KERSTKRANT 1984
KMm^aTWw We're always happy
\Wm mWW'^klo £reet our man> Wrrim'<^ friends at Christmas
toegewenst//^^^^^^_^
mMWSuUBTER^^^^tI Reigerweg 2/hoek Alablancaweg - Tel.: 78229 t~-/^JR§jSsr _.'--'--/
% t '^f^M^ For the first time on that* jL iïL)ilmè holy night the world was & W \*Jpj"^ u\ 1 e<* w*th Peace and W
'js> /)/a DjD/tJLé> good wilL May the Sentle p X k {jl/ty^^fy^ oys of tnis blessed jfc
A* rv^__/^f;^r_/ season be with you and %k m ,!ïï:3^^s^te-^J your family this Christ- Ijf
"» 4r Tx^F nias and always. :*
'h // Kerstdagen -m
<m en een m \i jIE >|c Voorspoedig T
j| //’// t"' Nieuwjaar! X
tP=_ J hotel & «i/ma 1
4ft^l IxW Tel- 614944 - Tlx. 1268 ISLES NA «* ""iDr- Mart,n Luther King Blvd. .1
_i Söfs ===--=-----[ ——J'
"^mmmmmZ ■ =-=---■ Ë^
CREETiNqS
We're turning up some good
wishes for the holidays! Season's best to our good friends and
customers from all of us at
/ V V^_^ \ ’
» Habaai Branch «^
1 IS _~. „ 4* I I Weg naar Welgelegen 38 « I V" Salinia Branch "
.1 \ T_i_ _>_?ik ’ V> Schottegatweg Oost 237 <{_/ Vf_v
ieii,_.*_.o j
"i^ wensen de gehele bevolking van xfc y : de Nederlandse Rntillen "£
Sf' een ZALIGKERSTFEEST M f en een GELUKKIG 1985 Jj
%fó> en tu/7/eneeniederbedanken die ons in ? f. hetafgelopenjaarzijn steunenmedewerking $
qF' heeftgegeven.
£r i^L», fe|s^Pp Sterne** Tüine Ê f PrcducU Okc. <|
.f^^^^^.iïfe^tó^.^«<!__»^fe:
'A. f ______:^_StS_____JBi__. ?>_?«■ _s§. _Üsm^^| sSPSR@Ri «WSjg^Sfl ÜS __«_ ______ _H _________ ______ v>i
___■B Vi
niiiiiiiii ii -—
_____r _____ Vi
-__^ gH __H?_f W\ A
__T '* ____! ______» "-^^^HMK
M
-^|
1 - <_____! BF ______ ____r _B X.
S EIH _________.'- , J^^S -* c/o(J/tcct jj
kV _____bk'"■ -■ "' -" ___^v_JMB lil
___» ____________ "__________■ ______ ___r ~\A)lOY1 Q£*Yl II Xl
(^ __________ÉlS_n_v____[^ fL_W__^2c_S_r _____r ./ ♦►
| iSm »\ MMLANDSLOTERIJ |
m^i^+^^__&l^__^^
9
Derit met de bus werd slechts
tot Bahia Blanca verreden. De bijna 700 km lange rit was 's morgensomhalftien achter de rug. Eentaxi brachtons naarhet treinstation en tot ons geluk ging eenuur later een trein naar Buenos Aires. De treinreis was langen langzaam.Deeerste honderd van de 700 km lange reis werd bijna stapvoets gereden. Deze rit van 's morgens elf uur tot 's avonds tien uur kostte ons per persoon het vermogen van precies zeven Antilliaanse guldens! We waren bij aankomst in Buenos Aires behoorlijk vermoeid. We hadden een bus- en treinreis vanruim veertienhon
krijgen. Twee namen voor onze naam was de bus vol. Maar er ging nog een bus en daarinkregen wij plaats.
Gelukkigrekende menvoor de
tweededag slechtsdehalveprijs. Ook nu bleek op het busstation dat debus weer de gebruikelijke vertraging had. Bij aankomst werden de namen opgelezen die een plaats in deze bus konden
komst van het schiereilandging ik alsnog hetvervoer met debus verder naarhetnoordenregelen. Dat had ik eigenlijk onmiddellijk bij aankomst moeten doen. Ik wilde de volgende dag weg. Geen plaats! En een dag langer in dit gat zag ik ook niet zitten. Geheel uit zichzelf vertelde de dame achterhet loket dater die avond om elfuur nog welplaats was in debus naar BuenosAires. Niet geaarzeld en meteen twee tickets gekocht. Het betekende wel datwe alsnogons hotel moesten verlaten.
ons al gauw duidelijk.Ir. liet nogal bergachtiggebieddat voorons lag (hierbij moetje dan denken aan bergen van 700-1000 m. hoogte) was het die dag gaan sneeuwen. Thans woedde er een sneeuwstorm die het levensgevaarlijk maakte door te rijden. De chauffeurvan de bus nam via een in de bus aanwezige korte golfzender contact op met het hoofdkantoor in Rivadavia en gaf door dat niemand toestemmingkreegom doorteri den. Hij keerde daarom met nog een andere bus weeronverrichter zake terug. Dat gaf een flinke consternatie. Weer teruggekeerd in Rivadavia bleek de corpulente chef vanachter zijn bureau eerst contact te willenopnemen met het eindstationin Trelew teneinde zich te laten informeren hoedetoestand aan die kant van de weg was.
Ondertussen heerste er onder
de passagiers een flinke verwarring. Er waren er bij die meteen hunticketvoor cash inruildenen een andere oplossing voor ogen
stond. Net op het moment datik besloten had mijn ticket ook in cash om te zetten en de ochtendvluchtvan LADE te nemen, werd het inruilen op last van dedikke baas gestaakt. Een ieder werd afgedaan methet verzoek even geduld te hebben. Na drieèneen halfuur „geduld" werd uiteindelijk meegedeeld dat devolgende morgen om acht uur de gestrande bus alsnogzou vertrekken. Niet langer geaarzeld, maar meteen dekoffers gepakt en ons oudevertrouwde hotel weer opgezocht. Het restaurant Mundial bleek om half elf wel geopend en serveerde inderdaad een uitstekende peppersteak.
De rest van de busrit stelde
niet veel meer voor uiteraard. Met eenflinkevaart werddeverloren tijd ingehaald nadat we eenmaal weer uit de sneeuw waren ontsnapt. Na in Trelew te zijn overgestapt op een wel zeer gewone bus, waren we binnen het uur inPuerto Madry.Aldaar weer iets nieuws mee gemaakt. Het pas geopendehotelPeninsula Valdez(genoemd naar hetgelijknamige nabij gelegen schiereiland) haddrieprijzenvoor een tweepersoons-kamer. Na informatie bleek de hoogste prijs vol
de weg pasweer open gesteld. Bij deze mijn complimenten voor de rijvaardigheid van dechauffeur van die dag.Denk jeeens in wat er gebeurd zou zijn als we twee dagen later in Rivadavia waren aangekomen!
De volgende morgen waren we
om kwart voor acht weer op de terminal. Het bleek al gauw dat een aantal oude reisgenoten de nacht (uit arremoede?) op het busstation hadden door gebracht.Twee daarvanwarenvolgelopen met alcohol. Maar ook om acht uur bleek het nog niet mogelijk te vertrekken. Uiteindelijk vertrokken twee bussen 's morgens om halftien, onze bus detwee zwaar onderinvloed verkerende reizigers vervoerend. Toen we 's avonds om half zes in Trelew arriveerden, moesten ze worden wakker gemaakt.
De busritzelfis eenonvergete
lijke geworden. Wat ons de vorigedaghadverhinderdomverder te reizen, bleek later een grote sneeuwstorm te zijn geweest die
Doordat vanaf deanderekant
ook verkeer begon te komen, werd hetpasseren eentelkens terugkerend avontuur. Meestal was het onze buschauffeur die met zeer matige snelheid op het laatste moment van het spoor naar rechts uitweek in de onbezoedelde sneeuw en al slippend en glijdend weer in het oude spoorterechtkwam. Een enkele keer zachte angstkreten ontlokkend aan een paar vrouwelijke passagiers. Deze wel zeer langzame rit die hemelsbreed een honderd kilometer was, vergde bijna viereneenhalfuur. Later werd bekend dat het slechts die dagwas geweest datnogverkeer vanafRivadavia naar hetnoorden was gekomen.
Tweeënhalve weeklater werd
het gehele zuiden van Argentinië en Chili in zijn greep hield. Een grote stad zoais San Carlos de Bariloche was geheel van de buitenwereld afgesloten en vele kleine dorpjes in de bergen waren gewoonverdwenen.In totaal waren er 58 doden te betreuren naar aanleiding van deze sneewstorm. Wij zelf bevonden ons gelukkig nognet op derand. De sneeuw die we ontmoetten, lag slechtsdertigcm hoog.Maar dat, plus de donkere nacht en de vreselijkekoude, hadden devorige vierentwinig uur vele auto's doen stranden. Bijna stapvoets rijdend reden we door een ongelooflijk mooi landschap waarin slechtseen aantalbomen als zodanig herkenbaar was. Vele gebouwen en struiken waren grotendeels in het sneeuwpak opgelost. Zeker als ze in een beschut gedeelte lagen. De weg zelf was bijnaniette herkennen.Dankzij lange stokkenkon de chauffeur van de eerste bus voorzichtig, o, zo voorzichtig, zich een weg banen. Bij het naderen van de hoogvlakte zelfzagen we met eigen ogen waarom we de vorige dag niet mochten doorrijden. Vrachtwagens, met en zonder aanhanger,pick-ups en personenauto's stonden in allerlei richtingen op en langs wat eens een normale kaarsrechte weg moet zijn geweest. Vrachtwagens die elkaar probeerden te helpen. Dikke kabels werden aan dewagensvast gemaakt om hen weer in hetrechte spoor te krijgen. Daarbij slipte de trekkende wagen zodanig datook hij in de berm gleed. Het was een grote puinhoop. Totaal verkleumde mensen stonden naast hunauto zich afte vragen hoedit zou aflopen.
Peninsula Valdez (dus niethet
hotel) is eigenlijk een must voor een ieder die van de natuur houdt.Ook hieris denandoeaan
lediguitzicht op zee te bieden, de middelste prijs moest het doen met een kamer opzij, terwijl de goedkoopste prijs slechts uitzicht hadopde stad.Daar hetwaterhetzelfde was, debeddeneven groot waren, en we niet waren gekomen om vanaf de hotelkamernaar dezeete staren, namen we dekamer met hetriante uitzicht op de stad.
Een ander fenomeen dat bij
Puerto Piramidete zienis, zijnde zee-olifanten met hun harem. Tijdens onze rit over het water hadden we ze al waar genomen. Maar later bracht onze taxi-chauffeur ons naar een plaats boven op de kust waar jeze van bovenafrustigkon bekijken. Helemaal compleet werd het plaatje toen onze walvis met jongom de hoek kwam zwemmen, nog geen vijftien meter uit de kust. Een verrekijker is hier dan een zeer praktisch hulpmiddel. Helaaskonden we niet verder het schiereilandop.Daarvoor waren de niet geasfalteerde wegen te modderig. Een betere tijd om hier te komen zijn dan ook de maanden december en januari. Je moet dan wel rekening houden dat je niet, zoals wij nu, de enige bent.
Een klein foutje bij de aan
komst in Puerto Madryn werd onmiddellijk gestraft. Bij terug
wezig. En vele andere beroemde vogelsoorten. De meestevan hen komen hier overwinteren. In de noordelijkebaai is een vrij hoog eiland waar vele soorten hun tijdelijk verblijf kiezen. Op de kust staat een aantal zeer sterke kijkers, diejehetgevoelgevende vogels te kunnen aanraken. Maar het doel van onze tocht naarhet eilandwaren nietdevogels. Nee, de dieren die wij wilden zien, waren de walvissen. Golfo Nuevo aan de zuidkant is min of meer een kraamkliniek voor walvissen. Na een lange taxi-ritvanuitPuerto Madryn(ongeveer 100km) mettweeBrazilianen, zagen we na aankomst onmiddellijk in debaaieen walvis. Daar de maand julibuiten het toeristen-seizoenvalt, kosttehet geen moeite de enige eigenaar van een boot met buitenboordmotortegen betalingonsrond te laten varen in de baai.
En het was de moeite waard.
We zagen een walvis (een „right whale") vanaf nog geentien meter ons nieuwsgierigaanstarend metzijn grote ogen. De bekflink begroeid met allerlei weekdieren. Men zegt dat aan deze begroeiingeen w alvis wordtherkend. Het dier had een jongbij zich. Keurig netjes bleef ze tussen het jong en de boot in zwemmen.
De wijze waarop zon
„parkwachter" zonwalvisbenadert, is tekenend voor de moeite diemen doetom deze dierenhier te houden. Vermoedend waar hetdierweer boven water zalkomen, zet men van verre reeds de motor af en drijft de laatste 30 a 40 meter er naar toe. Soms lukt ditniet enkomt hetbeest geheel onverwachts ergens anders boven water.
Ook een indrukwekkend ge
zicht is het springenvan de walvis. Helaas is dit slechtsvanuit de verte waar te nemen. Het levert net zon grote witte schuimplek op als wanneer een grote golfbij flinke windkracht op deNoordkusttepletter slaat. Regelmatig waren tegen de iets donkere kustlijn deze springende walvissen waar te nemen.
KERSTKRANT 1984
Reis naar Vuurland
10
Vervolg vanpag. 9
derd kilometer achter de rug. Moe maar voldaan over wat we gezien en meegemaakt hadden, sliepen we na een verfrissende douche een gat in de dag.
Na een week Buenos Aires,
vertrokkenwe viaAsuncion(Paraguay), de watervallen van Iqucu (Brazilië) enRio de Janeiro weer naar dushi Corsou.
H Wij wensen iedereen Jgi
g een ZaligKerstfeest |;
g een Voorspoedig 1985 S | || " I HUBERT SALAS & CO. VJPP ®
1 Fokkerweg 56 / |l
s> <t"_^{n*t> <r"v»^_)ff^«-'rö «r^-v^T)ff^*v^«>c^*v^^<r,v>^«*^ö^^^^<r^v^^<r^v^ï»<»^
GR66TINGS Chr/st-mos
_ '(((.®)ï)' to oil our goodfriends \
* *^JbH__*_ ver^ HQPPU 6UJ cor \
. jnHk SEAGOVE N.V. |
| l|sl2|s International Trust I
"al '^^êM^vi:^^/ : wensen de gehele Antilliaanse *
=
![M^^^^T GELUKKIG }\
-' KERSTFEEST 3 j
fSK^^i3& VOORSPOEDIG 1985 j_
f_ Wf^V.' [-JE! CREDIT LYONNAIS BANK NEDERLAND .s.
*
A \V° ' i-EB (CURAQAO) NY 0
lWw<MYAfflW^
~,,^^^^^"-"-----_-----i___________M___________________________________ :
t"'^
8 nil c.^4
KERSTKRANT 1984
Veeloudersvan wiezoon- tf
dochterlief naar het buitenland is gegaan om aldaarverder te studeren, zien veelal reikhalzend uitnaareen briefvan-hoe- het-noü-toch- is.Om tegemoettekomen aanhet verlangen van die ouders volgt hiereen briefvaneenstudente, om mogelijkerwijsherkennen anderen iets van wat zijzelf meegemaakt hebben. Mogelijk ook lezen ouders bij zon uitgebreid verslag wat de kronkels kunnen zijn die door iemands hoofd vliegen. Misschien— en dat hopenwij dan maar— vinden ermensen inspiratie in om zelf*ck eens wat uitgebreider te schrijven. De veel gehoordekreet 'ik heb niks-geen-nieuws' mag na lezing van onderstaande brief best in twijfel getrokken worden.
_ — >
Kerstwens
DAT ALLE Antilliaanse
leiders, zoals politici en vakbondmensen, leraren en onderwijzers, vrede mogen hebben met het proces dat ze in ganggezet hebben en datze in hun hart en geweten een vredigkerstfeest mogen hebben, als ze nadenken over het uitdragen van hun mening en handelen met betrekking tot vlag en volkslied, afschaffing statuutdag, standpunt t.a.v. de ontslagwet, invoerin van
het Papiaments, kortom de Antillianisering en de daaraan automatisch verbonden afstoting van Nederland, (directeur offshore company)
IK WENS in het algemeen
dat we een betere economie zullen krijgen en dat we hier meer bedrijven krijgen. Voor mezelfwens ik dat alles goed gaat. (bankemployée)
IK WENS dat de donkere
wolken zullen verdwijnen en datde luchtvoorons allen helder wordt. Een voorspoedig 1985. (medewerkster in een boekhandel)
BONPASCUe bon ana no
boefelizpasku, bonturkospa turhendediCorsow. Danki. (kranteverkopertje)
IK WENS de mensen die in
Nederland zitten, een witte kerst, met veel sneeuw en veel ijs. Voor iedereen een zalig uiteinde, eengoedbegin.Envoor de rest wens ik iedereendatgene wat ze mij ook wensen, (een marinier)
IK WENS alle bewoners
van Curagao een zalige kerst toe. (een politie-agent)
IK ZOU willen wensen dat
de mensen wat verdraagzamer tegenover elkaarzouden staan hetkomende jaar.Er is zo veel ruzie, (een rechter)
VOOR 1985 wens ik dat de
mensen hier even vriendelijk en vrolijk blijven als ik de afgelopen week heb meegemaakt, (een toerist)
IK WENS dat er meer ver
draagzaam komt onder de mensen, vanklein tot groot.Ik denk datmeer verdraagzaamheidzal leiden tot meer en betere communicatie.Die verdraagzaamheid is noodzakelijk. Met het oog op de moeilijkhedenen deproblemen die we samen zullen moeten oplossen, (een gedeputeerde)
IK WENS dathetkomende
jaardekinderen voor hun verhalen en belevenissen een oprecht luisterendoor vinden bij hun moeder, (een bezorgde moedei-)
Brief van Overzee
J Ë EINDELIJK, eindelijk is het
E dan zaterdag geworden. Ik ■ vreesde diepin mijzelf, datik dat niet meer mocht meemaken; en zo waar, dat mag ik toch nognet wel meemaken.
Jullie zullen wel nieuwsgierig I zijnen over deregels heenracen, zo van "jammer datik die course
*r speed-reading nooit genomen heb, want O, waar blijft de uitslagvanhetgevreesdetentamen bij eh, hoe heet-ie ook alweer?" Tja, ik ben nou zo hardvochtig vandaag de dag, dat julliemee mogen lijden—LlJDENmeteen langeIJ — want ik hebook geleden en ik lijd nog steeds. Zo, die zit.
Donderdagnacht absolute cri
sis hier-ten-huize; spanning tot boven de nok en tot één uur 's nachts geen boeken open gehad;pitten daarna, maar erissomehow een focking- funk-muis in mijn slot binnen gedrongen; mijn vesting, huisen toeverlaat moet ik momenteel delen met 't allersnoezigste, kleine, grijze veldmuisje met roze oortjes en krentoogjes. Het secreet is niet alleen snoezig,maar ook slimen loopt niet in de vallen dieik zet. Ziedend word ik ervan, vooral omdat deze ongenode gastrond
twee uur 's nachtsbegint te rotzooien, te rommelen en met zn vierpoezelige, snoezeligevoetjes als een gek rond loopt te stampen.
Tegenwoordigpraatik met'm,
vanuit m'n bed, omdat ik afgeleerd heb op te staan en "er wat aan te doen"; het hielp niet, dus probeer ik 't nu op een tamelijk intellectueel niveau. Anyhow, donderdagnachtvond Jasper— zo heet-ie, heeft-ie me toevertrouwd — datik best op kon blijven. Ik uitleggen dat datniet kon, maar Jasper was — als altijd — onverbiddelijk. Vrijdagochtendzat ikrond achtenweer ander mijn bed, namelijk aan m'n bureau, en een karikatuur
van Mad-artiestDon Martinzou er 'redelijk' bij zijn, zo verwaaid en verkaterd (nieuw woord) was ik. Om 12 uur moest ik bij de hooggeleerdeheerzijn;ikhoorde mijzelf niet op de deur kloppen, zo hard bonkte het achter mijn oren. Jezus,ik ganü dood, ikwist hetzeker.
Twee fiscalisten hadden na
mijn.'openbarefinanciën' en vöör mijn 'economie' ook tentaI men gedaanbij bedoelde geleerde. Hij hadzich als een 'animal' I gedragen, begreep ik uit het re
-1 laas. Zo van"wat zijn collectieve
1 goederen?" met als antwoord : "goederen dietechnisch onI splitsbaar zijn en niet doorproI ducenten geproduceerd zullen ■ worden, omdatniemand van het
profijt uitsluitbaar is, zoals bij straatverlichting en defensie; ook albetaal jeer nietvoor, jegenieter toch van..." Zegt de hooggeleerde: "FOUT!" Grote verbazing aan de zijdevan de fiscalist
punt? Evenwichtspunt. Nee toch, datkan-ie niet menen... Ik hebéchtlakaan die economische grafieken en om consequent te blijven, vond ik, datik dus geen economische grafiekenhoefde te
die toch letterlijk in zn hoofd heeft zitten drammen wat op bladzijde 215 in het boek van hooggeleerde staat. Als hij schuchterzegt: "maar professor, datstaat letterlijkinuw boek!..."
"WAT?, Kraak jij mijn boek
af????", isde bulderendereactie. Etcetera. Hetmoet een compleet debacle zijn geweest, en nietbij één persoon, maar bij twee... dus ik wist al, Mona, meisje, je gaat eraan. Ajuparaplu,enzorgvooral dat je de kaarten voor de bioscoop hebt voor vrijdagavond, enzovoort, you're gonna need them... Deur gaat open en de hooggeleerde— alweer verrassend klein van postuur — doet open. Hij lijkteen beetje op Jasper, realiseer ik me. "Uh Uh, "Ja?", ik uh, economie, vorige week, tentamen!?!", stamel ik overduidelijk en natuurlijk ad rem. "Oja,ja-ja,ik ben bezig;heb je even?" "Natuurlijk eeuwen, decennia, alle tijd, als dat zijn humeur & gemoedsrust maar ten goede komt; generaties kan ik wachten; heusgéénprobleem; hoe zou ik durven om beslag op Zijntijd teleggen;nee, hoekanik dat van hem vragen of verlangen; heus; echt; zeeën van tijd", schietin een flits doorme heen. "Allehoep, maar dan is wel m'n
dagschedulenaarzn moer, want debios van twee uur kan ik dan wel op mijn buik schrijven", denkik alsikpasom éénuurHet Kantoorbinnentreed.
Bonk, Bonk, Bonk; dit zijn
geenstoelen dieik omgooi, maar het uiterstregelmatig en opvallendkrachtig kloppen van mijn hart.Ik zit.Hij zit.Als een havik kijkthij meaan... "Ja,ja,nou,om maareenonderwerpbij dekop te nemen, noem enkele marktvormen". Beheerst dreun ik: "Volkomen concurrentie, monopolie, digapolie en monopolistische concurrentie". Langzamerhand
pratend licht ik ze toe. (Als ik maar langzaam praat, gaat de tijd vast vlug). "Teken eens het evenwichtspunt". Tekenen? Ik. Mijn God, tekenen, wat voor
kennen. Klaar. Basta. En nu vraagt-ie: "Teken eens een evenwichtspunt".
Haarfijn leg ik uit, dat ik niet
zowiskundigben..."O, o",zegt-ie fronsend en ook dat datwel niet gepast is, maar dat-ie— "goed, goed"— me wel tegemoet wil komen en geen grafieken zal vragen. "Nou, wat is dan Optimale Allocatie?" Watte? nee, wie vraagt dat nou? "Allocatie is aanwending van de produktiemiddelen", zeg ik. "Ja, en optimale?" "Uh, dat weet ik niet h00r,..." "Nou", zegt de hooggeleerde, "danlijkt het metoch wel beter, dat U een andere keer terugkomt, of dit tentamen schriftelijk aflegt, want we komen nietveel verder, datzieik al wel". Ik stik haastin m'n schrik, en ikzie hettentamenbriefje met m'n acht voor 'Openbare Financiën' de vuilnisbak in glijden. Nee, toch, ik moet iets doen, dat kan tochniet,ik móét 'Economie' doen,nü. Ikmoet ervan afondertussen, en m'n studieschema gaat anders de mist in...
"Uhm, ik ben heel erg gespan
nen, daarom lukt het niet zo; is hetgoedalsiklaterterugkom?", smeek ik haast. "Oh? U denkt datU diestofwél beheerst?!" "Ik weet, datik de stofbeheers, echt waar..." "Goed dan, komt U om vier uur vanmiddag terug; dan heb ikwel een schriftelijkvoorU hierklaar liggen. Goedendag". Pédiepe zucht, even een opluchting, en dan weer die beklemming: vele kilo's op m'n borstkast. Dan, race naar huis door Amsterdam, waar heel Nederland met Sint-mutsen en Kerstcadeautjes loopt. Hoe krijgenze 't voor elkaaromallemaal vrijdagmiddag te winkelen?! Thuis als hysterisch de boeken weer open en blokken; waar staat 'optimale allocatie' in godsnaam?... 'ring', de telefoon: Frits... 'pling/kling', de deurbel: Marinka... Ik flip, ik moet wel krankzinnig worden zo. "Nee, Frits, ik heb het tentamen nog niet gedaan,daaag".Rang, haak neer. "Nee, Marinka, Henny is niet thuis, ik heb geen tijd, daaag". Pats, deur dicht.
Over-spanning, wat staat een
student aan veel bloot! Overspanning, ondervoeding, overmatig uitgaan en onverwijld slaaptekort... Mijn ogen lezen braafen gedweeregel voorregel. Mijn hoofdscheidt ervoor derest mee uit. 'Sorry', lijkt-ie te zeggen... 'ik heb overuren gedraaid en that'sit. Halfvier alweer.Race terug naar de Oude MannenhuisPoort. Alles dicht& lichten uit? Nee, toch niet. Achter de deur van HetKantoor brandt licht. Klop-k10p... "Ja?!" Alweer is-ie ietskleiner geworden. Zouie een ziekte hebbenofzo?"O ja, U bent het". Hij staat op en gaat mevoor naar een anderkantoor; doetlicht aan en legt drievellen papier en één vel vragen neer. "Daar, ik ga nu weg, moet m'n auto uit de garage halen, want diesluitzo. Alsjeklaarbent,loop jemaarmijn kantoor in".
Deur dicht, stappen worden
zachter enklinken holler.Stilte, doodse stilte. Niet eens een Jasper dierondrotzooit... De vragen
glimlachenen grimassenmetoe.^ Ze lachen me ook een beetje uit. ■ Vraag 4huilt van delach... Plots word ikboos. "En nuis het uit!!!" Zitzonuurtjenogte pennen, nog een kwartier 'nakijken' en dan ben ik op, uitgeput en sta op instorten. Ik loop 'HetKantoor' in, legdehelehandel neer enhetinteresseert me werkelijk voor geen metermeer wat er gaat gebeuren. The battle is over, afgelopenen hetzal me eenwoest wezen. Ik wil m'nbed in eneen glas wijn. Niets anders. Maar nee hooi-, de hooggeleerde gaat pietluttig alles nakijken, zelfs — mijn God — schrijffouten corrigeert-i. Hij kijkt dan zo over zn leesbrilalsofikinfantiel ben, als er weer dtstaat in plaatsvant of d ofweet ikveel wat.
"Wat bedoel je met dit
antwoord!", vraagt-i op de koop toe naélke gecorrigeerdevraag. Alsof ik niet alles opgeschreven
heb wat ik kon verzinnen en het I sneuïgstedccl van het antwoord H
voor mezelf bewaard zou hebben... "Haal de woorden uit m'n I schoenzolen, zo laag zitten ze", I denk ik. Ik probeer nog net niet I bot tezijn, maar'tkost wel moei- I te. "Nou", zegt-i aanhet slot"het I is niet echt je dat, hé? Openbare I
Financiën briljant bij! Je speelt daar met de stofen hier is 't wat erg kaal en vlakjes". "Safe me the details", denk ik in mezelf. "Maar", vervolgthij, "jekent het wel, maarmeer daneen zes geef ik jetoch echtniet".
Ik kan hem wel zoenen.Klote
koker onderdeurtje, jekan een dikkesmakkerdkrijgen...Uiteraardblijft datbij denken;ik vertrek geen spier. Na watbullsh*t gebabbel over fiscalisten en de I vakgroepkan ikbeleefd weg mét I TWEE- tentamen-uitslagen: I Openbare Financiën acht, Eco- I nomie zes. Jubelstemming. Mijn I God, watben ik moe. Storthaast I teraardevanmoeheid, leegheid, 1
maar ik heb ze binnen. Stop nu 1 met deze brief, moet Jasper ook ■ nog vertellen, hoe het verlopen E is.EnKarel zitnatuurlijkook opI een telefoontje te wachten. Dus, dat was hetvoor dezekeer.M
fTlappqlioiilql
"J*■ * Warm greetings to all our >ÖIL
T^^^y^mOf^f^^vtW^\. /-mMi fV^v^ r^^ \ —£_. t.—-— v_^S__r
W^pp? Columbusstraat 14^ —. r—,
po«.Ba_a»ooa.6ao_s.o«o»oa6aoaci»a«6_»6_»ti*»»t»-d^ ! OKÜIfIOS i~I 0 A
I^^Hfew Kerstdagen j
! 't schuurtjel
« W. Churchillweg 181 - Tel.: 82090 /
_s.e>_B.t>a*.e>^_ £>.»&/___.&£_.. «.-«.Ra->.___». _as6»ti_»<so.»fl.tii»6a_.6«k&a.-_.._
'ÊÊ^W^^
l
CHRISTMAS
■ MÊ%\ lf|l__V ,^ 's ornamented with every happi
WÊ lllf^ }new year
/^__p...j^^)./^ IS brightened with wisdom and
| KOLIDAV | f CHEEH I
-^^ ______ ______ f
7 im Wm\ ■ _P___l — %
(V i i 1 7% __________n
j____r_i __ir \ AO^ --V ....F _____________^ _^V m\mWmm\m\W mmWÊ Xtf
l___^^l J^ FIRMA OTTO SENIOR INC.. $ v i.
\\>e \>e >?our health and "^X * .&. happiness in mind e\>er? da\> f gf $
_v 7 )"-^i\'f "£ JL and especially at * / /...,/1/y J&
"^
_W1& $ CHRISTMAS! t^#y £
11
In 1938, bij de viering van de
vijfenzeventigste ver aardag van deaankomstvan debroeders inEcuador,wordtdeeerste steen gelegdvaneen groots monument voor Broeder Miguel. In 1955 is deplechtige onthullinghiervan. Op 30 oktober 1977 wordtBroederMiguel - tesamen metBroederMutien-Marie van Malonne in België- zaligverklaard entot voorbeeld gesteldaan allechristelijke opvoeders.
In 1936, Spanje staat dan in
lichterlaaie door derevolutie, wordt het stoffelijk overschot overgebrachtnaarEcuador. Een ware triomftocht waar kerkelykeenwereldlijkeautoriteitenen een grote mensenmenigte aan deelnemen.Een nieuwe grafkelder in het huis van de broeders van "La Magdalena" in Quito ontvangt dekostbare overblijfselen. De verering van het volk van Ecuador groeit gestaag en heeft er veel toe bijgedragen dat de heldhaftigheid van de deugdenvan Broeder Miguel door de universelekerk erkend werd.
Er heerste grote droefheid en
verslagenheid toen het bericht van zijn overlijden Ecuador bereikte. De regering kondigde zelfseen dagvan nationalerouw af.Een lidvan deAcademieverklaarde: "Het overlijden van Broeder Miguel iseén grootverlies voor zijn congregatie, voor Ecuador- zijnvaderland-envoor de Spaansamerikaanse letterkunde waaraan hij een zeer belangrijke bijdrage heeft geleverd."
Op 9 februari 1910komt dan
heteinde.Broeder Miguelsterft, omringd door broeders en juvenisten,diezichervanbewustzijn inhem eenvoorbeelden een uitzonderlijk leermeester te verliezen. Ze staan vol bewondering voor deserene kalmte waarmee Broeder Miguelbiddend de dood in gaat.Nooitzullenze hemkunnenvergeten: Zehebbeneen heiligezien sterven!
isbereidenklaar om te sterven. "Ikoffergraagnujnlevenopvoor debloeivan decongregatie, voor deuitbreidingervanomEcuador envoor debeëndigingvan devervolgingtegen het christelijkonderwijs", zegt hij.
Broeder Miguel draagt de ge
consacreerdehostiesuitdekapel van Premia deMar bij zichom ze te behoeden voor een mogelijke profanatie. En hij die altijd zoveel moeite had met lopen, slaagt erin de groep te volgen en een afstand vanzevenkilometer afte leggenzondervertragingte veroorzaken ofiemand totlastte zijn ... In die enerverende en
De politieke situatiein Spanje
is echter buitengewoon gespannen. Zelfs in Premia de Mar waait de wind van derevolutie die weldra aanwakkert tot een storm. De geschiedenisboeken spreken over de "tragische week"van juli1909, dieeen herhalingleekvan watzich afspeelde tijdens de Parijse Commune in 1871. Er dreigt groot gevaar; anti-clerikaleuitbarstingenzijn aan de ordevan de dag.Men besluithethuisvan Premia deMar te ontruimen. Broeder en juvenisten vinden een toevlucht op een kanonneerboot, die naar Barcelona vaart. Hier overnachtten ze in de dokken.Dan gaathetonder leidingvan de Guardia Civil naar het collegevan de broeders van Bonanova. Hier is het nog betrekkelijkrustig.
Hij komt terecht in Premia de
Mar in de buurt van Barcelona. Hier heeftdecongregatie pas een vormingshuis geopendvoor jongens uit de meest verschillende landen. Broeder Miguel geeft hier Spaans aan dezejuvenisten en gaat door met het voorbereiden van nieuwe uitgaven, want devraag naar leerboekenvoor de schoolhoudtniet op.
wige lentevanQuito. De zwakke gezondheidvan broeder Miguel wordt hierdoor ondermijnd. Zijn oversten zien het en sturen hem naar Spanje, waar klimaat en milieuhem beterzouden passen.
ten van de jeugd.
De kinderen dedenin diejaren
nog hun eerste communie tegelijk met de plechtige vernieuwing van de doopbeloften, duszo tussen deelfen deveertien jaar.
Dit voortdurende contact met
dekinderen laatinzijnkarakter en spiritualiteitdiepe sporen na. Hij wordt gekenmerkt door een groteeenvoud.Zijn levensstijlen zijn woorden weerspiegelen een "geestelijke jeugdigheid"dieook tot uiting komt in zijn heel bijzondere devotie tot hetkind Jezus. Als wetenschapsmens met
Kerstwens
No muchu tem'pasd Mitabatatopé sempernabala. Aworke mesun tempu a kambiadikoló Ia trese bashina luga diprèt Mi ta sinti anshapa mayan. Ma siaindatempudunachèns Mi ta deseaesaki:Kv semper lo tin bala. Bon anja.
(un deportista)
Voor alle sporters de beste
wensen. Sport met
vriendschap en toewijding voor een gelukkigleven, (een sportsman)
Ik wens U een vrolijk kerstfeest samen met uw 'bon bisina' en een voorspoedig 1985. (eenjongere)
Ook al geloofik niet in esus Christus, wens ik toch iedereen een prettigkerstfeest en een gelukkignieuwjaar, (een ongelovige)
In dehoop dathetkomendjaar veel geluk en vrede met zich mee brengt gaan wij hetverenigdtegemoet, (een verliefde) MaarhetBelgischeklimaat is
niet dat van Ecuador. Met zijn mist, kou en vochtigheid staat het in sterk contrast metdeecu
In 1904 werden in Frankrijk
dewetten van Combes aangenomen, waardoordereligieuzenuit het onderwijs verbannen werden. Om hun roeping trouw te blijven besluiten veel broeders uit te wijken naar het buitenland. Veel van hen vertrekken naar Spanjeen deLatijnsamerikaanse landen.Maar om daar goedonderwijstekunnen geven, moeten ze eerst behoorlijk Spaanskennen. Er moet dus iemand gevonden worden die hen daarbij helpt. De oversten menen in broederMiguel deaangewezen persoon te hebben. En ze doeneen beroep op hem.Broeder Miguel moet veel dierbaren en veel dierbaars achterlaten en heelwatwerk halfafgemaakt laten liggen. Maar hij gehoorzaamt zonder enige bedenking. Hijneemt debootnaarFrankrijk en blijft enkele maanden in Parijs. Dan meldt hij zich in het moederhuis van de congregatie, datpas naarLembeek-bij-Halle ten zuiden van Brussel verplaatst was. Daar blijft hij een jaar,geefter Spaanse les in het vormingshuis en werkt aan het samenstellen van leerboeken voor de school.
Ook de oversten hebben grote
achting voor zijn persoon en zijn talenten. Dat wordt de oorzaak van een zwaar offer. In 1907 moet hij naar Europa vertrekken en zijn vaderland vaarwel zeggen. Politieke omstandigheden en pastorale overwegingen hebben tot ditbesluit geleid.Later zal broeder Miguel daarover zeggen. "Ik vertrok met het duidelijke voorgevoel, dat ik nooit meer terug zou keren. Dat viel me zwaar, maar tegelijkertijd was ik blij, omdatik zo Gods wil volbracht.
Drie dagen duurt de doodstrijd, drie droeve, maar stichtende dagenvoor zijn huisgenoten.Hij ontvangt hetsacrament der ziekenmet een ontroerende eenvoud en in volle overgave aan de wil van God. Hij vraagt vergiffenis aan oversten, medebroedersen juvenisten.Hij
Wanneer het revolutiegeweld
afneemt,keren broedersen juvenisten terug naar Premie de Mar. Maar de gezondheidstoestand van Broeder Miguel gaat achteruit. DetijdinFrankrijken België doorgebracht heeft zijn toehal zwakke gestel ondermijnd. Daarnaast doet zijn werktempo van de laatste jaren er ook geen goedaan. Eind januari 1910 loopt hij een zware verkoudheid op, die al gauw ontaardt ineen dubbele longontsteking. Zijn verzwakte gestel iser niet meer tegen bestand. Het einde nadert langzaam maar zeker.
angstige dagen bewaart hij een onverstoorbarekalmte in het volle vertrouwen op Gods bescherming en devoorspraak van Maria. "Vreest niet, er zal ons geen kwaad overkomen", herhaalthij vaak tegen broedersen juvenisten.
Zijn bijna onbep.rkte toewij
ding, zijn grote invloed op de leerlingen, zijn niet aflatende werkkracht, hetkruis vanzijnlichamelijkezwakheiden gebrekkigheid ... alles wordt gedragen dooreenintensgebedsleven, een grote godsvrucht tot de Eucharistie en een kinderlijke devotie tot deAllerheiligsteMaagd. Het gebed is de grondslag en de voedingsbodemvanzijn heldhaftige deugden diezon weldadige invloed hebben op zijn omgeving. Op straat houden de mensen hem vaak aan, om hem hun bewondering en verering te betuigen. Daar verbaast hij zich telkens weer over en het brengt hem in verwarring. Maar steeds meer groeit de algemene overtuiging: "Broeder Miguel is een heilige!" In 1904 schrijfthij met zijn eigen bloed: "Gij zijt de God van mijn hart en mijnbezitvoor eeuwig. Liever duizend maal sterven dan u te mishagen en u ontrouw te worden."
"Als u hem niet vindt in zijn werkkamer", zegt broeder directeur aan debroedersen de talrijke bezoekers, "ga danmaar naar dekapel". Eén van zijnvrienden getuigt na zijn dood:"Als ik aan deheiligebroeder Miguel terugdenk, danverschijnthijbiddend in mijn herinnering. Ik zie hem in dekapel verslonden in gebed, op despeelplaatsenin de gangen met zijnrozenkrans .... Hij bad altijd"
Toch is Broeder Miguel vóór
alles een man van gebed, "de broederbiddende van Quito".
Ondanks zijn vele werk staat
BroederMiguelaltijdklaar voor anderen. Hij heeft daarbij de zeldzame gave om niet te laten blijken, hoeveel moeite het hem kost om aan alleverzoeken te voldoen, overbezet als hij meestal al is, ook al doordeaandrang dieuitgevers op hem uitoefenen, om detekstenvan zijnboekenop tijd inhuistehebben.Soms ishij wel gedwongen de verbetering van dedrukproeven uittestellen en zijn uitgevers te laten wachten. Zijn medebroeders gaan voor en hij helpt er velen met bijlessen inhun studies.
een zeer brede ontwikkeling blijft hijtoch steedszeer eenvoudig. De talrijke boeken die hij schrijft voor leraars en leerlingen drageneen stempel van eenvoud.
Het werk waaraan broeder
Miguel zich echter bij voorkeur aan wijdt is de katechese. En bij al-zijn drukke werkzaamheden ligt de voorbereiding van de kinderen op de eerste heilige communie hem het meest aan het hart. Van 1880 tot aan zijn vertrek naar Europa in 1907 heeft hij steeds - in nauwe samenwerking met de moderatoren en zijn medebroeders - deze voorbereidingverzorgd. Hij is er de bezieler van. Hij organiseert hetgeheel en leidt de voorbereidingsretraite. Jaren later nog herinneren zijn leerlingen zich dit nog levendigen vol bewondering: Hij stortte deovervloedvan zijn geloofen liefdeuit in dehar
"Een communiteit zonder boeken is een lege zolder!" De gevolgmachtigde minister van Ecuador in Madrid schreef in 1910:"De liefde vanbroeder Miguel voor de kinderen deed hem zijngeleerdepen bijvoorkeur gebruiken voor het opstellen van schoolboeken. In de SpaansAmerikaanse letterkunde ken ik geenwerkendie dezijnenkunnenevenaren,inhelderheid, methode, nauwkeurigheid, persoonlijkheiden juistheid.Al wat hij schrijft draagt het stempel van zijn grote vertrouwdheid met deSpaanse klassieken. Zijn Naam staat op geen van de boeken vermeld: uit nederigheid vond hij dat niet nodig.
De in november 1854 geboren
Franciscos die als religieus de naam Miguel kreeg kwam na zijn vorming in het noviciaat in de hoofdstad van Ecuador, Quito, terecht. Hij is daar bijna veertig jaar werkzaamen bekleedtin deperiodeallerleifuncties: onderwijzer in de lagere klassen, inspecteur van delagere afdeling, econoom, leraar in de hogere klassen, directeur van de schoolen novicenmeester.
Een groot deelvanzijn tijd be
steedt hij aan zijn klas: hij bereidt zijn lessen heel grondig voor. Al gauw ishijzeer gewaardeerd leraar taal- en letterkunde. Hij geeft een hoge opvatting van het ambt van opvoeder en heel zijn optreden getuigt van een grote eerbied en goedheid voor zijn leerlingen.
En zokomt hetdatbroederMi
guel een groot deel van zijn beschikbaretijd na school aan het schrijvenvan boekenbesteedten dat voor alle nivo's van het onderwijs. Zelf studeerten leest hij veel. Zijn liefde voor studie en lectuur drukt hij uit met het gezegde:
Broeder Miguel ontdekt al
heel spoedig, dat er geen goede leerboeken zijn. Daarom begint hij - op heel jeugdigeleeftijd al aan het samenstellen van methodes. Zijn eerste grammatika verschijnt, wanneer hij nauwelijks negentien is en er volgen andere boeken. Het wordt een groot succes. Zijn presentatie van de leerstof is glashelder, de uitleg overtuigend. Zijn bekwaamheid wordt nietin twijfel getrokken en zijn talenten worden algemeen erkend. Het ministerie van Onderwijs voert enkele van zijn boeken in op alle openbare scholen van het land. Zijn grammatikavan hetSpaans wordt zelfs in de andere landen van Latijns-Amerika gebruikt.
Voordat het dekans geboden
werd om tot die congregatie toe te treden moest er heel wat gebeuren. De broerders woonden arm en nederigenFrancisco was geboortiguiteen derwelgestelde families van Ecuador, zodat men de zoon best wilde afstaan als priester maar niet als broeder van die arme congregatie. Francisco was ook enigszins gehandicapt. Hij was al vijfjaar voordat hij voor het eerst kon staan en nooit hebben zijn benen optimaal gefunctioneerd. Hij zette echter dooren bereikte zijn doel nadat hij eerst onder familiedwang naarhet seminarie was gegaan voor de priesteropleiding. Hij werd uiteindelijk toch broeder. Op een gegeven ogenblik moesten daar voor wel een pauselijke gezant en twee bisschoppen in de arm genomen worden, een voorrecht dat alleen aan rijkeluiskinderen is beschoren.
MIGUEL FRANCISCO FE
BRES Cordero: een bekend letterkundige en dichter, schrijver van schitterende studies en van waardevolle pedagogische en we
tenschappelijke geschriften en "de biddervan Quito". Het is een en dezelfde man diedeze uiteenlopende lofuitingen kreeg toebedeeld en die onlangshetmiddelpuntwasvan een grote plechtigheid in Rome: de eerste Latijn Amerikaan die lid werd van de congregatie van deBroeders van dechristelijke scholenoftewel decongregatie van Salie opAruba bekend als defreres. Hij werd door paus Johannes Paulus II heilig verklaard.
KERSTKRANT 1984
Door paus JohannesPaulus II heilig verklaard
Miguel Francisco Febres Cordero
Ii
$r ga wilU you iwÜt _«».., %^w . -_
L ! _W£fl/?F 4 f CHRISTMASi
% éÊ^ÈÈk THE NEW INDIA *| f (J 1| ASSURANCE f
_5f COMPANYLIMITED^
ftJ__^\T j^ It's the season
Bk^A. O"^ *or Soo<* cheer; have Vj' a happy one! «* °
een ZALIG \ffl[ -°[ *®&y °£& kerstfeest
GELUKKIG f\~
NIEUWJAAR o° /jL * 3^Bll
H liiilnim.i __f-\\__ \ M
\
y Nos ta desea tur
1 nos klientenan l I
1 ungaroshiyen 1
1 difelisidatü J
\ WJ& TOKO FRUTERIA SOÜSA /
1 CasCoraweg66 \\ E 1 "hetfruit en groenterihoekjeop Curacao". I IE
From our house to yours ... a message of goodcheer to you, our many good friends as well as
clients, at Christmas time!
LIMA'S
Tuin- en Schoonmaakbedrijf N.V.
FRERE MIGUEL FEBRES CORDERO
12
Uit de verhalenbundel "Strange People in a Crazy Harbour", door: Henk A. KLOMP.
WILLEMSTAD — Vele jaren
geleden werd Curasao, zo tegen de Kerst, geregeld aangedaan doorNoorsewalvisvaarders, ook wel fabrieksschepen genoemd. Bij de Havenpolitie was het een bekendfeit, datdebemanningen van deze schepennu nietbepaald erge lieve jongens waren en dat er menigmaal door de Havenpolitiemettakt enbeleid tegen deze zeeliedenmoest worden opgetreden, teneinde de orde en rust in goedebanen te houden.
HENKA.KLC
...de -Viking Whaler' op i naar deZuidpool...
Een grote laadboom zwaa buitenboord.Via een takel w< een groot net van stevig toi werk op de pier neergelaten vervolgens netjes uitgespre Daar hadden de vier Viking kennelijk op gewacht, want n bekwame spoed werden de op pier liggende dronkelappen het net gesmeten en met ti tegelijk aan boord gehesenen het houten dek uit het net | schud. Het net ging vier kei naar boven, toen was de geh pier geklaard.
De loods kwam aan boord
wij werden door de eerste stui man vriendelijk bedankt vc onze komst. De "gangway" w« opgehesen en de "VIKIT* WHALER" verlietprecies opt dehavenvan Willemstad op w naar deverre Zuidpool.
Bij het verlaten van
Margriet Pier kwamen wij e wat verlate groep Shell bew kers tegen, zes man sterk.Zij 1 ken ons vol bewondering aan verklaarden: "Dat hebben jul netjesenvlot gefixed".Wij liet henin die waan en spoeddenc terug naar het bureau. Opj luchtschreefuw schrijver in 1 wachtrapport: "Assistentie { vraagd vooreen vechtpartijtje de Margriet Pier tussen benu ningsledenvan de Noorse w visvaarder "VIKING WH LER". Bij aankomstbleek ge assistentie meer nodig en 23.00uurverliet het schip de1 venvan Willemstadmetbeste mingAntartica. Verder geenl zonderheden".
De bijzonderheden kwam
echter de volgende dag. In middagurenvan devolgende c werder door dekapitein van 1 Noorse tankertje "SEA GUL dat naast de "VIKING WH LER" aan de Margriet Pier meerd had gelegen, telefoni. opsporingverzocht van twee manningsleden, te weten: I NIELSEN EN Tor JENSE beiden matroos aan boord v genoemdschip.De"SEA GUI lag opvertrek en debeidemat zen waren nogniet aan boord ruggekeerd. Zij waren devor daggaan passagieren.
Een opsporingsbericht w
doorgegeven aan de wachtci mandant van de Centrale P tiepost te Rio Canario en een trouille van de Havenpol: stelde in het vrolijke kamp Hato een onderzoek in. Het ■ daaropmerkelijk stil,wat oo begrijpenwas, na het enervei de bezoek van de walvisva ders.PerNIELSEN enTor J] SEN waren echter onvindb; Voorts werden alle zeeman; legenheden in Otrabanda Punda afgezocht maar ook zoekenbleef vruchteloos. De pitein van de "SEA GULL" tevensmedegedeeld, dathijo twee ontbrekende zeelieden wachten, daarzijvia Martini naar Noorwegen zouden n triëren om de kerstdagen tl door te brengen.
Caraïbisch gebiedgebruiktwerd op de bananenplantages om de schadelijke bananenvlieg te bestrijden.Er werden ook nog wat andere lichtere olieproducten vervoerd.
De bemanningvan dit scheep
je,hadin vergelijkingmet hetleven aan boord van een walvisvaarder, een herenleven. Het werk was nietzwaar, het was altijd mooiwarm weer en het schip liep omdepaardageneen andere havenaan, zodater gelegenheid te over was voor de bemanning om aan de wal te gaan passagieren. Gewoonlijk, na eenjaar gevaren te hebben, vloog de gehelebemanning thuis omte worden afgelost en te genieten van een paar heerlijkemaanden vakantiein Noorwegen.De bemanning van de "SEA GULL" vond zelfdatzij eenparadijselijkleven had.Zijmoestennogéénreis maken van Curacao naar Martinique. Daar zouden zij worden afgelost om per Air France naar huiste vliegenomdekerstdagen nog juist thuis te kunnen doorbrengen met familie, geliefdenen vrienden.
De "SEA GULL" zou pas de
volgende dag, omstreeks 13.00 uur vertrekken, met bestemmingMartinique en een heerlijke thuisvlucht en een gezellige kerst-vakantie bij moeder thuis in het vooruitzicht, terwijl de "VIKING WHALER" in de avonduren van dezelfde dag moest vertrekken, met bestemming Antartica. Een lange eentonige reis en zeven maanden koud enzwaarwerkvoor dehoge boeg.
Op het bureau van de Haven
politie zat men in angstige spanning de vertrektijd van de "VIKING WHALER" af te wachten, zich afvragende voor welke verrassingen en problemen zij nu weer zouden komen te staan bij de inscheping van de bemanning, die de gehele dag de bloemetjesflinkbuitenhad gezet,ge
Zogebeurdehetdanookop een
dag in het begin van de maand decembervan hetjaar 1955,toen de Noorse walvisvaarder "VIKING WHALER" in de haven van Emmastad gemeerd lag en welaan de Margriet Pier-noord. Voor de lezers dieniet met de situatie terplaatse op de hoogte zijn, even een kleine uiteenzetting: De Margriet Pier is een dubbele pier, Margriet Piernoord en Margriet Pier-zuid, waaraan twee schepen ter weerszijden konden meren, zodat in dit geval de schepen naast elkaarkwamen te liggen,terwijl de pier dan tussen de twee gemeerde schepen in bleef. Deze kleine explicatie is tevens nodig om het verdere verloop van het verhaal beter tekunnen volgen.
Naast de "VIKING WHA
LER" lagnamelijkopvoormelde dag, aan de Margriet Pier-zuid, een kleine Noorse tanker gemeerd. Dit tankertje was "SEA GULL" genaamd, had een bemanning van achttienNoorse zeelieden en werd gebruiktvoor het vervoer van zogenaamde "bananen-spray", een verdelgingsmiddel, dat in het
Dikwijls wasCuracao voor de
ze schepen delaatste aanloophaven,voordat zij naar deZuidpool vertrokken. Als het schip dan hier tot berstens toe vol was gebunkerd, werd de reis naar de Antartica aangegeven, om daar zon zes a zeven maanden de geharpoeneerde walvissen aan boord te hijsenen deze tot traan te verkoken. De bemanning, die gedurende die tijd niets anders daneenranzige traanluchtin de neus kreeg en verstoken bleef van vrouwen en sterke drank(op Noorse schepenwas het destijds bij dewetverboden omaan boord aan de bemanning sterke drank te verstrekken, in tegenstelling tot Nederlandse schepen waar nog altijd het bekende oorlam wordt geschonken), probeerde danop Curasao, op voorschot, in één dag te doen, wat zij anders gedurendezes ofzevenmaanden aan de wal gedaan zou hebben. Het behoeft geen betoog dat dit danwel eens tot excessen leidde.
"VIKING WHALER", wa. stondvermelddatPer NIEL' en Tor JENSEN zich aan b van zijn schip bevonden ei reis naar de Zuidpool moe meemaken, daar er geen m lijkheid bestond om hen erj afte zetten. Zij warenper vei singin het net terecht gekoi Hun kerstvakantie viel in gen en zij moesten noodged' genopdewalvisjacht. Ofzij I geheel- onthouder zijn ge' den, vermeldt hetverhaal n
Tegen vier uurin denamic
kwam de verrassing. Weer v hetbureau van de Havenpo opgebelddoor dekapitein va "SEAGULL" enhij deeldem dathijeen telegram hadont gen van de gezagvoerder va
In "no time" was de pier van
nog mobiele vechtersbazen gezuiverd. Alleen de lavelozen lagenofbuitenkennisoflallendop de pier. Het waren er minstens veertig. Wij begonnen ons reeds af te vragen hoe deze dronkenmanstroep aan boord te krijgen en zagen in gedachten de grootste moeilijkhedenvoor ons opdoemen. Wij hadden echter de kunst om de orde te herstellen van de eerste stuurman ver onderschat, want hij bleek nog meer pijlen op zijn Viking-boog te hebben.Wederom blies hij op zijn fluitje en aan boord begon een lierrammelend te draaien.
Degenen die niet meer tot lo
pen in staat waren, bleven machteloosenlaveloosop depier liggen. Daar bekommerden de Vikingen zichvoorlopig niet om. De eerste stuurman, die bij de "gangway" was blijven staan, hadzich voorzien van een stalen wielspanner, een stuk gereedschap, waarmede men zware handwielen van afsluiters aanzet. Hij controleerde de naar de "gangway" opgedrevenen op flessen sterke drank, voordat zij zichvia de"gangway" aan boord begaven. Onze stuurman ging daarbij effectief doch zeer rigoreus te werk. Degene, die het waagde omeen fles drankinzijn achterzak verscholen te houden, kreeg onmiddellijk een flinke mep met de wielspanner tegen zijn achterwerk. Deze mep gaf iedere keer een geluid als van brekend glas en al gauw liep de rum de getroffenen onderuit de broekspijpen.
Aanvankelijk dachtenwij, dat
hijeen grapje maakte, maarzijn gezicht stond doodkalm en ernstigen hij meendebeslist wathij zei.Daarna blieshij op eenfluitje en op dit fluitsignaal, kwamen vier onwaarschijnlijk grote en forse Vikingen van het schip via de "gangway" naar beneden, ieder voorzien van een soort houten tafelpoot, maar dan afkomstig van een heel zware tafel. Zij baanden zich, links en rechts fikse tikken uitdelend met de tafelpoot, door de vechtende menigte en begonnen daarna de gehele troep naar de "gangway" van het schip te drijven, daarbij weer flink gebruik makend van de bewuste tafelpoten.
zien de vele politie-assistenties, die de Straatdienst die dag had moeten opknappen en waarbij vele walvisvaarders betrokken waren, die te diep in het glaasje hadden gekeken.
Zo tegen devertrektijd van de
"VIKING WHALER" was de Margriet Pier dan ook in een waar slagveld veranderd. Het overgrote deel van de bemanning was stom dronkenen allerlei onbenulligheden diede afgelopen dag hadden plaats gehad aan de wal, werden op de pier, nog even vóór het aan boord gaan, met de vuist en lege drankflessen beslecht. Plotseling waren de bestevrienden de ergste vijanden van elkaar geworden. Kortom, het was een "free for all"eniedereen wasmet iedereen op de vuist. Zij gingen tekeer als de woeste Noormannen uit onze vaderlandse geschiedenis-boekjes.
De telefoon ophet bureauvan
de Haven- politie stondal gauw rood-gloeiend van de verzoeken om politie- assistentie. De Havenpolitie, drieman sterk,inclusief uw schrijver, was dan ook vliegensvlug terplaatse, zich met angst in hethart afvragend, hoe deze massale vechtpartij te klaren. Toen wij ons dan eindelijk door de vechtende menigte hadden heen geworsteld en met bloed besmeurde uniformen bij de "gangway" van de "VIKING WHALER" waren aangekomen, werd ons door de eerste stuurman,een reus van eenkerel, beleefd doch met klem medegedeeld dat hij in het geheel
niet om politie-assistentie had verzocht en dit k^sje zelf wel even zouopknappen.
%<_as.u3s.O/a.t-^a-Ci».t><9-|6>«-s>_».e>,s> d<a.c>_9 c>_s.i__» 0^0.0^30^9.0^0e>ase><»c>_!B.c>«».en»
I GREIMNGS I
Down everyroad, across everyhighway, weho^~ pc youfind just whatyou want this Christmas J|
Nos ta deseaPueblo di.Körsou un PASKUyen difelisidad i un 0
ANA 1985yen diprosperidat ,_,„»_____»_
_M®_M§ <^^ /pf^ BBMMF
L
INDUSTRIETERREIN J^ 1
BUENA VISTA / /^^\
A ,-i.
CURACAO, NED. ANT. L-UL(o) F -=^ J __//
Ir^_-_ü^_B_i_________k onze bekende goede service
BONPASKU —BONANA
P^~^^ 11/Ole/ & rentOl/ Comanchest.aat29
\ ____ )
J^V KROONVLAG (CURAQAO) N.V.
_fi!f_^_^F:'r^^^w j wenst een ieder
_&f%_^ (ÊMm. Prettige Kerstdagen
Gelukkig 1985
Wij wensen U / . S|§^x--=?--Mi
EENGELUKKIG l 7 ftl^!^^^"^
KERSTFEEST Al ■% \ v ___3f S>
en een % \S, '" ,4ɧ
VOORSPOEDIG y^^M^^
NIEUWJAAR ____T
Direktie en Personeel van ■
IxCDELA
ELEKTRICITEITSBEDRIJFCURACAO -£____■ ____ ___^^ k______ J
'st. W-v^F mmmmmJÊmtW _s_^__fll ■ U ___^_^ __
'#" j.p. van der lubbe n.v. =^" '
~ ""' ft
Een Kerstvakantie die in duigen viel
Walvisvaarders tegen wil en dank
KERSTKRANT 1984 13
op te staan.
2. Voorts zou de organisatie
door de aard van haar werk de vrouwen wie het aangaat, motiveren tot zelf-emancipatie uit haar ondergeschikterol van onbetaalde prostituee voor een reeks verwekkers van haar kinderen. ;
3. Tevenszou deorganisatie de
(potentiële) ouders wijzen (toen al! 1965) op de beperktheid van de arbeidsmarkt en van de leefruimte op Curacao — m.a.w. vóór deverwekkingvaneenkind zou men zich de vraag moeten stellen of redelijkerwijs verwacht mag worden dat heteventueel wei-opgevoede kind ook nog werk en betaalbare leefruimtekanvinden, daardooreen inkomen verwerven en zélf op verantwoorde wijze een gezin stichten.
Uit de motivering en stimule
ring diede op te richten organisatie zou ondernemen, vloeide vanzelfsprekend voort datde organisatieookdemiddelenen methoden die de toepassingvan deze verantwoordelijkheid mogelijk maken, diende te verstrekken en dit wel liefst kosteloos voor de klant. Voorts ook zou zij gedetailleerde instruktie omtrent de juistewijze van toepassing moeten geven en, met korte tussenpozen, daarop controle moeten uitoefenen. Tevens zou nauwgezette periodieke medische er paramedische controlenodigzijn.
Ook van buiten het eiland
kwam hulp. Via de toenmalige vertegenwoordiger van Nederland voor Ontwikkelingshulp aan de Nederlandse Antillen, drs Bart Bredero, kreeg de Stichting onder bepaalde voorwaarden met detijd aflopende begrotingshulp. Ook thans ondervindt de Stichting van vele zijden toegewijde en effectieve, belangeloze medewerking, waarover later in dit artikel.
MEDEWERKING
Direct bij het in actie komen
van de Stichting werd van vele zijden geestdriftigmedewerking verleend.Om er slechtsenkelete noemen: het Rode Kruis stond medische onderzoek-tafels af, Shell Curacao verschafte schrijfburo's, wachtkamer-stoelen, bekostigde deeerste druk van motiverende boekjes en stelde bij herhaling eenfilm-operator ter beschikking; vele artsen verleenden ook bij herhaling hun medewerking op voorlichtingsavonden; de PWFC leverde vele malen zijn schijnbaar onvermoeibare voorzitterEwald OngA-Kwieom samenmet eenvertegenwoordiger van de jonge Stichting avond aan avondvolle zalenvan—ook alhartelijkmeewerkende—buurtcentra te motiveren tot verantwoordelijkheid in het ouderschap. De gemeenschap hongerde alshetware naar gedetailleerde voorlichting daartoe. Ook anderen gaven spontaan hun gewaardeerde medewerking aan voorlichting.
fV^_SÜ__^ Pfp BEST =fA *j^s tl To a"of our customerS: best
Ü\ * V'^ H wishes for a happy holiday.
i__É \ V M ... p| \ May our friendships continue.
[ Ghrcnd J Js7Ahrend Antilliana nv \mé
HOLIDAYjj-l-^
wzi^ Wij wensen
f \ allepassagiers
\3' Gelukkige eestdagen
ANTIXLANA
/De Viajes y Turismo N.V.
$ Een ZaligKerstfeest É & en een Gelukkig 1985 J It ___■ '-■ M
f _ " &"
& '__7VT___\ DURACONN.V. Ê
iW.I JL^l Conserveringsbedrijf _^
—tegenoverdeouders, inhetbijzonder de moeder (ze heeft ook
— tegenover dereeds van het gezin (in lokale context) deel uitmakende kinderen
— tegenover het nog te verwekken kind
OPRICHTING
Dit alles leidde naar de op
richting (1 oktober 1965) van de „Stichting tot Bevordering van Verantwoord Ouderschap" met alsruim gestelddoeldegedachte te bevorderen onder de bevolking van Curasao dat ouderschap verantwoord diende te zijn en wel
1. De organisatie zou als pri
maire taak hebben de bevolking te motiveren tot verantwoordelijkheid in het ouderschap. Die verantwoordelijkheid zou behoren tebeginnen vóórdeeventuele verwekking van een welbewust gewenstkind en zich voort te zetten gedurende de zwangerschap en de hele opvoeding van hetkind totvolwassene.Het belangvan hetkind diendevoor
REEDS LANG VOORDAT de
Fundashon „Famia Plania" werd opgericht, bestonderbij sociaal bewogen groepen in onze samenleving bezorgdheid omtrent deopvoedingvan kinderen, vooral die uit de zogenaamde onvolledige gezinnen. Het verderfelijke machismo levert wel de man als bezwangeraar van meisjes en vrouwen, doch voorziet nietin o.a. deliefdevolle opvoeding van de eventuele gevolgen: kinderen. Het gevolg daarvanisdatzowel dochtersals zoons psychisch scheefgroeienin een matriarchale micro-cultuur. De opgroeiende zoons nemen al ofniet bewustdemacho-houding aan, worden tegelijkertijd beschermervan hun eigen zusters, maar belagers van andermans zusters. De dochters wordt door de gedesillusioneerde moeders en grootmoeders voorgehouden „op te passen metjongens",„een net meisje te zijn", „geen sex te hebben", enzovoort. De
waarschuwingen beperken zich veelal tot dezevaagheden— van enige gedetailleerde instructie hoe zich tegen een ongewenste zwangerschap te beschermen anders dan door „geen sex" te hebben, iszelden sprake.
De man wordt op die manier
een soort geheimzinnig gevaar, maardaardoor juisteen interessante verboden vrucht voor de dochter, voor wie echter duidelijk is dat Moeder er meer dan eens van gegeten heeft. Zoons krijgen veelal helemaal geen waarschuwing; ze worden vrij gelaten; zij worden „man". Zo draagt — onbewust— vaak ook zulk een moeder bij aan het voortbestaanvan het machismo.
Behalve bezorgdheid om dit
maatschappelijk degeneratieproces, was er de verontrusting om de — mede door dit proces versnelde — ongebreidelde bevolkingsgroei in een tijd waarin de automatisering in versnelde ontwikkelingkwam. Uit deze bezorgdheid kristalliseerden zich drie wensen waaraan een op te richten organisatie zou moeten voldoen:
Demotiveringen voorlichting op scholenziet Famia Plania als de allerbelangrijkstevan haar belangrijke taken. Een medewerkstervan Famia Plania gaat tevens jaarlijksnaarBonaire om op verzoekop scholenaldaar motivering en voorlichting te geven. Ook mocht de Stichting in het verleden de voorlichting op de huishoudschoolen hetCultureel Centrum te Sint Maarten verzorgen.
laatste school-onderwijs— zij hebben dan tenminste toch nog voorlichting gekregen met de kans dat daarop later via jeugdgroepenteruggekomen kan worden.Tevenskunnen dan de meisjes op hunbinnenkortkomende menstruatie opzakelijke en biologisch korrekte wijze voorbereid worden.Bij zeer, zeer velen gebeurt dit thuis helaas niet. Voor wat het biologisch aspekt betreft zij hier nog opgemerkt dat ingevolge de keuzevrijheid van het vakken-pakket sommige leerlingen na de basisschool helemaal geen menskundemeerkrijgen. Wordt op de basisschool de voortplanting van de mens alveelalin het geheel niet behandeld, bij een „ongelukkig" gekozen vakkenpakket bij hetvoortgezet onderwijsvalt demogelijkheidweg om althans nog enige kennis omtrent devoortplantingvan de mens te verwerven waarop later in verband met verantwoorde gezinsvorming aangehaakt zou kunnenworden.ZoisFamiaPlaniavaak genoodzaakteerst deze stof uitgebreid en degelijk uit te leggen en dit wel met Papiamentstaligetermen, zodat datde jongemens zich in sexualia tenminste fatsoenlijk en begrijpelijkkan uitdrukkenin zijn moedertaal.
Via de massamediatracht de
Stichting de bevolking te motiveren. Bekend is het liedje „Plania famia adelanta, hopi problema ba evita" voor de Stichting gezongen door ons allerRina Penso. Het liedjewordt dan gevolgd door een slogan. Thans vijf maalper dagvia Radio Curom. In het verleden werden ookderadio-novela's „Mi ta stimabo mi yu" en „Recuerdo di
WATDOET DE STICHTING? 1.MASSAMEDIA a) Radio
Gesprekken metvrouwen aan hetkraambed
Driemaal per week bezoekt
een medewerkster van Famia Plania elkekraamkliniek opCurasao en geeft motivering en voorlichting, hetzij aan de zaal als geheel, hetzij aan elke kraamvrouw individueel. De Stichting is de besturen en het personeel van de kraamklinieken zeer erkentelijk voor hun prettige medewerking. Dat dit werk bepaald succes heeft, moge blijken uit de bezoeken van een aantal dezermoeders aan deklinieken van de Stichting, waarvan de wachtkamer soms een kinder-crèche lijkt. De dames willenniet overenkelemaanden weer zwangerzijn.
De Stichting tracht zoveel
mogelijk elk verzoek tot voorlichtingte honoreren. Vooral in de pionierstijd van de Stichting kwamen er zeer veel verzoeken binnen van buurtcentra, clubs, verenigingen en andere groepen. Tegenwoordigzijn dezeverzoeken minder veelvuldig, vermoedelijk doordat een aanzienlijk deelvan hetpubliek langzamerhand wel weet welke motieven enmethodener voor hetverantwoordzijnvan deouderschap bestaan.Ofmen evenweldiewetenschap ookin hetleventoepast is een anderekwestie...
d) Toezending van motiverend en voorlichtend drukwerk aan allen diezich op het Bevolkingsbureau hebben laten inschrijven voor een huwelijk.
e)Voorlichting aan toekomstige voorlichters
De Stichting verzorgt voorts
eenaantallessenophetInstitute pa Formashon denEnfermeria (Opleiding Verpleegkunde); daarna lopen de leerlingverpleegkundigen ieder een week stage op de hoofdkliniek van deStichtingteneindezich zo goed mogelijk voor te bereiden om zelfinvoorkomende gevallen deskundig voorlichting te kunnen geven.
c)Algemene en bijzondere groepen
— in geïndiceerde gevallen wordt een zogenaamde Papanicolaou-test (uitstrijkje) gedaan, d.w.z. cellen van baarmoederhals en -mond worden op afwijkingen onderzocht; —bij eventueelonjuist gebleken gebruikvan hetmiddel,ondanks zeer uitvoerige, gedetailleerde
—halfjaarlijkse gynaecologische controle. Elke klant van Famia Plania is verplicht zich elk halfjaar aan een gynaecologische controle te onderwerpen. Heeft de klant evenwel tussentijds klachten, waarvan zij verondersteltdatzij te maken hebbenmet het doorhaar gebruikte middel, danwordtzij tussentijds zonodig onderzocht om eventueelheteuvelteverhelpenofhaar een voor haar meer geschikt middel voor te stellen. De keus blijft echter aan de vrouw, niet aanFamiaPlania. Voor eenoptimale toepassingvan - en tevredenheidover het gebruikte middelisfeed-back door deklant aan de kliniek dan ook van het allergrootstebelang;
— voorafgaan gynaecologisch onderzoek. Zijn er afwijkingen bijdenieuweklant, danwordtzij voorbehandelingverwezen naar haar huisarts of haar medisch centrum. Zo zijn er verscheidene malen afwijkingen door Famia Plania ontdekt van welker bestaan de vrouw geen weet had. Twee voordelen: ten eerste, de vrouw kan zich nu laten behandelen en ten tweede, zij kan de oorzaak van de afwijking niet toeschrijven aan een der door Famia Plania aan haar uitgereikte middelen.Wil devrouw de middelen van Famia Plania betrekken via een van de meewerkende gezondheidscentraof privé-artsen, dan kan zij meteen voor een eventueel vastgestelde afwijking behandeld — of naar een specialist doorverwezen worden;
—hetopnemenvandealgemene medische geschiedenis van de klant in verband met een door haar te kiezen methode van geboorte-regeling. In sommige gevallen betekent dit conceptiebevordering voor die echtparen diewelbewusteen kind wensen; — voorlichting omtrent allebestaandemethodenvan geboorteregeling en uiteenzetting van voor- en nadelenvan elkmiddel, zo mogelijktoegespitst op defysieke individualiteitvan de betrokken vrouw. De vrouw kiest het middel of de methode, niet Famia Plania;
Dewerkzaamhedenineenkli
niek van Famia Plania omvatten:
Zoals in het begin reeds was
opgemerkt, moet gezorgd worden datna demotivering tothet verantwoord zijn van het ouderschap ook de methodische mogelijkheden daartoe geboden worden; wie A zegt moet ook B zeggen. Op 1 oktober 1966, precieseenjaarna deoprichtingsdatum, opende de Stichting haar eerste kliniek voor geboorteregeling in het kader van ver-, antwoorde gezinsvormingineen perceelaan deAbrahamdeVeerstraat.
Eveneens lopen de leerling
kraamverzorgsters van de Kraamkliniek Rio Canario stage bijFamia Plania.
Dewerkwijzevan "FamïaPla
nia" heeft regionaal in „vakkringen" aandacht getrokken met als gevolgdatartikelen in vakbladen verschenen, dat verzoeken binnen kwamen op Curacao bij de Stichting stage te mogen lopen en dat uitnodigingen binnen kwamen elders medewerking aan cursussen of assistentie te verlenen. Stage liepen o.a. een medewerkster van de Stichting „Lobi" uit Suriname, de manager van de zusterorganisatievan Dominica nadat FamiaPlania opverzoek aldaar een cursus „Hoe voorlichten?" had gegeven.
un dia", geschreven en geregisseerd door Eddie Pieters Heyliger met groot succes bij herhalingten gehore gebracht. Televisie
Velen herinneren zich het te
levisie-spel in elf afleveringen „Spiel diBida" (Spiegel van het Leven), waarvoor de ingrediëntenvoorhetoprapen lagenen die Betty Doran en zijn medewerkers op knappe wijze wisten om te zetten in een pakkend televisie-drama, dat op veler verzoek herhaald moest worden. Autobussen
Enkele jaren heeft de
Stichting motiverende teksten op de grotebussen voor openbaar vervoer gehad.Dit moeststopgezet worden daar dit te kostbaar werd.
d)Grote motiverende teksten op de borden in deCentrale Markt.
Het eilandgebied Curasao heeft bij wijze van uitzondering deze borden toegelaten. De Stichting is het eilandbestuur zeer erkentelijk voor deze vorm van medewerking. Voorts ook een bord voor eigenrekening in Sentro DeportivoKorsou.
2.MOTIVERING VAN—EN VOORLICHTING AAN
GROEPEN a) Scholen
De Stichting geeft motivering
en voorlichting op veel scholen. Zulk een motivering en voorlichting bestaat gewoonlijkuit zestot acht ofmeer lesurenener wordthetliefst mee begonnen in de vijfde of zesde klas basisschool. Voor een aantal kinderen is de basisschool helaas het enige en
...jonge meisjes op een huishoudschool krijgen van een verpleegkundige voorlichting aan de hand van meegebrachte folders...
...FamiaPlaniaheeft ondermeer in de Centrale Markt een levensgrootbord hangen...
recht op vrije tijd en „education permanente") en — tegenover de maatschappij waarinonzekinderen moeten leven en welvooral methet oogop
a) de werkgelegenheid b)de op Curasao beschikbare
leefruimte.
ledereen iszich bewustvan de
beperktheidvan—en het gebrek aan werkgelegenheid; aan de zeer snel voortschrijdende consumptievan degrondoppervlake van Curasao voor leefruimte voor ons en onze kinderen wordt nog nauwelijks gedacht, laat staan datdit als probleem ervaren wordt. In de negentien jaar evenwel dat de Stichting bestaat,zijn o.a. devolgendewoonwijkenverrezenvanafWestpunt naar Oostpunt: volkswoningen te Westpunt, Soto, Barber, Tera Cora, Jandoret, Schelpwijk, Seru Fortuna, Cabo Verde, De Savaan, Seru Domi, Kustbatterij, MontanaAbou plus woonwijken van privé-woningen te Tera Cora, Grote Berg, Beurs, anthiel
en invoorbereiding o.a. Piscadera Berde(niet meer zoberde), JuanHato ennog 1020volkswoningenvoor FKP.
Gelukkig maar dat dehuidige
bewoners een gerieflijk onderdakhebben gevonden, maar hoe langmoeten wegenoodzaaktzijn met deze woningbouw? Heeft vrije natuur dan geen functie? Rijden we overeen aantal jaren, als we er eens „uit" willen zijn, over deWeg naarWestpunt ofin de Westpuntstraat? Welke ruimtelijke recreatie gaan we onzekinderen bieden?
Il "«■ ■ ""llléw I &
V'
______! iJßg^^^^-^B IffijP .JÉfBI _______%?__) * £!r
fb I ffllfc~T________t UK^-ii/ C£'> /<_5S» -■ >**<
'*
(BS '""' '~ ét __p i .► -^.''«ö _________ * tt_^ I■ S W _■__S IÉST__i______sË_K * __¥
! c^i i | CWinkelA ZonenN.V :S
} LA CASA ROSADA EST 1873 ö
Penstraat 126 %
Wat is zij, wat wil zij, wat doet zij en wat zijn haarresultaten? De Stichting tot bevordering van verantwoord ouderschap
14 KERSTKRANT 1984
Geschreven door de demog
raafdrH.G. Moors inzijn artikel „Anticonceptie op de NederlandseAntillen"; citaat betreft Curasao.
deneren dat een dergelijk anticonceptie-gedrag tot stand zou kunnenkomen zonder dat daaraan een even modern attitudeen motivatie-patroon ten grondslag zou liggen. Dat de activiteiten, gericht op voorlichting en informatie over verantwoord ouderschap, zoals die door de Stichting Famia Plania werdenondernomen, daarbijeen belangrijk gewicht in de schaal hebben gelegd, is een hypothese die in toekomstig onderzoek zeker bevestigd zal worden."
instructie, voert de Stichting ter plaatse een zwangerschaps-test uit alvorens opnieuw, na herhaalde instructie, het middel uit te reiken.
De Stichting voert deze test
nietuitvoor degenendie uitsluitend met het doel een gratis zwangerschaps-test te krijgen haar klinieken bezoeken zonder de serieuze intentie aan geboorte-regeling te gaan doen. Zulke personen worden verwezen naar hun huisarts of ge
zondheidscentrum.
Ondanks het feit dat de
Stichting haar diensten en middelen kosteloos voor de klant aanbiedt, liep het in deeerstekliniek van Famia Plania aanvankelijk niet bepaald storm. Graag luisteren naar motivering en voorlichting vertaalde zich niet meteen in overwinnen van drempelvrees. Geleidelijk aan echter— vn boka ta bisa otro — begon de kliniek naam te maken en groeide het aantal klanten. Later wilde de nieuweeigenaar hetpand zelfbetrekken en vond de Stichting een andere behuizing op haar huidigeadres, Bitterstraat lA.
Inmiddels was het klanten
bestand zo toegenomen, dat er een receptioniste moest komen, want de verpleegster kon het niet meer allemaal bijbenen. Op verzoek stelde het eilandgebied de Stichting een middag per week het zuigelingen
consultatie-bureau te Kas Chikitu ter beschikking. De Stichting, steeds haar voorlichtende, niet haar klinische taak ziendeals de belangrijkste, kon echterniet nog meerklinieken „runnen",maar wildewel de uitbreiding van de dienstverlening zoeken in de medewerking van bestaande eilands- en privéklinieken. Dit had twee grote voordelen: de klantkon voor advies, voorlichting en middelen naar de dichtstbijzijnde kliniek gaanen dediscretie omtrent het doel van haar bezoek bleef gehandhaafd,hetgeenin een speciale geboorte-regelings-kliniek nu eenmaal niet het geval is. De gevraagdemedewerkingwerdin verrewegde meeste gevallen gegeven. 3. De verbindingvan de geboorten-regeling met de algemene gezondheidszorg en de moederen-kind-zorg plaatst de geboorte-regeling in het kader waarin zij thuishoort:een dienstaan het individuen de gemeenschap en niet alseen doel in zichzelf.
De medewerking van de mee
werkende eilandskliniekenen privé-klinieken bestaat in ongeveer dezelfde werkzaamheden als voren omschreven. Beide soorten kliniekenreiken de door Famia Plania aan henverstrekte geboorte-regelingsmiddelen kosteloos uit aan de daarvoor in aanmerkingkomende klanten.
Meewerkende eilandskli
nieken: — Sentro Mediko Barber — Sentro Mediko SeruFortuna — Sentro Mediko Mundo Nobo —Sentro Mediko MariePompun — Sentro MedikoZuid-Bonam —Sentro Mediko MontanaAbou —AfdelingGeestelijkeVolksgezondheid — Afdeling Gynaecologie Poli Nobo
De Stichting stelt de inspan
ningvan dedokters-assistenten, verpleegstersen artsen, die geen aparte honorering vragen voor hun geboorte-regelingsassistentie, op zeer hogeprijs en iser zeer erkentelijk voor. Meewerkende privé-klinieken (deze rekenen wel het consult, maar uiteraard niet het door Famia Plania voor uitreiking verstrekte middel): —Centro Aesculapsius —Kliniek dokter Blankevoort — Kliniek dokterLim —Kliniek MedischeDienstHospitaal, doktermevrouwFontilus —Kliniek drLeon, dr Senden, dr Trappenberg —Kliniek dokterDen Ouden
...defolders van Famia Plania, met motiverende lectuur, vinden ook onderjongensaftrek...
...je bent nooit te oud, maar ook niet tejongom te leren.Dat geldt dus ook voorzesde- klassertjes...
dit in versneld tempo. Thans is deze versnellingmeer afgevlakt en staat het vruchtbaarheidscijfer op ongeveer 70; d.w.z. in eentijdsverloopvan 14jaarishet vruchtbaarheids-cijfermeer dan gehalveerd.Famia Plania beweert geenszins dat zij alleen daarvandeoorzaakis; wel meent zij datzij hetreeds aangevangen proces van vruchtbaarrjeidsdaling aanzienlijk heeft versneld.Deze dalingheeft zich zowel voorgedaan bij de gehuwden alsbij deongehuwden. Bij de gehuwdenverliep ditproces echter aanzienlijk sneller met als gevolgdatdepercentages van zogenaamdewettige en onwettige geboorten elkaar naderen. Men trekke hieruit niet de onjuiste conclusiedathetaantalonwettige geboorten zou toenemen. Het absolute aantal geboorten is bij de gehuwden aanzienlijk ge
—Kliniek dokter Patinaja — AnnaPaviljoen van het hospitaal.
Ook op Bonaire werken alle
artsen, verpleegsters, doktersassistenten en vroedvrouw enthousiast mee met Famia Plania.
Nietalleenvrouwen bezoeken
de family planning klinieken; het aantal mannelijkebezoekers dat door middel van condooms hun verantwoordelijkheid wil realiseren, neemt gestadig toe.
WAT IS INMIDDELS BEREIKT?
Was hetin het beginvan de ak
tiviteiten van Famia Plania nog zo dat een ongehuwde moeder vaak in devicieuzecirkelterecht kwam van een kindkrijgen— financiële nood — een eenmalige ~helper" om de nood— weer een kind krijgen — een eenmalige (andere) „helper" in de nood— nóg eenkind krijgen, enzovoort, enzovoort, thans is deze cirkel, op een opvallende uitzondering na, doorbroken. Weliswaar wordt de cirkel soms nog een-, twee-, desnoodsdriemaal doorlopen, doch ondertussen is de vrouw dan al enkele malen met Famia Plania in contact gekomen, hetzijvia de kraamkliniek, hetzij via de sociale instellingen tot wie zij zich noodgedwongen wendt, hetzij via de afdeling Geestelijke Volksgezondheid. Toegegeven: het is nog maar een betrekkelijke vooruitgang; in plaats van bijvoorbeeld elf kinderen waarvan sommigen hun vader niet kennen,nu „slechts" drie — (geboorteregelings) techniek valt wel te onderwijzen, maar een gedragspatroon of sub-cultuurpatroon ombuigen vergt soms eenhelegeneratie—enalshet er danmaar één is, is het eigenlijk nog vlug gegaan! Veel van deze mensen weten drommels goed methoegeringe inspanning gratis middelen in de buurt te verkrijgen zijn— doch de innerlijke motivering ontbreekt, d.w.z.
daald enbij deongehuwdenmin of meer stabiel gebleven. Indien men echter in aanmerking neemt datvanaf 1960t m 1981 het percentage in onze vrouwelijke bevolking (Curasao) van vrouwen van 15 t/m 44 jaar is toegenomen van 40% tot 49,7% en dat de aangroei van onderen af plaats vindt, dan zal men in
NOLAGA PA DIOS, LOKE DIOS ALAGA PA NOS: PLANIA FAMIA!
Een sympathisantvan Famia
Plania kritiseerde eens terecht een bepaalde slogan. Hij kritiseerde echter niet alleen, maar nam ook de moeite méé te denken. Dit was wat hij als slogan voorstelde:
Tot slot: Famia Planié is geen
vak-idioot. Geboorte-regeling maakt een persoon of gezin op zich niet gelukkiger, maarbiedt wel de mogelijkheid een ongewenste,veelal ongelukkigesituatievoor moederenkind te voorkomen. Het voorkomt een eventueel nog dieper in de ellende zakken. Het biedt de welbewust levende man of vrouw die de moed heeft zelfstandig, onder eigen verantwoordelijkheid invloed op eigen vruchtbaarheid uit te oefenen en is als zodanig vanemanciperende waardevoor hem- of haarzelf en een positief voorbeeld voor anderen. Het streven van Famia Planié is gericht op hetverbeterenvan de levensomstandighedenvan het individuvoorzover hij/zij datin eigen privé-levenkan bewerkstelligenen ditwel met hetoogin de eerste plaats op het belang van het kind — en via het kind van ons volk — en wel in diezin dat het kind wordt opgevoed in gezinsverbanden in hetbewustzijn en de geborgenheidvan de liefde van Moeder èn van Vader.
In dit verband is het dan ook
noodzakelijk dat er een liefst uniforme basistekst komt voor het biologisch-feitelijk gedeelte van het onderwijs omtrent de voortplanting, tegebruikendoor allebasisscholen.Op diefeitelijke kennis, die bij zeer, zeer veel jonge mensen ontbreekt— FamiaPlania mottdithelaas dagelijks ervaren — kan dan later aangehaakt worden in verband met de verantwoordelijkheid van het individu in zijn gezinsvorming, althans geboorteregeling, of men nu de zogenaamdenatuurlijkeofkunstmatige methoden daartoe wil aanwenden. In gemeenschappelijk overleg tussen deonderscheiden schoolbesturen(eiland, RK, protestant) en desgewenst in samenwerking met Famia Plania moet dit mogelijk zijn, getuige een reeds verschenen verdienstelijk stuk werk in deze richtingvan deFemale Jaycees: het boekje "Un famia uni", dat ookin samenwerkingmet de onderscheiden gezindten en met steun van de Cebemo tot stand kwam.
derwezen worden. De onderscheidenlevensbeschouwelijke richtingen kunnen dan daarnaast of daarboven, zo men wil, hun eigen bijzondere zienswijze meegeven.
2. Jongerendie hetzij aan het
eind van het basis-onderwijs, hetzij bij het vervolg-onderwijs tussentijds de school verlaten, verdienen extra aandacht, bv. via jeugdgroepen en
buurtcentra. FamiaPlaniaheeft daarvoor echter niet voldoende mankracht; Famia Plania rekent hier op mensen, die,na speciale opleiding, deze motivering en voorlichting zelfuitvoerenen ditwel zonder de hierinbesloten emancipatie van de vrouw te misbruiken als dekmantel voor hetuitdragenvanpolitiekeideologieën.- . 3. Op alle basisscholen dient in hetkadervan hetvak menskunde (ofbiologie) waarin dezinnen, hun organen en hun werking worden uitgelegd, de voortplantingvan demens nietkunstmatig weggelaten te worden; integendeel,met het oog op de spoedigkomendesexuele ontwaking van jongenen meisjeen hun toekomstig vooralsnogvereistanticonceptiefgedrag(onthouding is ook eenvan de vormenvan anticonceptie!), dienen zij te weten wat ermetenin hunlichaam gebeurten hoe een goed gebruikte juistertijd tot groot geluk, maar een verkeerd gebruiken/ofteonjuistertijd tot grote narigheid kan leiden. Er geldthiereen moraal dievoor elk mens, welke levensbeschouwing hij ook aanhangt, opgaat: Op dezewereld is en blijft hij verantwoordelijk voor zijn daden tegenover zijn medemens,in dezecontext: tegenover hetverwektekind entegenover de maatschappij. Door de algemeenheid van zijn geldigheidkan dezemoraal danook op alle scholen, van welke levensbeschouwing dan ook, on
1. Het aantal _cholen dat mo
tivering en voorlichting krijgt, moet nog uitgebreid worden en detiming van devoorlichtingbeter verdeeld over het schooljaar, m.a.w. niet alles vlak voor de grote vakantie.
WAT MOET NOG BEREIKT WORDEN?
„Samenvattend kan worden
geconcludeerddathet totale percentage vrouwen dat geboorteregeling toepast, naar alle waarschijnlijkheid lager is dan het niveauin Westeuropese landen. Toch moet daaraan worden toegevoegd dat de categorie vrouwen die anti-conceptie toepast, dat doetop eenwijze envolgenseen patroon datalszeer modernkan worden gekarakteriseerd. Het valt moeilijk te bere
zien dat er een relatieve daling van onwettige geboorten is geweest. In het algemeen: het gemiddeld aantal kinderen per vrouw van beneden de 3 jaarligt thans opietsminder dan2, maar bij vrouwen in de leefti dsgroep 45 t/m 49 jaarligt dat nog op meer dan het dubbele: 4,28. Citaat uithetBulletin van het Nederlands Inter-universitair Demografisch Instituut, oktober 1982:
...voorlichting kunnen ook jongens op een technische school gebruiken...
men accepteert demisèrewaarin men leeft en wil nauwelijks moeite doen, herhaal: moeite doen, er uit te komen. Tenslotte kan Famia Plania niet met
Have children by choice notby chance
Have children by choice not byaccident
Generashon dimanan Ta nospreokupashon awé Planiafamia!
" —
m
waarschuwende vinger op het moment van onverantwoorde verwekking naast dc prolifererende sponde gaan staan. Er schijntzoiets als een cultivering van misère te bestaan.
Reeds vanaf 1960 begon het
vruchtbaarheids-cijfer (aantal levend geborenen per aar per 1000 vrouwen van 15 t/m 44 jaar)terug te lopen. (1960: vruchtbaarheids-cijfer 173.) Sinds 1966, toen dc Stichting haar activiteiten startte, ging
Jfcöï \jk_/Jr >_x f/tfff_\ \ S_R l T Ji f\ ,Tft*____r imTfmV // l /TTflri v \X A_ yV__ AVvA_ A
j||—^-__-__i!l_________^^=^f
1 Njißi o m jlzzö f Happy lif Holidays y y
May this message convey to you our best wishes for a Christmas that will long be remembered by you and yours. /!& martis agencies
--r Comanchestraat— Tel. 74988-74658
KERSTKRANT 1984 15
iHJJSreetings f-m ofthe ifSeason^^
A cheery "hello"from us l_ jfr
to you, a/ie/ sinceregood ■ HVKr wishes for a happy — and illI B^__k
sa/ê — Christinas! ?fl Z?
j.a., j.
sprocky§i>w
Werfstraat \^ Tel.: 612966
jrt Mayyou drink with truefriendsfrom the «" jS. Christmas cup ofgoodcheer! jQ
# Merry Christmas S
!__■ £_ DISCOCONUT I
Ö S§taJ\ PRIVATE DISCO —CLUB £t:
| iPI urnm I
« A-J HOTEL—BAR— RESTAURANT *£
O ’
Baai Macolaweg— Parera (Pasan Grahan) 'gf:
mJ*?mmm*^XS&m^^
Wfm\m^mm if I Sincere good wishes to you, our
. # good friends and customers, this
'Wi' \ wy joyous Season! k
J^èr>J!^_-__E>i_isi_*___>^-i>o«-.«r^i^as
"Jf. Airport Tel. 83489. 7am ■Midnight Daily A
*£" Main Office Tel. 613924. .41
.At P.O. Box 476. *f iff-' Telex: 3419 RichaNA 1} fl Cable: NATCAR Iff
'v: i ____^1 _______________________________________l)fZ^). JÖ __3_ PFvWT9l_^fP_f_l _y
"J», le-ropcar | '."---_------------M--____.............MBBM.__________^..' IV7 J A
ÏI In Europe. Africa and the Middle East it's Europcar. In Canada it's Tilden Jj|
_M In Australia it's Natcar *f
KERSTKRANT 1984 16
i I
jPrettige Feliz Navidaü Merry Cl?ristrpas j
f Srocbncf?* 2»af?nacf?t<zn Buon fatale MELE KALIKI MAKA |
jölaedelig Jal AW helices ?ascuas Boas Fesfes j
j§ Fjpxhdegtvom K_fi§tovjm Shen Tan Kua Lo Zalig Kerstfeest j
4\w\\\\wvxxxx v\\x\\x\^\xx%x\m\^\mmx^m\\vw^
iiMiiiia.iiHiiti..iaMiiii.iiiiiamiiiimiioi.iiiiiiiii.Diiii.iiiim
Ê 4/ / ,# _*_-' | /'am wishing you alla Merry Om deze feestdagen gelukkig 'i, >!^^> v h '
. ■ v ■ r Dat ik in het nieuwe jaarveel X r Christmas and allthe bestfor doortebrengen wil ikjullieal"#. IxK^^k B_F_Y this songforyou from dames magveroveren.'
\ the coming newyear. lemaal vragen, om je mede3^ ’ (\^_/I'VV% ïjjjï? the bottom ofmy heart:I wish (een schaker)
nen diehulp nodig hebben of "^l V^^*É//\sW^----\ x youa merry christmas,I wish I hope thateveryone will have j
: Wij wensen de lezers van de arme mensen die de kerstdaS__B__fc_ .V\jT s^^^a/w'' _^Ê£_-r __* s^' you a merry christmas and a a wonderfullChristmas andI
8'
Amigoe prettige kerstdagen gen moeten doorbrengenzon'^fêfë Y\ IV. /rf' ]Jïc<s^Z^sxk =§Blttf happy new year, wishyou alla happyNew Ye- j en een gelukkignieuwjaar. der luxe zoals wij , zodat wij . \^V___^*V I J7>*sr^^__l__^^ singer) ar,fulloffun andlaughter!
f (twee jonge gelovige schoeen gezelligkerstfeest en een ' (someone who knows how to j
hebben met vrede in ons hart. _^__ [TV. _/_____\T^___fc_*iï_i I Wij, jongeren, die later ons (een scholier) /^^■ "^^LmX^^Z^mmmmmm^M/ïïil Z^^ Voor iedereen'UnbonPascuy Een gelukkig nieuwjaar en .2
\ land en de wereld moeten ____w___j ______: #_____■lËfl ___& vnfelizana nobo'. Ik hoop dat prettige kerstdagen, dat zijn j
£ regeren, wensen degehele weHobennan di Rond Corsow, _______ _\ 1985een gelukkigjaarzalzijn de wensen die ik zou willen 5
1 reld.'UnBon Pascuy vnFeliz mitadeseaturhendefelizpas_t _m _^km W§ ■
en dat we in broederschap en uitdragen naaralleleerlingen §
| Aha'Bs.'Wij hopen dat 1985 kv ymi ta spera eu tur cos bai _t ___\ __fmI A vrede zullenleven met elkaar. die steeds maar weer hun §
s een mand vol geluk voor iedebon den 1985. _t _______ i^V 1II ___ (een scholier) schouders moeten zetten on- j
■ reen zal brengen. (papi lover) _t ■ < II JfW Ml. ■ ■ I )_^s H der hun vele huiswerk en \ \ (enkele jongeren) M ■ I 11 ______^__WI■ 1 '" 1 *--*mW ■ Een gelukkig nieuw jaar, dat steeds maar weer, iedere dag, j
Voor allen een prettig _t ■ fJ^L<] Ikl|_________l _____ voor dewind gaat!Dat ik elke naar school moeten gaan. 5
[ Namenseen van develegelukkerstfeest en een gelukkig ■ ■ ÉBl! I _ilff^kiZ_____f __^_____i kruisrak succesvol mag Sterkte! 5
: kige leerlingen van een midnieuwjaar en dat 1985 een __! I ____■ __ |s*____l_H i_______l bevaren.' (een vermoeide leerling)
£ delbare school wens ik iedeSUPER jaarmag worden met _____L^F_-_LI B^|LJ|i 111 (fanatiek zeiler)
s reen op'Dushi Corsow'een veel ambiente. ■ __É_______^^_i W\jmm^m\ ■ __Mi I ____É_^^_____l Que lamüsicaylaalegria se
s prettigkerstfeest en een voorP.S. Denkaananderenenhelp _t Wé mmm^Tfkl \w MM i 1 !_____!____ December is de beste tijd om antuscompanerosdesiempre,
= spoedig nieuwjaar. iemand alsjekan! _t _W ■ 11 JMfLAW B iedereen, vrienden en onbey queDiös te dé en esta navi
-5 Teen scholier) (een jongere) W ■Al __/______É_É I_■ ■ A kenden, te laten weten hoeveel dad pdz, amor y felicidad.
£Ik wens iedereen,jongen oud, Kerstmis brengt altijd vreugW Um^Am _______! gelukkigkerstfeest en nieuwano nuevo es mi deseo. I rijk en arm, gehandicaptenen dein mijn hart.Alleenalals ik _t mWfAm **^^^^
Jaar> vo!- liefde en (unestudiante)
= iedereen dieongelukkig is, een naar de kerstboom met al die _u mmmmÈmm \mm+*^^^^ vriendschap. I gelukkig kerstfeest en een lichtjes erinkijk, stroomteral ■ m\mm*^m^ (eenvriendin) ’£ wens iedereen die I voorspoedig nieuwjaar. een gelukkig gevoel door me fmWmmm*ww paardrijdteen heel fijne tijd, §
§ (een jongere) heen. Dan vergeet ik allefouHet feit dat de kerstdagen in maar natuurlijkook deande- § ten diet& ___ helejaardoorgeaankomst zijn brengt vreugde ren j wïsfi you ALL the very \ s Hallo, maakt heben denk.'Gelukkig PaCorsow,paAntias,pahenChristmas won't beMerry, wiin mijnharten ik denkwel in oeSf f Wij wensen iedereen een zondaterKerstmis is, het iszon ter munduunfelizp'asku, vn thout Jesusinyourhart. ieders hart. Daarom wens ik (eenpaardrij-fan) § nige kerst en goede wensen vrolijken hoopvolfeest. In het pasku yen diprosperidad luNew Year won't be happy wiieder, bekenden en onbeken
\ voor het nieuwe jaar. nieuwe jaarzal ik het beter bidando bo problemanan y J^kÊK thout Jesusrulingyourlife. den,een zaligkerstfeest en een Ik wens iedereen een prettig j
S (drie verliefde tieners) doen. Gelukkig kerstfeest en pensando di paz. Un 1985kv _~,..,,. That's why 1wishyou a Merry gelukkig 1985, vol zegen en kerstfeest en een gelukkig § een gelukkignieuwjaar. hopialegria,kv hopifelicidad J^2^^ Christmas and a Happy New vriendschap. nieuwjaar. Mijn medeleerlin- = 0 ZaligKerstmis and a happy (een hoopvolle scholiere) yku denmundu henterta crea y^WV "
*y_ B_Pr Year with Jesus in your hart (een vriend) gen wens ik een goed school- | | new year. God zegene onze masamistat. /'^r^K%\^\E^\ and rulingyour life. jaaren ik hoop voor hen datze | | brievenbus. t (dos hoben di awe, futuro di f V^_SL^',^sA (een jongere) * over mogengaan. : (scholier) l\ *■ mayan) /" '_i_ll een hardwerkende leerling)
[ Een zaligkerstfeest en dat het /^[\ \j | Merry Christmas anda Hap\mmmW^^m\^J^Ê^^^'\ Mag hetLicht van kerstmis j3^tïvuly3\\ Durante hinteranja hopi di £ | jaar1985voor iedereen een geX\v )' py New Year. I hope nextyear \^^__^^\VV_* / ons overkomen opdat er vrede nos ta ataka, insulta, kaluQ
: lukkigjaarmagzijn. \^ ' /-^ will be better, luckierand mo\/^/ -OX. %.W\\\.' / in ons hart magzijnendragen —^ZviÜitfJJlvr'txiI'
mid,zundraperdèrespèt,iDi- \ 3 (medewerker aan de Musical ~ \ \ re peaceful! \. JJ^m\l^P wijdezevredeuit aanonze me-s^*>'_^3ll/' os sabiki mas aktitutnan ne- i
§:
Scroogde & Marly) 1 (a student) \» demens. '&Miï gativo nos ta tuma contra di \
s_ /^yi "" '
(eenfrater) k-r^/^mly' otronan. : Ik wens eenieder prettige W /)/l MerryChristmas to everybody _~/^vW/' Sinembargo temporada di | j kerstdagen en een gelukkig jk\ Zl in the worldandthat the New Verdraagzaamheid, liefde en —~-»-C_-_-Z_i-/ Pasku ta trese sintimentunan £ j nieuwjaartoe.Dat de scholie,5\>--_TyAr\J Year may bring joy,pleasure, begrip voor elkaar zijn mijn l^JjXjmm~/sOTimmU) di amor, komprenshon, flex- 5
| ren het komende jaarbetere Iv^ >j^ happinessandromance. wensen. Zaligkerstfeest enge_^__?s_9__Vblw l__lüa a ibilidat, toleransha, trankili- O
S resultaten halen! \ V___ (a young lover) lukkig nieuwjaar. *^ïffl////fi\WÈ WÊ W W dat,unaktitudhumanodisti- £
S (eenscholier) W\W' —'"^ /\ (eenjongere) Vyj^A^yV^ty mashonfraternal. yk ZaligKerstmis en Gelukkig (|) rf7/fl'l I __Ssr^__. ___J^ Ojala e sintimentunanakipor \ I I wish that everybody in the _^ IJC Nieuwjaar.Dat inhetvolgend A Ik wens iedereen een zalig f/l'l reina durante hinteranjabou {
g world has a Merry Christmas — C-*C_Tf3^ jaar de mensen elkaar beter fè kerstfeest en een gelukkig / '^nlili 1 di nos sindikatonan p'asina \ t and a Happy New Year. And *£/, M^^ri^^ mogen gaan begrijpen. A 1985.Probeerook eens aardig 'vHII* 1 nospor enfrentai solushonae :
| that everybody will enjoy the —//^"^ \ (een jongere) & (<i) te zijn voor iedereen, want be'f' '
problemanangrandikunos ta \ £ last days of'B4, especially the \^r '$ i kendenenonbekendenzi nuw konfronta. H
s youth ofCuracao. Prettigkerstfeest eneengeluk- i *Sl A N vrienden. Ik wens dat alle mensen gePa medio di esaki mi kier de- f (eenjongere) kig nieuwjaar. Het klinkt AÖ_^Y S (een(on)bekende) troffen worden-zoalsPaulussea tur kompanjeronan feliz \ i . , -> /.l ■
_r misschien wat afgezaagd, YiiX_&.'\4 doorhet Licht, datzij, hierdianandifiestakv e speranza 3 £Fm gonne wish all ofyou a MerryChristmasandahappy maarlaten weer metkerst een ,«^ All s^lf , Het kerstfeest is het feest van door verlicht, als lichtenkuni deseodipor trahafruktifero \ _ marryChrismas andahappy New Year. I hope that 1985 echtfeest van maken en geluk'*W jH.-ïl*'. _. degeboorte van iedervan ons. nen leven voor anderen voor kuotro. | newyear. I hope the next year will bring love,peace,prospekig zijnin het nieuwejaar. Laten we elkaar de vreugde elkaar; datnoden,pijnek, lasGloria naDios iPazpa hende f j will be muchbetter. rity andjoy to our homes, and (eenjongere) P^fWvan degeboortegunnenen detenhierdoorworden weggenodibon bolundat. = j(astudent) that it will bringpeople closer S& 2e yre^de meeriefe/i aa»/ten men en datzij geloven dat dit (een vakbondsman)
j toSether. Have a merry, merry, merry, "^W^ _^_^^^R^_. « die dievreugde niet meerkunLicht voor iedereen is daarom slk wens deleerlingen van alle (astudent) merry, merry, merry *& q_T S. nen zien, om wat voor reden ook-voor iedereen, in iedere Kerstfeest, kerstbomen, ge- £ _ scholen een prettig kerstfeest christmas and a happy, hap_lfW^fOlj^^^^i^ dan ook. Niet alleen voor 25 taal-het Woord van ditLicht kleurde lichtjes, gekleurde j len een gelukkig nieuwjaar.Ik Zaligkerstfeest en gelukkig py,happy, happy, happ, happy december, maarvoor 1985 en beschikbaar is. mooie ballen en ga zo maar S
$ hoop dat al die leerlingen het nieuwjaar voor iedereen en new year and a prosperous -__rfrl^_j__i ___jP_S^_i>: alle jaren dieonsresten. (een gelovigleraar) door.Als ik hieraan denkvoel I
I
zullen treffen met hun studie. dat iedereen zo gelukkig 1985 WM^ Wm\Wk (een godsdienstleraar) ik me weer gelukkigom de ge- 3 (een student) mogelijk mag zijn. Dat het (fromRudolf) '^ÉSBfél'' __T 1 zellige sfeer en de blijdschap §
nieuwe jaar het beste mag JB E|«i^ |fe^ Mogen wij, leerkrachten en van iedereen.Ik wens datvoor E Prettigkerstfeest en een gelukbrengen; dat dearmen en alle Ik wens iedereen een gelukkig T^mmWË^mW nr- ■ _i leerlingen,samen werken aan iedereen ditkerstfeest ook zo 1 j kig nieuwjaar. Maak hetfeesanderen die het niet zo goed nieuwjaar toe en een zalig /^____wf^W^J^ f^WR^S^ Wij wensen ieder, met name een maatschappijwaarin alle gezelligmagzijnen verdereen ! m tenniet tebond metdrinkenen hebben geholpen zullen workerstfeest. Ik hoopop veelfeesWÊÊa^jÈfa A_l ________HH_L _."e *P°rters, een sportieve mensen zich gelukkig zullen voorspoedig nieuwjaar met S "
danook noglaatnaarhuisrijden en dat er in alle huizen ten en op goede muziek in het |K '^___iM_i^_i f ersf cc/l knaUend nieuw voelen. Laat de vernieuwing veel geluk liefde en % \ den. Daar krijg jeeen stevige kerst-en nieuwjaargelukmag komende jaar (zodat ik weer W^J^|^W^^_P^' begin van het volgende die van de kerstviering uitblijdschap f kater van! zijn. veel werk heb). sportjaar, 1985. gaat,ons steedsverjongen! (iemand dieveel van gezellig- \ | (een gewaarschuwdman) (een jonge scholier) (eenDJ.) (2 ongelovige sporters) (een schoolleider) heidhoudt)
5 I
iNaiiNmmiiDiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiDNiHiHiiiiDiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiQuiiHiiiiiiaii j^.^6»e»«i» _»t»s«^.i.»tia!ifl.isaisa6a6a»_»»__Ji__.6fl^^
I 'jpl| Christmas j
I lilr BlesBi* i ■. J**(L_^B Wishing alla holia
_ *Mmmté£mmmm**\' day season full of &
| Happy New Year 1985 J
I nimnniL 1 i f &^««^a«_«*«i___*6i_M^»_»^
iiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiaiiNiiiiiiiiaiiiuiiiiiiiaiiiiiiiiuiiaiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiaHiiiiiiiii »«<».* _*»&_fl__J?. __»■ &.»*>^&»&a^/a&m9-to&a^^^a'a/&a&.toia&^a4Aaja.'b&
-g Warmest greetings ofthe season!
| N.V. Meubileringsbedri jf
I [V|[|g[^[|[g j
j CURACAO TEL. 614077-614378 |
iiiiianiiiiHHiiamiHiiiHiaHHiHiiiiioiiiiiiiiiiiiaiiHiiiiiHiaiiHiimiiiaiiiiiiMiiiif ey^^s. Nos ta desea
V XÉïÊ^***^ turnos
kl'entenan
/p4r^ Bon Pasku 0 Felisl9Bs
O R.E. Yrausquin & Sons
Zeelandia
V J
""x"?....< : ". ""'.."_£ "'' ' -- "
:::'''■ ":":
j^^gaK^^S^y^."■ y_-jw__ïyCs.o*-:
*
-:______________Si-'-'-''
hmmwocShl ï____§i_--^_""; ■ _■___■ ■ '"■ '■ ^':':fe■ >^j__^^^_j__i_____n.i '
_____ __B__?*-'' __t_^'- ■ ■ '";-■ 'l___J^^*_(_'_______t''' 1 ____? r^. __j_r
w"¥!_'-'i:iv ■
..?_-_--*/ -^^§88880. '.!■ $::____Èv iS?£_i_^_____JKï:"w^:-!':__lP^_£-____£_-""-"-_- !__-''''
_____ '-'-^JS-k
____Ü______^u_____B Bi^.w^f^^K.■ :■ :.":'■ ".v '-'S .-^■ ■ ■ "■ ^■ ""'"■ """'v__fl__ K^^SR _HB_s"**w^*''*''":'_______j__T__fe'^:'':'^iSH_c'-'' ■ ■ ^^^^^^J___^^*-Jv---j.
ONVERWACHT KWAMEN WIJZE MANNEN UIT HET OOSTEN IN JERUZALEM AAN.
ZIJ VROEGEN:
' WAAR IS HETKIND DAT GEBORENIS ALS KONING VANDE JODEN?
WANT WIJHEBBENZIJN STER ZIEN OPGAAN
EN ZIJN GEKOMEN OMHEM TEAANBIDDEN.'
17
WatnuAruba
door: HENK TIMMER
Na hettraditioneleBon Pascuzalhet gesprekbij defamiliebe
zoeken dezekersttijd 1984snel gaan over de toekomstvan Aruba. Hoe moethet nu verder, hoe kan Aruba deklap van de sluitingvan Lago overleven, zalNederlandons helpen, hoe zal een overheid die zo gewend was aan meevallende belastinginkomsten de in een alles-kan- mentaliteit ook verwende burger kunnen overtuigendat het nuallemaalveel minderzal moeten, dat delevensstandaardomlaag gaat, deoverheidnietmeervan allesennog watkan subsidierenenweook nietmeerdedeviezen zullen hebben om maarte importeren wat we willen?
voordeelte geven.Aan de andere kant ishet duidelijkdatvan Exxon niet verwacht kan worden grote verliezen te incasseren als er geenzicht isopbetereresultatenin detoekomst. Dietoekomst zou er alleen zijn als Exxon had besloten hier een flexieoker te bouwen. Toen datniet gebeurde was hetlotvanLago eigenlijk al bepaald.
Naar de juistereden voor het
vertrek van Exxon van Aruba kunnen we slechts gissen. Onzekerheidover deleveringvan voldoende grondstoffen uit OPEC land Venezuela zalzeker eenrol gespeeld hebben, maar ook de toenemende concurrentieen het overschot aan raffinage- capaciteit op wereldschaal veroorzaken saneringen en sluitingen. Uiteraard zijn het dan de speerpunt raffinaderijen van het meest moderne type, de flexieokerenandereultramoderne hoogstefficiënte enflexibele raffinaderijen die inbedrijfblijven. Daar zijn miljarden in geïnvesteerd en dieraffinaderijen werken met de laagste personeelsbezetting en dus de laagste bedrijfskosten. Een moderneraffinaderij met de capaciteitvanLagowerkt met circa 250 man personeel.Feit isechter datdenieuwe raffinaderijen gebouwd worden in de landen waar de olie gevonden wordt of op plaatsen waar demarkt voor de eindproducten is. De kansen voor Aruba en Curasao om voor een flexieokerinaanmerkingtekomen warendanookgering. Vooronze raffinaderijen iser daarom opde lange termijn geenkans en voor dekorte termijn hangt alles af van de rendementspositie. Verlies maken als er geenkans op verbeteringinzicht iskaninzon situatie niet verdedigd worden. Men kan er begrip voor hebben dat Venezuela als medeoprichter van OPEC er moeite mee heeftomna derecente nieuweafspraak tot productie- beperking Lago én meer olie én een prijs
Feit is dat we de signalen lan
ge tijd niet hebben gezienof niet hebbenwillen zien en nooit hebbenkunnen gelovendat hetmet Lago en Shell toch wel eens een aflopende zaak zou kunnen zijn. Premier Liberia Peters zei het eerlijk: onze generatie is opgegroeid met een Shell diedaar gewoon was, wij dachten datShell bij Curasao hoorde zoals de Tafelbergen deAnnabaai.Zozagen de Arubanen ook Lago, als iets dat vast was, de permanente bron voor het inkomen van vele gezinnenen de overheid,kortom als het fundament waarop de groei van welvaart en welzijn kon worden voortgezet. Daarom kwam begin 1983 de terugval in het Venezolaans toerisme met als gevolgveel minder deviezeninkomsten en een zware terugslag voor de hotels en winkels, niet als een geweldige schok. De Arubaan zag dat wel als een tegenslag, maar niet als eenramp, want hijziettochLago als de echte peiler van de Arubaanse welvaart. Daarom komt de slag dubbel hard aan nu duidelijk geworden is dat deLagoecht dichtgaatenniets en niemand in staat blijkt die sluiting afte wenden ofzelfs maar uit te stellen.
Velen vragen zich af of het
streven naar een aparte status een rol gespeeldkan hebben bij de beslissing van Exxon om in Aruba geenultra-modernenieuwe installatieste bouwen.Feit is dat Exxon naar Aruba kwam voor denatuurlijkehaven enhet stabiele Nederlandse bestuur. Maar dat stabiele Nederlandse bestuur blijft ook gegarandeerd nahetingaanvan destatus aparte.Pas bijhetingaanvan deonafhankelijkheidvervalt deNederlandse verantwoordelijkheid voor het bestuur van Aruba. Als de stabiliteit van bestuur aleen rol gespeeld heeft, dan zal het dusmeer om detoekomstige onafhankelijkheid gegaan zijn. Het is jammerdat Nederlandse politici steeds hebben aangedrongenop een snelleontwikkelingnaarstaatkundigeonafhankelijkheid. Pas recent is die trend wat aan het veranderen maar in de verkiezings- programma's van de grote Nederlandsepolitiekepartijen werd in 1981 nogallerwegeopvoorbereiding voor onafhankelijkheid aangestuurd.DePvdA schrijftin 1981: "De NederlandseAntillen worden volgens een nader overeen te komen tijdschema onafhankelijk.In overlegmet deAntillen wordt de wijze bepaald waarop dit gaat gebeuren". Het CDA heeft hetook nogover onafhankelijkheid maa- zegt er bij dat de Antillen zelf het tempo waarin, de wijze waarop en de weg waarlangs de staatkundige onafhankelijkheid haar beslag krijgt mag bepalen. De WD beperkt zich in 1981 tot devermelding dat besprekingen over de toekomst van deAntillen gehouden zullen worden maar stelt zichop hetstandpunt daterin de nieuwe constellatiebanden met deAntillenofmeteilandenapart zullenblijvenbestaan.
Bij dePvdA is hetroer nu 180
gradenom. Die partij zietnu gelukkig in dat snelle onafhankelijkheid helemaal niet mogelijk is en het daarom nietin het belangvan de Antillenis om daarop aan te blijven dringen. In de RTC besluitenlijst staat de datum van 1996nog wel genoemd voor onafhankelijkheid van Arubamaar meteenpaarslagen om de arm waardoor het meer een streefdatum geworden is. Maar hoewel zelfs Betico Croes waarschijnlijk en de rest van de
Speelde status aparte streven een rol
KERSTKRANT 1984 18
\k There's no better time to say "Thank you" <k\
sf for your past patronage! *A
I.^P-: k_!^_____^ji i /fSC I I W^ BONANA 1985^^^- J
% and to wishyou a M I Merry X-Mas and a I 'A A* § Happy & Prosperous 1985 %
|| with Pepsi yourfavorite beverage! ||
(J\»« 'v _/
OLIDAY GREETINGS
Hope yourholidays areprogrammed to be the best ever! Merry Christmas from®
flkademici di Komputer
Irenelaan 3- Emmastad Curacao N.A.-tel. 43048
f HAPPY +fit
HOLIDAYS! fW
We're happy to take time /V/_A^\. d
out to wish all you sports ywT^\ *% _?
fans the best of holidays! _^fcTTll_-^
Have a merry Christmas! \ /^^^
\_L_2_-!£---_
_}^_ v7?*_^y
DICE'S JX§
seeds f sOy
De Ruyterkade 42 MÊJ&iffl Telefoon 612855 /^m\W~¥
__*___.»X» J, m£m m±T %^ %Lm *A_ »^_ *1*»T» «i_
»^* V^> <J(*sl> *1* vt* »A* *__* ___f*_lf* ___* _L* *__?* ___* __[_* *J_» ___>
*T* *T* t* *f* *l* T* T* *fc
* Wij wensen SIF #
"*
aZ onzeklanten WL f^^^^ If
*
vrienden en relaties *yk "f^rvs^^ *
| PrettigKerstfeest *Élm £
I en een * | Voorspoedig mvlé^ * __^___H ___■ k>__v
| Nieuwjaar. WJ^ I
I Frederik Trading N.V. $
% Caracasbaaiweg %
__£ _J_ _If _L_ _____* __"___ *__" ■ _r'-I- "__■*!*"__' _1> _l» «__■ *__* «X» vL» «1* "__■ _!_* *!*"__■ ■ __■ *__«■st* *1* »1» «I* ___» ___*1* "f**I* "T*"T**T* 'T**T* *T* *1* n^ »p *t* *|» *J^ *p*|* *|* *|**|* *I^*r*t> *f**f**f*
E Justremeinber, Santa Claus delivers, «j E no naat ter what. So do we J «j
(g MERRY CHRISTMAS __J
and a joyful _j
B NEW YEAR 3
te IBHBB'^_PB^I^I^FB^PB^ _____ _r _■ _■ _■ ____»
B* I I . 1 _
I
(s Ih____lJllh _-U_i -_____■ ____■ "
B Island Couriers 2
&i_^_£mmi__>ii>i£-^-£-^-^-^&-_>___.-^j_t&j__,__.il
Kanaan Baroud
di
CASA NENA
ta desea henter pueblo diKorsou
UN FEUS PASKU
tun
V PROSPERCI9BS J
Aruba na de sluiting van Lago
Het zijn cursussen van één of
van drie maanden, maar men kanerelk gewenstaantalweken doorbrengen. Het onderwijs wordt op vier verschillende niveauxgegeven: beginners, gevorderden, ver gevorderden en "superior".lederewerkdagvolgt de deelnemer vier les-uren die doorvierverschillende docenten worden gegeven.Bovendienkan het Colegio bemiddeling verlenen dat menin een Spaans gezin
HET SPAANSE FAMILIELEVEN
Jehieldhetnietvoormogelijk,
maarin het Spaanse huisgezin staat deTELEVISIE per daggemiddeld 12 uur onafgebroken aanen bepaaltvolkomende sfeer van de huiskamer. Het loeder wordtzelfs tijdens demaaltijden niet afgezet! Wie converseren wil moet er maar boven uit zien te komen. De oplossing om deT.V. te ontvluchten is: ofop je bed gaan liggen, öf de straat op
Wat een belevenis:eenmaand
opgenomenin een Spaans gezin: vader, moeder, drie dochtertjes, 2Spaansemeisjesstudenten,een Amerikaanse studente en een Spaanse medicus die in Salamanca een stage deed. Tijdens eenvacantie in eenvreemd land komen we meestal niet verder daneenhotel,restaurant ofcamping. En wat er zich achter de muren van de huizen afspeelt, blijft ons dan verborgen. Maar nu lagen de zaken anders.
Bij wijze van experiment
bracht ik de maand november (1984) door in Salamanca als cursist van het Colegio. Begonnen werd met het afnemen van een test. Het resultaat hiervan bepaalt in welke niveau-groep men wordt ingedeeld. Er waren in deze maand omstreeks 40 deelnemers, eenbont gezelschap dat 11 verschillende nationaliteiten omvatte en waarbij zelfs Japan, Australië, Canada en de Verenigde Staten niet ontbraken. Elke niveau-groep bestond uit circa 10 cursisten. Het zijn overwegend jongeren die de cursus volgen, maar ook de middelbare leeftijd was vertegenwoordigd, waaronder enkele academici.
Hoewel het niet voorgeschre
ven was door de leidingprobeerden de deelnemersin hun onderlinge gesprekken in de vrije tijd uitsluitendSpaansmetelkaar te spreken. Vaak hoordeik inmijn groep tijdens de pauzes een Japans, een Zweeds en een Zwitsers meisje uiterst moeizaam in het Spaans converseren, terwijl ze alle drie ongetwijfeld hetEngels veel beter beheersten. Maar zehieldendappervol.En datwas eigenlijk kenmerkend voor alle deelnemers: het grote enthousiasmeom zich intezetten voor het doelwaarvoorze naar Salamanca waren gekomen. Dit bracht een gevoel van verbondenheid voort, zodat deze van her en der bijeengekomen individuen een saamhorigheid gingen beleven diefrappant was.
Hoebeleefjedatnu: alsoudere
tussen de jongeren weer naar school gaan? Die vraag werd me vaak gesteld. Ik wasde enige 65-plusser (omprocies te zijn: ik ben 70) en de gemiddelde leeftijd in mijn groep was — alsik mezelf niet meetel— bijna 23 jaar.Zelf heb ik het als een mirakel ervaren: hetbleekmogelijkdat ik helemaal onder de jongeren werd opgenomen. Op de lessen werkten we ijverig samen en in devrije tijd hadden wezowelheel veel gezelligheid alsook serieuze gesprekken die een echte ontmoeting inhielden. In het wee
ALS OUDERE TUSSEN DE JONGEREN
gaan. Het eerste deed ik zelden, hettweedeelkedagminstens enkele keren. Hetthema "waarom onafgebrokendieTV aan?" werd door onze lerares conversatie (Maria Jesus heette ze) belangrijk genoeg geachtom als thema voor een lesuur te dienen. De factoren die als verklaring dienen: kleine behuizing, thuis is alleenom te eten en te slapen en bovenalhetklimaat datdeSpanjaardenaltijdaler toe brachtom het huis te ontvluchten en veel tijd op straat door te brengen.
HETLEVEN OP STRAAT
Nognooit eerderinmijn leven
heb ik zó genoten van het op straat lopen en me tussen de drommenmensen voortbewegen en me er in opgenomen weten. Nu isSalamanca eenbeeldigoud stadje met onvoorstelbaarveel oude cultuurmonumenten: kerken, kloosters, paleizen en universiteitsgebouwen. Maar het toppunt van alles is de Plaza Mayor, het prachtige plein uit hetbeginvan de 18e eeuw. Nooit eerder heb ik al wandelend zoveel geld uitgegeven om cafe's binnen te lopen, erkoffie te drinken ofeen glaswijnen... er gezelligheid te vinden. Vrienden weten van elkaar waar en hoelaat ze elkaar kunnen treffen. Het flaneren door destraten enaf en toe ergens gaanzittenmaakt het voornaamste bestanddeel uit van de dagelijkse "liturgie" van het bestaan. Thuis leef je niet.
Maar samen met duizenden anderen door de straten drommenofop de Plazarondgaan, dat hoorterhelemaalby.Het geeft je het gevoel datje leeft, datje compleet bent, dat jeer ook bij hoort.Het wekteenfeestelijk gevoel in jeop.
Als ik met een van de huisge
noten iets wilde bespreken, dan vroeg ik om mee te gaan om ergensiets tedrinken.Naeersteen aantal malen dePlaza rondgewandeldte hebben — iets waarbij het gesprek goed op gang komt—zochten wedaneenplekje uit om neer te strijken en de dorst te lessen. Geen betere manier om te communiceren in Spanje. De Spanjaarden zullen nooithunvriendenbij zich thuis uitnodigen. Dat is niet aantrekkelijk. Nee, jeinviteert iemand om mee te gaan naar een gezellige bar ofeen goedrestaurant. Vandaar dater plaatsen zijn in Spanje waar op iederehonderd inwonerseen café is.
Salamanca heeft me iets ge
daan. Het heeft me een mij tot dusverre onbekende levensstijl doen begrijpen en waarderen. Vandaar danook datik deSpanjaarden helemaal niet beklaag vanwege de verschrikkelijke teneur van de T.V.: zij hebben immers hun straten en hun plaza's waar het werkelijke leven zich afspeeltenwaar hetbestaan steeds weerhetkaraktervaneen fiesta krijgt. Viva Espana!
WIMBAART
21 KERSTKRANT 1984
».c>/»_^_i»_i»ö____. __i^»fc»ö^_^^
! /f x__a\ IHWI J
5 / l __\W rs "" *_ ** fe 5
i s^;I | What wonderful sights and sounds the Christmas .|
5 season has to offer — we wish them all to you! i
| UNIftUE FLOWERS l

Anasaweg 69 J
f //J ®\ Tel, 614071 |
gw#tm__l__m ÏÏWmas+■ f | UI II 101111(10 ,^0 iB
3 _r%i ■ k ;'wi_l__. i 5 . K oeemrfo ' # Avv* v 3 | DlßDölïlgb v W 'sSShbJË I
the Christmas season to /B__fl_|_^
g| peace and contentment, ■ > J^ IP*§lf ;r I !?_!
B_| hope and happiness. jm y^m N
| De N.V. Curacaos^*"^ l|y "* 8l ï Dok Maatschappij % §
18881 ■ ■ ■ _____________ /_s__^___x
1 _WM ___l lil P^^TSI MTOr I -B-Ji ■ "■ UJ ******* y^ ■ ■ VA
/ from yourfavorite brands lÉ\
Op zijn Spaans
in Salamanca
kend nam ik deel aan excursies en soms bleek datwel wat hoog gegrepen, zoals diekeer toen ik mehadopgegevenvoor eentocht in de bergen met de plaatselijke Alpinistenclub: drie Hollandse deelnemers onder 110 Salmantijnse studenten. Toen declub de gebaande weg verliet en in de stromende regen aan een wat steile afdaling dwars door het veld begon, moest ik afhaken. Het ontbrak mij aan reservekracht om dittraject te volbrengen. Maar een van de Hollandse jongerenzag het en wistmeteen de oplossing.Binneneen minuut had hijeen van de schaarspasserende auto's aangehouden en om een lift gevraagd. Samen lieten we ons naar deeindbestemming rijden: het dorpbeneden.
En dan dat nachtelijk bezoek
aan een propvolle
"champagneria" na een gezellig etentje met alle cursisten.
Champagne drinkenvoor 50 pesetas (f 1,~) per glas, temidden vaneen uiterstvrolijkgestemde menigte jongeren. Uit alle luidsprekers schalde de muziek en laat deze oude heer nu ten dans gevraagd worden door twee onbedaarlijk lachende Spaanse meisjes. Gemakshalve stond ik mijn beurt maar af aan een van mijn jongeHollandse vrienden. Pas devolgende morgen vroegik me af of de beide dames in mij misschien iets anders gezien hadden dan ik dacht dat ze zagen. Toch blijfik alsnog graagin de onschuld van de beide Spaanse schonen geloven.
Wie voor korter of langer tijd
werk te verrichten krijgt in Spanje ofin Latijns-Amerika zal ongetwijfeld een poging willen doen om het Spaans onder de knie tekrijgen. Een goede mogelijkheid om wat Spaans te leren spreken wordt geboden door het Colegio de Estudios Hispanicos, een klein instituutin het centrum van de oude universiteitsstad Salamanca. Dit Colegiogeeft het hele jaardoor— ook in de vacantietijd— intensieve taalcursussen voor buitenlanders.
wordt ondergebracht, ïeis aai een belangrijke versterking van het leerproces is.
Het cursusgeld bedraagt
14.500 pesetas (circa Nf. 290,--) per maand waarbij de leerboeken zijn inbegrepen. Voor kost en inwoning in een gezin betaalt men circa 1200pesetas (Nf. 24,-) per dag, bewassing inbegrepen. In hetColegio wordtvan meet af aan alleen maar Spaans gesproken, zodat mener verstandigaan
- doet om zich van te voren enige
summiere basiskennis eigen te maken. Dat kan b.v. heel goed met het beginnersboekje "ESO ES" I.
tferry \JL
C_.n_.4u_d»[t
May your holidays be
safe and happy.
We're gladto be of service to you. mW A"iCO
[Mr _-l| American Life
Ifir C- **| Insurance Company
Galina "Chataigne"
Batata I gm.
"Chantal" JP
Förnu: 375 . S V '\. .
Tempu: ± 35 minüt : Resetadi
Pa- finpr _nr_n i' BunchiRomer ra. o persona V ■ **>■ »*■ -■ ___«
Mester di: 4 kup di batata, islais fini salu-komino-netumuskatna smak 2kuchara di manteka of margarine 1bleki di krema di sèldu 1/2kup di awa 1/2kup di keshi raspa 2kuchara di peterseli körta chiki.
Moda diprepara: 1. Herebé e batata mas o menos 5 minüt. Skore nan i
buta 1/3 parti den vnkaserol ofvn pyrex hunta.
2. Stroi poko peterseli i poko keshi riba e batata. 3. Brua e spesereinan i e manteka of margarine dene
krema di sèldu. Agrega e awa imeskla tur kos bon.
4. Basha 1/3parti di e krema riba e batatanan. Sigui
buta batata, peterseli ikeshi raspa, bashando kremadi sèlduariba, te ora auzatur e ingredientenan.
5. Hörna ebatata,sm tap'é, durante etempu indika of
te ora e batatanan bira moli i bunita bruin. Pasta di Uster Huma
Mas o menos: 1kup
Mester di: 1bleki di uster huma 1/2kup di cream cheese 1 telep di siboyo largu, körta chiki chiki 1 telep dipeterseli, körta chiki chiki 1 telep di yerb'i hole, körta chiki chiki 1/4 telep di promèntè, körta chikichiki 1/2 lamunchi primi, brua kv 1kucharita di e zeta di uster peterseli i aseituna yena islais, pa adorno.
Moda di prepara: 1. Skore e uster huma i machik'é. Brua vn kucharita
di e zeta den e lamunchi.
2. Brua e usterkv tur e otro ingredientenan. Trahavn
pasta fini.
3. Tapa e pasta i buta denfrishidèr, por lo menos 4 a 5
ora.
4. Oratabai sirbi'eriba buskuchi, ta dörn'ékv e peter
seli i e aseituna yena, körta na slais. Pêche "Noel"
Förnu: 350 Tempu: ± 12minüt Pa: 6 persona
Mester di: 6 mitarpeach A. 1/2kup di nechi garnagrof
1/3kup di sukubruin 1/4kup dirasenchi 1/4kup difruta konfeit, körta chiki 1 telep diehèmberkonfeit,körta chiki
B. 2kuchara dibrandy ofröm
2kuchara dihoning 1telep di djus dilamunchi 1/4 telep dikané na puiru.
Moda diprepara: 1. Mescla e ingredientenan menshona bou di A. 2. Yena e peachnan kv e meskla aki. 3. Kombina e ingredientenan menshona bou di B. i
basha e meskla riba e peachnan.
4. Hinka nan na förnu, durante e tempu indika. Por
sirbi nanfriu ofkayente.
GALINA "CHATAIGNE" Förnu: 325 Tempu: ± 11/2ora Pa: 6 persona
Mester di: A.I galinagrandi
1kuchara di soya sous 1kuchara diWorcestershire sous 1kuchara di Heinz sous 1kuchara ditomato catsup 1kuchara dibrandy 1 telep di honing 1/2 telep di kada: konofló na puiru, komino mula, netumuskatraspa i konsomé di galina 2kuchara di manteka of margarine
B. 2kup difruta di pan, herebé ikaska
3 slais di spèki,körta chiki chiki 1/4kup di sèldu merikano, körta chiki chiki 1/4kup di siboyo, körta chiki chiki 1/4kup di pimenton berde iköra, körta chiki 1/2 kup di pan bieu, körta na blöki komino, netumuskat i saluna smak 4kuchara di buyon di galina 1/2 kup huntu di: rasenchi, alkapara i aseituna yena 1 telep di pikalili
Moda diprepara: 1.Laba e galina, sek'ébon paden i p'afó. Saka su wesu
di pechu i surepchinan.
2. Brua e sobra ingredientenan menshona bou di A.,
kv eksepshon di e manteka ofmargarine.
3. Hunta e galina paden i p'afó kv e sous. Basha poko
di e sous dene kueru dikorokoro, doblaekueru patras.
4. Buta e galina den vn pyrex ofvn plancha virkant,
huntakv poko manteka denbom.
Reyeno: 1.Körta e fruta di pan na pida pida grof 2. Hasa e spèki denpoko zeta, te ora e ta bros. Saka e
spèki buta vn banda.
3. Den e vèt sobrata hasa efruta dipan, kaba tabuta e
sèldu, siboyo, pimenton, pan i spesereinan aseka i lag'é hasa vn poko. Brua e spèki aden.
4. Meskla e buyon kv e pikalili i basha esaki den e
meskla di pan. Baha e stof pa e reyeno no seka di mas. Drei e lag'ékushina vn par di minüt.
5. Baha e reyeno for di kandela i brua e rasenchinan
aden.
Yena e galina kv e reyeno di fruta di pan. No pak'é muchu. Sera e galina. Kos'é of ten'é kv "roasting pins". Unt'é kv e manteka of margarine i hink'é na förnu. Ora e bira bruin, bunita, (despues di mas o menos 1 ora) ta tap'é kv foil, lag'é sigui bira moli. E reyeno kv sobra, ta pone den vn forma hunta i ta but'é na förnu tapa kv foil pa mas o menos mei ora. Laga e galina "sosega" por lo menos 15 minüt, promé kv kört'é.
/wensen\ ’
onze wer/c-\
/nemers, leden\
en de gehele \ y bevolking van \
/Curaqao
een \
PRETTIG KERSTFEEST \ en een zeer \ j GELUKKIG NIEUWJAAR \
I * mmX^LXXWÊLWm^vJTA N_
f Bond di Trahadornan di \ / HORECAF - Körsou \
I Merry Christmas 1
-§_ Here's a wish that we just can't say too often ... we hope §J
W that the new year is a good one in every way for you! £C | Romar Curacao N.V. |
:# MERRY CHRISTMAS Mj/^iafc S | HAPPY NEW YEAR 1985 A bright and happy W^^^|
*S': holiday season to you x"~>^-^^^__l____ ____ *L*
f U___Bl CARNEFCO N.V. l^v^fl U ___■ __! -_-__.__ Koningsplein -Tel.70862-70863 T^ :
f A.8.V.0. *
**^' \ (Algemene Bond van Overheids Personeel)
Q Sindikato di Empleadonan Publiko
r%. Jijajaraweg- Tel. 76097
T. \ 1 kier ekstende vn
'IJL K * Bon Pasku
t &*/syy\ *^
pr6sPer°Aüai9Bs
__ !__[-/ W!^^_\^ na henter epueblo
.. «_^»«^_C>^il-£> Xï!ê^^iS>fi» Joyous HÏMi r-^x^JmW I T i Mopl cl I WATJES* I
|I /\ tear I \ \l—-IvC^w
Kooperativa di /TL | ~" J^y^*^ I
\Ji Botica Wilhelmina #. f i&!Êm^h , , , 3f iZ/'.X^A -__^^\I. ft >*~\~~'^ Xxftdlr^'r beenourpleasureto serQ; y^^^A tO O&S0Q tiir SU SOSIODOD &n J^ "$. /m^~\/o j9pU-—-_* veyou with a warm welcome A
\ \ *._ / ~ W*__A m. \vS niT""^^ wheneveryou stop by this ."jl \ _ XPCirClkUICir IPUeblO di HorSOU \?sLfl "■ « S —"^
way. We hope your holidays *£' AWE fcf . \/jiP^ Q: Lf 1< AY arefilled withfunandthatyou At m m en general un I =8 _^fc_» wmvisit us again soon. '&
.—l__.-.!T 111 fff__ _f"
!____t_^—>___^^^ 3 ____fc________m____-__i ____jh
J^^ij *K(mSmjrE/I\C) I {£ Sem»£* OCH KABFS _f;
L a/va/v_r_R_r» 7 *
Sta. Rosaweg —Tel.: 70507 ft L______i>^l | /i/T/l/WtfO / j Rooseveltweg —Tel.: 83855 f
KERSTKRANT 1984 22
HORIZONTAL: 1. hekwerk
ter afsluitingvan terras 0.i.d.; 7. deelvanhet jaar; 14.korting; 16. zuidvrucht; 17. morsdoekje; 18. achterdocht; 21. brilslang; 23. zouteloos; 25. gemeenschappelijke weide; 26. bekeuring; 27. vreemde titel; 30. dronken (barg.); 32. watering; 33. het eten; 34. muze van het heldendicht; 36. doodslag met voorbedachte rade; 38. drinkgerei; 40. woonboot; 41. nu; 42. des voormiddags; 43. boom; 45. brugbalans; 49. vreemde munt; 50. kunstmatige insiminatie; 51. plaats in Drente; 53. insnijding; 54. geheel van spraakgeluiden; 56. bepaald koekje; 58. paling; 59. mannelijk dier; 31. mannelijk dier; 62. vogel; 64. gek, mal; 65. kloosteroverste; 67. reeds; 69. Verenigde Staten; 70. nevelsluier; 72. boom; 73. fik; 74. uitroep van pijn; 75. vervelend persoon; 77. scheur; 78. koude, gekruide vleesgelei; 80. vrouwelijk mythologisch wezen; 82. duw; 83. soort handschoen; 84. wetering; 86. verharde huid; 88. niet helder; 89. ambtshalve (lat.afk.); 90. kleur; 91. bijbels figuur; 93. zuigdot; 95. muzieknoot; 96. gevaarlijk; 97. behoeftig; 98. water in Utrecht; 100.bioscoop (afk.); 102. mannelijk dier; 103. gravin van Holland; 104. lichamelijk lijden; 105. vrucht; 107. roofvogel; 109. nauw; 111.insecteneter; 112.het bevoelen; 114. Verenigde Naties; 116. diamantdieeen dubbel kristal is; 118. snedig; 120. betaalmiddel; 121. op dit moment; 122. het foppen; 124. vreemde; 126. drinkgelegenheid; 127. rookgerei; 128. venijn; 129.koel; 131. giftige slang; 133. handgeweventapijt; 135.tuiltje,boeket; 136. eminentie (afk.); 137. gelukwens (afk. op kaartjes); 139. kriebel; 140. zwarte, kleverige stof; 141. in; 142. muzieknoot; 143.streling; 144.schoenmakersartikel; 146. biljartstok; 147. bijbels figuur; 149. niet gelijkvloerse kruising van wegen; 151. rag; 152.rooster, te volgen beleid; 156. erwtensoep; 157. hoofddeksel; 159. betuiging van beleefdheid; 161. oude lengtemaat; 163. boom; 164. gemak; 166. paardje; 167. oud Egyptische zonnegod; 168. wat iemand toegedeeld wordt; 170. groente; 171. plat ovalen vat; 173. woordenstrijd; 175. eikeschiller; 176. meetkundig lichaam; 177. vogelsnavel; 180. sporenplant; 182.ongaarne; 183. schil; 184. gegroet! 186. rijksinstelling; 188. eng, nauw; 189. bedorven, slecht; 191. sluitmiddel; 192. spelleiding; 104. huido_-ening;'l9fi. zenuwachtig; 197. ruimte waar iets wordt opgeborgen. _
VERTICAAL: 1. bedelaar; 2.
dierenverblijf;3. ïookgerei;4.regeringsreglemeni,; 5. papegaai; 6. inwendigorgaan: 8. gewoonterecht(Ind.); 9. voorzetsel; 10.eerwaarde heer (lat. afk.); 11. het genieten; 12. vuur; 13. ontploffing; 15. telwoord; 17. staketsel voor visvangst; 19. ingewand van haring; 20.plaatsje in Overijssel; 22. deelvaneenkachel; 24. heerlijk; 26. dierenmond; 28. familielid; 29. iemand die dieren africht;3l. werkplaats(afk.), 33. roem; 34. engel van de 2erang; 35. trechter van netwerk; 37. werpschijf (sport); 39. identiteitsbewijs; 40. zangstem; 41. heelkundig instrument; 44. biljartstok;46. schop; 47. bepaalde stam (Schotland); 48. nachtvogel; 49. gehoororgaan; 51. houding; 52. toestand vanvolkomen rust; 54. kruier; 55. aanwijzend voornaamwoord; 57. feestelijke lekkernij; 59. snit, vorm; 60. geluk, tot ziens (Joods); 63. voegnaad; 64. telwoord; 66. stootkussen; 68. loos, slim; 71. stijf; 72. leuning, balustrade; 74. godvan deliefde; 76.grondtoon;77. groot stuk hout; 79. besloten gezelschap; 81. idem (afk.); 83. hij, dieeenprijs behaaldheeft; 85. op dat woord(lat. afk.); 87. zeekomkommer; 90. slingerplant; 91. opwelling, neiging; 92.
opslagplaats; 94. stil! 96. een soort van gibbon; 97. jongere broer of zus; 99. afstandsmaat; 101. tennisterm; 106. bepaald rund; 108.reputatie, naam; 110. lekkernij; 111. koop en verkoop in buitenlucht; 112. ploegbij elkaar horende spelers; 113. schenktafel; 115. regel,
richtsnoer; 117. bepaalde afstand; 119. vanaf; 120. medisch specialist; 121. inwendig orgaan; 123. onmeetbaar getal; 125. larve van de langpootmug; 127. gevolg; 128. Japans bordspel; 130. stukje afvalhout; 132. vervoermiddel; 134. eikeschors; 135. content, voldaan; 138.trouwhartig en opgeruimd; 141. nog te vorderen; 143. muziekterm; 145. schildersgerei; 148. wilde haver; 150. asvaas; 151. walvisbaard; 152. soort papegaai; 154. zwaardwalvis; 155. veiligheidsinrichting; 157. besmettelijke ziekte; 158. open plekin eenbos; 160.horizontaal; 162. vernis; 164. bergpas; 165. mak; 167. wiel; 169. pas gebakken; 170. plezier, pret; 172. afsluitmiddel; 174. kwaad; 176. verhindering; 177. zot, dwaas; 178.rivier in Spanje; 179. er genoeg van hebben; 181. filmstrook; 183. weddenschap (Fr.); 184. keer dat iets in de rondte draait; 185. een moesplant; 187. .plaats in Gelderland; 189. compagnie (afk.); 190. kever; 193. persoonlijk voornaamwoord; 195.Rijksgrens (afk.)
Kerstwens
Kerstwens
Wishinthatyou'll haveaMerry Christmas and a Happy New Year. Your Christmas will be Merry, ifyou want it to be. AndyourNew Year Happy,ifyoubelieve to. Solet'sjust be merry andlet'sjustbe happy, and make the Christmas season ahappyand merryone for one and all. (Young believer in
CHRISTmas)
Kerstwens
(een hockey-fan)
Ik wens iedereen een goede kerst toe en een gelukkig nieuwjaar.Als hockeyerhoop ik dathet weerdittegekke spel nietzal hinderen.
Voor de winnaar(es) is er een prijs van f1.50,-. Inzendingen graag vóór 14 januari 1985 opsturen naar de Redakties van Amigoe: Curacao en Boyenwinden-P.0.8 577Curacao;ArubaNassaustraat 110; Bonaire - H. Linkels, P.0.8. 122.
Ditmaal hebben we geen
Kerstpuzzel. Om onze lezers niet teleur te stellen plaatsen we daaromeen gewone puzzel.
(een bezorgde studente op dieet)
Kindje van Betlehem, denk ook eens een keertje aan hen. Leer ons die het goed hebben, tevreden te zijn en niet te vreten als een zwijn. Zij hebben geen eten en ik een knagend geweten. Vul metjekomst niet alleen huizen met vreugd en plezier. Maarook hunbordjes met voedsel en hun bekertjes met drinken, al was het met bier.Leerons denkenaanonze medemens, alzijnzenogzo ver verwijderdvan onze grens.
f SCHILDERSBEDRIJF POUW N.V. 1
% Comanchestraat 29 Xel. 74417 3»j
% wenst alle vrienden en relaties 4Jn
% PRETTIGEKERSTDAGEN 3
(? en een §j | GELUKKIG 1985 S
//Btettige Kerstdagen ml \ __C^ ¥ /mW. Ij GelukkigNieuwjaar Ifyldéïm
N.V. NEDERLANDS-ANTILLIAANSE
GASMAATSCHAPPIJ
NAGM
We're getting the holidays off to a roaring start by wishing you and yours the very best of the Yuletide season!
__«___M! s§sY_ce_ " 1
Supply & Service N.V. (suser)
Tel.: 612870-612877 ,
3ft,» Christmas*?! Wij wensen " <^kt\W al onze werkJ nemers en ij ft»
relaties en de ff^T^ gehele bevolking V^Ss^jk van Curoqao /V#\J^%
PRETTIGE \^\A
FEESTDAGEN I jßi'H_o_c_Risr^s.J
.' 5Jk%Prettige 3
en
S JEr^ j Gezellige g
S (Xl/ #/ Kerstdagen J
_» 3r)
S Ook het nieuwe jaarin j
* een gekoelde auto van _
g CLIMACARS \
Ë auto - airconditioning ï
($ HERST, Sta. Rosa — tel. 672059
&mi%1%m%1%1%1%5>1%m%m%1%1%m%1%&]^1%1%^i.
Kruis woordpuzzel
23
Over wederzijdse (voor) oordelen in
Antilliaanse en Nederlandsejeugdliteratuur
"Epe lijkt
net Curacao"
over de blinde, blauwogige of blanke melkhuidpraten. Alleen Siny van Iterson: "Machi Nènè lachte een beetje. Ze kon die blonde jongen niet verstaan..." (p.40)
In het beginvan Dan ben jenergens meer (1975) beschrijft Miep Diekmann de vermeende reactie van een paar Nederlandse vrouwen als deze op straattweedonkeremensen zien lopen, die gekleed zijn als verpleegster en dominee. VerpleegsterEdmeeziet devrouwen denken: "... daar heb je er weer twee, twee van die zwarten ... aanranders, moordenaars, messetrekkers, pooiers ... de enige weg die ze hier in Holland kennen isnaar deBijstand."(p. 7)En daarmeezet deverteller dan meteen een aardig aantal Hollandse vooroordelen tegen donkergekleurde buitenlanders op eenrijtje.
Acht jaar eerder toonde de
zelfde MiepDiekmann de andere kant van deze medaillein Geen mens is van de ander (1967). Het slot luidt: "... gruwelijke werkelijkheid.Zo erg, datzwarte mensen hun kinderen nu nog waarschuwen: "Vertrouw nooit een blanke, al is hij je beste vriend. Er komt altijd een moment, waarop hij je in de steek laat en verraadt!" En geefze 'ns ongelijk!" (p. 72)
Deze twee voorbeelden uit
twee jeugdboekenvan deNederlandse auteur Miep Diekmann, die een deel van haar jeugdhier woonde en diezoveelover deAntillen schreef,suggererendatondanks (of misschien juist: dank zij?) driehonderdvijftigjaar'contact'tussen NederlandersenAn
Een probleem leverde ook nog
de jongensdetectivevan Siny van Iterson: Schaduw over Chocomata (1954, 1975 2) op. Het boek speeltzich afop Curagao en is geschrevendoor een op Curagao geboren auteur; daarom hoort hetin dit schema niet thuis, hoewel het gedeeltelijk past in de traditie van Nederlandse auteurs over de Nederlandse Antillen. Ik zal het ter vergelijking gebruiken.
Sonia Garmers: Lieve konin
gin, hierbij stuur ik U mijn dochter(1976) is een probleem, omdat het geen jeugdboekis. Maar het is eenvoudig verteld, het gaat voor een aanzienlijk deel over haardochters, is uitgegeven bij de jeugdboekenuitgeverLeopold, enSonia Garmers is een echte jeugdboekenauteur. Omdat dit boek veel materiaal oplevert voor mijn onderwerp, zalikhettervergelijking gebruiken; in "Lieve koningin" is de verhoudingAntilliaan— Nederlanderzelfs thema!
men heett
Sonia Garmers: Orkaan en
Mayra (1980), waarin Curagaose Mayra tijdelijk in Nederland een timmercursus volgt om daarmee later zelfstandig een vak te kunnen uitoefenen.
Omdat ik me wil beperken tot
de jeugdliteratuur, worden kinderboeken als van Mia Robe: Hier is Flossie e.d. ook niet behandeld.
bende en de opBonaire wonende HollandersRob enLucas.
Wilko Bergmans daarentegen
bleef, getuigedeachterflap, 'langetijd op deAntillen'; hij was op Bonaire correspondent voor de Amigoe. Zijn boekberust wel op feitelijke, historische gegevens over detijdvan deslavernij en de Tweede Wereldoorlog op Bonaire.
De Antilliaanse auteurs zijn
alle bekend met Nederland door hun studietijd en hun langdurigeofzich regelmatigherhalende verblijfaldaar.
Sinyvan Iterson werd in 1919
op Curagao geboren als dochter van een Nederlands ingenieur, maarwoonde vanafhaartweede jaarinNederland. Na deTweede Wereldoorlog keerde ze — als vrouw vaneen ingenieur—weer terug op Curagao, waar ze jeugdboekenbegon te schrijven. Daarna verhuisde ze naar Colombia waar ze nu al jaren woont. Ook haa*- werk isduswel enigszinsalsNederlandswerkte beschouwen, reden waarom ik het ter vergelijking gebruik.
De auteurs kennen deruimte
waarover ze schrijvenvanuit eigen aanschouwing. Maar de duurdaarvanverschiltaanzienlijk, ook aan Antilliaanse kant. Angela Matthews (ps. voor Velma Salomons) verbleef al bijna twintig jaarin Nederland; Sonia Garmers schreefhaar'Lieve koningin...' na één keer haar dochter opgezocht te hebben in datland; als zeOrkaanen Mayra schrijft is zeer vaker en langdurigergeweest.
kend aanpast en 'eigen' wordt met de mensen in het nieuwe land. Bij Thalma mislukt dat proces volledig, en de schuld daarvan wordt gegeven aan de Nederlandse samenleving. In Duel in de diepte gaan de Nederlandse figuren na kortere of langere tijd weer weg, hun verblijfis tijdelijk. In de andere Nederlandse boeken blijven de hoofdfiguren, zoals dat ook met De witte pest het gevalis. Maar Thalma kan blijven omdat ze haar eigen zwarte cultuur in de muziek gevonden heeft. Blijven wil voor haar niet zeggen: zich aanpassen aan Nederland.
Aanpassingwordt hierals ne
gatief ervaren; schadelijk voor de eigen identiteit, maar ze wordt ook onmogelijk gemaakt. "JullieNederlanderszien meals een negerin, wanneer het jullie te pas komt. Als ik iets doe wat niet door de beugel kan is het: 'Weer zon Surinamer. Dat ik Antilliaans. niet
toe. Voor zwart. En als ik zeg: 'Ik ben anders, ik ben Antilliaanse', dan ben ik ineens een Nederlandse met dezelfde plichten. Maar dezelfderechten, ho maar!" (p. 78)
Sherry ergertzich eraan datde
Nederlander zich op deAntillen niet aanpast, terwijl dat van haar inNederlandwel verwacht wordt; zij maakt welvriendenin Nederlanden ze laatveel achter als ze weggaat.
tillianen,er geenwezenlijkeverstandhouding tussen deze twee volkeren is gegroeid, geen begrip, geen vriendschap...; de beeldvorming over en weer, dat wat men van elkaar denkt, lijkt overwegend negatiefte zijn.
DE AUTEURS
Johan Fabricius situeert zijn
verhaal over een aantal Curacaose jongelui die door smokkelaars worden gevangen genomen en naar Venezuela ontvoerd, op een niet met name genoemd of via geografische aanduidingen zonder meer te herkennen eiland, maar het is duidelijk dat het Curagao is, waardeauteurinelk gevalenkele keren geweestis, o.a. in 1961 tijdens de boekenweek. Sonia Garmers zegt over hem: "Een aardige man, heel aardig, met veel belangstelling voor het eiland...Bij zijntweedebezoek waren we opvisitein eenlandhuis... Toenlaterzijnboek'Onder dehete Caraïbische zon' uitkwam, stonddaareen prachtverhaal in over dat huis, waar hijmaar één uur in geweest was..." Ik citeer ditom te laten zien hoe een Nederlandse schrijver zi n korte Antilliaanse verblijfgebruikt.
OfAnton Quintana opBonaire
geweestis, weetikniet; maar gezien de geografische betrouwbaarheid zal hij het eiland bezocht hebbenvoor defilmDuelin de diepte. Meer dan decor is het eilandechter nietgewordenvoor deze geschiedenis waarin een Nederlands zangeresje betrokken raakt bij een diamantenaffaire tussen een Venezolaanse
Een zonsondergang in het oer woud van Venezuela: "De zon ging prachtig onder; achterdebomenaan deoverkant stond de hemel helemaal in brand; de gloed ervan weerspiegelde in de rivier, die breed en kalm onderons voorbijstroomde. In een machtige oeverboom, waarvan detakken zichver over het water uitbreidden, kwetterden honderden vogels doorheen,
ap*pTa_ftse"h
voor de nacht betwistten; het was daar een gefladder van belang. Maar gaandewegwerd het er stiller..."(p. 92/93) Dit is exotismevan hetzuiverste water!Ook inDuel in dediepte vind je dit soort exotische landschapsbeschrijvingen. Allerlei aspecten van het eiland krijgen uitvoerig de aandacht; hetklimaat, flora enfauna, zee, strand, schelpen,koraal, flamingo's, plantages, duiken, de noordkust, de grotten, enz. Het privéstrand van Hotel Bonaire doet Lucas denken*"aan een reclamespot voor een paradijselijk verblijf op een Zuidzee- eiland. En een beetje gelijkhad hijwel".' De Zuidzee is natuurlijk nóg mooier, want nóg exotischer.
InDebastaard vanBonaire,
komen ook het eiland, zijn natuur, dedroogte en deregen, zon, zee, flamingo's, zeearenden, koraal en natuurbescherming aan de orde: Bonaire moet een oase blijven voor mens en dier!
Siny van Iterson ging de Ne
derlandse auteurs voor in deze gewoonte. In haar verhaal zoeken de twee jongens een ontvluchte misdadiger en een verborgen schat,maar aanheteinde moraliseert de oom van Hans, dat de prachtige Curagaose natuur de eigenlijkeechteschatis: "De eenvoudigebekoring van dit ruwe landschap is ook een verborgen schat, meer waard dangeld.En hij is voor iedereen, die hemmaar ontdekkenwil".
RUIMTE
Hoe ondergaan de figuren het
overgeplaatst worden in een nieuwe, andere omgeving? Nederlandseauteurs zijnvol van de exotischeprachtvan Curagao en Bonaire, Johan Fabricius komt tot lyrische passages als het regent.
Maar dat wil nog niet zeggen
dat iedereen zich vanzelfspre
De mensen van het eigenland wijden defiguren van buiten in hetAntilliaanse leven in: Hans, door zijn oom en Chimi; Sylvia door Eddy van Calina; Oscar Fischer énNorine komen in een Nederlands kostgezin, Thalma bij haar eigen vader en later de pleegoudersBroers.
Van de anderekant houden
Antilliaanse auteurs ook voortdurendrekening met de Nederlandselezers, bijv. door woorden en situaties te verduidelijken voor wie niet met het eiland bekend is. Beide groepenvan boeken zijn in de eerste plaats bestemd voor Nederlandse lezers, de Nederlandse boekenmarkt; de hierte bespreken boeken zijn danook allein Nederland gepubliceerd.
Men schrijft dus van
weerskanten vanuit het eigen perspectief, vanuit figuren die van buitenkomen, zoals de auteurs zelf*ck'vanbuiten'het beschreven landkomen.
Opvallend is, datwanneer het
verhaal wel over Antillianen gaat, men toch Nederlandse bijfiguren zoekt. Zo treedt er een Amsterdamse volksjongen Barend Boender op in Het geheim van het oude landhuis, en gebruiktSinyvan Itersonnaast de praktische Curagaose Chimi de pas uitNederland gekomenstoere praatjesmakerHans, dienuop hetplantagehuis woont.
De functie ervan lijkt te zijn
het verhaalgebeuren dichter bij deNederlandselezer tebrengen, een procédédatookvoor in Suriname gesitueerde jeugdboeken gebruiktwordt.
Van de andere kant beschrijft
Fabricius een aantal Curacaose jongeluiin zijn boek, maar de hoofdfiguur- verteller, Hein, heeftbanden met Nederland.
Duel in de diepte gaat over
het Nederlandsezangeresje Sylvia Sommer, de Nederlander Rob van deBerg (El Loco) en de Nederlander Lucas Achterberg. In vergelijking met hen hebben deAntillianen Eddy (en zeker zijn zusCalina) een bijrolletje.
Wilko Bergmans beschrijft de
gevluchte Oostenrijkse Jood Oscar Fischer, zijn vrouw Maria en zijn zoon Bastiaan, deNederlandse pastoor Mol, deDuitse priester Brakensiek en de Nederlandseslavenpastoor Fornar. Voor de Antillianen zijn de bijrolletjes.
HOOFDFIGUREN
De hoofdfiguren in de diverse
boeken zijn wat de Antilliaanse auteurs betreft, allemaal Antilliaans. Diana Lebacs confronteert deCuracaose Sherry,Sonia GarmersdeCuracaose Mayra en AngelaMatthews deArubaanse Thalma met de Nederlandse samenleving.
Óver documentatie gesproken! Ook hij vermeldt graag "een paar Creoolse agenten", "de donkerepolitie- agent", "de Creoolse huisknecht", "zijn zwarte kroeshaar" opplaatsenwaar het niet functioneel is. Er is in zijn boek ook een enorm
standsverschil en een onderscheid stad—platteland: "Ze zal wel wat getiktzijn — datzijn de meesten hier in deKnoekoe..."
Ook Bergmans gebruikt dit
soort overbodige aanduidingen: "een corpulente Antilliaanse", "giechelende zwarte meisjes", "detrouwe,zwarte vrouw", "liefdevoor de donkere vrouw", "een donkerverpleegstertje", "de drie donkereknapen", "een van haar vijfonwettigekinderen". Ikben nauwelijksvoorbeelden
bij de Antilliaanse auteurs tegengekomen, waar die meteen
ANDERE FIGUREN
Een eigenaardigheid die de
Nederlandse auteurs aan de dag leggen is het voortdurend noemen van iemands huidskleur of deaanduiding'Antilliaanse'e.d. die in het verhaalverband volstrekt overbodigzijn.
Quintanaschrijft"een middel
bare koffiebruine zakenman en zijn dochter, de mooie, zwarte Calina". Over een oude verkoopster schrijfthij"haar tandelozemondviel open... Toen begon ze onverstaanbaartekakelen..." Feliciano, een "ploert mét een mooi pak aan", wordt voortdurend 'De Antilliaan' genoemd, wat ookgebeurtmet anderefiguren. Soms is detaal ook beschermend neerbuigend: "Zon schattig stokoud negerinnetje..."
Fabricius schrijft over India
nen op Curagao diezich kalmer gedragendan de Creolen, "maar ze zijn ook vaak lui". En over hoofdfiguur Mark, diehalf- Indiaan is, lezen we dan de volgende verrassende mededeling: "Hij sprak wat Indiaans; dathad hijzichzelfgeleerd—wi kenden behalveNederlandsalleenmaar hetPapiamentu van deCreoolse bevolking en een mondjevol Spaans, maar hij verraste een oude Indiaan in de Knoekoe graag door hem in zijn al bijna vergeten taal aan te spreken..." (p. 21/22)
"Eindelijk, Schiphol in zicht! Gespannen keek Sherry naar het lage, vlakke, groene land, dat steeds dichterbijkwam. Polders, rivieren, uiterwaarden, weilanden... Haaraardrijkskundeboekkwam haareen ogenblik scherp voor de geest. Vreemd keek ze op, toen ze ontdekte dat de landingsbaan eenviaductwas over een autobaan!(...)In de bus, en daar reden ze door het landschap met derechte, groene
Omgekeerd hebbendeAntilli
anen weinig goede woorden over voor de natuur en het klimaat van Nederland. Als Sherry in Nederland aankomt, zijn haar eerste indrukken:
"Ze mocht zich niet laten
opsluiten in dekooi van haarfamilie, haar eiland — met zijn wetten van vroeger, zi n angst voor verandering. Ze moest uitvliegen, mens worden, leren, observeren", (p. 50)
Als Sherry terugkomt uit Nederland, ondergaat ze hetklimaat en het eiland als een weldaad. Maar voor haar verblijfin Nederland zagze het ook alseen gevangenis,dathaarbelemmerde in haar vrijheid:
f joyou:_^®
db Here's hoping you °M
get into the spirit K
Jfi of the season! IV
mL Prettige Feestdagen M
toegewenst aan al onze *W 0 fÊ vrienden en relaties «^
-/ /* _p_k ■ ___■_._r '\\° . BerdaN.V. ..
■ _' Tel.: 84915 °jjj
Miep Diekmann staat met
haar beschrijvingen over deze wederzijdse beeldvorming (die ze ookin anderAntilliaanswerk beschrijft) bepaald niet alleen. Erzijn heel wat meer auteurs die zich over de verhouding Antilliaan — Nederlander en omgekeerd geuit hebben, zowel auteurs die voor volwassenen schrijven als auteurs van jeugdboeken.
Over dezelaatste groepwil ik
het hieronder hebben: wat hebben jeugdboekenauteursin hun werkengezegdover deander, i.e. Nederlandseauteursover deNederlandseAntillen en omgekeerd Antilliaanse auteurs over Nederland?
Over ditmotiefken ik geen an
der dan Nederlandstalig werk, zodatik me daartoebeperk. Enig zoekwerk leverde het volgende rijtje op. — Nederlandse verhalen op de Antillen:
— JohanFabricius: Het ge
heim van het oude landhuis (1965)
— Anton Quintana: Duel in
dediepte (1979)
— Wilko A.G.M. Bergmans:
De bastaard van Bonaire (1980)
Hoewel dit laatste misschien
niet als jeugdboekbedoeldis, reken ik het er toch maar toe wegens de eenvoudige vertelwijze en detitelheld, dejongemanBastiaanFischer.
Er bestaan uiteraard meer
jeugdboeken in deze categorie, vooral uit de jaren vijftig, maar omdat deze nu volstrekt onbereikbaar zijn, moesten ze buiten beschouwingblijven.
Hetvele werk van Miep Diek
mann dat dit motief behandelt, ofzenu schrijftoverpuurAntilliaanse leefgemeenschappen of over Nederlanders op Curasao enhunverhoudingtotCuragaoënaars laat ik hier buiten beschouwing, omdat het zo uitgebreid is én omdat ik daar al eerder over schreef. — Antilliaans werk, geheel of gedeeltelijkin Nederland:
— Diana Lebacs: Sherry
(1971), dat de sociaal- culturele bewustwording beschrijft van een meisje dat op Curagao opgroeit, in Nederland studeert voor maatschappelijk werkster en teruggaatom op haar geboorte- eiland buurthuiswerk op te zetten.
—AngelaMatthews: Dewitte
pest (1978), over een Arubaans meisje datals kind naar Nederland wordt gestuurd, waar ze voortdurendaanpassingsproble
-MD__-fc_. - _J_HÜH Br"7>' ■■■I^E^^rj^Hl _^^^_i _W-^mW |
B_^HH_H_KKI^T *^_i '^__H___________! W_XT, M_ I &m\/b*m*m. l^mW-^mmmmm\ _______■ _________________!
______________■ _■________________vN-____L_K IPt m llii_i UJaV V_ I L V*^Vv' _______ I r^^^i II HIMHl. I_l^____P ___P^^_:
i^. _^""" _^" '
y'*m/r' " "~j___L__ nPy^y_r_rT n. \_ife^_. _M_r « _ w 4
\____P '* m&a&i&l 's -■ ■■■■:&'im<tfvA,. «K11_T___. .öïm^Oïïlftt. TIHStfxffjt_*ti £*__ >___■ \_
* *^^^^a^_^i^____________S " __>ï i_f Cl_!__P^ "* -sW 11
M /S^^ II
our^or.s.gm-togs.
1 ifIHÉ) I' Curasao Plaza 1
| lllijil Hotel & Casino 1
KERSTKRANT 1984 24
diana, lobaes sherry
(vervolg oppag. 27)
blokken.Alles was gehuldin een grijze waas. Augustus, maar Sherry voelde alleen maar °en kilte, diehaar telkens even deed huiveren. Als dewind langs haar gezicht streek klemde ze haar lippen op elkaaren bevochtigde ze methaartong. Want ze deden pijn. Ze frunnikte aan hetraam en schoofhet dicht".
Ook Mayra moet wennen aan
de drukte en aan het verkeer, bijv. de trams. Zo viel Sonia zelf toen ze voor heteerst in Nederlandkwam, op: "Daar stond ik: op straat. Wat een kou! Wat een drukte! En wat een schok: de kruiers, de taxichauffeurs, de schoonmakers, de vuilnismannen — alles was blank. Ik had nooit geweten... nee, er nooit over nagedacht... dat blanke mensen dat soort werk ookdoen.Want deblanken, dienaar Curagao komen, komen nietvoor dit soort werk. (Alleen dePortugezen.)" (p. 59/60)
Norine vindt de kou niet zo
erg, hoewel ze in januari aankomt, maar ze durft niet te fietsen.
Thalma ziet het volgende:
"Het enige waar ik naar keek waren die koeien en die groene wei. Ik blééf er naar kijken. Zo mooüHetwaszoanders..."(p. 14)
Over het algemeenzijn deAn
tilliaanseauteurs nietzo uitvoerig over het Nederlandse landschap en hetklimaat, maar zebeschrijvenwél heel uitvoerig het leefklimaat, de andere leefwijze waar ze in Nederland aan moeten wennen.
sitieve elementen daartegenover te staan, tot en met begrip voor discriminatie toe: "Ik kan hetbest begrijpen dat de Nederlanders bang zijn, lees de kranten maar."
Van de andere kant beschrij
ven Antilliaanseauteurs steeds weer de Nederlandse onbekendheidmet de Antillen, terwijl zijzelfalles van Nederland moesten leren op school: " ... geen Hollander weet waar Curagao ligt. (...) Wij zijn vroeger op school volgestopt met aardrijkskunde en geschiedenis van Nederland. Maar omgekeerd ... nee hoor! Kleigrond, landklimaat, zeeklimaat ... noem maar op! En iedereen die bruin iszal zekerwel eenSurinamer zijn, denken ze in Holland. Ik ben een Curagaose en wil niet voor een Surinaamse worden aangezien. Net zoals eenHollanderhetniet leukvindt alsze hem voor eenDuitserofeen Belghouden." (p. 71/72)
En even eerder:
"Wat een vreemd taaltje is dat,' begon die meneer. 'Dat is geen Spaans.' 'Nee,' zei ik, 'Papiaments.' 'Waar komt u dan vandaan? Uit Suriname?' 'Nee,'riep ik gauw, 'uit Curagao. Dat is twee uur vliegen van Suriname af.'
"Joe, in Holland zijn ze dol op
zwartjes. Je hebt daar binnen een paar minuten tientallen mannen om je heen. Ik heb gehoord dat je niet eens meer kamers kunt krijgen. O nee, meisjeswel. Jongens niet, omdat die herrie schoppen."(Sherry, p.40)
Jongens in Nederland willen
met een meisje meteen naarbed, jongerenslapenop deDam, mensen in Nederland eten niet voldoende(zekrijgenéénaardappel gedeeld door vieren), ze zijn krenterig, ze wassen zich niet... (Lieve koningin, p.46/47) Eigen aanschouwing doorbreekt deze ideeën later, en dankomen er bij Sonia Garmers allerleipo
aan de ordekomt; vaak komen z. in Nederland uiteindelijk ooi heel anders terecht dan ver wacht.
"Enkeek naarde stille,stugge
gezichten, die door deruiten tuurden. Een anderetram gleed
LEEFKLIMAAT
Nederland is druk, vol, de
mensen hebbeneraltijdhaast,ze doen alles op tijd, ze zijn niet vriendelijk maar op een afstand, ze werken zich een hartinfarct...
"Het is hier ook gek als je de
busbinnenkomtenjegroet.Dan groet alleen de chauffeur terug. De mensen kijken alsof ze bang zijn dat jenaast ze gaat zitten". (Orkaan en Mayra, p. 35)
Sherry maakt haar eerste
tramrit,
De verhouding Jongen- meis
je, man - vrouw krijgt ook herhaaldelijk aandacht van de Nederlandse auteurs. Quintana: "Bij ons op de Antillen letten broers heel goed ophunzusjes. Je begint hetnet leuk tevinden op een feestje ofdaarkomtzon snotneusnaarjetoeomjenaarhuiste sturen". Mensen staan direct klaar om tekletsen overeen verhouding als een jongen en een meisje eens even alleen ergens zijn: ze zijn zo kortzichtig...
Met de wet nemen sommige
Antillianenhetook niet zonauw als het smokkelen betreft, een
Bergmans maakt het wél bont
als hij schrijft over de 'diepgelovige' Oostenrijkse Maria die Bastiaan vraagt eenkruisteken te slaanvoor hij gaat duiken, en
■even later via Metardo Martijn, |de donkere Bonaireaan, tot een uitvoerigebeschouwingkomt:
"Geloofen bijgeloof slapen op
Bonaire in éénbed. Voor moeder Martijn was het scapulier minstens netzo vertrouwenwekkend en mysterieus als de wierook waarmee medicijnmannen en tovernaressen debozegeesten verdrijven".
lianen zijnbeter gekleeddanNederlanders, volgens Quintana: Eddy is met zijn donkere huid en spierwitte tanden een echte knapperd! En over El Loco: "Het was een blanke, maar hij zag eruit als een landloper".
De anderen letten minder op
het uiterlijk. Quintana prijst de trouwvan de Antilliaan, die zijn beloften nakomt; hij spreekt in ditverband van een Caraïbische erecode: diensten wederdienst.
Eén aspectkomt in debeschrij
ving van de Antillianen door de Nederlandse auteurs steeds weernaarvoren: hunbijgeloofin deogenvan deNederlandsefiguren, die daar geen last van hebben. Het ismogelijk om daareen hele rij voorbeelden van aan te leggen, bij Quintana, maar ook nogbij Bergmans. Siny van Iterson geeft een heel scala van volksgeloof, alrelativeert ze dat aan het einde door alle geheimzinnige verschijnselen van een redelijke verklaring achteraf te voorzien.
Buitenlanders zijn in Sherry ookeen bedreiging voor deeigen werkgelegenheid. Ook in de jeugdliteratuurkwam 30 mei 1969niet uitde Caraïbischblauwe luchtvallen:"... houdingwas agressief, vooral tegenover Eu
Haar grootmoederzegt over Nederlanders- macamba's: "Een Hollander en een duif zijn ondankbare beesten" (p.33), en: "Hollanders is niet het soort beesten datje fokt ofvertroetelt, zelfs niet om je deur schoon te houden!"(p.36)
...een opname uit «Duel in de Diepte-...
En laten merken dat we de
baas zijn.' Het komt natuurlijk omdat ze niks van ons afweten. Ik vinddeNederlanderinNederland veel sympathieker." (p.72) Over de macamba op Curagao, enkele uitzonderingen daargelaten,valt er geen goedwoord te lezen. Sherryvalt uitover de macamba die drie jaar op Curagao woonde en nog geenPapiaments verstaat, over dearrogante nieuwe leraar Nederlands: "Hij ziet eruit als dé Cultuurdrager, die ons, domme schapen, van alles moet bijbrengen."(p.54)
"Bij ons komen jaarlijks
leerkrachten aan uit Holland. Niemand vraagt zich af of de aanpak van dekinderen daar totaal verschillend is of niet. Ze worden geacht het meteen goed te doen, zelfs beterdande lokale leerkrachten. Ze hoeven zich niet aan te passen."(p.96) Sonia Garmers noemt zich ronduiteen macamba-haatster:
"Ze wisten dat ik,voor ik naar
Holland ging,zon echtemacamba-haatster was - nee, ik keek wel uit voor ik vriendschap met een macamba slootof iets goeds zei van Holland." (Lieve koningin ...,p.37) Maar doorhaarvakantie is zenu anders gaan denken, omdat ze andere Nederlanders heeft gezien.Zozelfs datze schrijft:"Laat mijn dochtersmaar met een macamba trouwen. Die zijn aardigertegenhunvrouwen. De vrouwen mogen veel meer." (p.88)
Isolement
Er wordt in Nederland gedis
crimineerd bij de toelating tot dancings,maarookbij dekamerverhuur: "ledere dag zocht ze in de krant naar een kamer. Soms belde ze op, en heteerste wat ze te horen kreeg, was: 'Bent u soms buitenlandse?' 'Ja, Antilliaanse.' Ze was te trots om 'Nederlandse' te zeggen- wat ze in feite was, volgens de wet dan! 'O, nee, dank je. We willen geen kleurlingen.' En dan gingen die mensen er nog prat op, dat ze niet discrimineerden, want ze hadden niet 'zwarte' gezegd." (De wittepest, p.66)
Er is een duidelijk verschil
tussen hetin een Nederlands gezin opgenomen worden (Norine, Sherry aanvankelijk) en het zelfstandig op kamers gaan wonen, waarbijhetcontact met Nederlanders veel minder is.
Diana Lebacs beschrijft de di
versiteit van Antillianenin Nederland, dieelkaarookin de grote stadtoch steedsweer tegenkomen: het studententype dieer de bloemetjes buiten zet (Ryan en Carlos); de serieuze studentEdward; Humphrey die gingom te studerenmaartoendatmislukte gingwerken; dezichvan haareigen cultuur bewuste Gretchen dietoch blijft; Gracielle dieging om te studeren maar al gauw trouwde; Dientjie die altijd heimwee had; Boy de kunstenaar; de Antilliaan die al weer terug is in Nederland omdat hij op Curagao niet meer kan wennen ... Ze laat zien hoe Antillianen in Nederland sterk betrokken blijven bij Antilliaanseproblemen en cultuurverschijnselen: de reacties op 30 mei 1969 bijvoorbeeld. Sherry merkt dat ook zij verandert na een poos in Nederland gewoondte hebben.
Van de andere kant beschrijft
Bergmans hoe pastoor Mol door heimweenaarzijn familie in Nederland op Bonaire in moeilijkhedenkomt.
Zo leven de Antillianen in Ne
derland onder elkaar, zoals de Nederlanders dat nogal geïsoleerd op de Antillen doen. Sherry heeft naast de Antilliaanse, ook Nederlandse contacten; als ze weggaat denkt ze na over "de band, die ze met iedereen hierhad,en niet alleen met Antillianen" (p.140) Maar dan duidt ze vooral op haar Nederlandse vriend Desmond. Norine gaat in Drente logeren, maar Thalmakrijgt problemen:
"... ook al was ze niet opgevoed
als een Arubaan, een Nederlanderlietjesteedsvoelen datjeanders, minder was. En als ze met een Nederlander kon opschieten, vond haarvolk haar 'whiteminded'. Ze viel tussen wal en schip. Zewas eenrandfiguur tussen twee culturen."(p.79) En Sonia Garmers zegt:" ... die paar Hollanders die ik op Curagao ken ...; ookSherry kreeg als kind problemen toen ze opCuragao te veel omging met blanke kinderen en 'voor macamba' speelde...
De jeugdliteratuur schildert
een beeld van naast elkaar leven, niet een integratie in de maatschappij. Het verwijt dater zo weinigcontact is gaatnaar de ander die zich niet wil aanpassen.
MACAMBA
Sonia Garmers zegt in 'Lieve
koningin...': "Ik moet er wel bijzeggen dat de NederlanderinCuragao heelandersis dandeNederlanderinNederland.Hoedatzokomt? De Nederlander, die naar Curagao komt, denktmisschien: 'Nu gaan we naar een grondgebiedje van ons, waarwedebaas zijn.We zullen die zwartjes daar wel eens wat leren.
...illustraties uit «Het Geheim van hetoude landhuis»...
Het is opvallend datfiguren
voortdurend geneigd zijn hun nieuwe situatie te vergelijken met dievan hun eigen(ei)land.
sportief tijdverdrijf volgens Quintana; al worden Venezolaanse smokkelaars wel als boeven beschouwd doorFabricius. Quintana wijst ooknogop deAn.tilliaanse passie voor domiinospel.
AngelaMatthews schrijftover
Antillianenin Nederland: "Antilliaans of Surinaams, wat maakt het uit! Allemaal hetzelfde soort. Ze deugen niet! Al geef je hen uitje eigen zak te eten,ze gevenjestankvoordank. Tuig is het!" (p.27) Ook praat ze over het over en weer schelden om de huidskleur, waarop ze terugscheldt van: julliekikkers met jekikkerland. Zebenadrukt hetfeit datGod steeds alsblanke wordtvoorgesteld. Bij haarboek komen deras- en kleurverschillenhet sterkstnaar voren.
Bergmans praat wel over de
rassenwaan van Hitler en NaziDuitsland, maar meldt niets over kleurproblemen op de Antillen: "Gelukkig is er nu geen verschil meer tussen blank en zwart..." (p.74)
De Nederlander kan al die
donkeremensen die zo op elkaar lijkenniet uit elkaar houden, of hij raakt in dewar alshijvan al die"kleur-, haar-, gezichts- en rasverschillen" hoort Sherry, p.106)
Zo kwamen we in gesprek en
die heerbleek een werkstudent. Maar zelfs een student in Nederland wist nietsvan onze taal, en van hetverschil tussen Curagao en Suriname!" (p.65) Quintana schrijft er ook over; Sylvia denkt: "Curagao ... Waar lag dat ook al weer? De Nederlandse Antillen. Suriname? 'Nee, malle meid, Suriname hoort niet bij de Antillen! Ga je schoolgeld terughalen!" (p.16) Maar dat laatstehoeft ze eigenlijk helemaalniet, omdat op Nederlandse scholen helemaal geen aandacht aan de Antillen besteedwerd!
VOOROORDELEN
Nederlanders beschrijven het Antilliaanse leefklimaat veel minder; kwamen ze daar door hunkorte verblijfnietvoldoende mee in aanraking? Of ligt het aan het genre van oppervlakkige, spannende verhalen die zich daar nietvoor leenden?
Quintana benadrukt het feit
datopeenklein eiland nietsverborgen kan blijven en dat de mensen veel kletsen. Antillianen zijn gastvrij en levenerg gemakkelijk, maar hun gemeenschap is welerg afgesloten tegen buitenstaanders, "... de aloudebeginselen van de donkere mensen op Bonaire, wier besloten gemeenschap nimmer werd doorbroken..." (De bastaardvan Bonaire, p. 84)Antil
Sherrymerkt dat"jeechtwelkarakter moest hebben om een zelfstandig leven aan te kunnen".
"Op je eigen benen staan, al
leen met je gezin, zonder de bemoeizucht van je familie, kennissen en vrienden — dat was mijn ontdekking in Nederland..." (Lieve koningin..., p. 61)
Nederlandersroken zoveel in
een afgeslotenruimte dat jebijna stikt,endrinken slotenkoffie; alsje op bezoek wilt gaanmoetje altijd een afspraak maken; ze zijnnieuwsgierigenwillenaltijd alles weten; ze kunnen zulke gekke vragen stellen! Daar staat wel tegenover dat je in Nederland zelfstandiger wordt enkritischer:
voorbij.Weerstrakke gezichten, die terugtuurden. Sherry kreeg deneigingom een dwazegrijnste trekken tegen het gezicht voor haar.Er waren geennonchalante, lacherige gesprekken. Ze hoordegeen plotselinge, enthousiastebegroeting", (p. 78) Ook Soniazegtdit:"Ineensbenje in Europa... dat is wat voor iemandvaneenkleineiland.Eerst ging ik naar België. De mensen lachen er veel meer dan mensen in Holland. De mensen in Holland hebben zon strakkerig gezicht", (p. 64)
Curagaoënaars dieNederland niet uit eigen aanschouwing kennen, zitten vol vooroordelen tegen dat land. Vooral in 'Lieve koningin ...' komt dat naar voren: "Wat? Stuur jijjouw dochter naar Holland? Holland is zover weg, kind! Alle kinderen die naar Holland gaan, wordenverpest. Ze komen terug en willen nietmeer bij hun ouderswonen. Ze willen allemaalin een flaten ze gaan allemaal zon verhollandst Papiaments praten. Ze begrijpen hun eigenfamilie niet mee. Ze komen met andere ideeën. Ze worden allemaal communista, en socialista ... en ze praten alleennogmaarin die-ista- stijl."(p. 45)
Dit citaat heeft nog betrek
king op landgenotendie gaanen terugkomen, zoals ook in Sherry de veranderde mentaliteit van de Antilliaan in Nederland
Ook in De bastaard van Bo
naire speelt de journalisttrouwens een zeer negatieve rol, maar hier schrijft de Nederlandse correspondent tegen de Nederlandse pastoor...
Sonia Garmers spreektover concurrentie enbroodnijdin detelevisiewereld, en Sherry meldt: "De laatste tijd lekendekranten toch al tuk op vechtpartijen, waarbijSurinamers en Antillianen betrokken waren. Goed, de helekrant stond meestal vol van de ergste gebeurtenissen, maar hetwasdeste ergeralsereenAntilliaanofSurinamer bi betrokken was. Kreeg hij ruzie of had hij een moord op zijn geweten, dan waren meteen alle Antillianen en Surinamers er de dupe van. Zekregen moeilijkhedenbij het hurenvan kamers ofkonden de dancings voor een tijdje niet meerin."(P.138)
De Nederlandsepers en de politie komen er bij Angela Matthews slecht af.
" ... er zijn de laatste jarenveel programma's over Suriname en deAntillenop de televisie. Maar dieprogrammamakers uit Holland willen meestal alleenonze ellendige dingen laten zien. En anderen willen alleen weer de mooie baaienen de mooie hotels laten zien." (p.67) Dus daar wordtdeNederlander ook alniet veel wijzervan.
VOORLICHTING
De voorlichting op de Neder
landse t.v. is niet goed,vindt Sonia Garmers:
KERSTKRANT 1984
I Prettige Kerstdagen en GelukkigNieuwjaar ££££ f
2 wensen wijonzeklanten en degehelebevolkingvan Curacao toe. $ s tito muyale ï
$ dan oduber $
g Tevens delen wij mede dat ons kantoor GESLOTEN zal zijn van kart schotborg
g 20 december ,0.7 januari 1985 «_»£___£■ __,,.!
Happt) Ho.idatjs
_________^__________. '________________■ ___Pf:_________P^ <':' HHR._MH ______9__S______F __m^___ ::v: ~:^H :■ '■ ■ ■ ■ '"» '^
_BfflHfifc:&:_.____B _________F _____H
IC!!^¥_a^,>^C___l _b_____^^ i^^H
___________ :_i«______i^__fc__________r ______Jn»^___Élf__^__Tl WÊ' v.. 1
ssaT ~^H BB* ■"
■ -J^^WmMIIP.-.'. ■ ■ ■ --Stilt '
v __H if 4___^^* f *?___! ÉMk'r^_____^ ______tÜ
K___^_s_ ; _-_! ________W^lk__»_. .Ij. *! êTIhP ___! B_i.__________k ______IS__lif___PlK .sSfei *_ - v_^__H 7 = ____Ll______w ____.^____M____j__.i.______fl_^^^ _-w^_i \_S_^_k __m_^__BF-1/ I _
lm l__!_f*^'' <_P_H____ H__i_Hl i_______É ___■ ____§ ______^__(_
___.»*___. b^^;<;v>ij^J
Warmest wishes for a bright and happy holiday season. May the peace and joy of Christmas be yours today and every day of the year.
NATIONAL BUSINESSEQUIPMENT COMPANY INC.
NETHERLANDS ANTILLES
V St. Maarten Curagao Aruba j
25
Hope springs anew (v^^^J^y, ] |V in hearts at ChristN^Yiu^Msa*jwS^jf/ry
mas for peace on "^^^^^|S^*&i^\j/f^
earth, good will o;^^^M^^4^a^Sj/A.
v^B^doe y m muxM^A/Jn
Tel. 623680- 624403 Tel. 623477-624891
TOJILL
We hope your holidays are all wrapped up in aprettybow —best wishes from the folks at
Salinja Trading Corp. N.V.
Nel Basilio
Een echteKerstpuzzel voor onze kinderpagina. De
winnaar ontvangteen waardebondf.25,-vanAugustinusBoekhandel. Zorg er wel voor, datje de oplossing vóór 11januari1985opstuurt naarAmigoe, Scherpenheuvel z/n en vergeet niet op de envelop te schrijven: Kinder- Kerstpuzzel.
VERTIKAAL: 1. Deel van de stad; 2. Plaaggeest; 3.... tafel zitten; 5. Dik gevlochten touw; 6. Gebak; 7. Zak; 8. Nieuwe Testament (afkorting); 8. Geen nee; 10. Niet breed; 13. Sommen maken; 14. Twee maal; 16.Loon; 18. Klein filmplaatje; 19. Keurig; 21.Verdriet; 24. Deelvan het been; 26. Een hoop as; 28. Stofvoor kleding; 29. Onmisbare vloeistof; 31. Niet dezelfde; 33. Slee; 34. Tuberculose; 38.Reeds; 40. Oude Testament (afkorting); 43. Groente;45.Duw; 47.Zie jèin delucht; 48.Verleden tijd van hebben; 49. Verleden tijd van eten;50. Paljas; 51. Johannes de... ;52. Vorderen;54.Grootmoeder; 55. Stil!; 56. Lidwoord; 57. Gij; 59. Pot; 60. Eminentie (afkorting); 63. Dccl van een mast; 69. Toespraak.
.. en vloed; 44. Reeds; 46. Voorzetsel; 47. Eerste persoon meervoud; 48. Een vis die door Hollanders rauw wordt gegeten; 51. Gebiedende wijs van doen; 54. Uit Noorwegen; 57. Opening; 58. En andere (afkorting); 59. Huidopening voor het zweet; 61. Mililiter (afkorting); 62. Voorzetsel; 64. En dergelijke (afkorting); 65. Kleverige zoete vloeistof; 66. Vervoegingvan smaken; 67.Achter; 68. Eer; 70. Deel van eenkippenhok; 71. Blijde viering, Kerst...
den tijd van eten; 37. Akelig; ■ 39. Kwaad; 41. Lidwoord; 42.
HORIZONTAAL: 2. Gebiedende wijs van staan; 4. Waterkan; 5. De Amigoe; 7. Jas van bont; 11. Artikel (afkorting); 12. Niet rijk; 13. Wiel; 15. Heeft elke vrouw bij zich op straat; 17. Oude lengtemaat; 18. Mager; 20. Lade; 21. Laatste kwartier (afkorting); 22. Een mooiinsect; 23. Lectori Salutem (afkorting); 25. Een en ander (afkorting); 27. Hoofd van een klooster; 28. Vervoeging van kunnen; 29. Vervoeging van wensen; 30. De moeder van het Kerstkindje; 32.Vanhogegeboorte; 33. Zangstem; 35. Zoveelvingersheb je;36. Verle
"Oh!" riep een klein meisje. "Kijk eens, wat dekak
Mirella verstopte zich
achter de kameel, die nog ineen hoekjestondenkeek hoe alle beelden op hun plaats gezet werden. En omdatze een engeltje was, verstond ze niet alleen de mensen, maar ook de beelden.
In het huis, waar Mirel
la terecht was gekomen, waren de mensen ook al druk bezig voor kerstmis. Vier mensen, een moeder en drie kinderen, pakten een kerststal uit. Een grote kerststal, die ze zelfgemaakt hadden. En met beelden, die echte kleren aan hadden en net zo groot waren als Mirella zelf.
"He, wat flauw", vond
Engeltje Mirella. Ze klom heel eigenwijs op een regenwolkje, hoewel dat streng verboden was. En toen had jeal gauw de poppen aan het dansen. Ofbeter gezegd: Engeltje Mirella. Want het wolkje dreef dwars dooreenpaar zonnestralen en begon te regenen. "Help! "schrok Mirella, want met kletsnatte vleugels kon ze niet vliegen. Ze greepzich vlug aaneen zonnestraal vast om niet tevallen. Maardezonnestraal was glad en Mirella roetste met een vaartje naar beneden. Precies op de rug van een grote hond, die even lekker in de zon was gaan liggen. Gelukkig maar, anders had ze zich lelijk kunnen stoten aan de harde grond. Maar de hond schrok zich een hoedje. "Woef, wat is dat?" gromde hij en keek achterom. Maar Mirella wassnel een open deurbinnen gerend en de hond deed verbaasd zijn ogen weer dicht. Hij had zeker gedroomd.
En zo vertrok Mirella
naar de keuken. Mmm, wat een luilekkerland was het daar! Mirella kwam niet eens aan helpen toe. Zo drukwas ze met het steken van haar vinger in allerlei schalen om te proeven. Totdat dekokkin haar woedend weg joeg. "Ga jij maar wolkjes schrobben", riep ze. "En eet die dan maar op".
leidster van het engelenkoor.
Mirella werd een beetje baldadig van dat heen en weer vliegen. En hoe meer slingers ze ophing, hoewilder ze werd. "Hé, die slinger blijft aan diegrote tak hangen", gilde haarvriendinnetje. "Vlieg even terug". "Ach welnee, dat hoeft niet", dacht Mirella. "Even eenflinkeruk en..." Aiaiaiai, had ze dat nu maar niet gedaan. De hele boom viel zo maar om!Alle engeltjes gilden, een paar wolkjes voor het paleisraam begonnen van schrik te regenen en wel twintig ballen kletterden tegen de grond in duizend kleine stukjes. Wat een lawaai!
"Jebent nogveel te klein
om kerstbomen te versieren", zeieenvan degrotere engelen boos. "Ga maar ergens anders helpen. In de keuken hebben ze nog een
Maar ja, nu hoorde ze bij
de grotere engeltjes. Dan hield je niet meer van zulke kinderachtige dingen. Nu mocht ze meehelpen met het versieren van de kerstbomen. Ze vloog tussen de takken van de allergrootste kerstboom door met een lange zilveren slinger achter zich aan. En een anderengeltje gafaanwijzingen: "Nu een beetje naar rechts", riep het, "die tak daar is nog eenbeetjekaal. En nu naar boven. Oei, kijk uit!"
Het was een drukte van
belang in het engelenpaleis. Het liep tegen
Kerstmis en dan moest er een heleboel gebeuren. Het paleis werd schoongeboend en de wolken blinkend wit geborsteld. Alle grijze vlokken gooiden de engeltjes als regen naar beneden. Maar niet ineens natuurlijk, anders kregen de mensen een veel te natte kerst. Sommige engeltjes versierden een heleboel kerstbomen en anderen studeerden liedjesinen zo was iedereen op zijn manier druk bezig. Ze waren er allemaal opgewonden van. Zelfs de kleinste engeltjes in de kinderkamer. Maar het meest van allen engeltje Mirella. Die was gewoon door hetdolle heen en fladderde van de ene kant van het paleis naar de andere. Geen wonder eigenlijk. Vorig jaarmoest ze nog in de kinderkamer blijven, waar een ouder engeltje haaren deanderekleintjes voorgelezen had. Saai, hoor! vond Mirella en vergat helemaal, hoe ze met open mond geluisterd had.
met hen, dat ze niet in de gaten had, dat de moeder de kameel pakte. "Hé!" riep de moeder verrast. "Hier ligtnogeenkerstengel. Wat gek. Ikkan me helemaal niet herinneren,
Maar het allerheerlijkst was toch wel haar bedje. En het duurdenietlang, of Mirella lag erin en droomdevan zonnestralen, die in de knoop zaten en wolkjes van chocoladepudding, want daar was ze dol op.
En daar waren alle en
gelennogboosop haarook, omdat ze haar overal hadden gezocht en zich erg ongerust hadden gemaakt. Maartoen ze hoorden, hoe ze hetkerstengeltje geholpen had, kreeg ze toch nog eenpluimpje van de hoofdengel en mocht ze van de kokkin een paar schalen uitlikken. Mmm, was dat even lekker!
Ja,ja,knikte Mirella, "dag allemaal". En nagezwaaid door dekerstbeelden glipte ze door een paar sunsets naar buiten en vloog omhoog. Het was een verre reis, hoor. Gelukkigkon ze af en toe wat uitrusten op een wolk, maar oh, wat was ze moe, toen ze eindelijk bij het paleis aan kwam.
'sNachts,toenalle mensen sliepen,fladderde ze net zo lang, tot haar jurklos van de spijker schoot. Ze viste een kinderschaartjes uit de speelgoedkast van de kinderen, haalde naald en draaduit de naaimand van moeder, knipte een groot stuk uit haaronderjurk en maakte daarvan een paar nieuwe vleugels voor het kerstengeltje. Alle
kerstbeeldenkeken ademloos toe. "Oh, zulke mooie vleugels heb ik nog nooit gehad", zuchtte het kerstengeltje verrukt. "En nu moet jeweer gauw terug naar het engelenpaleis",vond Maria, toen Mirella klaar was."Ze zullen wel ongerust zijn en je overal zoeken". "En vlieg niet te snel", knikte Jozef. "Anders word je te moe en je moet nog een heel eind vliegen."
"Nee, heusniet", zei Mirella verschrikt. "Ik ben een echtengeltje.Wachtmaar, tot demensen wegzijn, dan zal ik je wel helpen." Ze had opeens een prachtig plan bedacht.
isvast énzekereen verklede kakkerlak. Die heeft natuurlijk al die gaten in mijn vleugels gegeten om zelfkerstengel te kunnen spelen".
Ach ja, misschien had die juffrouw dat gezegd, omdat Mirella toen nog maar een kleuterengeltje was. Want in de zangkamer bracht ze er niet veel van terecht. Ze zong vals! "Als ik nu maar heel hardzing, gaat het best", dacht Mirella. En dus zong ze nog héél hard vals ook. "Eh, waarom ga je niet helpen met kerstkranzen bakken in de keuken"? vroeg de
engeltje nodig om devloer te moppen". "Poeh!", dacht Mirella verontwaardigd. "Moppen! Nee hoor, ik ga naar de zangkamer. Vorig jaarzei dekinderjuffrouw, dat ik heel mooi Stille Nachtkon zingen".
"Hé, wie ben jij?"fluis
terden allebeelden verontwaardigd. "Kom van onze stal af!" En het arme kerstengeltje snikte: "Het
En opeens leek haar niets fijner dan gewoon in de kinderkamer van het engelenpaleis te zitten en naar de verhalen van de kinderjuffrouw te
luisteren.
"Oh", zuchtte Mirella.
"Was ik maar nooit op die regenwolk geklommem".
dat ik vorig jaar een nieuwe heb gemaakt". En omdatze eenbeetje haasthad, bekeek ze het engeltje niet zo goed, maar hing haar vlug aan haar jurkaan een spijker boven in de stal.
kerlakken met de vleugels van de kerstengel gedaan hebben. Allemaal gaten erin gegeten!" "Hun eigen schuld", bromde een herder. "Ik heb vorig jaarnog zo gezegd om in de kast te spuiten. Weten jullie nog, hoe die beesten mijn mantel halfopgegeten hadden? ""Ai ai ai", zuchtte demoeder. "Ik moet een paar nieuwe vleugels maken en dat is net een van de moeilijkste dingen. Anders laten we ditjaar dekerstengel maar weg, hoor. Ik heb nu geen tijd meer. Ik moet nogzoveel doen". "Ainee", riepen de kinderen teleurgesteld. En Engeltje Mirella had zon medelijden
KERSTKRANT 1984 26
Engeltje Mirella Kinderkerstpuzzel
*: Beste kinderen :
* *
* Omte beginnen wens ik op.Kijk maar naar detele-*
* jullieallemaal een heel ge- visie: Overal maken de* * lukkig Kerstfeest en een mensen oorlog metelkaar.* * voorspoedig 1985. Maar laten wij zelf alvastw
*
Ik hoop, datKerstmis voor het goede voorbeeld geven*
* jullieniet alleenbetekent: en geenruzie maken met*
* (te) veel en lekker eten, onzefamilie, vrienden,bv-*
* maar datje er ookeven bij ren en andere mensen, die* * stil staat, dat het vooral we tegen komen. Afge-*
* een feest van de vrede is. sproken?
4 Vrede voor alle mensen * * van goede wil. *
* Het lijkt er nog niet veel Tante Nel
** *■ *★ *★ ★ ********★ **_***★ ******_.*★
Met dekerstdagen krijgen we een hoop bezoek. Oomsen
tantes, vrienden, kennissen enburen en ookkinderen natuurlijk. Jeouders zullen het drukgenoeg hebben met al die mensen, maar wij kunnen hen helpen. Wij gaan ons met dekinderen bezig houden. Hoe? Wel, meteen spelletjenatuurlijk. Hiervolgt ereen voor degroterekinderen.
Verzineen mooi lang woord.Brievenbus bijvoorbeeld. Alle deelnemers schrijven dit van boven naar beneden op een blaadje papier en proberen binnen 5 minuten achter elke letter een diere-naam te schrijven. Elk dier mag maar éénkeer gebruikt worden.
y^ Voorbeeld:
mmV^ Beer r^jm :*&Ree
JÉmM /V *
Inktvis
tJ{^-J]\VM — Eend
\ A . . \ Neushoorn
/*T J' i "'
Bok
W_7 Uil Slang
Om zelf te maken
Teken metbehulp van carbon-papier. De kerstkrans smjU^Nk^L,
over op dunkarton en knip *?_S_____v_ël*^ hem uit. Kleur de krans _p>___^_lrS_K_i_
groen, de strik lichtgroen en debesjesrood. Haal een jmE§lwjl "^4^S touwtje door het gaatje en flillSfcE _^_U§_s
hang hem op in de jQ^^^^^^
Kerstboom. Het staat nog leuker als je er meer maakt. Een kerstkrans
( ~i^>C )
Too o >
j f v*^ < O >
Welke zijn gelijk!
V^^/ OL_ __JT\ O Negen dozenmetkerstbalfl ) 0 "^SS^A v_y ien Twee ervan zijn pre@M® WJ _-________k _r^. /^__k cies gelijk. Weet jij welke # P**\ me Ljt*) ditzijn?
O "
! O "
V_^/ Bij hetzoekenmagjede do— gj?-pz ? zen in gedachten een O fP O kwart slag draaien.
_t #0 m** /"~x r_ __->-_^^v-______k %w_-_. _sï. «J

9 U3ISOOP e^Ci lIP AA K^
7 @ "
8 **
g ONISSOIdO
WILKOBERGMANS
EZC l__r _____^-__i ____. « !"* XmtüW9^ _______ mm L__*""__i XWmm*^ 39 to _-/___Pi^^^^ ____■ _____ __ _* _---^_L*^<*-^___ ■ __________* n__i__- _______ M ï-r _^^^-__r 39 fc_ _NS__3 ta _** x ■ . ______r ____ Ea _______■ ____■ _______ m »_/^ ____— _H _I__W 39 Cl /("' ______r~ ____ o B** l\_r;_________F^ ____ PV^^^^^^^HH _i
B* A W^___E ____! t''"____-r^^___l ____^__ _J_
(_rr B____ir-w ___^__ >(^ fe fij
__■ B^^., m.i--iiii _»__-^tTlTT^___i __■ _____.
-__ 'wrfiê; _^B ■ 39
_5 _______ ___________9l<lß._________ __If __fl I 4.
Ï7E B^ *M ___fe_^m_V >___r 9 ■ __________ __B_____^^^=^__s ________?:r_________. _H_r I 39 fcp _■ mr MmM^ w I L Tl
'm__Ttt__s_. m\W --«iiTitnmTïïi111'"1""^ jj ________ j 11{____________ï^=^^L_É____________swiffl\ _____>_____ i___________ _fln^n____ ~^B -F* *" Hn "_lllï__tt: .1 __■ _____k____i _____!
BH_____________________________flMl___^____! R _P ______
_Hr_ HH^^flHl^V *4* fJT.
$ Shell Curasao N.V. |
Fornar en bijvoorbeeld in het volgende citaat: Oscar adopteert eenkind om dat slavenverleden goedte maken:
"Een van jouwvoorvaderen
was ook zon lijfeigene. Ik schaam mij daardiepover, want ookwijHollandershebbendikke zaken gedaan in mensenvlees, alsik het zo magnoemen. En nu gaanwij iets goedmaken, alshet ons lukt." (p. 93) Ook Sherry gaat op hetverleden in,"...op een gezondemanierons bewust worden van ons eigen verleden, maar dan ook goed! Daar bedoelik mee, datwe gaan inzien,datbepaaldefouten inonze mentaliteiteen erfeniszijnuit deslaventijd. We moeten onszelf dit zó diep gaan realiseren, dat we onszelf flink aanpakken en proberen eruit te komen. Dan paskunnen we onsvrijworstelen van de politiekeen cultureleonderdrukking, die we altijd zonder meer hebben geaccepteerd." (p.91)
...Sonia Garmers overhandigt, toen nog koningin, Juliana een exemplaarvan haarboek...
meer voor, Sherry krijgt problemen op school als ze les geeft in dietaal. Nederlanders nemen over het algemeenniet de moeite Papiaments te leren: Mariene woonde drie jaar op Curagao en zegt:
"Ik verstond de mensen een
voudig niet. En zij maar hun taaltje uitslaanen maarlachen. (...) 'Zo? zeiSherry, 'driejaarwerken en wonen en nogkon je niemand verstaan? Het spijt me, Mariene, maar veel zal wel aan jezelfgelegenhebben.'"(p.97) EnTitia: "Hee, hee," berispte Titia, 'Ik versta dat taaltje niet, hoor.'
'Enjewas zolangbijons op Cu
ragao!' zei Sherryverbaasd. 'Jawel, maarkwam ik daarin aanraking met mensen die Papiaments spreken? Op school Nederlands, thuis, in de buurt woonden alleen Nederlanders. Trouwens, de Antillianen zelf deden aardig hunbest om me in het Nederlands te woord te staan. Ik hoefde niets te forceren.' Titia lachteparelend. Sherry rimpelde haar voorhoofd.
Daarhadjenueen meisje datals kind jarenlangop Curagao gewoond had zonder dat het zijn sporen in haar had achtergelaten. En daarzat Donna, vijfjaar in Nederland, ze sprak plat Amsterdams, rookte als een schoorsteen, slikte hele liters koffie naar binnenenzei: 'Ach, je went eraan hè? Voor jehet weet doejehet.' En zewildenooitmeer terug. Ze keek naar Titia 'Van wie had diePapiamentu moeten leren?Op schoolmochtenwij het nieteens spreken. Allerleitalen stonden op het lesrooster. Verplichte leervakken. Alleenonze taal stond er niet op.' "(p. 82) Daartegenover heeft Sonia Garmers wel weer een Nederlandse vriendindievloeiendPapiamentu spreekt. Thelmais haarPapiamentu van San Nicolas opAruba, ze heeft een Engelstalige vader, verleerd. Ze schrijft met haar moederin hetNederlands:
"Dat ik geenPapiamentu kon
schrijven, wasbijna'gewoon. Op schoolin Aruba wasNederlands deverplichte taal. Als jejeeigen taal sprak, kreeg je straf. Daarom kon ook niemand zijn eigen taal schrijven. En Papiamentu had onze geheimtaal kunnen zijn!"(p. 22/23) Hier geldttaalverliesals identiteitsverlies; pas haar zingen in hetEngels geeftdieterug:
"Ze moest de Engelse liedjes
leren, omdat ze geen Papiamentu sprak. Het viel helemaal niet op, want er waren Antillianen, die thuis alleen Engels hadden leren spreken." (p. 82) Het Nederlandse onderwijssysteem op de Antillen wordtin alle gevallennegatiefbeschreven doorAntilliaanseauteurs.
landse jonge lezers bepaald niet voor vooroordelen tegen Zuidamerikanenbehoed!
In DE BASTAARD VAN
BONAIRE isdeschurkindebeschreventijdvan deTweede Wereldoorlog heel Nederlands een Duitser, in dit geval pater Brakensiek; maar diebekeert zich aan het eind. De Spanjaarden blijven schurk tothet sloten bezorgenzichzelfeenwelverdiende (verdrinkings) dood; ook een aantal Cubaanse revolutionairen wordt door Fabricius niet gunstig getekend - ze zijn van plan om de weerloze Mark koelbloedig in zee te gooien!
Nee, Spaans is slecht!Eenver
re reminiscentie aan al die boeken van vroeger over de Nederlandse Tachtigjarige Oorlog, waarookgeengoed Spanjaardin voorkwam, alleen maar schurken tegenover de Hollandse Geus?
Siny van Iterson beschrijft de
groentenkwekerWohg zeer denigrerend: hij praat krom, hij wordt'die Chinees' genoemd en 'eenzenuwachtigkereltje. Maar dat was in de jaren vijftig, toen men in de jeugdliteratuur nog nietzoop dezezaken lette;zehad het echterin de tweede, bewerke druk van 1975 moeten veranderen.
Hoe diep hebben de Neder
landse auteurs hier dewerkelijke verhouding tussen de bevolkingssegmenten gepeild?
Aanvankelijk hebben Chimi
enHans ookruzie, maardatverandert al snel in een hechte vriendschap. De verstandhoudingtussen Oscar, Mariaen Bastiaan Fischer, en de Bonaireanen is ook uitstekend, al sluiten de zwarte mensen van Rincon zich wel af (zie boven). Ook in Duel in de diepte is de verstandhoudinguitstekendtussen de Nederlandse hoofdfiguren en deAntilliaansecounterparts.
Omgekeerdbeschrijft JohanFabricius de controverse tussen HollandseBarend en dedonkere Curacaose Eddie, niet deandere lichtere Curagaoënaars; maar Liana kiestdadelijkdepartijvan EddietegendeHollander(p. 163/ 164).
Een Nederlander als pater
Brenneker, die zoveel voor de Antillen doet, blijft volgens Sonia Garmers in de ogen van de mensentoch iemandvan buiten, een niet-Curagaoënaar.
Na30 mei zijndemacamba'sóf
overdrevenpoesliefófze hebben nog niets geleerd: "De dertigste mei heeft diemensen geenmoer geleerd. Ik denk, sehora, dat er een veertigste mei moet komen om deze klootzakken te leren over onze eigen indentiteiten wat we eigenlijk waard zijn" (Lieve koningin..., p.44)
ropese Nederlanders, tegen wie in deloopvan demaanden aleen gevoel van antipathie was gegroeid, omdat de directie van de meeste grotebedrijven op Curasao bestonduit Europese Nederlanders." (p. 122)
SINY VANITERSON
Twee Nederlandse auteurs (Fabricius en Quintana) schrijven een oppervlakkig avonturenverhaal en komen aan dit soort verschillen niet eens toe. Bergmans geeft een stuk Bonaire weer, waar hij in slaagt voor zoverhet dehistorischekant betreft, maarhij slaagternietin de karaktertekeningvan deindividuelefigurenpsychologischaanvaardbaar of zelfs maar herkenbaar te maken. Siny van Iterson laatvia Chimi Curagaos plattelandslevenzien, als we de exotischefranjes van bijgeloofenz. eraftrekken.
Sonia Garmers en Diana Le
bacs schrijven kritische jeugdboeken,die ook kritisch staan tegenover de eigen maatschappij(maardatlaatsteis hier niet aan de orde). Hun werk is van heel ander kaliber - door de grotere inzet- dandatvan demet henvergelekenNederlandseauteurs, die op vlotte routine drijven.
Lebacs en Garmers schrijven
serieus over Nederland vanuit Antilliaans perspectief; ook Angela Mattews doet een poging daartoe,zoalsBergmans datvan Nederlandse kant doetover Bonaire.Fabriciusen Quintanakomen daar in deverste verte niet aan toe; zij beschrijven nietmeer dan hetexotische decor.
Waar zouden Epe en Curagao
elkaar werkelijk kunnen ontmoeten? In de hier beschreven jeugdboekenwordtzonontmoetingspunt niet gerealiseerd.
Ook bijQuintanazijn de bandieten Spaans en dom en bijgelovig en geldzuchtig, zoals de kleine dikkeChepito en de lange magere Laro in 'hun opzichtige pakken. 'Feliciano daarentegenziet er keurig uit: "Een ploert met een mooi pak aan..." Neder
"Mary stoofverschrikt voor
uit.Ze spaardenhaardaarna- ik denk omdat zij zo blond was en blankvan huid:voor deze donkere Venezolanen- betekende dat onschuld..." (p.47)
SPAANS
De Nederlandse auteurs ge
bruikenalstegenpoolvan deNederlander niet de Antilliaan maar de Spaanse vastelander. Sinyvan ItersonlaatdeontsnapteboefSpaans spreken; hetiseen buitenlandsemisdadiger. Johan Fabricius 'schurken zijn alle Spaans' erkan geen goed woord voor deze misdadigerstypen af. Hetzijn havelozekerels, metongeschorenkoppen, en bijzonder ongunstige tronie, en nagenoeg ofhelemaalanalfabeet.
CONCLUSIE: "Epe lijktnet Curagao," schrijft Norine aan haarmoeder Sonaida. Hetkan wel zijn datzij overeenkomstenziet tussen een Nederlandse plaats en de Curagaose eilandgemeenschap, maar overhet algemeen latenAntilliaanse auteurs veel eerder zien dat Curagao en Epe nu net niet aanelkaargelijkzijnofop elkaar lijken.De verschillentussen Nederland en Curagao en Curagaoënaars en Nederlanders (macamba's)krijgen meer aandacht dandeovereenkomsten, zo dieer zijn. Er is een verschil in (leef)klimaat,in dewijzevan omgangmetelkaar, in detaal, in levensopvatting. Zij allezijnvoortdurend oorzaak van botsing en wrijving.
Ook hier geldtweer datdeNe
derlandse auteurs geen problemen zien waar de Antilliaanse auteurs diewelsignaleren.
Nederlandse auteurs leggen
echterwel nogal eens denadruk op de koloniale geschiedenis, waarbijzevooralop deti dvan de slavernij wijzen. Bergmans is daarin het sterkst met zijn geschiedenisvan de slavenpastoor
Eenvan de aspecten die bij de
omgang tussen Antillianen en Nederlanders steeds weer naar voren komen is detaal, i.e.Papiaments tegenover Nederlands.
Fabricius laatMarkzelfs Indi
aans praten; de jongeluihebben geen problemen met hun taaicommunicatie. Wel komt het echte Hollands - Amsterdams van Barend alsvreemd element naar voren. In UELINDE DIEPTE kent de Nederlander Lucas na een jaar
'
verblijfopBonaire algoedPapiaments,"dat een eigen taal moest zijn, al werd er veel geleend van andere talenen leek hetnog het meest opSpaans" laat devertellereventussendoor weten.(p.19)
Oscar Fischer leert al gauw
Nederlands; zijn zoon Bastiaan kent spelenderwijs papiaments en Nederlands, evenals de aangenomen zoon uit Colombia. De jongere generatie leert Papiaments, deoudereniet.
Voor de Antilliaanseauteurs
is hetPapiaments als teken van eigen identiteit erg belangrijk. Hetgebruik van woordenuit dezetaal met deverklarendewoordenlijstachterin voor de Nederlandselezerkomt danook steeds
PAPIAMENTS
Kerstwens
IK HOOP dat we het ko
mendjaarnietzo veel mensen hoeven in te sluiten die zich hebben misdragen,en ik hoop van harte dat de samenwerking van eenieder hetkomendejaarzodanig zou kunnen zijn, dat we uit deproblemen komen waarmee we geconfronteerd worden.Een bijdrage van eeniederzou kunnen zijn, vooral met betrekking tot druggebruik, om zodanigte zijn dat wegezamenlijkproberendejeugdte weerhouden van het gebruik van drugs. Het gebruik daarvan zou hen zeer zeker naar een plaats kunnen leiden waarvan wijgeeneenvan allenzouden wensen dat ze er naar toe gingen, namelijkzelfvernietiging. Ik hoop van harte dat niet alleen de ouders, maar ook dat leraren en onderwijzers bijdragen tot het behoud van de jeugd. Vooral de leerkrachtendiegedurende de dag de ouders voor een groot deel vervangen en die de kinderen misschienzelfs beter kennen dan deouders;zi zoudendirectkunnenzien dateen jongenof meisje de verkeerde kant uitgaaten danmaatregelen kunnen nemen, waardoor voorkomen wordt dat zon kind zn studie niet kan volbrengen. Het lijkt me dat zoiets gebeurt, enkelen alleen omdat niet tijdig een verantwoordelijk iemand getracht heeftzonkind te weerhoudenzichaftegevenmethet misbruik makenvan drugs, (een ambtenaarvan het openbaar ministerie)
27 KERSTKRANT 1984
Esperamos Supermarket
Jan Noorduynweg . Tel.: 81473
We're countingon the best of -}kChristmases everfor each ofour customers. Mayyour lives throughout
(/:" w^k A theyear be enriched with the I \ A 455> 2_ blessings received thisjoyousyuletide!
jÊ&ïffl \v^li^t )V\ Prosper© Aüa
" I 19! 1
\\\\\\*' "*-______■ _______ \mlé£Èr
w Zéér Gelukkig 1985
SEGURICOR Vs\\,V y nCtII^ACAO) JniS
Erieweg, Zeelandia
V J
1 Hope you find «JiJ-U I
i Merry f | Christmas \ i Prosperous 1985 t
f CITCO jr
Curagao International f 4 **^ t I Trust Company N.V. 1
(vervolg vanpag. 25)
In 1976werd er een cultureelakkoordgesloten tussen deAntillen en
België. Van de kant van België ging dat niet zo zozeer om financiële bijstand, maardachtmen meer aan deuitwisselingvan mankrachtover enweer. In datkader verbleefgedurendeeenaantaljaren op Curagao de muziekpedagoog Walther E.M. Dhuyvetters, die in september '82 als consulent muzikale expressie naarCuragaokwam, maar doortoevalligeomstandighedennietalleen op hetgebiedvan demuziek, maar ookop anderegebieden van expressie binnen hetonderwijs en buiten scholen werkzaam is geweest. De heer Dhuyvetters vertrekt 20 december aanstaandenaarBelgië, reden waarom — bijhet scheidenvan de markt— nog een gesprek met hem gevoerd werd over creatieve pedagogiek en didactiek. Dit gespreklijkteen eerste te zijnin eenreeks van gesprekken met mensen die op de A nullen zich met dit onderwerp bezighouden (en in dit geval: hield).
CREATIEVE AANPAK
(een globalefilosofische verkenning)
(het van start gaan van creatieve pedagogieen didactiek)
Alphons Graafsma
WERKEN OP DE ANTILLEN Hoewel in België in 1980 ge
start is met vernieuwd (secundair) onderwijs, gebaseerd op de principes van de creatieve pedagogie en didactiek, kan men in deze niet spreken van een typisch Belgischeaangelegenheid. De helecreatieveaanpak binnen en buiten onderwijs lijkt veel meer opeen wereldwijdverspreide beweging. Onder creatieve aanpak dient men dan te verstaan een teruggrijpen naar de eigen menselijke waarden; deze aanpak is een reactie van mensen (overal ter wereld) op het principe van een maatschappij, geregeld volgens het principe van 'time ismoney', iseen verzet tegen de mens-aan-de-lopendeband. is protest teeen eer- grijs geworden, vage, eensoortige massa-mens.
Bij creatieve aanpak komt de
vraag centraal te staan van wat de mens individueel waard is, van wat hij als individu waar kan maken, en van hetantwoord op de vraag hoe een mens zijn eigenkwaliteiten kan aanwenden voor een gelukkiger samenleving. Maria Montessori wees er al op, en na haar vele anderen, dat ieder mens zijn eigen expressiemogelijkheden heeft. Kreten als 'ik kan niet zingen, dansen, toneelspelen, etc'zijn eigenlijk onjuist. Ze zijn slechts waar, in zoverre ze duidenop zaken als'ikkan niet zingen, dansen, toneelspelen, etc als een beroeps zanger, danser, toneelspeler.'
Creatieve pedagogie gaat er
van uit, datieder menszijn eigen expressiemogelijkheden heeft; hij hoeft ze niet te leren, want ze zijn inherent aan zijn wezen. De creatieve didactiek wil de mens bewust maken van zn eigen mogelijkheden en de kansen creëren die mogelijkheden waar te maken. Ook binnen groepen van mensen moet die ex
pressiemogelijkheidzn kans krijgen. Hetgaat dannietom het alleen kunstzinnig creatieve; dat is maar één aspect van de zaak. Het gaatveel meer om een functionele creativiteit waardoor men de mogelijkheden opent tot een andere vorm van samenleven.
In de jaren'50zeiProfessor Ge
orge aan het Europa College in Brugge (in een voordracht over de tegenstelling tussen democratie en communisme), dat de democratie-wil zij overleven-in de randstaten rond het communistischeblok moest zorgen voor
zo perfect mogelijke 'democratische structuur. Dhuyvetters wijst erop dat zon 35 jaar later zowel communismealsdemocratie in die betrekkelijk korte tijd als"ideaal systeem" gefaaldhebben. Volgenshemzijndezesystemen vandaag de dag voorbijgestreefd en gaatdezetijd zwanger van een nieuwe renaissance. Daarin groeit een levenswijze, waarin men zoekt naar nieuwe samenlevingsvormen. Daarin staan normen van samenwerking, van samen zoeken, van samendelencentraal.Het gaatom het onderzoeken van de middelen die men heeft om de onmiddellijke problemen op te lossen. Het gaat erom dat men zich los kan denken van gevestigde systemen. Het gaatom een leefbaar maken van een wereld.
Aan grote leiders - overal ter
wereld - die soortgelijke dingen zeggen wordtdanveelal devraag voor gelegd van 'Meester, wat moet ik doen?, (vglk de parabel van de rijke jongelingin Lucas 18, vers 18 - 30, a.g.). Het antwoorddatdanveelal gegeven wordt, is:WATJE BENT,MOET JEGOED ZIJN! Dat impliceert in feite dat men bewuste keuzes maakt/durft te maken. Dat houdtin dat men dewaarde van doelendurft te onderzoeken. Dat betekent dat men critisch durft te zijn tegenover zichzelf, maar ook tegenover anderenen ten opzichtevan dewereld waarinmen leeft.
Een vraag naar de diepste
waarden die mogelijkerwijs daardoor geformuleerd kunnen worden, toegespitst tot 'Waarvoor zou je dood willen gaan?', wordt niet alleen vakkundiggepareerd, maar het antwoord geeft ook aanleidingtot enig nadenken. "Als ik liever dood zou willen zijn, daniser geen-noem het zinvolle - oplossing voor het probleem. Als ereen probleem is, dan is het onder ogen zien van datprobleem eeneerste vereiste, en dan zijn mensen aan elkaar verplicht te zoeken naar een mogelijkeoplossing. Is dieoplossing niet te vinden, dan dienen betrokkenen een stapje terug te doen omderwille van de andere en van zichzelf. Ik zou willen doorgeven (aldus Dhuyvetters) dat het doel van leven - want leven istijdelijk, iederweet datde dood komt - hierin bestaat dat mensen dat leven gezamenlijk leefbaar maken. Voor mij is dat tevens de essentie van het bestaan."
Op de vraag of, Dhuyvetters,
wel eens moedeloosgewordenis, om zo een hele zaak in gang te zetten, antwoordt hij dat hij moedeloosis geweestniet omdat er een negatievereactie was; daarkun jepraten, daar is communicatie mogelijk. Maar moedeloosomdater geenreactie was, want dat is het ontkennen van jeaanwezigheid. Die fase is voorbij. Nu zijn er- aldusDhuyvetters -ook op deAntillenmensen die gelovenin dewaardevan een creatieve pedagogie, en als er een aantal zijn, dan zal dat aantal zich alleen maar uitbreiden.Uiteraardzal allesnietallemaal even gemakkelijk verlopen; maar zelfs als er tegenwerking zouzijn, daniser ergens anders weer ruimte. "Als men een deur dichtslaat, gaat er wel een raam open!"
Als creatievepedagogieen di
dactiekfunctioneert, dan zullen er steeds meer mensen zijn die weerbaar zijn, die behulpzaam zijn, die actiefen bewust leven. Maarevenzeerzal het aantalcritische mensen groter geworden zijn. De samenleving als totaliteit zal een ander gezicht vertonen.
Óp privé initiatief (en ook op
verzoek van een aantal leerkrachten) komt dan een soort cursus op gang, maar die moet ten snelste gelegaliseerd worden, enerzijds vanwege het officiëlekarakter van het onderzoek, maar ook om het onnodige risicovan discrepantie/groepjesvorming/e.d. te voorkomen. Ook moet bepaald worden wat precies de inhoud zal gaan worden vaneen dergelijkecursus. En als menhetdaarovereens is, danzal bekeken moeten worden, of de geplandetijdsduurvan decursus en debeschikbaretijdvan cursisten met elkaar overeenstemmen. Van dat geheel moeten steeds rapporten geschreven worden. Daarnaast zal het onderzoek zich moeten gaan uitstrekkennaarhetbezienvan de resultaten, en ookdaarvan moet een beschrijving plaats vinden. Slechts diemanierkunnendebevoegde instanties, wanneer uit derapporten over het onderzoek een voldoende duidelijkbeeld te voorschijnkomt, s-t-r-a-k-s een beslissingnemen.
Onderzoek was en is daarom
een eerste vereiste. En als in de Antillen datin 20 jaarzou kunnen worden afgerond, danis dat tochnogeens lOjaarvluggerdan in België, aldus Dhuyvetters. Dat onderzoek moet niettemin van start gaan (is van start gegaan) en dat geschiedt in eerste instantie door het geven van informatie. Vervolgens komt het gevenvan voorbeelden. ("Zo zou je dit ofdat kunnen doen!") aan de orde, waardoor de praktijk van creatief-op-voedend-bezig zijn zichtbaar wordt en voorzichtig eens watbeoefend onder begeleiding.
ring van hetPapiaments alsvak en aan de onderwijsnota,dieenkelejaren geledenhetlichtzag.
Maar inBelgië werd door deze
beslissing-op-zichzelf een hoeveelheid onderwijsmensen opgezadeld met een werkwi ze waar zij onvoldoendeof geen weetvan hadden, en waarinzij bovendien nietofnauwelijks geschooldwaren. Daarnaast speeltnatuurlijk ookdekostenfactor eenrol. Kortom, in België liep het in eerste instantie allemaal niet zo gladjes.Daarmee rekening houdend zou op deAntillen - waar de genoemde problemen natuurlijk ook spelen- ook nog een aantal andere zaken een versnelde invoering negatiefbeïnvloeden. Men denke slechts aan de invoe
InBelgiëhadmengroepenvan
mensen begeleid/gevormd/zich latenontwikkelen volgensdebeginselenvandebedoeldecreatieve werkwijze. Men had opgroeiendemensen gadegeslagenin alle vormen van onderwijs, van kleuterschool tot universiteit. Men hadmensen'gevolgd' diein hun hele onderwijsloopbaangewerkt hadden onder de begeleidingvan creatieve pedagogen en didactici, en het resultaat was verbluffend geweest, zoals gezegd: 30 tot 60% meer rendement; het is me nogal wat.
Hoewaren destijdsderesulta
tenvan het onderzoekin België? Het bleek dathet onderwijskundigrendement 30 tot 60% hoger lag dan verkregen werd met de tot dan toe gehanteerde manieren van onderwijs. Vaak betrof de 'gehanteerde manier' een onderwijsvorm waarin gold dat alleen de leerkracht 'het' wist. De leerlingmoest allesmaaraannemen wat deleerkracht te vertellenhad, losvan hetfeit ofdeleerling in kwestie geïnteresseerd was ofniet, los van hetfeit of de leerling in kwestie meer in die bepaalde richting wilde gaan of dat-i op zijn.eigen manier constructief met leerstof wilde omgaan. Er was slechts sprakevan een éénrichtingsverkeer, te wetenvan leerkracht naarleerling. Maar hetbesluiten tot verandering daarvan en het realiseren van onderwijsvolgens de beginselenvan decreatievepedagogie en didactiek zijn twee verschillendeaangelegenheden.
Binnen zijn mogelijkheden en
werkterreinheeft Dhuyvetters samen metanderen - bepleit dat er eerst onderzoek zou worden gedaan,onderzoeknaardewaardevan creatieve pedagogieen didactiekbinnen onderwijs en daarbuiten opdeAntillen,om op basis van deresultaten van dat onderzoek te overwegen of het zinvol is het onderwijs op die leestte schoeien.
Dhuyvetters kwam als consu
lent muzikale expressie naar de Antillen. Hij is echter bevoegd voor alle expressievormen. Toevallige omstandigheden verbreedden zijn werkveld, en het eerste wat Dhuyvetters op de Antillen gedaan heeft is 'zich verzetten. Nadat een eerste informatie over creatieve aanpak binnenen buitenonderwijspositief ontvangen was, wilde men meteen overgaan tot de beslissing deze aanpak binnen onderwijsterealiseren. Daartegen, en dat met name vanwege de snelheid,verzette Dhuyvetters zich. Hij hadin België - waar men na 30 jaarstudie/experiment/rapportage tot deze onderwijsvorm beslotenhad- gezien, datdiebeslissingtoch nogte snelgenomen was, omdat de mensen-in-hetveld te weinig geprepareerd waren voor de pedagogische en didactischeconsequenties die een dergelijk 'koninklijk besluit, met zich mee bracht.
| .^ ?&jM CREETiNqS I
**< _-ÉI / ,-'^*dT!^t"'^**'-* i£ YnlptiHp Hrpptinpc' M_av fc_S"
f._fl
HT ■ <*" xi-^***^ ._-_=s? .«,^.______t ■uiciiuc vjicciiiigj» iTiciy
■ | Jpi*# home and hearts be filled
% Een Zal' 9Kerstfeest en een zeer %
<wmmmtmmmÊmmJTQelukkig Nieuwjaar!%
1 HAEI2NZ. n.v. I S_S "V __!__--. St. Michielsweg3l Jjr. JJ BOK^R^ISTA Tel.: 83412 -674901 W
O *-j£~_\ <p
IK_____L; "V W*" In *m\ *' ______
J__l_ .i_»» jïr*' <-^-%^^ ■ ■ï^ ,-*- .^W — _*__*
■ ■ » _-^^ t^ ■ « i^f ______________ ______ ______B
J^fcfc. -^ £* Jmfj^mW } _________________________________________________________■ _______i
i_____V z'^3 J_____________ ._________________u_-_______L_______ Rs^"--^ ________ ~ x Jl ______f__ff_________l HP^^^ _(^r _____ /___Éi_m__^^__# "__R_K__lß,____B H__R_^____ "■ "
f %^j|^H^^ os ekstende no §
| (JHHImH nosmih°deseonan i I. JiP"
»■ mmpg cdianon di*
/fff 'mm Hr ___ ___> ___ | ffIBPjBH Bon Pasku 1 | |jll ißp Bon Aha f
____■ ____? '^ -^HsL *"
SBttw^i»"»<■
-_______M________al_X_S *^!_HH|w^^>:v .__» / ■ ■ !
* s I Curagao Beverage Bottling Co. N.V. 1
* irjjjspi iiiifi pees
~ " f i PwP *< ":i SEASHroS i
KERSTKRANT 1984
Als er een deur dichtslaat gaat er een raam open
Een gesprek met muziek-pedagoog Walter Dhuyvetters
28
Op weg naar optimale sportprestaties
Bruine broodsoorten, naar behoefte Vitamine B, ijzer,
havermout, rijst, plantaardigeiwit
enrichedfunchi, ruwvezel
bananen
Melk, melkprodukten, ± 2 glazen kalk> vitamine A en B, kaas ±3 plakjes dierlijkeiwit
Vlees, vis, kip, ± 100gram dierhjk_mfjt
ei' , K+
3x perweek lei Vitamine B complex peulvruchten liefst lx per week ijzer, plantaardigeiwit
Fruit l a 2 P°rties Vitamine C, caroteen = pro Vitamine A,ruwvezel
Groenten 2a3lepels Vitamine C, caroteen Vitamine B, ijzer,ruwvezel, koolhydraten
Halvarine, margarine met mate Vitamine A en D, linolzuur, met meervoudig onvervet zadigdevetzuren
Veel sportlieden die hun
sport serieus nemen, hebben er behoorlijk wat voor over om tot een zo goed mogelijke prestatie tekomen.Zetrainen enkelemalen per week, gaan tijdig naar bed, en zweren soms alcohol en sigaretten af. Er is echter een aspect dat eveneens bij kan dragen tot een zo optimaal mogelijke prestatie namelijk de voeding. Het gebeurtnog aleens dat sporters dit aspect uitonwetendheid uithetoogverliezen.Erzijn een aantalvuistregels, die bij naleving, een beterekans opeen topprestatie bieden.
Het beste is het lichaamna de
wedstrijd eerst wat tijd te gunnen alvorens iets te gaan eten.
plaatsvindt in de spieren (vergelijk de verbranding van hout of kool; de afvalstof die hierbij vrij komt is as). Gedurende, maar ook na afloop van de activiteit worden deze afvalstoffen door het bloed afgevoerd. Als men nu directna de wedstrijd gaat eten, wordterweerextrabloednaar de maag getrokken, dus aan de spieren onttrokken. De afvalstoffen worden dus niet voldoende afgevoerd. Het gevolg van het niet voldoendeafvoeren van afvalstoffen is: SPIERPIJN! Die heeft men normaal na het leveren van een zware prestatie al vaak en wordt in het bovenstaande geval nog eens verergerd.
—Hetgebruikvanalcoholis niet verboden. Wel is het verstandig voor of tijdens het sporten geen alcohol te gebruiken.Bij deverbranding van alcohol in het lichaam wordt zeer veel vitamine B verbruikt. En dezevitamineis ook nodig voor het leveren van energie bij het verrichten van (sport) activiteiten.Het gevolgis dat vermoeidheidsverschijnselensnelleroptreden.
—Na eenzware trainingofwedstrijd waarbijmenveel heeft getranspireerd is het belangrijk om dit vechtverlies aan te vullen. Behalve vocht verliest men ook zouten. Dranken die in aanmerking komen om dan genuttigdtewordenzijn:vruchtensappen, (vitamine C), lauwe thee met suiker, mineraalwater en gewoonwater. Hetbeste isom de dranken lauw te gebruiken. Koolzuurhoudende dranken kunnen een vol gevoel geven. Gebruikt men deze dranken dan is het beter om langzaam te drinken.
kan benutten en een kleinere kans heeft opvetopstapeling. — Gebruik niet te sterk gezoete, gezouten of gekruide voedingsmiddelen of drankenvlak voor een wedstrijd of training. Deze kunnen namelijk een steedsterugkerend dorstgevoel veroorzaken.
TIJDSTIPVAN DE MAALTIJD
Om te begrijpen waarom het
kiezenvan hetjuistetijdstipvoor een maaltijd diegenuttigdwordt voor een sportactiviteit belangrijk is,kijken weeensnaar water in het lichaam gebeurt tijdens die activiteit. Het zal iedereen bekendzijn datdespieren arbeid moetenverrichten. Voordeze arbeid is energie nodig en deze energie wordt verkregen door het verbranden van voedingsstoffen in da spier. Voor de verbrandinghebbenwe,behalve voedingsstoffen ookzuurstof nodig, (vergelijk een vuurtje dat dooft als jeer een deken over gooit; de zuurstoftoevoer wordt afgesloten).
Afhankelijk van geslacht, ge
wichtenarbeidneemt menmeer of minder: rijst, aardappelen, macaroni, spaghetti, brood, funchi, suiker,boter/margarine.
Hoe komen nu die voe
dingsstoffen enzuurstoffen op de plaats van bestemming,d.w.z.in despier?Door gebruikte maken van héttransportmiddel van het lichaambij uitsteknamelijk het BLOED. Hetis duidelijkdat,hoe groter de prestatie die van een spier gevraagd wordt, des te meer bloed daar naar toe moet stromen.
Ook het overmatig gebruik
van eiwitpreparaten isbij lichte sportbeoefening niet nodig. Een
EXTRA VITAMINES?
Hetgebruikvanextra vitami
nes of aansterkendepreparaten is slechts nodig in gevallenvan dagelijkse zware sporttraining. Een overmatig gebruikvan bepaalde vitamines bijvoorbeeld vitamine B ofC heeft tot gevolg dat het overschotvan deze vitamine met de urine wordt uitgescheiden als de weefsels verzadigdzijn. Uit bepaalde onderzoeken is gebleken datbij een gevarieerde en regelmatige voeding eenextra opnamevan vitamines geen grotere prestaties opleverde.
dingsmiddelen dagelijks binnenkrijgt. Indien men slechts enkeleuren perweeksport ishet niet nodig om extra hoeveelhedenvoedsel totzich tenemen om extra energie te krijgen. Men moet ervoor zorgen dat de voedingzo gevarieerdmogelijkis samengesteld en bestaat uitdevolgende grondstoffen: bouwstoffen,brandstoffen en beschermde stoffen. Dit zijn deeiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en water. Hieronder volgt een overzicht van de voedingsmiddelenwaaruit men zijn dagelijkse maaltijd moet samenstellen. Deze tabel maakt deel uit van de voedingswijzer diespeciaalis aangepast aan de Antillen en is opgesteld door de Ned.Ant. Diëtisten Vereniging. Ruwvezel vinden we in bruin brood (vliesjes), peulvruchten (schilletjes), groenten (nerven en stelen) en fruit (schillen en vliesje). — Drink dagelijks zeker 5 tot 6 glazen water verspreid over de dag. Dit is nodig om het vochtverlies (door transpiratie) aan te vullen. Men moet niet wachten tot men dorst heeft, want danisereigenlijkal een tekort ontstaan in de weefsels. — Wees matig met het gebruik van vetten. Ze leveren ons wel belangrijkevitamines (A en D) maar ze leverentevens erg veel calorieën.De voorkeur verdienen margarinesoorten met meervoudigonverzadigdevetzuren. Deze dragen bij om de cholesterolwaardes te verlagen. — Melk: aanbevolenwordt ± 2 glazen per dag. Kan men melk slecht verdragen dan kan men een ander melkproduct proberen, bijvoorbeeldyoghurt ofmen eet wat meer plakjes kaas bijvoorbeeld 3 per dag. Men krijgt 3 hoofdmaaltijden te gebruiken met 2 a 3 kleine tussenmaaltijden. Maak een keus uit bijvoorbeeld fruit, yoghurt, chocolademelk, vla ± fruit, beschuit of knackebrot met beleg. Het voordeel van deze manier van indelenis datmende energie zobeter
VOEDINGSADVIEZEN
We geven nu enkele tips die
betrekking hebben op de samenstellingvan devoeding. —Zorgervoor dat devoedingvoldoenderuwvezel bevat. Dit zijn onverteerbare stoffendie de darmen activeren en zorgen voor een regelmatige stoelgang. Vaak hebben sportlieden na het leveren van een zware prestatie deeerste 1 è2 uurook geenhongergevoel. Het lichaam beschermthiermeezichzelf.
WAT TE ETEN?
Wat gebeurt er nu als wevrij
kort voor een wedstrijd eten? Hetvoedsel komt in de maag en moet daarverteerdworden.Deze verteringis ook eenproces waar zuurstofvoor nodig is, dus moeten ook daarheen voedingsstoffen en zuurstoffen getransporteerd worden. De computer van het lichaam schakelt onmiddellijk over op het programma "Maag"en stuurt daareen extra hoeveelheidbloed heen.
Wat is dus hetresultaat als
men tegelijkertijd met zijn wedstrijd wil beginnen? De spieren, die zitten te schreeuwen om bloed, krijgen domweg niet de maximale hoeveelheid, omdat dit ergens anders in het lichaam dringender nodig is. Het gevolg is dat men een minder goede prestatie levert danmen wel zou kunnen alsmen welgebruikhad kunnen maken van de totale hoeveelheidbloed die een mens bezit. Bovendien is de kans op kramp groter.
2 UUR VANTEVOREN
Deskundigen hebben bere
kend dat het spijsverteringsproces ongeveer twee uur in beslag neemt. Sportlieden worden daarom aangeradenminimaal 2 uur vooreen wedstrijdeen niette zware maaltijd te gebruiken.
SPECIALE RICHTLIJNEN
Op dagen dat men sport kan
het belangrijk zijn de volgende richtlijnen in degatentehouden: — Verdeel demaaltijdenover de dag. Afhankelijk van het uur waaropmen sportis hetbeterom
overmatigeiwitgebruikleidtbovendientot eenoverschotaan afvalstoffen. Er moet danerg veel gedronken worden om deze afvalstoffen uithet lichaamte verwijderen. Als er op medischeindicatie wel preparaten worden voorgeschreven, dan is ook een begeleiding t.a.v. een verantwoorde voeding op zijn plaats.
Een eerste vereiste, als men
een of meerdere takken van sport beoefent is een verstandig gekozen voeding. Allereerst moeten we eenfabeltjeuit de wereld helpen: erbestaan geen specialevoedingsstoffendiedeprestaties verhogen. Het lichaam functioneert slechtsoptimaal als men zijn voeding zo samenstelt dat men alle benodigde voe
dan toch de benodigde voedingsstoffen binnen (vooral kalk).
Ook het tijdstip waarop men na de sportactiviteitweereen maaltijd tot zich neemt kan van belangzijnvoor de(volgende) prestatie. Ook nunemen we eenkijkje in het lichaam van de sportman.Bij hetleveren van de prestatie komen er afvalstoffen vrij bij de verbranding die § \k4^ 2 . / 4 _*___■ ■ I jMt
É I/Til» w
I JÊt f *°^'
~ I
_» _# 1 «rf \ Na herderPueblo %
f'\\
'MI 11 i*m*f' /20S ?7ms s^ncero % ;S 4r **■ deseonan pa vn #:
f A IliF*B^^-! pasku Fehs f
I -_r*Trï imËQ^pPróspero Ana Nobof I IHIUIfI fV| f §* De Nederlanden van 1845 Nationale Nederlanden M "f
KERSTKRANT 1984
.^\^Ss|É J^ HappyHoliday to allour customers.
A^fi__^\ "
° the spirit qftheHolidaySeason stay withyou
fljf Prettige feestdagen!! I; Petromar IK %, enterprises inc. // /by S/*^-, ""^_\ Kaya Port ofSpain // fj/^/fj]'
■ ■ ■ :. <^-'
*l______________! K^ttgSs^Sjp'fv vvv '"■■ ■V"-.j^l s]/:'-/'. /J
mM___l H■#'^a\\V '"'"
"v
v; «fl Bfj^^SSHÉfc ff/ff/-'ÏZ'sf/ÊM
~W4*£m R^ _____________ J^mH MBBSBA __*^_Q «Wi______pk fil HP^M : ___________ 3? .__!_?_____ Qk_l
/__li_______ 9e__r^___.
&____! i^^^v'^^^ (r I_\
Wf^'^^ff^^jfi^C^S "*?\ m~m**W |P/^ l2«(__ll^P __!__________. ■ __H________l
r_w_tat?'*'»__.^^^J^ll^ t,' a;*J >^5 Jwy fJT^^ M-^mi,\^y:^.f^gM H_t_. PH_PÏ
____________ _________________ N__-__W*>S^^. ViC*^/ (V_. // kW mi f i^'-'^'^^Si -^*~J %« '^^L %_
-'
________________H_______l
oJSfI K^4 -"" Blfc vA v ______!_____!
____n_^Mf-^ "^^■ ^
____■_________!BP^^^^^^W^^^^.- ■ :-_■::V_:.-:jj|j|B
*","«* ____1wifi
'
v '""
"■ " '
r _^__H i?^ "5 __*_____■ ■ ::;,'-l_i_____ * *_^ -K^-v"J_i \ mW-* _.:jj^^_B. Bl^H
_^H ____K;'______l P^^lf «Jill
■ ^___r _________■ PB_______l______i «PpSHSHf^
Silver bells...Christmas has arrived!
Hope the season finds you cheery and content
surrounded by friends and family!
H^ MIJNMAATSCHAPPIJ CURAgAO N.V. Ready Mix Betonindustrie N.V.
Frederik Trading Co. N.V.
Gieeting^^^ From all of us to all VV^Sln^'^w of you, a wish for a u/Xr_\BIl^nJ' season that's truly ])% It___A joyful! ■ ' cA^^f^§}
Prettige yw%^
Feestdagen
om\ Wary
\__y*V\yf Zuikertuintjeplein r Tel.: 76938-70580 > — . /
$ To ourfriends and %
I Merry Christmas f j
J Margrietlaan | Z\\\ 1 Jlt s been a pleasure servingyou. " ""Z__-]J I
_»&*»&.(*../».ö_»^
Wanneer en wat te eten?
29
”Handel in drugs bedreigt ontwikkelingshulp”
KERSTKRANT 1984
zijn. Bovendien stopt men in het ene land de produktie dan is de kans zeer groot, dat anderenhet lucratievebedrijf overnemen.
Om aan een aantal van de
bezwaren tegemoet te komen, biedt hetAmerikaanse Ministerie vanBuitenlandseZaken landen, die bereidzijn de produktie aan te pakken, financiële zowel als technische hulp. Maar zegt Clyde D. Taylor, onderminister voor drugszaken,"het ontbreekt in de meeste landenaanmotivatie". Ook is men meestal nietbereid het verbouwen van de betreffende gewassen te stoppen voordatfinanciële steun ontvangen is. De Amerikanen zijn aan de anderekant niet bereid die steun te verlenen voordat met het vernietigenvan deaanplant begonnen is.
Voornamelijk om dit soortre
denenzijn een aantal congresleden van mening, dat het tijd wordt een andere koers te gaan varen. Typerend is de vraagvan senatricePaula Hawkins (Flori
isvanhetmoment. Daarbij moet echter bedacht worden, dat de Verenigde Staten met een aantal van die landen, zoals Afghanistan, Iran en Laos, niet eens volledige diplomatieke banden onderhoudt.
In verschillende van die lan
den, waarmee wel sterkebanden zijn,zoals Bolivia en Birma, hebben de drugkoningen hele streken vollediginhunmacht. Autoriteiten, die er zonder hun toestemming binnenkomen, worden onherroepelijk gedood.
En in een aantal van de overi
ge drug- producerende landen zijn deregeringen zelfhet struikelblok. De reden, die daarvoor wordt opgegeven is de hoge economische afhankelijkheid van de lokaleboerenvan dedrugproductie. Het betreft hier landen als Thailand, Bolivia en Jamaica. In delaatste twee ishetzelfs zo, datde overheid zelfde 'narcodollars' hard nodigheeft om de economie gaande te houden. Een wereld van drugs
Moord, corruptie en verslaving dwongen Colombiaanse regering
tot hardere aanpak van drughandel
Zwaar gewapende antinarcotica agent doende coca planten te vernietigen.
Onder dezekop verschenen medio september een drie
tal artikelen in deHERALDTRIBUNE, een in Parijs uitgegeven krant die gelijktijdig gedrukt wordt in Parijs, Londen, Zurich, Hong Kong, Singapore, Den Haag en Marseille. De artikelen behandelden de steeds moeizamer strijd tegen het steeds groter wordende drug- probleeminonzetijd.DeAMIGOEbewerkteenvatte degebodenstofsamenterinformatievan haarlezers.De bijgaande illustraties zijn overgenomen uit de Herald Tribune. De oorspronkelijke artikelen waren geschreven door JoelBrinkley.
soort politieke pressie dan ook alshetbelangrijkste aspect van haar strategie de strijd tegen de drugs.
Maar veel vooruitgang is ook
op dit vlak tot op heden niet geboekt. Integendeel. Cijfers, die recentelijk doorhet Amerikaanse ministerie van Buitenlandse zaken zijn gepubliceerd tonen aan, dat de opium produktie sinds 1980 met 50% is toegenomen. In dezelfdeperiode steegde produktie van coca met 40% en dievan canabis metbijna 20%.
Opium, dat gebruikt wordt
voor de vervaardiging van heroïne, groeit voornamelijk in de goudendriehoekin Zuid-Oost Azië (Laos, Thailanden Birma) en in de gouden sikkel, die zich uitstrekt van Iran door Afghanistan tot in Pakistan. Ook in Mexico komt de opium papaver plant voor.
De coca-plant waaruit cocaïne wordt geproduceerd wordt vrijwel uitsluitend gevonden in die delenvan deAndes, diebehoren tot Bolivia, Peru en Colombia. Recentelijk zijn echter ook omvangrijke coca- plantages waargenomen in Argentinië en Brazilië.
De belangrijkste producenten
van marihuana zijn Colombia, Jamaicaen Mexico. In delaatste jarenwordt ookin deVerenigde Staten zelfin toenemende mate marihuana van hoge kwaliteit verbouw. In de eerste helft van ditjaarelimineerde deautoriteiten in niet minder dan47 staten marihuana plantages! Momenteel worden zulke hoeveelheden van alle drie de drugs geproduceerd, dat het aanbod de vraag verre overtreft. Als gevolg is de groothandel prijsvan cocaïne in de VS metmeer dan50% gedaald in vergelijk met vorigjaar.
Aan de langerij van slachtof
fers, die de handel in drugsreeds heeft opgeëist, dreigt binnenkort ook ontwikkelingshulp te worden toegevoegd. Nu de alweer twintig jaarlangestrijd tegen dit steedsernstiger wordend probleem relatief weinig effect blijkt te hebben, neemt het aantal stemmen— met name in het Amerikaanse congres— dataan landen van herkomst elke vorm van hulp- verlening zou willen onthouden zowel in volume als aantal toe. Het argument, dat zon maatregel wel eens politiek averechtszou kunnen werkenen op de lange duur de Verenigde Staten bepaald niet te stade zou komen, weerhoudt een groeiend aantal democraten zowel alsrepublikeinen, liberalen zowel als conservatieven, er nietvan zich vóór te verklaren. Daarbij wordt tevensbetoogd, datdieEuropese landen, welke met hetzelfde probleem geconfronteerd worden, niet moeten schromen tot soortgelijke maatregelen over tegaan.
De oorzaak voor deze dras
tische voorstellen ligt bij de gi
gantische afmetingen welke het drugprobleem heeft aangenomen. De schade aangericht in miljoenen levens, het groeiende aantal verslaafden en de schrikbarende toename in criminaliteit alsgevolg,vormen nog maar het laatste hoofdstuk van het verhaal. Detientallen miljarden dollars die alleen al de Amerikaanse druggebruikers aarlijks neertellen, zijnin dehandenvan de handelaars een machtsmiddel geworden waarmee in de Derde Wereldregeringen gecorrumpteerd en hele economieën ontwricht worden. Bovendien is gebleken dat veel activiteiten van terroristen en subversieve bewegingen vanuit de inkomsten uitde drugshandelgefinancieerd worden. Aan het begin van dittrieste verhaal staan dannogdeproducerende landen, die langzaam maarzeker gebruikers- landen zijn geworden met alle maatschappelijke ellende vandien.
De strijdtegen de drugs speelt
zich afopdriefronten. In meeste Westelijke landen worden voor
da), de voorzitster van de commissie voor alcohol en drug misbruik van de senaat: "Waarom zouden wij die landen, diede bron zijn van al dit vergif, ook nog ontwikkelingshulp verschaffen?"Senator JosephR. Biden Jr., democraateh lidvan de commissievoorBuitenlandsezaken, meent dat duidelijke eisen en tijdslimieten gesteld moeten worden.
Het argument, datin de mees
te producerende landen gehanteerdwordt is dat drugprobleem in de eerste plaats een Amerikaans of wel gebruikers probleem is.
Zouden dedrugs niet meer ge
kocht worden, zo zeggen de betreffende regeringen, dan zou het probleem snel de wereld uit
Zelfs de meest fervente te
genstanders bij het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse zaken van stopzetting van ontwikkelingshulp, geven toe dat het brengenvan debetrokkenregeringen tot stopzetting van de productie van genoemde verdovende middelen één der belangrijkste diplomatieke taken
lichtings campagnes georganiseerd om vooral de jeugd te waarschuwen voor de schadelijke effecten van hetdruggebruik. Desondanks (of misschien wel dankzij)dezevoorlichtingneemt het gebruik van marihuana en heroïnemaar vooral cocaïne nog steeds toe. Naar schatting hebben20miljoenAmerikanen deze laatste drug minstens één of meer malen gebruikt,een aantal waaraan dagelijks 5000 nieuwe eerste- gebruikerskunnen worden toegevoegd. Het aantal aan cocaïne verslaafden in de Verenigde Staten bedraagt minstens één miljoen! Een eerder dit jaar gepubliceerd onderzoek van de Raad Corporation geeft aan, dat de meeste voorlichtings- programma's weinig of geen resultaat hebben geboekt. Alhoewel daar geen steekhoudendebewijzen voorzijn, vermoedt men dat zulkeprogramma's inplaats van afschrikkend te werken de nieuwsgierigheid prikkelen en daarmee het gebruik bevorderen.
Aan het tweede front is de
strijd al evenmin erg suksesvol te noemen. Hoe men ook tracht het binnensmokkelenvan drugs tegente gaan,hetkwalijke goedjeblijft binnenkomen.DeAmerikaanserekenkamer schat datin 1983nauwelijks 10% van hettotaal aan binnengesmokkelde drugsdoordeautoriteitenonderschept werd.
meen. Velebankendedeni itstekende zaken vanwege c _ toevloed van narco-dollars, die zo groot was dat de hSndelsprijsop dezwarte markt onder deofficiële koers kwam te liggen.
De algemene instellingin Co
Een direct neven-effect van
deze laatste ontwikkeling was, datmenin Colombia zelfop grote schaalgeconfronteerd werd met het narcotica probleem in vrijwelallegeledingenvan demaatschappij.
Het derdestrijdperkwordt ge
vormd dooreentwaalf-tal producerende landen, die tesamen 90% van de totale consumptiebehoefte voor hun rekening nemen. Naar de mening van vrijwel iedereen, die bij de drugbestrijding betrokken is, ligt hier de enige kans opwerkelijk sukses. Vermindering van produktie lijkt de meest effectieve methode om het gebruik tegen te gaan.Op ditvlak wordt de drugbestrijdingdanookeen zaakvan de buitenlandse politiek, die de regeringen van de betreffende landen onder druk moet zetten om de produktie af teremmen zo nietgeheeltedoenophouden. De regering vanRonald Reagan beschouwt het uitoefenen van dit
Nadat de Colombiaanse rege
ring jarenlangAmerikaanse verzoeken en zelfs pressie om de uitgebreideproduktie van marihuanaen cocaïne aan banden te leggen naast zich had neergelegd, is daarin eerder ditjaarop dramatische wijze verandering gekomen. De oorzaak daarvan kan al evenzeer als dramatisch betiteld worden. Op de avond van 30 april werd de minister van Justitie, kortelings daarvoorbelast metde strijdtegen de drugs,op wild-westachtigewijze vermoord. Men was er in die dagen in Colombia bovendien achtergekomen, dat niet alleen depolitieke partijen maarookde rechtelijke macht, het leger, de media, het bankwezen, sportverenigingen en zelfde kerk geinfïltreerd waren met gelden afkomstig uitdehandelin narcotica.PresidentBelisarioBetancur verklaarde prompt na de moord dat er een einde moest komen aan 's lands "morele vakantie" enbevalhetleger dedrugbestrijdingter hand te nemen.
In detussenliggendeperiodeis
indrukwekkend veel bereikt. Niet alleenzijn grotehoeveelhedenmarihuanaen cocaïne in beslag genomen,vele cocaïne laboratoria vernietigd en dozijnen vliegtuigen, dievoor het vervoer van de narcoticaproducten werden gebruikt, geconfisceerd maar ook hebben de leidende drugbonzen het land overhaast moeten ontvluchten.
Voor het eerst ook hebben de
Colombiaanse autoriteiteningestemdmet hetAmerikaanseverzoek de plantages met gif te besproeien en in de VS gezochte drug-misdadigers uit televeren.
De slag is echter bij lange na
nog niet gewonnen. Minstens 90% van de op de Amerikaanse markt beschikbare cocaïne was de laatste jaren afkomstig uit Colombia. Voor marihuana is het overeenkomstigepercentage 60. Als gevolg beschikken de narcotica producenten over financiële middelen, die de beschikbare bestrijdingsfondsen verre te boven gaan.
Vele plantages liggen boven
dien in ontoegangkelijk terrein. Ondanks alle suksessen zijn de Colombiaanse drugkoningen
Een speciaal daarvoor in het
leven geroepen anti-drug organisatie nam het werk over. Ondertussen haddecocaïnehandelzulkeenvlucht genomen,dat zij die in marihuanaverre overvleugelde in omvang, kapitaalkrachtigheid en hoogwaardige specialisatie. De produktie van marihuana is een vrij arbeidsintensief proces zowel wat hetverbouwen, oogsten als opde markt brengen betreft. Voor de vervaardiging van cocaïne zijn minder mensen nodig maar wel meer kapitaal, de invoer van chemische grondstoffen en financiële know-how om de veel grotere bedragen gemoeid met de handel te behartigen.
In 1978 werd als gevolgvan
toenemende pressie uit Washington het leger ingezet om de marihuanateeltenhandelte bestrijden.Na twee jaaralwerd het leger teruggetrokken nadat de leiding verontrustendeinformatie had gekregen over verregaande corruptie onder de officieren alsgevolgvan hetcontact met de drug-wereld.
Intussenontwikkeldehetland
zich ook tot 's werelds grootste producent van watin de handel bekend staat als quaalude, een verdovingsmiddel in tabletvorm. Recentelijk verkregen aanwijzingen wijzen in de richting van experimenten met de opium plant, die gebruikt wordt voor de bereiding van heroïne.
De Colombianen hebben zich
gedurende het afgelopen decenniunnogaleenreputatie verworven alszeervindingrijkwaarhet criminele praktijken betreft. Toenrond 1975 de marihuana produktie in Mexico terugliep als gevolg van stringentere bestrijdingsmethoden, zagen de Colombiaanse producenten hun kans. In ongekende hoeveelheden werd de op plantagesin het noorden van het land gewonnen marihuana de VS binnengesmokkeld.
nog bij allefasen van dehandel betrokken ofdatnu definanciering van nieuweplantagesin Peru enBoliviabetreft, deverwerking van deruwe coca ofhet binnensmokkelen van cocaïne in de Verenigde Staten.
lombia was nog steeds dat het narcotica probleem in de eerste plaats een Amerikaanse aangelegenheid was. Met een lange smokkeltraditieachterzich, zag men geen enkelereden om zo'n lucratieve markt, die tenslotte door de Amerikanen zelf werd
De grote drugbonzen bekend
als "los grandes mafiosos" begonnente investerenin vliegtuigen, helicopters, boten en vrachtwagens om hun duistere praktijken efficiënter te doen verlopen éninhuizen, plantages en grondaankoop in het alge
Boliviaansekinderenhelpen hun coca bladeren om het vervoer te
oudersbij hetplattrappen van de vergemakkelijken.
lT_s__É._^ A,-^tJ^t.T kennissen T6T )
Z_4L/G K\^\
i MÜfieiU I eneen rA ÏLffaVri I GELUKKIG
UU ij hopen Uin 1985 weer van rj.1
dienst te kunnen zijn. Jr^^^
JULIANADORP Jfe -j/l/ff
SUPERMARKET «« I
Parallelweg 10 ( \]'^Mk W^^^^JJ/
1 UJe'II keep uouright in fashion for '85 Jft __P. | Thanksforyour patronage in'B4 filf _i__j_^______- « fe Boutique Jo^m\ i Caracasbaaiweg ■*■ ___ * S.c><3.c_i».tta»__ /a.t>^9.i_ia.ts/».c>^»-'-ai.i-ia >__»c>_9.ci_».e>«.c>_s.B_sc>d._s_^.>^._»_,«
30
Houdt men zich daar niet aan dandientde ontwikkelingshulp afgesneden te worden.
Het is echter maar zeer de
vraag of een dergelijk aanpak enigezin heeft. Bij het ministerie van Buitenlandse zaken in Washington wijst men erop, dat de VS ook nog andere belangen hebbenin debetreffende landen. Zou errond ditprobleem eenvervreemdingontstaan danzou dat over een aantal jarenwel eens duurbetaaldkunnen worden.
De voorgesteldemaatregel zal
ineen aantal gevallenoverigens nauwelijks effect sorteren. Een goed voorbeeld is Bolivia. Toen in 1980 generaal Luis Garcia Meza in datlanddemachtgreep, sneden de VS en een aantal bondgenoten de meeste hulpverlening af. Maar in het jaar dat Garcia Meza aan de macht was verdiende de Boliviaanse schatkist aan de drugindustriemeer dan 1.5 miljard dollar. Daarbij vergeleken was het verlies van minder dan 100 miljoen dollar aan ontwikkelingshulp bepaald niet indrukwekkend en zeker nietvan dienaard dathetdeBoliviaanseregering totandere gedachtenbracht.
Daar komt dannogbij, dat de
Amerikanen veelal alleenstaan in hun pogingen om regeringen van producerende landen te overtuigen naar andere middelen van bestaan om te zien. Nu ookEuropa intoenemendemate met het cocaïne probleem geconfronteerd wordt, zouden de Britten,Duitsers en Fransen, zo meent men in Washington, hun bezorgdheid op niet mis te verstanewijzeinZuidAmerikakenbaar moeten maken. Ondanks ditallesiser toch sprakevaneen voorzichtigoptimisme bij de betrokken Amerikaanse instanties. Gedurende de afgelopen driejarenzijn drug-bestrijdings verdragen afgesloten met Peru, Colombia, Bolivia en Pakistan. Alhoewel men de zaak bepaald nog niet onder controle heeft is daarvoornu minstens welde basis gelegd.
De doorbraak dit jaarin Co
lombia is in ieder geval een belangrijke stap vooruit en betekent hopelijkeen keerpunt in de tot nu toe vrij hopeloze strijd tegen de narcotica.
Deze ogenschijnlijketegenspraak illustreert defrustratie entrots die de Mexicanen voelen tenaanzienvanhunbestrijdings pogingen. Hun methoden worden de beste ter wereld geacht. Maarzoals eerderopgemerkt,de drugproducenten worden tegelijkertijd steeds slimmer. Door op kleinere en verder uit elkaar liggendeveldenteverbouwen en de planten bovendien tussen andere gewassen te laten groeien, tracht men vaak met sukses
kwaliteitvan heroïnedievanuit Mexico deVerenigdeStatenbinnenkomttoeneemt.
Ook blijkt de strategie achter
een aantal wereldwijdtoegepaste bestrijdingsprogramma's inadequaat. Hieronder volgt een verslag van de stand van zaken in 7 drugs producerende landen.
Pogingen om in de be
langrijkste drugproducerende landen de teelt van narcotica plantentegen te gaanhebbentot op hedenom een aantalredenen gefaald: deaanwezigheidvanrevolutionaire groeperingenin de betreffende gebieden, traagheid of onwilligheidbij de plaatselijke autoriteiten om op te treden, tegenstand bij de lokale bevolking en de vindingrijkheid van de drughandelaren. Wat nu ook voor het eerst pu
bliekelijkdeaandachtkreeg was welke gevolgen met name de cocaïnehandel had(enheeft) onderdeeigen jeugd.Vooral het in grotehoeveelheden en voor lage prijs op de markt brengen van bazuka,een afval produktvan de cocaïne produktie, bleek honderdduizendenverslavingsgevallen onder de jeugd als resultaat te hebben.
hun afkeer uit, depers kwam m het geweer en de bisschoppen sprakende hoop uit,dater eindelijkeen eindezou komen aaneen "ondraaglijke nachtmerrie".
Een golfvan arrestaties,confi
scaties en eliminatiesvan laboratoria volgde metzulkeen snelheid, datvelen begonnen te vermoeden dat deoverheid al lange tijd over gedetailleerde informatie beschikte maar de moed miste om in te grijpen. Ook het feit dathet afroepenvan destaat van belegalledrugmisbruikenonder de jurisdictie van militaire tribunalen plaatste bevestigde de indrukdatook hetrechtelijk apparaat doorde drugwereldgecorrumpteerd was.
In 1982wistEscobar zich zelfs
tot vervangend gedeputeerde te laten verkiezen, hetgeen hem parlementaire immuniteit opleverde. Zo grootwerd de politieke machtvan de heren, dat toen in 1983Amerika om de uitlevering van twee drugbaronnen verzocht en het Colombiaanse hogergerechtshof de uitwijzing aanbeval, depresidentBetancur
gecreëerd, onbenut te laten. Deze toegeefelijkheiden in sommige kringen zelfs bewondering voor hun handelsgeest maakte de losgrandes mafiosostenslotte zo overmoedig, datzich als sociale weldoeners gingen opstellen. Sommigen kochten voetbalclubs op, éénvan hen schonkeen arme buurt een stadion, anderen legden dierenparken aan op hun buitens, die ze vervolgens openstelden voor het publiek. Verschillende van de drugkoningen kochten belangen op in kranten en radiostations. Pablo Escobar Gavira,diealsColombia'srijkste drughandelaarwordt ingeschat, begon met een stadverbeterings programma dat hij dooreen priesterliet leidenende naam kreeg "Medellin zonder achterbuurten"!
De moord werkte als een
schoktherapie.PresidentBetancurverklaardededrughandel de oorlog, politici spraken openlijk
In het najaar van 1983 begon
de situatie zich echter te wijzigen. Bentancur benoemde een nieuwe Ministervan Justitie, de jurist Lara die met grote voortvarendheid de drugbestrijding ter hand vatte. In maartvan dit jaar deed de Colombiaanse politie de grootste cocaïne vangst allertijden. De waarde van debuit bedroeg maar liefst 1.2 miljard dollar. In Washington sprak men van een belangrijke doorbraak. Maar voor de heer Lara betekende dit sukses tegelijk dat hij overstelpt werd met bedreigingen.Hij vroegom extra bescherming en naar men zegt om overplaatsing naar een post in het buitenland. Op de avond van 30 april werd hij gezeten in zijn mercedes-benz doordebijrijder van een passerende motorfiets doodgeschoten. Maar liefst 22 schotenwerden op hem afgevuurd.
Al decennia lang is de regering hier gewikkeld in een hopeloze strijd metdeBirmese communistische partij, hetonafhankelijke Kachin leger, het Verenigde Shan leger en verschillende anderegroeperingen.De opstandelingen hebben zich al die tijd tegelijk bezig gehouden met de opiumteelt en er bestaat een sterkvermoeden datzij hunoorspronkelijkepolitieke motivatie al langachterzich hebben gelaten. De meeste van henzijn dan ook bijzonder kapitaalkrachtig geworden en doorgaans uitstekend bewapend. De Birmese regering is geen van beide. Men noemt dithetBirmese dilemma. Als gevolg neemt de produktie van opium jaar op jaar toe ondanks het feit dat de Birmese regering zelf sterk gemotiveerd istenaanzienvan debestrijding.
aanontdekking te ontkomen
Ook inPakistan zagmentotvoor kort het narcotica probleem als een typisch amerikaans probleem. Nu dathet land zich niet onder deproducerende maar ook onder de gebruikende landen moet gaanrekenen, is er de verwachting dat dehouding van de autoriteiten zich zal wijzigen. Volgens de laatste inlichtingen is datinderdaad bezig te gebeuren. Het feit dat de opium produktie dit jaar terugliep tot 45 ton in vergelijk met 800 ton in 1979 is echter meer het gevolg van ernstige droogtein 1980dan van officiëleregeringsacties.
PAKISTAN
In Pakistan zag men zich on
langs plotseling geconfronteerd met een snel groeiend aantal heroïne verslaafden. Hoe vreemd datook magklinken, dat is niet alleen slechtnieuws.
Volgens officiële rapporten
kende Pakistan in 1980 geen heroïne probleem. Vorig jaar bleken er niet minder dan 150.000 verslaafden te zijn. De schatting is dal dit aantal volgend jaar de 350.000 zal overschrijden. De Verenigde Staten kennen op een driemaalzo grote bevolking een half miljoen verslaafden.
Deregering vanRonald Reagan beschouwtJamaicaals een symboolvan democraticna deommezwaaivan hetlinkse Manley bewind naar demeer rechtseregeringvan EdwardP.G. Seaga,redenwaarom zijterughoudend is geweest druk op Jamaica uit te oefenen de handel in narcotica aan tepakken. De Seaga regering heeftaan deanderekantuit zich zelf nauwelijks enig initiatief op ditpunt ontwikkeld.
Naar schatting vormt de marihuana teelt de belangrijkste bronvan inkomenvoor minstens 6000 boeren. Bovendien wordt Jamaica meer en meer gebruikt als doorvoerhaven van cocaïne uitZuid-Amerika.
verancier voor de Amerikaanse markt. De groothandelwaarde van de Jamaicaanse export wordt in Miami op 1.4 miljard dollargeschat, wat meerdanhet dubbeleis danJamaica'soverige inkomsten!
THAILAND
In Thailand hebbende VS, de
UNO en een aantalandere landenin de afgelopenjaren miljoenen dollars gespendeerd aan gewas-vervangende programma's. Het ideewas om de boeren ertoe te krijgen in plaats van opium papavers te verbouwen over te gaan opkoffie, bonen en aardappels. In het noorden van Thailand is ter ondersteuning daarvan tevenseenruraal ontwikkelingsproject opgezet dat onder meer een verbeteringvan de wegenstructuur tot standbracht.
Beide projecten blijken opzich
een sukses. De boeren verbouwen de nieuwe produkten en de wegen zijn verbeterd of vernieuwd. Maar de produktie van opiumiser desondanks nietminder om geworden. Toen eerder ditjaarhetopium seizoenvoorbij was, berekende de Thaise regering, dat de produktie met niet minder dan 38% was toegenomen!Alhoewel het meeste daarvan in Thailand zelf geconsumeerd wordt, neemt nu ook de export toe en wel omdat de handelaren het steeds makkelijker krijgen watbetreft vervoer.
Ze maken dankbaar gebruik
van de nieuwe wegen! Eén van de belangrijkste redenen voor deze averechtse ontwikkeling is de ietwat optimistische instelling van de Thaise autoriteiten. Men was van mening dat de bovengenoemde programma's de bevolking vanzelf zouden omturnen. Nu na tienjaaris zonneklaargebleken, dat zulke methoden vergezeld zullen moeten gaanvan eenverplicht vernietigenvan de opiumvelden en het opleggenvan zware straffen waar de wet overtredenwordt.
BIRMA
De Birmese regering heeft in
ditjaarmeerhectarenopiumvelden vernietigd dan ooittevoren. Desalniettemin verwacht men voor 1984 een record oogst. Birma produceert meer opium dan welk ander land ook.
Hetprobleemin dit landwordt
gevormd door wat men noemt: "de zwarte streek", hetnoordelijke deel van het land, dat door opstandelingen wordt bezet gehouden.
Prioriteit werd vervolgensge
geven aan het afhandelen van uitwijzings verzoeken door de Verenigde Staten.Dat heeft het ietwat wonderlijke gevolg gekregen, dat drughandelaren die totvoor kortrechters omkochten om buiten de gevangeniste blijven nu alle moeite doen in Colombia veroordeeld te worden om uitzettingnaar deVSte voorkomen!
Het snelle omslaan van de
stemmingin hetlandverraste de drugbonzen. Velen, onder wie Escobar, vluchtten overhaast het land uit. Nauwelijks een week na de moord op Minister Lara benaderde Escobar samen met andere drugkoningen expresident Alfonso López Michelsenopbezoekin Panamamet het verzoek een bemiddelingspoging voor hen bij de regering in Bogota te ondernemen. Zij steldenvoor zichuitdepolitiek terug te trekken, hun in het buitenland belegdekapitaal naar Colombia terug te brengen en de regeringte helpen bijhet bestrijdenvan denarcoticaindustriein ruil voor vrije terugtocht naar hun land. Zij hieldenbij hoogen bij laagvolnietbetrokken te zijn geweest bij de moord op de heer Lara. Dit voorstel werd neergelegd in een gedetailleerd memorandum. Eind mei vond vervolgens een geheime ontmoeting plaats met de Colombiaanse procureur generaal,Carlos Jimenez Gómez, alweerinPanama. Waar het de herenomging was bovendienbeschermingvan hunfamilieleden en de herroeping van het uitleveringsverdrag met de VS. In juliverschenenberichten over deze onderhandelingen in depers.Een golfvanprotest brak los, hetgeen enerzijds leidde tot heftige ontkenningen van de kant van de Colombiaanse autoriteiten en anderzijdstoteenverklaringvan depresident dieaan duidelijkheid niets te wensen overliet: noch in het verleden, heden oftoekomst was of zal er sprake zijnvan onderhandelingen met ofenigevorm van overeenkomst met de opstellers van het memorandum.
BOLIVIA. DULI V l._y
In Bolivia, waar 30% van alle
coca gevondenwordt, is desituatie onduidelijk. Eerder dit jaar trad het legerkrachtig op tegen de produktie maar tienduizenden boeren zijn nog steeds afhankelijkvan deverbouwvan de coca evenzeer trouwens als 's landsschatkist. Evenals elders in Zuid-Amerika biedt de alom heersende corruptie de drugproducentenalle mogelijkheidom via het gevenvan steekpenningen hun lucratieve bedrijfvoort te zetten.
Maar de Amerikaanse Procureur generaaldeWilliamFrench Smith verklaarde ongeveer tezelfder tijd dat er aanwijzingen zijn datzowel hetvolume als de
MEXICO
De Mexicaanse situatie ver
toont een ambivalent beeld. Enerzijdspakt deoverheid debestrijdingvan de drug produktie steeds harder aan, anderzijds worden de drugproducenten steeds vindingrijker in het ontsnappen van deaandacht.Beide zijden boeken als gevolgwinst.
De MexicaanseProcureur Ge
neraalkon onlangs met trots verklaren datditjaar8 maal zoveel hectaren opium aanplant vernietigd zijn danvorig jaarin dezelfde periode. Ook ten aanzien van marihuana bestrijding is aanzienlijke vooruitgang geboekt.
PERU
Alsof de drugbestrijding niet
al met genoeg moeilijkheden gepaard gaat,in Perukrijgtmen dan ook nog te maken met een dermeest meedogenlozeguerrilla organisaties denkbaar.
De Sendero Luminoso
(lichtend pad), die zeggen van Peru een communistische staat te willen maken naar Chinees model, hebben met grote regelmaat politiemannen en burger leden van de drugbestrijdingsdienstvermoord.
Afgelopen julimaakte de Sen
dero Luminoso het hoofdkwartier van ontwikkelingsproject (18 miljoen dollar) in Aucayacu tot haar doelwit.Het project, dat o.a.opgezet was ombronnenaan te boren, wegen teverbeteren en de landbouw oppeil te brengen, waseen integraalonderdeelvan de drugbestrijding. Zowel de Amerikanen als Peruaanen werkzaaminhetprojectmoesten worden teruggetrokken. Het project in de Huallaga valei, waarnaar schatting20%van alle coca planten gevonden wordt, kan zonder overdrijven een van de belangrijkste eliminatieprogramma's genoemd worden. Jaren van onderhandelingen gingenaan de start van het projectvooraf. De plaatselijke boeren waren met zeer veel moeite bereid te krijgen aan het programma mee te werken, gewend als zewaren aan derelatief hoge inkomsten, diedeproductie van de coca opleverde. De Sendero
Hoe mennuookvan goede wil
le isinColombiaom hetdrugprobleem aan te pakken, de moeilijkheden en tegenstand blijven voorlopig nog erggroot. Vele airstrips en laboratoria zijn uiterst moeilijkoptesporenenwatvooral in gedachten gehouden moet worden is datde drugwereldeen internationaalen goed georganiseerde aangelegenheid is, waarbij geld nauwelijks een rol speelt. Reeds.nu zijn er aanwijzingen dat vooraanstaande drugbonzen hun operaties aan het verplaatsenzijn Escobar zou onlangs gefotografeerd zijn terwijl hij cocaïne aan het inladen wasinNicaragua. In Panama en Florida zijn in de afgelopen maanden laboratoria ontdekt voor de vervaardiging van cocaïne terwijl erook aanwijzingen zijn, datColombiaanse activiteiten in Brazilië worden voortgezet.
KERSTKRANT 1984 31
MARIJUANA A mature cannabis plant, 12to 16 weeks old, can be 20feet tall with an 8-inch trunk. If the farmer strips onlythe selectflowering tops and someof the leaves, each plant produces only aboutone pound of marijuana. Some growers chop up and sellthe entire plant, leaving it to dealersto sift outthe debris.
The U.S. Supply Percentagefrom each source in 1983. __-—r—-^^
\ *^ A^m* /MexiccX
>**-___ j Colombia /x^^^V.^l s__y\#**M 59% \^^-U
n^V j \ \ Jamaica7
TheProduction >v ¥
Average in tons.
10.000! / M
o 800 1 / __^ Sourc»: Drug Enlorcmmanl
8.000 / _^^ Agency
I 2.300 I ,
1,900
I j I poo] j j f___-LflsS"fls°
'81 '82 83 81 82 83 81 '82 83
COCAINE Deep in the jungle, most often, peasants stamp on coca leaves soaked in water, kerosene and calcium carbonate. The white paste that seepsout istreated with sulfuricacid, thenfiltered and dried. After several more steps with more chemicals, it becomes cocaine. About 300 pounds of leaves produce one pound of cocaine.
/""""* Other^-.
X 5%/ \ Ik».**** / AssrX Percentagefrom each / / / \ *
«*rt»lfl.9B3. / Co(ombJa / /Peru V
I 75% *S
x\m\Pipodnctton \ /
Eattmate m tone. \ V-/V /
Eeömated totalto V Europe, Asiaand M -jf UttnAmerica. .. w. ■tf»d«>eU.
SwuXmiOn» Entottmmmti

)■ _ AtmTtnHuêmta i——m rnrp"
■ 81, -8'83 -t -88 '*S tt '8- 'W
)A andsafe j|
w holidayseason m
§ SERVICE & AUTO REPAIR 1
I Shell Speedline J
& Salinja J|
__=&"-. _ _ ■■»3^^_____><^_ '"w
| M/y wensen al onze vrienden en klienten ]Ai
en dehele bevolking van Curacao M W
f PRETTIGEKERSTDAGEN 1| I en een H H>
| , GELUKKIGNIEUWJAAR H_V
ilS!!» REmENTOS ANTILLANOS^^^^p. iJg>__c>._ii__t-._L_,____- J__.-iv_._--..,^ C
***************************
"s_" Jl Wjßjjjg^ TT
.y, v 9 BIl> __ii_^f"" : *^B _________ _^_*
.v. ____^.''__/<■ "_?*-■ fÜ^v^^M Bk?^ .¥-* _■ ______r "■/V, \ _____.__■Hr ■ ~
_*> _____r / rrt v __.-" _-i ", ____P ,V, s^^H " >^*-.. -Zji** _^V _]_ ____________ ________." ________ _____________& _> TJmT
M^J^PRETTIGE*^èf^ff f | 'fy? KERSTDAGEN\\jf
* mJ^t VOORSPOEDIG 1984* ' | f ITS 't Oosters Huisje I | Mhl Julianavan Stolberglaan 7 * .e(Wra Emmastad * * M Tel.: 44169 * *
TO *
<_> »__» *_. *_>"!_ »±- -_ ____■"A- vL. -1> _» J- -1. «_" *_>._-_■ »_"_. *_ «_._._" _" _* -_ _» ________ _t_ i-T'-i_**Ji_iiT*-**T* «T" "«**I* *T*
VoorRastafarians is hetroken van marihuanaeen sacrament.
Drugbestrijding
Lessen in hoe het niet moet
onderzulk een drukkon worden gezet, dathetverhaal niet doorging
Luminoso speelde hier op in en wist afgelopen jaar bijna 2000 campesinos te recruteren. Het wordt als vaststaand aangenomen dat de guerrilla's door de drughandelaren gefinancieerd worden.
JAMAICA
Ondanks hetfeit, datJamaica
in devoorbijevier jaareen nauw bondgenoot van de Verenigde Staten is gebleken, heeft het in dezelfde periode grote hoeveelheden marihuana naar de VS geëxporteerd. Momenteel is het eilandnaColombia detweede le
KERSTKRANT 1984 32 f^^"o^^
0 Kerstgedichten van jongeren
I V E«it. Tick-lish %_e_y »js V rt^P J^i? O Pasku " The little clock ticks, ticks away. iwMt A Only half past eleven! I think to my dismay. $* w
\ 7 Pasku ta yegando A half hour to christmas is a pleasant thought. 'N. /I tur hende ta preparando v kJ But it's to late to be sorry for the gifts I've bought.
V Pa selebra e fiesta tan konosi f^jgWimmW >* Q kv historia a pro dusï fc_^" The clock is still ticking, maybe a little slower now. tJ^ T. "^__|__P mmmm. *- A__want to let t:i-me pass faster, but how? lfns£j w Na e ora solem _^n_/f__n^_ ~~i\~~ The tree is standing, filling the room with its scent,
J V den un stal na Hstlehem Xl Jt makes me feel so peacefull, so content. y Maria ta tene suyuchi brasa f " f\ /^PTX A i 'Gloria na Dios ' bo ta tende na bos alsa Jk. Suddenly the clock stops, one minute to twelve. jU_^^ V *^
<&*? S_^l[ * in a furious rage, cursing in myself. £-__3 A Wardadornan ku a speré dV^^'V^ But suddenly I hear 12 ding-dongs ringing in my ear. !$%&& il no a tarda pa bai adore >iX'^x,o^,c--;X. j discover later: she bought me a grandfathers clock, Wo*^^. \f i mientras tantu su mama kv a hanê JT^ -+ >^ >T the dear.' ___^Tk t p huntu ku Hose ta kompanê *f jC.J^TSm V M.MEHTETtf Ë 3 %_<#} x <^^^^
>j, $i^_> )’" E tres re in an ku a wordu jama */_r>"*">^C -"''^^ >F-af a_S"**'^
)^ di diferente parti plama <lmm^+^>^LJZ*m&^s*^ v!k?J& V a sigui e strea pa yega serka Kristu Hesus --^V^^T^S^V^f De klokken die luiden en de bellen die gaan T/TófS ■ A. Nos salbador iku pa nos a muri na krus §. \ \ a V7ant in Bethlehem gebeurt iets wat ons niet kan ontgaan.
JC I nan tambe a alabé Gehuld in een kleed en de stal als een dak "^..8__________ $*^°jfy -èrt V neskas kv nos awor ta adoré zit Jesus te wachten op bezoek in zn pak. _W^ fy i pasku tabata, ta, y lo keda, . ~J_\ fit».. ) \ e fiesta kv tur ana tur hende ansiosamente ta spera De herders die kijken, de koningen die rijken jt/k *$_0 V il .^J cadeautjes o zo mooi als de sterren die prijken. >^^^W^^
X / \^—_?t :jf '% Rh.q^ Go/iftócC " Maria die zit en Josef die staat, tt% f^^r )( 1 -* W k. i want deze gelegenheid is de grootste die er bestaat. %«_Jr Zr w
TV He" JD want kerstmis is nabij. /^s?*»Sr /-rf-TN
’> \. \ ue van alle vreugde, ledereen met blij gemoed, .U-Appo
Q Engeltjes in december waar ieder zich op verheugde. loopt kerstdagen tegemoet. £__3
Sf In december n i"u-,is ziJn alle kerstbomen aan, De kerstbomen hebben allemaal lichten, fvWÏV
W hoor je engelen, die een lange reis moesten ondergaan. die het hele huis verlichten. X
Q die een koor vormen . . %^_ X in de hemel. >B Men praat, men eet en men is blij, ledereen zit zich klaar te maken, jV^s \] Kindje Jesus is geboren, want kerstmis is nabl j. om later niet in paniek te raken. V^^ V en ze willen voor hem zingen. /^MfcJ\ C éi f*ST\ r_B KJ Onder de bomen zijn er veel kadootjes, XüClu
Klokjes luiden /Q/_l Maar er zijn ook andere mensen, Nr¥\X die straks worden uitgedeeld met de nootjes. üAp V Engeltjes zingen *C^3 xïï (\ Alles, alles voor Kindje Jesus. die elkaar geen vreugde toewensen. Emn hele blijde tijd en geen verdriet, -th>
\f Zij zijn bijvoorbeeld ziek, dat is een Feit die niemand ontziet.
Q Mensen lopen . *_&_!_.Ï4 X Mensen kopen of kunnen soms ook niet. Am^mmm CCKI<-H éf^km\
y<V^^
V Voor het grote feest in december. Men moel. Qok aan hun dènken> EPS. \/^^CrcCc ft 3) ~#t 4f
O Ja ze zingen, ook b' J het 9even van gesenenken. \ x\^S_ *V" A*
allemaal uit vreugde voor Kindje Jesus. \ \\ V
V Klokjes luiden ah wat ben ik blij, /^^ \ <ts^ _\ Engeltjes zingen want kerstmis is nabij. uJH L/W \ , . V Alles, alles voor Kindje Jesus. V^V xTf \ \ _^^S. . ' uktO K .-, /Qe voorbereidingen zijn al klaar, <_1_ / V-*'"^^ J /\ YR
<V "^C"^^. X \\ 1 '/V" y *«H gelukkig maar, want het Feest is zó daar. o^_vl \/,^**"l^V f_6? *t O /^_^\. \ \ \ t ' ____■ _■ ___>' Nu rest mij nog slechts beste mensen, > \__ } 8 A yh^-P
IV / _
—-*-^^ -J __f P, jsr ' \r W>b
tf I -^8 ___L U een Pre"tt:i9 kerstfeest toe te wensen. -tó_N <____"!> m*rr MV JL w _^" ir
YX/ ff\ >_________(___^ <_50°c b^vT
C *.»s^^«^^l^^_SflU__J__^P^
Q V1> o|oOtACv_-L_tX,>Jj V-^ *=v=^ s_Rb _^^^^vZ_^_^^
W Ik herinner me de kerstdagen bij Oma thuis P^. (f 4 I-r^B^ -è> ■ O 't kleine huisje met achterop 'n prieel ''^Wl^^ PASCU Vj^ ®51& Jl staande op de hei zo alleen ___ _A.tl^ KERSTGEDICHTIftry IW^JV* y 't oude vrouwtje o zo goed VAN JONGEREN ZIJN | Pascu ta jegando f\ bereidde vaak met spoed _rl[^ EEN AANTAL , G£Tur hende ta preparando __-r«^ <__r_f 0 alles voor op onze kor^t " DICHTEN die geschreven _ ékele ± e ham vdSA ¥^0 T . ,-__.... zy« doorjongens en meisjes _ ir,. n , . , LJ ■ Tl _^J hC A tijd om te rusten had zij niet van 14 en 15 jaar oud. Een Dushi dushi nan ta kv pam t3B|r7 m\Tr V maar te veel was haar voor ons niets groep van 25 man had de Binti sincu nan ta selebra \/?^/ &Hj ff opdracht om een kerstgedicht V e juchi hopi taalaba . V y Ik herinner me 't versieren bij Oma thuis te schrijven.Deopdracht werd Ma toch tin di nan no sa __>-ó
-6 als er iets brak dat gebeurde wel vaak KSi?£&^ Ki importante e dia aki ta. _^UU g
A werd niemand kwaad ook Oma niet Eerst moester eenkleine tekst _J UT °AJ> W al was het haar mooiste vaas vanuit hetNederlands in het Nan ta bai misa J^_wA% (\ in die tijd heerste vreugde en vrede Papiaments vertaald worden, Djies pa bisa jPwgV^ tv\T7 V en om boos te worden was een gebroken zo letterlijk mogelijk Ook Ai mira ki nechi eta bisti >* *^i O j u „^„„ j _
/_ t i__i_ moest een tekst vanuit hetPa~ ._. ___„-i j_n_-^ y aas toch geen reden? Oma lachte piaments in het Nederlands Al ' mxra e tra Je kv etu lusi /r€%\ A wat onze schrik om de vaas wat verzachtte f_rt\ vertaald worden, eveneens zo Pero riba e juchi no ta ser corda Z*2w^
1 I l_fc._JCj letterlijk mogelijk. Daarna — Solamente riba e trajenan borda _^--\ J\ Ik herinner me 't kersteten bij Oma thuis \CJ^ zoluiddedeopdracht-moest Ora nan lanta pa bai kas WA _/ _fe^, y we kregen kerstbrood en marsepein bij 't ontbijt Zdfuate^mltng "^ **" Xl__r_XTur ta desea otro ?az f_%il_fe
<J> en kalkoen en pudding bij 't diner alThetkadeVvan kerstmis NMIVK . \mV^LW W^jfi*
A ruikend naar pijn stond midden mdc kamer werd vervolgens de opdracht \\lkAJI [-CtL'tiU "^_^fe 2^^ %_ --_ \ / de kerstboom eeuwig toegespitst op een eigen gevQ^/ Wk^mff /-> -i<J __^m^_l *-<^N / \ groen en groot met zijn versieringen schrevengedichtin hetPapia__^ {jJ^/WWIG^ W _f V ballen, slingers, engeltjes en verlichtingen Z?kVande"laa?Tewfn% **Ë W' Jt_?A°
V -ferd. Daarna moest er een Jm\ I^^" -.oy/^fl A Ik herinner me de kerstdagen bij Oma thuis 'adequate'vertaling van het ¥vll\\ <^if^ S\ O, die prachtige jaren betreffende gedicht gemaakt .11 i-^^k .\? i> wat waren dat prettige kerstdagen worden in een andere taal. In Pasku §^4 Ir X en als U nog ZOU leven groepen werd het resultaat \^ n " " _ "
________ van elkaarbekeken, en vervol..... _, ,^"^ „ v mijn lieve Oma _4f?|k gens wees elke groep die geUn fiesta rond mundu konosi 4VjÉt_ dan zou ik U willen bedanken _H__F__. dichtenaan, die volgens haar Selebra den sistemanan dividï o'&e*
voor al die dagen vol vrede w 9 het best geslaagdwaren. Deze Pero vn kos lo sail semper cla A> J^die wij hebben mogen beleven gedichtenziet Uop dezepagiIa e joetjie den su pesebre ïïf M _ f~yf na afgedrukt. Het aspect dat iw\ nasi Dnbe 'Y'W
__. v \iA j Q/y/\si ~\_. i ~ "R„ —t~7m>r 1 jongerenbezig zijn met hun L f nasi pooer
\m\_____i_f lM; Us^jULCU D^^JuO^HJX^ vorming lijkt ons belangrijk Sln kas m nkesa <V /1
__>aJfc^BL__w>r ■ *aJ^l'»a< genoegom erdeaandachtvoor Pcro e joetjie aki a duna nos e /;»
_£ f /■ te vragen. De kwaliteit en de simbulo presioso kv 'v V <^ jpt: (f "S^P?T den Pasku ta manifesta su mes <&£
JUIST TOEN ZE IN
❖ ❖ ❖ ❖
OPEENS STOND ER WEES NIETBANG!
EENENGEL BIJ HEN, LUISTER, IKBRENG JULLIE
ENDE GLORIE VANDE HEER GROOT NIEUWS
OMSTRAALDE HEN. ZE WERDEN DATHET HELE VOLK ERG BLIJ ZAL MAKEN.
VERSCHRIKKELIJK ZOJUISTIS INDE STAD VANDAVID
BANG, VOOR JULLIEEENREDDER GEBOREN:
MAARDE ENGEL ZEI TEGEN HEN: CHRISTUS DE HEER.
KERSTKRANT 1984 33
da por bisa eu e C.B. tawata vn "mijlpaal"hopi importante dene bario, eu di otro banda tawata wordu confrontó mas eucualkier otro barioriba nos isla, eu e consecuencianan di turismo. Esaki a trece cambionandrasticodene forma dibiba na Noord. Na nos pareeerNoordtaebarioeuapasa den desaroyonanrapido compare euotrobarionanna Arubaden e delaster 10ananan.
Fase di consolidacion 1974—1976
Cinco ana despues di lanta
mento di Osticeba e situacion a cuminsa consolida su mes. Directivanan di C.B. nan Brazil y Dakota tawata trahandoriba nan project-dossier pa vn edificio,mientraseu actividadnansocial, educativo, deportivo y cultural tawata tumandoluga dene bario, hopibiahahaciendovso di Scolnan dene bario. Di ana 1974 pa 1976Osticeba tawatin 3 practicante pa ana den servicio.
E coordinadoraaencarga su mes entre otroeu eguia diariodieoficina, contactonan eu instancianan gubernamental y nogubernamentalriba c tereno social,culturalyeducativoye coordinacionditraboudibarioen general.Su trabou ta cuminsa ora traboudibario ta exigi solucionnan general,p.e. denbusca previcionnanpa garantiacontinuidadyprofesionalismo dietrabou den tur bario.Ademas a evalua hunto eu e trahadonan con pa mehora judansana gruponan den barionan y na pueblo en general.Esaki enbista dietantisimo peticionnanriba trahadonan di Osticeba pa coopera y yuda denprojectonan.
mento di e prome trahadonan, Osticebaa lograporfin dihajana ana 1979 vn coordinadora den personadiLuciaKelly. Cv su binimentopor a kita cierto tareanan for di e trahadonan di bario, eu tawata pisa masha hopiriba nanyhastatawatastrobananpa ehecutanan traboudibario debidamente.
Fundacion Osticeba a keda
fundi, dia23 oktober 1969.E_aki ta resultado di trabou di hopi hende, eu ya pa varios ana caba tawata convenci di e necesidady importancia di e trabou di bario den nos comunidad.
Va na ana 1964 vn sociologo
hulandes a conseha gobiernoinsular pa introduci trabou di bario. El'abinriba peticion di gobierno pajudajeganavnplancon pa desaroyé etrabou social naAruba. Na 1968vn otro hulandes a bin pa duna vn continuacionna e promeinvestigacion,y denerapport eu el'a traha tambe a bin e recomendacion pa introdusi e trabou di Centro di Bario como vn diemetodonan noboriba terenosocial.Den etempoeytawatin solamentetrahadonan social na Servicio di Cuido Social, Voogdijraad y Fundacion Reclassering en Kinderbescherming, eu tawata traha especial eu personanan individualy eu famianan na nan necesidadnan social.
E investigacionnan a bai
acompana padiscusionnanfuerte toeante con instancianan socialypersonananenvoivi cue tereno socialtawata wak e desaroyo socialdinos isla. For die discusionnan a salina cla eu no mester sigisolamenteeu etrabounan social existente, pero tin di introdusi formanan nobo di traha y hincamas profesionalismo dene trabou eu iniciativanan particular ta haci.
Tawatin tambe vn diferencia
denvisionnan toeantetrabou social: uno undae accento ta cairiba trabou caricativo, "juda bo prohimo"y e otro eu ta pone mas accentoriba buscamentodierais di e problemanan social i traha nae causanan di eproblemanan. A cuminsa papia mas diprevicionnan social eu tin diwordu mehora, pero tamberiba formacion di e pueblo. Mas instancianana cuminsa hasi trabou di formacion.
E fase preparativo Banda di e movecionnan aki
bou instancianan socialy trahadonansocial, a lanta otro gruponan den comunidad eu tambe a cuminsa boga pa c trabou di bario, en particular e trabou di Centro diBario. ConsehonanParokial, saliendofoi dimisaCatolicoy trahandopa e diferenteparokianan, a cuminsa sera cabes hunto pa ataca e problemanan socialden nan bario.E trabou eu nan tawata haci tawatin vn aspecto religioso; banda di esey nan kier abusca formanan nobo di trabou social. Nan tawatin Corsou como ehempel, unda den e segundomitar di ananan 60 e traboudiCentro diBario tawata florece. Diferente miembro di e consehonan a haci bish*ta na Corsow na ana 1969y a bin bek eu documentonan, ideanany entusiasmo pa lanta e trabou di Centro diBariodennanrespectivo parokianan. Banda die actividadnanpa je
gana lantamentodi vnfundacion,tawatine actividadnanpacuminsa eu vn proef-project. E decisionfinal a cai riba e bario Noord. Vya eu GobiernoInsular y Hulandes a aproba c proposicion di Culturele Adviesraad, c fundacion ahajémesoradenc actividadnan preparativo pa construccion di c prome Centro di Bario na Aruba.
Fase di profesionalisacion
Cv binimento di dos trahado
full-time den servicio, na ana 1976 Osticeba por a garantisa mas e continuidad den etrabou. E otro trahadonan socialeu a juda te na e momento ey tawata traha na otro instancianan di forma eu nan judansatawata limita. E trabou practico a pasa full denman di etrahadonan social cultural y e practicantenan. Na 1977 a bin vn otro trahado aserca, den persona di Maria Vrolijk.
Pero tambefor divnotro angu
lo por a nota vn moveeion. Dos miembro antiyano di e asina jamé "Culturele Adviesraad tussen de landen van het Koninkrijk", esta Jan Beaujon y Rene Romer, ahaci hopipa Gobiernonan Antiyano y Hulandes acceptananproposicionpa entamavn projecto Centronan di Bario na Aruba.
Na ana '69 e desaroyonana si
gi otro rapido. Na maart 1969 JanBeaujonaaserca vntrahado social,Francisco Celaire,pahaci vn investigacion pa recomenda Culturele Adviesraad unda por cuminsa eu vn proef-project Centro diBario na Aruba. Pa e plan akitawatin mesterdivnorganisacioneu"statutonan". MesuntempoemiembronandiConsehonan parokial tawata trahandoriba statutonan di vn organisacion pa stimula lantamento ditrabou diCentro diBario na Aruba.
E dosiniciativananakia topa
otro, mientras trestrahado social Francisco Celaire, LuciaKel
ly, Raymundo Jangaa dicidipa dunanan sosten na e trabou aki den nan tempo liber. Dos trahador socialtawatatraha na Voogdijraady a hajatur cooperacion die instancia akipa judalantae trabou ey. E prome reunionnan diefundacion denlantamentoa serteninaoficinadiVoogdijraad y tawatin diferente combersacioncvBernadette DougleyStella Pieters-Kwiersfor di Corsow,eu tawata dispuestopapasa e informaciony experencianan eu nan tawatin pa c hendenan na Aruba. Dia 23diOctober 1969eacto notarial awordupasay deneprome directivatawata sinta diferente personananeu asalifor diConsehonan Parokial y otro personanan eu aworduasercapa motibu dinan profesion; atratapatinrepresentantenan di e diferente barionan riba nos isla den e directiva.
E prome directivaaworduforme paFrank Croes, presidente; JudithMargarita-Martis, secretaria; MirtoRoos, teseoreroy como miembronan, Rudy Wever, Jo Wauben, Eddy Werleman, Oswald Wever, Wybe Fransen, Louis Brown y MarioFingal.
Ampliacion di e tereno di trabou:
mas bario aserca.
Hastatawatin hendeeukier a
bai mas lew, y a cuminsa traha riba vnplanpaconstrui 8Centro di Bario na Aruba, esta na Noord, Dakota, Playa, Seroe Pita (Paradera), Macuarima (Sta. Cruz),PosChikito,Brazily Serito (San Nicolas). Gobierno Insular a pidi den esaki cooperacion di DECO, Domeinbeheer y D.O.W. y yana comienso di 1970 e project-dossier aki tawata cla.
E tres trahadonan a scohe pa
cada vnbai traha den vn bario; nan tereno di trabou a bira Noord, Brazil y Dakota. Nan tawata haja judansadipracticantenan. Di ana 1976 pa 1982 tur ana Osticeba tawatin entre2 pa 6 practicante pa ana, eu a duna vn aporte grandi pa consolida e trabou den e barionan Noord, Brazil, Dakota y Playa Pabou. Den e anaescolar83/84 Osticeba tawatin 3 practicante den servicio.
Na cuminsamento e trahado
nan tawata ocupa nan mes completamente eu e trabou di C.8.; tuma parti na reunionnan didirectivadi eC.8.-nan y di diferente comisionnan, manera di hubentud, dihendemuhé, direvista, dicursonan y diactividadnan cultural. E trahadotawatinvntareaespecial pawak e desaroyonan general dene bario y continuamente evalua huntoeu e habitantenan efunciondieC.B.yeotroorganisacionnan den e bario. Pa haci esakinan noporaconcentrariba vn cierto terenoditrabou; specialtrabou dihubentuda desaroyé su mesrapidamente. Varesulta eu mesterditrahadonan profesionalpa coordinay guiae trabou dihubentud.
A disidi pa tene investigaci
onnan dene barionan. Na ana 1970 vninvestigaciona wordu haci denbario Noord pasa die habitantenan enecesidadnan na actividadnan y deseonan pa desaroyo dinan bario. Aki diferente habitante dibario mes a pasa cas pa cas pa haja sa opinionnan den bario. Brazil a haci esaki na ana 1973. Ella Jessurun, vn trahado social, a haci e investigacion aki eu judansadi Miriam Kelly, sociologo y Lucia Kelly, trahado social-cultural.
Problemanan nacaminda
E ehecuciondietrabounoabai
sm problema. Tur hende mester a custumbra traha denvn organisacion vn pocodiferente di esnan existente.Centro diBario no tatraha cvmiembrecia y nokier exclui ningun hende den bario. Ademas etraboudiCentrodiBario ta bogapaparticipacion ditur hendeloketinconsecuenciariba e forma con directivatin di maneha e organisacion. E organisacionmesterta uno democratico, unda ta pone prioridadriba dialogo,y unda ta hiba vn maneho habri. Ademas e accento ta cairiba e parti educativo, pues no solamenterecreacion tin di haja atencion, perotambe actividadnan educativo, cultural y social. E pregunta tawata con pa hasi esey, saliendo for di diferente deseonany necesidadnan dihabitantenan.
TraboudiCentrodiBario apo
ne hende didiferente edad, interes y vision hunto, eu e meta comun pa traha na desaroyó nan bario. Tawatin hopi discusionnan, hasta rabiamento formal, unda tinora mester a superó bareranan cv hende conoce, por ehempel dinokiertraha eu cierto hendepamotibodinancolópo
litico onanreligion, opa motibo dinanraza o situacionsocial.Un moveeioninteresantetawata tuma luga: acumula forzanan pa traha na bienestar di bo bario, custumbra ditraha na vnforma democratico, oportunidad pa tuma responsabilidadnan y hanja experencia eu otro, por ehempel tuma vnfuncion den directivao denvncomision, bira liderdihubentud o lider pa trabou eu nos grandinan.
Mientras tanco directivay al
guntrahado socialtawata hacie trabounannecesariopa e trabou dene barionan.Fundacion Osticeba a boga semperpa no construi edificionan sm mas den e barionan, pero pa wak e necesidadnandene barionan pa e tipo ditrabou aki y pa envolvi habitantenan di e barionan den planeamento y organisacion di e trabou di Centro di Bario. Aki tambedospunto di bistarelaciona eu e trabou tawata confronta otro.
E desaroyonanrapido pa eu e
trabou di C.B. cv a sigi otro na ana '69 y '70 tin di wordu mira denluzdietensionnanriba terenosocialeucualAntiyasawordu confrontó na ana 1969 (e.o. 30 di mei). Tawatine necesidad grandi pa pone man na obra. Na cuminsamento dianajnan '70 por a nota hopi actividadriba tereno social, cü tambe ta keda demostra den c lantamento di basta organisacionnan socialden c periodo ey.
Ademascursonan diliderasgo ta wordu organise,formando asina lidernan kendenan por tuma cierto tareanan. Centro diBario aresulta ditavncentro dientrenamento, pa hendenan di diferente edad haja experencia den trahamento eu projectonan pa comunidad.
Bou ditrabou dihubentudta cai trabou di cresh pa mucha di 0-4 ana,traboueumuchanandiedad di scolbasico y trabou eu hobennanparti dene gruponan diedad 12-16ana y 17 pa 25 ana. Ademasdiferentegrupo dibario, manera cooperativa di agriculture y comision di majornan di unkleuterschool, acuminsapidi judansana e trahado dibario. Pa garantisa e trabou di C.B. e trahadonan a cuminsa trahariba vn projecto pa vn estudio di 2 1/2ana pa forma lidernanprofesional pa cierto trabounan cv adultonany hobennan, y cv por fungi tambe como vn coordinad paeC.B.;etraboudiC.B.aresultadital magnitudcv un directiva consistiendodiboluntarionan sono por manehé mas. Yapa varios ana caba e projecto ta entrega na Gobierno Insular. Osticeba te ainda ta wardando riba un reaccion di parti di gobierno.Mes uncos a sosedecv un proposicion pajegananormanan di subsidio pa gastonan di explotacion diC.B. nan,y cv a worduentrega desde 1981.Di banda di gobiernue judansadirect»na C.B. nan tadenforma disubsidio pa curso, pone terenonan disponibel na C.B. nan, pa un canon simbolicoy di laga drecha terenonanpc ec.b.nan. Dosbiahaun C.B. a hajaun subsidiopa gastonan diexplotacion.
Den SantaCruz alantae discusion kifuncion vnCentro diBario lo mester tinrelatione eu e diferente clubnansocialeu Sta.Cruz conoce (Sportboys, Trappers, Estrella y Conny Francis). Mas despuesa sigicbarionan diLago Heights, Savaneta, Ayoy Buena Vista.
Mientras tanto eu tawatatra
hando na e proef-project Noord, tawata lantainiciativanandene diferente barionan. Directiva di Osticeba y etrahadonan sociala ocupa nan mes hopieu econtenido dietrabouytawata bish*tadiferente barionan pa papia eu e habitantenan, pa asina no neglisha eparti esencialdie trabou, esta padunaehabitantenanmes e oportunidad pa traha na nan necesidadnany segunnan deseonan. E metatawata euehabitantenan mes lo organisa nan nies pa asinaforma vn directivay comisionnanpa carga etrabou. No tawatafalta entusiasmoy barionan Noord, Brazil, y Seritofor di comiensoa bogahopiparealisae traboudiC.B. dennanbario, sigi pa Dakota. Bario di Paradera a scoge pa un Centro Parokial y despues a lanta Club Caiquetio cv conoce miembrecia, pero ehecutandomesun tipo diactividadnan cv Centronan diBario.
Na Pos Chikito tawatin e dis
cusion si lo lanta vn Centro di Bario o sigieu eplan pabineu vn Centro Parokial saliendofor di misa catolico.
Den e ananan eu a sigiOstice
ba a hajé, basta lihé tras diotro, eu vnampliacion di su tereno di trabou. Cv binimento diGlenda Gil y Keivin Augustin na 1980 Osticeba a cuminsaduna servicio na dosbario mas, estaPlaya Pabouy SanNicolas.Cvbaimento pa HulandadiStanleyHeinze yAmyLastenna ana 1982ebarionan PlayaPabou y Brazil a kedasmtrahado. Pero eu binimento diLupita Gil y IngridWerkman na 1983 e dosbarionan aki pora dispone di vntrahado atrobe.Na 1984StellaGeerman acuminsatraha na Paradera.
Cambio di Osticeba di vn organisacion madre pa Centro diBario pavnorganisaciondi vn caracter mas general. Osticebaconoce 3fase diorientacion: 1969 - 1978: Completamente orientóribaetrabou diCentro di Bario. 1978 -1980: Banda ditrabou di C.B. trahadonana cuminsaduna mas y mas judansana otro projectonandibario,manera projecto cooperativa. 1980 - 1984: Trahadonan a cuminsa ocupa nan mes tambe eu projectonan generalpafull e isla, y euinvestigacionnan denebarionan, p.e. necesidadbou adultonan na educacionpermanente, mapanan social di e bario, necesidadnany desaroyonanden diferente bario y situacion bou speel-schooltjes.
E projectonan general a cu
minsa hajaforma denana'80, eu eprojectonanEducaciondiAdultoy projectoExpresionCreativo, fordicualasaliTeatroForo. Mas despues Osticeba a lanta c projectodiinformacion,for dicuala salicrevistaBostin, cvtasali alrededor di4 bespa anay ademas aforma vn comisionpatraboudi hubentud, pa studia e posibilidadnanpa jegana vnmihó coordinacionyehecucionditraboudi hubentud na Aruba. E comision aki a bogapatrahadonan di hubentudna gobiernoytaorganise curso pa liderdi hubentud. Un dicprojectonan generalesta Projecto Educacion pa Adultonana lograhaja vntrahado educativofull-time, Felix Bardouille,kende ta encargé eue projecto aki, realisando cursonan y charlanan dentur bariona Aruba. Osticebatadenefase awor unda ta pone accento riba e trabou emancipatorio. Entre otro via publicacionnan denmedionan di comunicacion y surevista, Osticeba kier duna un contribution na discusionnanriba asuntonan cv ta toca desaroyo di nos islariba tereno social, cultural, economico y cv ta afecta bienestar di henter e poblacion. Mas y mas Osticeba ta bai dendireccion di analisae situacionribadiferente tereno dibidariba nos islayfor di analisacion aki scoge formanan ditrahacv pordunauncontribucionpoBitivo naun desaroyosano di nos comunidad, undatin mas participacion y mas posibilidadpahendeo grupodihende desaroya nan mes optimalmente y solucionananproblemananriba diferente tereno di bida. Osticeba kier sigi e desaroyonanriba nos islacritico, entreotro e desaroyonan pacve independencia di Aruba. Independencia estatal tin dibai huntucv un independenciamental, undaturhendeta bai cargaresponsabilidad pa tal independenciay ta sintinanresponsabel paebuenamarcha die comunidad arubano.
Pero e trabou practico tawata
dunahopi doló dicabez: hopi trabou, falta di sen,falta di espacio adecuadopa hacietrabouyfalta di bastante hendepa judaeu e tantisimo trabou. Gobierno Insulary Gobierno Hulandes tawata dispuestopajuda,pero e judansaaki hopi biahatawata vn caminda d' cruz: hopi tempo pa keda claeue tereno, mestercambia e mapa die edificio diferente biaha.
E trahadonandespuesdibasta
discusionadicidipatumaprojectonan di bario den nan tarea. E trahamento eu diferente organisacionnaprojectonan generalpa e bario a cuminsa haja mas accento,aunkeeu etraboudiC.B. a keda c prioridad. Pero como unico organisacion social-cultural cv trahadonan social-cultural, Osticeba a cuminsawordu aserca pa diferente organisacion pa coopera denprojectonan general pa nos isla, y pa participa den gruponan di trabou gubernamentalo no gubernamental. Ademastabist» eucierto trabounan denebarionantaexigi cierto coordinacion. Na ana 1978 a cuminsa e asina jamaAnochinan Toposo unda directiva di C.B. nan tatopa papapia riba problemanan comun y pa intercambia di information, experencia y ta busca solueionnan hunto.
Den turesaki directivadiOsti
ceba y algun trahado social tawata duna vn aporte. A bai vn petitionna ana 1969 patrahadonan socialcultural pa e fundacion mes, pero esaki a resulta vn caminda masha largo. Te na ana 1976, pues 7 ana despues, efundacion a logra dihaja su prome dos trahadonan social culturaldenpersonanandiStanley Heinze y AmyLasten.
| «s^^J^ssJsö*^^ft_to«^4_>^!_èE>*^£>^tó>^_to^a__ï_D*^S^J_?as^*^»J^ito^i*_-# _
iff' S____j-__) l_^_^_ë__^_l_3_______r \l ii _C
IJ^^^S^
Merry Xmas |
| Happy New Year f
I VrolijkKerstfeest |
I GelukkigNieuwjaar |
1 ABN ! | Algemene Bank I I Nederland I
"ft s. " «_j Kantoor Aruba S | Oramestad San Nicolas | *^*?ito_te _to_ite_ite_i!i_*__j_to
Ta debi na hopifactornan eue
trabou a haja vn acogida asina grandiriba nosisla. Algoeu den nos bistatawata hopi importante tawataeuetraboudiC.B.a hacivnapelacionribae sentiment» disolidaridaddenvnbario. Tambe etencionnansocialycaidadie trabou dihubentudtawatapreocupahabitantenanmasha.Ademas ya caba tawatin e custumber eu varios organisacionnah tawata trahapa bario o parokia: organisacionnan di hubentud, manera AMG, Padvinderij, organisacionnanreligioso manera Conseho Parokial, Asistencia Social y otro manera Wit-Gele Kruis. E traboudiC.B.Ta hacivn apelacion directoriba ehabitante pahacialgopasumesypahendenan serca di dje, relatione eu necesidadnan, problemanan eu ta biba densu bario. E ta hasi e trabou na su manera teniendo cuentaeu ecustumbernany situacion densu bario.
Necesidad na coordinaciony fase direorganisation.
Dos ahay mei despues dibini
Na ana 1971 e prome piedraa
wordu ponipa c C.B. Noord. Dos ariadespues,na ana 1973, e apertura oficial a tuma lugé. Sm du
Realisacion die prome c.b.
KERSTKRANT 1984 34
Historia di Osticeba
KERSTKRANT 1984 35
Aruba Karate Do
op weg naar
10-jarig bestaan
VIER DAGEN PER WEEK
komen ze—dekleintjes van 4tot 11jaar's middagsen degroteren 's avonds— naar de lessen van hun "ArubaKarate Do", een karate- schooldie alruim 9 jaarde gymnastiekzaal van het Maria College als hoofdkwartier heeft. "Discipline en degrote successen in nationale en internationale toernooien zijn de belangrijkste factoren datonze schoolhetheeft kunnen volhouden enop 3 maart volgend jaar haar 10- jarigbestaan hoopt te vieren", zo laat Fi-ankie Kuiperi, de mede- oprichter en instructeur met zekere trots horen. Als herdenkingsactiviteit voor het 2e lustrum gaanzijn gedachtennaareen gecombineerde demonstratie van karate en muziekin Cas di Cultura,speciaal bedoeldvoor deouders van deleden.
Frankie Kuiperi draait en
zwaait al 16 jaarin de karatesport. Zijn eerste jarenals actief beoefenaar onder leiding van sergeant Poeteray van de Marine, moest vroegtijdigworden afgebroken vanwege een knieaandoeningdie hem 3 operaties
met vrijdag in de gymnastiekzaalvan het Maria College in actie zijn.
Met trots herinnert Frankie
aan de successen vanzijnleerlingen op de mat. Reeds in het oprichtingsjaar 1975 werd tijdens het eerste internationale karate- toernooi in de Eagle Club be
met debestevoet- techniek werd geprezen.
In 1980 maakten ook leerlin
gen van ArubaKarate Do deel uitvan deArubaanse selectieop deinternationale wedstrijden in Suriname. Daar werd Rooney Boyé kampioen zwarte band in het lichtgewicht en Dennis Ste
f '
langstelling is volgens hem het feit dat men in het buitenland geld een belangrijkerol is gaan spelenin dekarate- sport, waardoor meer en meer overgestapt wordt naar het full- contact beroepskarate. Om opAruba dekarate- sportop te kunnen voeren, vindt hij dater meerfaciliteiten en materiaal moeten komen. Meer lokale mensen moeten naar het buitenlandworden gestuurd om hun kennis te verrijkenofanders mensenuithetbuitenland voor clinicsaantrekken.
Frankie Kuiperi, die in 1978
inBrooklyn onderleidingvan6e Dan SeiyiKanemura gedurende 4 maanden een speciale opleidingvolgdeinmartialartsenhet hanterenvan diversewapens, zit al 16jaarin dekarate- sport.
...lenigkeids- oefeningen horen ook tothettrainings-pro ramma van Aruba Karate D0...
opleverde. Dat was voorKuiperi het seindeboegomte gooienvan beoefenaar naar instructeur. Om aanhetlaatstetekunnen beginnenmoest erechtereen karate- school zijn. Vandaar dat in 1975FrankieKuiperi, na in PuertoRico een instructeurs-opleiding te hebben gevolgd, samen met karateka Luis Torregrosa, die toen werkzaam was in het Americana Aruba casino, de "Aruba Karate Do" oprichtte.
Begonnenwerd met40leerlin
gen, waarbij gekozen werd voor het Kyokushinkai als gevechtsstijl van de school.Aruba Karate Do telt momenteel 87 leerlingen die— woensdag uitgezonderd—van maandagtot en
...onder toezicht van instructeur Frankie Kuiperi demonstreren deze twee kleintjes wat ze allemaalreeds inhun mars hebben...
slaggelegdop 6trofeeën door de jongensvan ArubaKarate Do. Twee jaarlatertijdens het 2e internationale toernooi,werd Joey Boyé kampioen zwarteband, Nel Scholtenkampioen brume band, Kenneth Ho Sing Loy derde bij de bruine banders en Mayra Tromp subkampioene bij dames zwarte band. In hetzelfde jaar werd JoeyBoyé derdeti densinternationale wedstrijden in Puerto Rico.
In 1979opdenationalekampi
oenschappen in deSporthal, legde Rooney Boyé beslag op de kampioenstitel zwarte band, metNel Scholten als subkampioen. Sidney Wells werd 2e in de bruine band categorie,EricaPadillakampioen groene band, Mayra Tromp dameskampioen zwartebanden MagalySevinger dameskampioen groene band. Zelfs in het verre Japan werd Aruba Karate Do in 1979vertegenwoordigd doorRooney Boyé en Dennis Steward, waarbij Boyé als een van de karateka's
ward nummer 3 zwarte band in het zwaargewicht. Tijdens het full- contact kampioenschap, eenjaarlaterinMaracaibo, werd Dennis Steward als „outstandingfighter" uitgeroepen, terwijl Gregory Laclé black belt kampioen juniorenwerd en Karel Arends als derde eindigde in debruine band categorie.
In de loopderjarenwerd meer
malen deelgenomen aan wedstrijden opCuragao, een demonstratie-clinic gegeven op Bonaire en een keer in internationale wedstrijden in Miami uitgekomen.
Vorig jaar tijdens het full
contact toernooi in Holiday Inn Aruba, werden devolgende successenvoor ArubaKarate Do geregistreerd: Kenneth Odor eerste plaats zwarte band (zwaargewicht), Anthony Lambrinosnummer3indezelfde categoric en JaimeVingal nummer 1 zwarteband licht gewicht.
De deelnameaan wedstrijden in het buitenland was mede
...wie dejeugdheeft, heeft de toekomst geldt ook bij de karateschoolArubaKarateDodievolgendjaarhettweede lustrum zal vieren. Het aantreden vóór aanvangvan detrainingiseenvan de discipline- onderdelen die nooit ontbreekt...
mogelijkvanwege deinternationale aansluitingen van Aruba KarateDo. Deze school is aangesloten bij: Kyokushinkai International in Japan, de W.U.K.O. (World Union Karate Organization), de P.U.K.O. (Pan AmericanUnionKarate Organization) en de NewEngland Kyokushinkai Karate Association.
Volgendjaar,in hettiende be
staansjaar, gaat Aruba Karate Do zichmeerconcentreren op internationale toernooien zowel plaatselijkalsinhet.buitenland.
Verder zijn er plannen— al-'
Hij
is van plan over 2 of 3 jaarhiermeete stoppen. In iedergevalzal ik de 20 jaar niet volmaken, merkthij op. Over zijnopvolging maakt hij zich geen zorgen. Er zijn verschillende Senioren- leden—zo stelthij totslot—diede schoolverder kunnen leiden in de vertrouwde gymzaal, die wij, dankzij de volle medewerking van de directeur van het Maria College de heer van der Putten, vanaf het begin hebben kunnen gebruiken.
door
RAMIRO TROMP
...na de «warm up» zijn deze vier jongekarateka'sklaaromaan de eigenlijketraining te beginnen...
dusKuiperi — om in Venezuela eenfiliaal van ArubaKarate Do teopenenonderleidingvan Joey Boyé, die zich in Caracas gaat vestigen. MochtRooney Boyé uit Nederland op Aruba terugkeren, dan zal er onderzi n hoede ookinSanNicolas eenfiliaal van start gaan. Aruba Karate Do heeft reeds een filiaal in Sint Maarten datonder leidingstaat van ex-leerling Claude Peterson.
Over het algemeen gezien is
FrankieKuiperi van meningdat deKarate- sport achteruitis gegaan. Ondermeer worden minder of geen kampioenschappen gehouden zoals vroeger wel het geval was. Een van de redenen voor het teruglopen van de be
________,Km. _■__tijmf._.r>_. e___r.,-■ is,-,f,r f.,__Lis> _»_____________ _.!____>r__» e____LK____.t_j__.e___m.K____.is>- tv _. p._. iyj_, _;___ is___fr _j»r.r y^.ivj,r.j,tv^ *m~im ■
I Merry Christmas 1
f mi:eii_»e an^
| « « Happy New Year f
l ,/^w^__^^_ the best! Thanksfor yourpatronage. \
| f^v === At your service in 1985.
! ff f Cempro - Teclixiica, ii.v.
| L.G. Smithblvd. 124 - ARUBA |
!__»&.».&____. !_<___._^_.^
I JOYOUS !
I NOEL 1 "
_-^fe_ ._*
I Wy wensen onze werknemers en hun |
I gezinnen en de Arubaanse ge- ! I meenschap J I Prettige Kerstdagen i
f en | | Voorspoedig Nieuwjaar
_ /^t^gSx !
* /"rs _
» /<?-/ _-_*_#I»\~_.\ » | lof/ ifffl/\*~\ i I \<\mm*mdÊmf IS
S__&______ J«.___.is_» &__»,&,»&,.»&__ &,.»■ _>. r>>_c>-__,_p.^r.,,. e. j^g.^i\mB_j,isj^l
Time to ring in the New Year with lots of good wishes to allof our wonderful friends andpatrons.
Merry Christmas
and
Happy New Year
ARSTON CORPORATION N.V.
ARUBA
I I
J& Warm greetings to all our friends and S
I
wishes for a merry Christmas! j|
Thanksforyourpatronage. I
Botica del Pueblo BOT,CA ■ ££?
NALMV-1
_, _r_ " _ j Ge,e9en ten Zuidenvan deSociale VerzekeringsbankÈ NaSSailStraat- Oranjestad en ten Oosten van hetDr. Horacio Oduber Hospitaal, X Telf. 26244(receptuur)- 26523(Administratie) P
H§#Jg>s»sï_^H^^
kompartié, pasobra n' takompanero nan ta? Ta algo inkreibel! Kon desgrasiadokv nan por biba, nantinnanreglanan,nantin nan lider. Nantin nan"código di honor". I t'esaki ta kisas üniko kos kv ta demostrakv nan no ta
i È-3Ous-ö-s _.a._^__.Q«.c_ao«ti»a__.-»6_.&.»ö«.c.,a}.0«-»&»b«Ka.Ss-oJ|
* I Bon Pascuy FelizAha Nobo %
i _ I i Ook in 1985staan wij voor U klaar met $ . | onze snelle bezorging, afhandelingen I
i | service I
'
J 5 \ _j
% Oficina Maritima de Aruba « '! * I l Paardenbaaistraat 8-Oranjestad %
'
l Tel.: 21622 %
■ ti.tmm^mmm^mlm'^mmm^m^^i^lb^.^J^^^^J^^
11 J fl GENERAL CONSTRUCTION REPAIR & MAINTENANCE %
'#" P.O. BOX 157-Tel.: 23611 |j
'
m Oranjestad - Aruba (Nerh. Antilles) A
*£ ff ,v Director: N. Sprock a
& sr
JQ wish you 7i
' mt: _^-^^__*_. '_»
g dMm-W'sx a Merry Christmas $
T_ i ___<__’ _&_T _■ **' i j %y^ W\ and *:
S aHappyNewYear I I \^\d*mtmyt Ö
5 W&^\ We'reproud to have g
'
S servedyou A
""_} *^r At your service <C
'
iff k^§ again in 1985! $
v * &aA-)K«aac>«B*^&_»&»&«&_>'ti«i> __.__».e><B.e>i».e»__ö
_ * _f *
OQ
% Wij wensen Uallen, doch in het bizonderonze cliënten
't 1 GezelligeKerstdagen
; | \ié_é^ en |
! Nieuwjaar \ :i ®_ I
■ i ISrV-^'V. Dunk iwf'het in ons gestelde'vertrouwen. | '| '#(j_#_^\ Ookin lMöstcuiinvijvoorUkiadi: a
% v__y J ARUBAANSE SCHILDERS EN J | AFWERKINGSBEDRIJF N.V. |
ö $ ! 2 Rondweg-Tel.: 25339 |
_ I
to '
«J
1 5 Wy wensen U allen *J
■ w en in /iet bizonder de Ssl
\ X^tó_^#^ LEONBATTERY-bezitters Jj
? S^^l^^V PRETTIGE Jj
35 y| |F KERSTDAGEN Jj
» ■ ___S^)^--r--'l) VOORSPOEDIG ft)
5 mW)(v V 7NIEUWJAAR «
j f l% V_y In 1985 minder zorgen ft)
* wanneer U meteen ft)
J Leon batterij $) 'I* in Uw auto rijdt. *a
»* te 9
! g LEON BATTERY FACTORY l\ 6(9 Bernhardstraat72/74-San Nicolas §
9 Tel.: 45095— 45052 3 h fcp ft)
tf ZALIGKERSTFEEST g
; j VOORSPOEDIG 1985 \\
£ % Dan/c voor a-_e medewerking! ft
$ g Directie en Staf 5 f RADIO KELKBOOM |
'
§ ARUBA §
if: 'T** mf^mm\ WenSeTl OUZe ejl HUtl jft !&F^^^mW\k' gezinnenalsmede de 5£J_l\^^_\."^___ gehelegemeenschap O
i; mËB__ prettige i f KERSTDAGEN § f en I f VOORSPOEDIG $j
j2Ê Ook komend jaarstaan wijvoor debelangen van Tl JÖ onze iecfen en Aruba op debres. '$;
LFederacion
di Trahadornan di Aruba %
F.T.A. 1
00000000000000)000000000000L, _*
Wij wensen deArubaanse gemeenschap en in 't bizonder _^
onze relaties, werknemers engezinnen
§ PrettigeKerstdagen en f _i
__?_
# Voorspoedig 1985. |
1 >W I ARUBA STEVEDORING § f T^l^^im COMPANY (ASTEC) N.V. e
# * f * Haventerrein- Oranjestad
ïfjüt» itfst> h^j i_o> i_o> i_fs^ m_t> m^i m^ï itf^> iïïïd hï^) ifï^ m^j nw> m_t> m^ï n__t> iff^> m^> <n>3 itf^» itj__D m^> n_^> i__f_E>
Un set dinan tabata bini ma e
garoshi di Carlos akeda para. E dos nan den garoshi tabata drumi a sona di e hustonan! Carlos ku tabata yen di energia tabata pusha nan. E tabata parse uno mashabibo mes!Asina el a mira mi su aktitut a kambia por kompleto. E no tabata asina los manerapoko orapasa.El atuma vn aktitutdireserva. Reserva pa e homberstrano kv e no a spera haya e oranan ei sinta den vn park!E lo atuma mipaunokv su
kabes no ta mucho bon. I ami no sadikon, maasinami amiranan nana ganami simpatia!Mia kanabai serkanan. Nanturtres tabatin nechikara, ma sushi manera nan esistensia mes! Ora mi apuntra Carlos-e mas spierto di nan—kiko nan ta hasi, ela kontesta mi seko, vn poko agresivo: "Nada!" Buscando algo pa' come!" E kaha unda rt&n a Ivarda turlokenanpor ahayasudiaanteriortabata bashi.Nan a partié entre nan! Mihó bisa: "Nan a
Nan ta"Hijos denadie"okisas
mihó bisa "hijos de la noche". Den anochi nan ta biba. Den dia nan ta sisti! Den nan wowonan preto nan ta skonde miseria di nan bida, di naneksistensia, ma tambe di nanfuturo!
roshi kv nan mes a traha i tur sushi akuminsa eksplora e ambiente. Unambientekupanan lo nokambianunka.Eseiabotakere! Esakinan tatres, Carlos, ManueliEnrique.Di undanan a sali?Esei no puntra mi pasobra mi no sa!Maesei no taporta tampoko! Di ripiente vnsonidodiwil di heroriba asfalt ifor die velo shinishi di e friu tipiko di Bogota nanta parabo dilanti.Dos drumi dene garoshii uno ta lastranan.
E desorden di e dia promé ta
den bo i aindabo ta sinti kon ta parse manera kayanan ta pari bus i buseta tur kamindapa nan subi ibaha c malditoKarera Désima i Karakas! Un desorden i polushon infernal! I dipio ta kv barbaramente nantadana e ambientekv nanrabo dihumakontamina! Ma mainta tempran ta otro!Bo takerekv bo ta denotro stat, vn otro mundo! Bo ta sinti kon pols di e siudat ta kuminsa vibra. Poko poko den vn tempo masha swak!Pa despues dipoko rato e batikv vnritmo aseleré.E ritmo di vn stat yen di energia, traboui loko di anhelo pa keda denpasodidesaroyomundial!Ta den e oranan aki kv mi ta sinta denParque Nacionali tagosapoko didje.Otroorakv lonanhorta bo o atraka bo! Ta den vn otro mundobota!
Un diaweps di vn siman kon
kv ta! Seis or di mainta!Pa boso esaki no ta nifiké nada, ma pa Bogota tamarduga. E stat taden vn sono profundo! Bida na e stat aki takuminsa entre 9i 10 or di mainta.Awókv taseisoraindae takubri pa vn manto shinishi di friu, di neblina i di silensio! Un silensio di otro mundo! Inkreibel! I den tur e silensioakimi ta sinta den Parque Nacionalkv e üniko meta: Sinti Bogota lanta fo'i sono!Tastrano,ki oramisinti vnstatlantafo'i sono mi takorda vn presentashon teatral. Mi tasinti mi denvnteatro!Mino sa pakiko, mat'asinata! Promékv e obrakuminsabotapareriba esenarioi bo tatira vnbista den vn sala bashi. Asina nan habri e portanan bota sintikon poko poko pübliko ta drenta i vnrato promé e ta yen yen! Mas i mas e presentashon avansa: aplouso i entusiasmo... Salatarebibai duna e presentashon empuhe pa e aktornan alkansa nan punto kulminanteden nan aktuashon! Anto na final die aktuashonora bo risibi aplouso di e sala bo ta sinti esaki manera rekompensa pa bo trabou. E saludo di aprobashon ta atrobe uno di dispidida...Despues denvnfrakshon di tempo... atrobebashi!Meskoskv denvn stat!iesakitabata atrobe e sensashonkv mia haya ora mi a sintiBogota kuminsa' lantafo'i sono! Seis ordi mainta!
Ata e gaminesku riba un ga
Ainda e stat mes tadrumi.Es
nankv poko poko bo ta topa ta e desgrasiadonankv ni sa nan sa undani kon nan a drumi!Esei si nan adrumi!Bono akaba direalisebo eseikv yanan takuminsa bahafor di diferente kaya! Fantasmanansmrumbo! Esei abo ta kere!
bestia, ma hende!
Awó nankaha dikuminda ab
ata bashi bashi... Ma no ta hasi mucho diferencia sietabatayen o bashi, pasobra sietabatin algo mesadenesakitabatamashapoko. Nan eksistensia no ta aksigi mucho. Den ekahanan akibo ta hayaresto dikumindakv nanta haya na e fritanganan — luganan unda nan ta bende kosnan hasa! i tambe kosnan kv nan ta horta aki aya, Nan portaturkos, menos angelito! Ora e dosnan a tende kombersashon entre Carloskv minan a lanta Spantamanera bestiakv ta serpersegui pa kasadornan! I diundaboso ta bini? Mikier akuminsa vndialogo kv nan. Del norte... ahoravamos pal sur.Esei ta nan eksistensia: Del Norted alSur! I ora solokai nan ta bai del Sur pal Norte! Esakinan ta e dos polo ront di kuae statta drai. Sur:Barionan bieui pober— SanVictorino, La Candelariai infinidatdibariokv
Ta mas neishidimaldatkv bario! Yen di miseria i kriminalidat! Norte: Barionanresidensial di e klasa mas halto! Entre Norte i Sur ta keda Bogota! Entre e dos polonan akie bida di e gamines ta pasa. Ma no di nan so! Bogota tadrairont entre, NorteiSur. I e gaminesnan aki tambe ta drai huntokv evibrashon di e stat. O kisas nan ta algundiesnankv ta pone e stat vibra?
Anochi nantabin maspa'e Norte
bin buska nan kompanero. I ora miapuntra nan undananapasa anochi, nan akeda mira mi manerakv tadiotromundomiakai! Nan no por a kontesta i atrobe Carlos ta esunkv abisa"Por allé por unafogata!"Fogata ta ekandelakv nan ta pega di palo, korant ikarton panankentakurpa dene mardugananfriu diBogotó. Mabosonotinotro kos pakita friu? Mi a puntra nan. Nan ta buskadennancarreta—esakita nan medio di transporte—i nan tasakapokopana dennan carreta — esaki ta nan medio di transporte— i nanta saka poko panakv pasiglonoakonosé kiko tahabon.Esei sinanayegadikonosé!E carreta akita meskos kv outopa nan!Nan ta stuur e divn manera profeshonal! E tin tur
kos te hasta brek! Un pida taira kv ta sali patras ta su brek!
Den dia bo mester gosa nan
kon nan ta "get away" dor di e trafiko pisé die siudat!I kuando boso ta bai kas? Ta e pregunta. "Nunca" taekontesta dinantres pareu! I pakiko no?" Queremos ser libres como cse rio que va a quiensabe dónde?i cta mustra c riu ku ta pasa ci banda! Manuel ku notakonfia ekuenta tabisa: "Vamos! Se nos hace tarde!" Ma promé nanbai Carlos ta implore ku kara diun pididó di limosna profeshonal: "Senör, por el amor deDios, 10 peseso.! "Mi ta duna nan 100. Nannota Kere lokenan ta mira. Shen peso asina asina! Nantatumamipa10k0...Nantin miedokv lo mihaya dueleikita e plaka fo'i nan. Nan ta bula den nan garoshi i felis manera mucha so sa ta, nan ta desparséden Sétima kv aindata kubri pa neblina friu. Nan ta kaminda pa
mi-no-sa-unda, ma en todo kaso — Liber! Instintivamente mi ta sigui kanan nan tras. Ma nan den nan vehikulo ta desparsé dene shinishifriu iketo! Los gamines deBogota. Los duenosdel asfalto! Mi no ta haya chens di pensariba nan. Atrobe tasalifor dinada otro garoshi,nodi gamines,ma divn mohékv tabirma di friui tapusha yendibriyo,vngaroshiyen dipapel dikorantikarton.Paeporkita efriufo'i sukurpa e tabai kv vnvelosidat inhumano!Isudestinotambetainhumano! El a kaba disaka sü dia! Pasobraoramiapuntr'étakiko e tahasikv tur epapelnan ei,anto el a mira mi kv wowonan mes grandikv skoter!I lo a pensa: V iEste de dóndeha salido?""Venderlos... pa' comé!" O quiere que vaya e robar o a putear?" El a kontesta mituresaki sinparaun momento. Friu tabata kaba ku ne! Ami no tabatakier nada. Ta _puntrasomiapuntra. Sukontesta tabata asina korantekv mino atribi sigui puntra i mi a lagu'é korta ckabafriu ku poko poko a kuminsa laga c stat. Mas i mas hendeakuminsakanai denture desordenkv vn siudat moderno ta produsïora ekuminsé drenta denkalor, mia mira burikonan den fila di tres tabata bai kv e sushikv anochi promé tabata stiwé denpraktikamente tur skina. I nan tras vn machi bieu tabata diriginan pa nanbainan destino, un destinokuya nan tabatinprograma dennanmente i buriko! Mas i mas outo akuminsa kore. Busnan a kuminsé ronka denbo horeya meskos eu maribomba sm destino! I distraido den mipensamentonan mi a yega Centro Comercial Tenquendama. Mesora mi a konfronté e tragedia di Bogotó... di Colombia... di henter America Latina! Denmesos divnfrakshon ditempo bo ta eksperimentómiseria i na e mes vnora luho esorbitante ta binribabo, maneravnavalanca indomabel!
Bota spiertando hunto kv e stat, huntokv e damita akikv asina trempan ta baie sitaeu lo dun'é basta "plata", pasobra esaki no ta buska korant den mardugé friu... esakinotahorta paporkeda na bida... No! Esaki ta hasi mas kv esei! Esaki ta bende su krupa papor sobrebibi!E tameskoskv esunkv ta bine oranan ei for di otro direkshon. Sm rushi, sm lipstick, sm make-up! Tur eseii ainda mas el akaba dilaga atras denni-sa-eno-sa kua kamber dikua hotel!
Bo kier puntra bo: Kon por ta
posibel?"mabo notahayachens, pasobra den esei ta aparesé vn galina bo dilanti, asina bunita kv bopromépensamento takvbo ta sona. Ma, ke va! Bo ta lanta...
... un tragedia — e tragedia humano! Tragediakv ta a punto di kuminsa atrobe,pasobraediakv poko poko ta drentando den kalor lo trese pa miyones di hende oranan trógiko, oranan sm salida!Robo, violashon, atrako, asesinato...Bo no porimaginabokiko ta pasa naBogota vn diaweps konkv ta,manera esunkv takuminsando. I dentur esaki abota sinti bokulpabel dino por partisipa dene dramaaki,mabomesterkonformó bo dikedakv bopapel di espektador di e tragadia humanokv diaaden diaafó siudatnangrandimaneraBogotata biba! Nos ta gosa nan movemento, nan energia,nantrafiko i nan komersio. Manos tintambe miedo dinankrimen.Makasi nunka nos tatribi enfrentó e momentonan ora nan kuminsa lanta fo'i sono! Makere mi ta e oranan ei nan ta mas humano! Bogotó tambe!
Ma e tin "plata" pa kome, pa
bisti, pa pronk... pa biba! I n' ta esei takonta? Nan ta krusa otro smpapia vnpida palabra. Asina mi mira nan pasa banda di otro, ta bin den mi mente e esena di "kambio di warda" na Palacio Real di diferente stat grandi! e üniko diferensia tft kv ayanan tur esaki takomedia.... Ta show! Ma akinaBogotó eta vnrealidat
I \7"X Bon }
% /'i_i\ Pascu t
% -mV^^S B°n Ana ï
I IK; 1985 «
$ ** patur f « clase 4 panybolodi 2
% calidad j
| « | Panaderia |
del Pueblo
o 2
36 KERSTKRANT 1984
Ma sinti bogotá lanta fo'i soño
|Rn KING f
fl l international casinof | || | AT THE ARUBA HOLIDAY INN «
Lots of joy and good Christmas j
; cheer wrapped inpretty ribbons and I
Kijk in deKerstnacht eens
naar de sterrenhemel
De Ster
van
Betlehem...
bestaat
die nog?
Daarnaast heeft de parapsy
chologie een verschijnsel bloot gelegd, dathieropneerkomt, dat sommige paragnosten hun gaven uitsluitend kunnen oproependoorze op te hangenaan een
ogliefen is het duidelijkdat deze volkerenzich niet met individuele lotsvoorspelling bezig hielden.
Kijk eens naar de helderste
ster aan de december-hemel:Sirius, de alpha ster van de Grote Hond, in het zuidoosten, waar men haar haastvoor de stervan Betlehem zou kunnen houden. En,richt Uw blik eens op Orion, hoogin hetzuiden, metzijnstralende gordel van drie heldere sterren. Ook wel, door sommigen, de Drie Koningen genoemd. Of,kijk eens dooreen gewone verrekijker naar het Zevengesternte, ten westen van Orion,in hetsterrenbeeld Stier. Deofficiëlenaam isPIejaden,zo genoemd naar demythologische zeven dochtersvanAtlasenPleione. Maar zelfs door een gewone kijker blijkt heteensterrenhoop te zijnvan vele malenzeven.
Kijk omhoog en verwonder U,
zoals deeerste mensenzich moeten hebbenverwonderd en zoals de laatste mensen zich nog steeds zullen verwonderen elk, door de toegenomen kennis, op huneigenmanier. Maarookover een miljoenjaarzal elke aardse geleerde nog met Isaac Newton kunnen verzuchten: "Zijn en weten is een zee zonder oevers. Hoe verder wij erin doordringen, hoe meer zich datgene uitbreidtwat voor ons ligt. Elke triomf van het weten bergt honderd bekentenissen in van ons niet weten."En elders zegt hij: "De natuurkunde is een bijzondere vorm van theologie."
meiis geweest, diede mensheid heeft geïntrigeerd,gefascineerd en in mystieke vervoering gebracht. Pas demoderne sterrenkunde heeft deware inmensiteit van het universum bloot gelegd en daarmee niet het mysterie vanonsbestaanverkleind, maar vergroot, met eenfaktorplusoneindig!
Er is dan ook niet de minste
twijfel mogelijk: De geleerde heren Kaspar, Balthasar en Melchior waren astrologen! Sterren-wichelaars, die enerzijds de hemel bestudeerden uit pure wetenschappelijke nieuwsgierigheid (tegelijk wellicht, zoals zovelen, bevangen van de mystieke pracht van het nachtelijkuitspansel)en diezich anderzijds, met behulp van hun wetenschap bezig hielden met eenmantische(d.i. zienerkundige uitlegvan watzij meenden dat in de sterren geschreven stond.
Als we het bovenstaande,
overbekende liedje eens aan een wat nauwkeuriger analyse onderwerpen, dan springen twee facetten sterrenklaar naar voren: Rond detijdvan de geboorte van Christus waren er drie geleerde heren - zo zouden we dat tegenwoordig immers uitdrukken - die een opvallend verschijnsel aan de hemel waarnamen.Dat isheteerste punt enop zich is daarniets verbazingwekkends bij, want ookvandaag de dag nog worden astronomen regelmatigverrast door opvallendeverschijnselenaan de sterrenhemel. Het tweede punt hoeft ons ook niet direktte verwonderen, namelijk dat zij, op grond van hun astronomische waarneming, konkludeerden dat er ergens in de buurt een bi zondere gebeurtenis moest hebben plaats gehad. Totenmetdemiddeleeuwen bestond er helemaal geen onderscheid tussen astronomieen astrologieenzelfs tot in dezeventiendeeeuwwashetniet ongebruikelijk, dat sommige vooraanstaande astronomen zich een bijverdienste verschaften met het trekken van horoskopen.
De christelijke overleving
gaat inderdaad uit van een staartsterenheeft duskennelijk destervanBetlehemvan meetaf aan geassocieerd met een komeet. Eenkomeet bestaat uit eenverhoudings-gewijsvrijkleine kern, omgeven door een ijle gaswolk. Naarmate hij dichter in debuurtvan dezonkomt licht de gaswolk (coma) helder op en onder invloedvan dezogenaamde zonnewindontstaat een lange staart van lichtend gas, die van de zon afgericht is. Echter, zoals gezegd, zijn dergelijke hemellichamen door de meeste volkeren in verband gebracht met naderend onheil en zeker niet meteen heilsverwachting.
Hetwas juist de staart van de
komeet van Halley die in 1910 zoveel opschuddingveroorzaakte toen astronomen bekend maakten, dat de aarde, op zijn baan rond de zon, door de staart van de komeet zou passeren. De wildste verhalen deden deronde over de dodelijkegaswolk,die de aardseatmosfeerzou vergiftigen in weerwil van de verzekering van diezelfde astronomen, dat hetgasvan dekometen-staart zo ijl was,dat het zelfs in samengeperste toestand nauwelijks in staat zou zijn een vlieg te doden.
talogus uitgegeven met de plaatsbepaling van 341 sterren van het zuidelijk halfrond.
Erzijnzeervelekometendiein
langgerekte ellipsbanen om de zon draaien. De meeste zijn niet of nauwelijks met het blote oog zichtbaar. Maarerzijnerook, die als ze in de buurt van de zon komen, zo helder oplichten, dat ze zelfs overdagzichtbaar zijn.Het isbekend daterkometen moeten zijn met zulke langgerekte banen dat hun omloop om de zon miljoenenjarenkan duren, zodat hetheelwelmogelijkisdater onverwacht een zeer heldere staartster aan de hemel verschijnt.
Een ster diein een super-nova
verandert, stoot met snelheden van duizendenkilometersper sekonde materie de ruimte in. De hele explosie kan zon dertig dagen in beslag nemen, waarna er voor het oog niets meer overblijft.Bijeen gewonenova,waarbij de helderheidookbinnen enkeleuren metsoms meerdanhet tienvoudige toeneemt, kan het jaren duren voor de uitbarsting van kosmisch geweld over is, doch dankrijgt de sterweer zijn oorspronkelijke helderheid terug. Sinds de ontwikkelingvan deradio-astronomie is duidelijk geworden dat ook super-novae niet geheelvan het toneel verdwijnen, maar veranderen in een soort kosmisch cyclotron waaruit zeer krachtige radiostralingwordt uitgezonden.
Met andere woorden: zeer
waarschijnlijkbestaat de ster vanBetlehemnog, hetzi komeet (en misschien zien we haar dan ooit nog eens terug), hetzij als neutronen-ster, restant van hemels geweld. Blijft echter de vraag, hoeeen dergelijknatuurverschijnsel de Wijzen uit het Oosten deweg kon wijzen.
pernova. Een gewone nova laten we buiten beschouwing, want die zijn niet spektakulair genoeg. Een super-nova kan onvoorstelbare vormen aannemen enkomt slechts sporadisch voor. Het ishetontploffenvaneenster en astronomen hebben dit verschijnsel zelfs kunnen waarnemen in extra-gallactisch sterrenstelsels, dat zijn sterrenstelsels buiten ons eigen melkweg-stelsel.Bij zon kosmischeramp kan de helderheid van de ster binnen enkele uren tot wel met het twintigvoudige toenemen. Als zon sterplaneten zou hebbenzouze diebinnendatzelfde tijdsbestekvolledig verbranden (iets om over na te denken?).
Als ze alinvloed op onze aarde
zoudenuitoefenenzou diehethele jaardoornietveranderen omdat hetafstands-verschil tussen het enepunt van deaardbaanen het andere metbetrekkingtotde onmetelijke afstanden tot de sterren nauwelijksenigverschil maakt.Bovendienhoren desterren van deverschillendesterrenbeeldenalleenmaar in schijnbij elkaar want in werkelijkheid zijn ze onvoorstelbaarvervan elkaar verwijderd. Daarkomt nog bij dat de horoskoop-trekkers uitgaan van het moment van de geboorte van een mens en dus niet eens rekening houden met hetblotebiologischefeit vaneen negen maanden durende groei van bevruchte eiceltot boreling.
Niet dezon gaatdoordetekens
van de dierenriem! Het is de achtergrond van het universum die voor ons verandert door de omloop van de aarde om de zon. In werkelijkheidveranderen de beelden geen moment van plaats.
soort mystiek ritueel. Dat zou wel eens deverklaring kunnen zijn van hetfeit dat sommige astrologische karakterbeschrijvingen tegen wil en danksoms noguitkomenook.De astrologie is ontegenzeglijk het meest hardnekkige, meest verspreide en meest stompzinnige hedendaagsebijgeloof.
Dat de mens de toekomst wil
kennen is volkomen natuurlijk. Hetligtindemenselijkenatuur, in het denkenzelf, om denatuur te willenbeheersen en de moeilijkst beheersbare faktor is de toekomst. Zo lang de mens bestaat heeft hyzich vermoedelijk albezig gehoudenmetmantiek, dat wilzeggen, met hetproberen detoekomstteontraadselendoor allerleiraadselachtige verschijnselen uitte leggenalssymbool en vingerwijzing en wat moet erraadselachtiger geweest zijn voor de oudheiddandemiriaden flonkerende sterren aan het firmament? Vanaf het moment dat de astrologie astronomiewerd,konzij niet andersdan hetbijgeloofvanzichafschudden omdat men ontdekte, datdehele sterren-wichelarij was gebouwd op een stelsel, dat slechts in schijn bestond!
MYSTIEKE VERVOERING
Laten we, tot besluit, lieverin
de kerstnacht eens onze blik richten op de sterrenhemel die vooral in die tijd een prachtige aanblikbiedt. Al teveel mensen nemen alsgevolgvan deoverdadige verlichtingvan huizen, gebouwen en straten, niet meer de moeite dat te doen, terwijl het toch van oudsher die sterrenhe
In tegenstelling namelijk tot
wat de horoskoop-trekkers beweren zijn hun orakelachtige berekenings-stelselsniet teherleidentotdeoudeBabyloniërsen Egyptenaren. Sinds de ontcijfering van het Babylonische spijkerschrift en deEgyptische hier
Opzich isernietsvreemdsaan
dat men soms heel sterk de indruk krijgt dat bijvoorbeeld de maan precies in een bepaalde boom hangtofprecies boveneen bepaald huis.Dat is eenbekende perspektief-vertekening als gevolgvan de duisternis ofschemering. Met elk anderzeer helder hemellichaamkandatintheorie dus ookvoorkomen en, als men het niet gewend is (zoals bij de maan), en menis bovendien van nature sterk gericht op mantische verklaringen, dan is het gemakkelijk het gezichtsbedrog niet te doorzien.
Men kan zich bij dat alles af
vragen ofdekerken nietwatalte gemakkelijk voorbijgaan aan de astrologische achtergrond van hetDrie Koningen-verhaal. Het zou op zijn minst zinvol zijn duidelijk te maken dat de sterren-wichelarij van de oudheid iets heel anders was dan het achterlijkebijgeloofin horoskopen en tekensvan dedierenriem datvandaagde dag nogzo welig tiert.
HARDNEKKIG BIJGELOOF
DE STER VANBETLEHEM
Watzagenzij,diedriegeleerde
herenuit het oosten?Watnoopte henom eenlangereis teondernemen op zoek naar de nieuwgeboren vorst die volgens hun geschriften door doorhet hemelse verschijnsel werd aangekondigd? Menig vroom astronoom heeft zich over die vraag al het hoofd gebrokenmaarmetzekerheid heeft geen van hen er ooit een antwoord opkunnen geven.
Erzijn twee tehorieën, diebei
de kunnen bogen op een grote mate vanwaarschijnlijkheid.Ze hebben beide betrekking op hernel-verschijnselen die volkomen onverwacht kunnen optredenen diezoopvallend zijndatde mensheid ze van oudsher heeft geasocieerd met bijzondere gebeurtenissen op aarde, meestal met rampen. Vooral kometen zijn, tot in onze dagen, met rampspoed verbonden. ledereen heeft wel eens gehoordvan de wildeverhalen, dierond 1910de sensatiepers beheersten in verband metdekomeetvan Halley, die in 1985 weer in onze nabijheid zal verschijnen, want hij heeft een omlooptijdvan 75 jaar.
Overigens is hetwel sneu, dat
Edmund Halley (1656-1742; tijd- en landgenoot van Isaac Newton) bij niet ingewijden alleen maar bekend is gebleven omdat zijn naam verbonden is met die ene komeet terwijl hij toch in een publikatie van 1705 de banen van 24 kometen berekende. In 1679hadhij al een ca
Als vooraanstaande astrolo
genmoeten zij niet geheelonbekend zijn geweest met het verschijnsel staartster. Het lijkt dan ook minder waarschijnlijk datzij, op grondvan hetzien van een komeet op reis togen. Een veel ongewonerfenomeen, waarover geen enkele voorspelling valt te doen, is dat van een su
Hoe hetookzij, wijnemen aan
dat het om vooraanstaande astrologen ging, die bovendien van goedenhuizemoetenzijngeweest, anders waren ze niet op reis gegaan om een vorstenkind te overladen met geschenken. Misschien is dezeredenatie van ons wat al te nuchter, net als de pogingomdewaarheidachterde ster te vinden.
SUPER-NOVA
Alles blijft echter gissing, zo
als bet verhaal zelfvan de Wijzen uit het Oosten, dieeen ster volgden op zoek naar deKoning derJodenwiens geboorteerdoor werd aangekondigd. De enige evangelist diedeze geschiedenis vermeldt is Mattheus (2: 1-10). Hij noemt echter geen aantal, noch namen. Pas in latere eeuwen werden het er drie, vermoedelijk vanwege de drie geschenken, er weer later werden het Koningen en tenslotte duiken in de negende eeuw de namen opvanKaspar, Melchior en Balthasar.
KERSTKRANT 1984
JOl|
IXXALL
We hope your holidays are all wrapped up in aprettybow — best wishes from the folks at CARIB MOTORS
L.G. Smithblvd. 112-Aruba
____ WLmmW I Thanksfor your patronage.
DAIHATSU
D
" dQYTQALL 1
Tis the season to be jolly! We wislh all %
S our friends the best! 1
| Merry Christmas 1 | Happy New Year §
Kanaal 90 - Aruba f en 1 Vozdi Aruba PJA-10
B eu mehor Q * o* I T Ui
p deseonan _—^ v-_^ *
_* /^ >W m\ PB X \ _
ï / BS \ s
1f Jf ] i
I \ S_J®m / i te \ » 1 ■ ?■ / r
ta? \ l_____rli _______ / * te x *w*^ / *
t« ArubaBoekhandelX.
—
# / _,
BSEïW \rfe tril stares n.v. &£££££* Aruba-Bonaire
ma&aaaai£ai_fe&&_iai_ia&_}.aa&aa&aa&aaaai_.as
37
Drie koningen zagen een |
sterre, v
een sterre van wondere ? pracht; |
Een sterre van Jacob het I teken, 2
Zo lang aan de hemel ver- ? wacht. | | > "3 I
Op onze vraaghoe deArubaan
erover denkt om zich te laten cremeren zei Yolanda dat als ze maar weten wat het precies inhoudt en hoe alleszich afspeelt, dan zul jezeker meer voorstanders dan tegenstanderskrijgen.
Ze hoopt — en dathopen wij ook— dat dit ééns in vervullingkan gaan.
Zé beëindigt ons interview
methaarwensdiezeallangkoestert te vertellen. "Het mooiste zou ikvinden eeneigen centrum buiten de stad te bezitten, met een crematorium en eigen kerkhof, helemaal met gras. Alleen de naamplaatjes boven de grondduidenaan wieer ligt, dus geen onderscheid tussen rijk en armofzij meerofminderkunnen betalen".
In delaatstetijdheeftzeeenpaar gevallen gehad van mensen die haarbenaderdhebbenenhuneigen begrafenis hebben besproken. Deze mensen zetten hun wensenop schrift, dusze hebben zelfgekozenwelkekistze willen, welke doodsgewaad, met of zonder muziek e.d. Dit is geen gewoonte maar ze heeft al 4 van zulke gevallen opgeborgen in haarfile.
Oponze vraaghoeallesprecies
te werk gaat vertelde Yolanda ons verder datze eerst benaderd wordt door de naaste familieleden, die in een droevige stemming zijn. Zij merkt wel aan de familieleden dat alsalleregelingenbesproken zijn, ze nietvrolijker worden, maar wel minder droevig of beter gezegd berustend in hun lot.
...Yolanda in gesprek metLudwina en Anna...
langrijk genoeg heeft gevonden om methenaan tafel te zitten en hetnodigetebespreken. Zij staat helemaalachter decrematie.Zij wilookhetliefst zelf gecremeerd worden, haarurn heeft ze al, als het nog niet op Aruba kan, dan elders.De Bijbel zegt immers "je zult tot as weder keren" en dat gebeurt heel goed bij cremeren, wantbij begraven blijven debottennoglangetijdliggen.Dekans isgroot datjeeenziektekan oplopen alsiemanddieeen gevaarlijke ziekte had, dankan deziektekiemen nog in diebottenblijven zitten, duszij vindthetcremeren zelfs veiligeren hygiënischer.
haar concentratie nodig om zo goed mogelijk werk te leveren. Alleen haar twee "ijzeren mannen" zoals zij hen noemt helpen haarbij haarwerk. Die "ijzeren mannen"zijndeapparaten dieze gebruiktom het lijk op te tillen enop haarwerktafel te zetten en daarnaweer op tetillenen in de kist te zetten. Vroeger waren er twee mannen nodigom ditwerk te doen.
Goed werk leveren ishet aller
voornaamstevoor haar, wantzoals zij zegt, is haar werk te laatste herinnering die men zal overhoudenvan hunoverledene. Haargrootstevoldoening onder
hetis ookzo datdiezelfde jongens die een paar maanden terug zoveel gekke praatjes hadden, bij een overleden familielid wel degelijkde nodigerespect toont. WatYolandahiermeeaan wil tonen is dat de jeugdhun eigen dodenwelrespecteert maarniet altijd hetnodigerespect toont voor die van een ander. Nu wetoch overvroegerhebben.
Vroeger ging het anders toe.
Toen wasernog eenvoorlezerdie destoet leidde.En nogveel vroeger- toen er noch geenradio en t.v. was- zorgde diezelfde voorlezer voor dat het overlijden en begrafenis werd aangekondigd. Haar echte werk zoals ze het noemt geeft haar de meeste voldoening.Haar echtewerk ishet werken met de lijken zelf. Ze heefteen kast volchemicaliënen crèmesstaan, diezij allemaal bij ditberoepnodigheeft. Zij vertelde dat ze eerst het lijk moet desinfecteren,ditis om haarzelfen
Er is op Aruba altijd veel eer
bied geweest voor de doden. Bij de jeugdechter is ditaan het afzakken. Als je met de lijken wagen voorbij rijdt hoor jevaak spottende opmerkingen van de jongeluilangs de weg. Maar ...
rafenis hij een 'cah'i orgel' kon krijgen.
De Mensen hier praten niet
graagover de doodenvooralniet over jeeigen dood. Ze beseffen wel dathet eens moetgebeuren. Het gebeurtons allemaal, maar wat er allemaalbijkomt kijken, dat is een latere zorg. Hiermee wil zij nietbezweren dat de mensen geen eerbiedtonen, nee hoor ... hier toont men wel degelijk eerbied. Men spaart kost, noch moeite als men een familielid moet begraven.Menigeen zaldit als geld-entijdverspillingzien.
Kritiek is altijd gemakkelijk
te leveren, maar het hoorter gewoonbij, hetiseen gewoontevan het volk geworden, "je kan je moeder toch niet in een gewone
burenkijkenofze eenkist teleen hadden, die dan werd gebruikt. Na de rouwperiode moesten de nabestaanden een nieuwe kist makenom dezeaan de buren terug te geven.
vindt zij dan ook als de mensen tevreden zijnover haar geleverd werk.Ditwerk isvoor haarzobelangrijk dat wanneer zij in het buitenland moet zijn, voor wat danook, zij elke dagopbelt om te horenof er iets bijzonders is. En mocht er iets zijn dan laatzij alles staan en neemt heteerste de beste vliegtuig terug naar Aruba. Als zij metvakantienaarhet buitenland gaat, houdt zij er meer van om kerkhoven te bezoeken dan musea en zo meer ideeën tekrijgen.
geschrokken!
Zij wastoen8jaar.Eenbejaar
deman was naar haarvaderkomen vragen en toen hemverteld werd dathaarvadernogsliep besloot hij in de opslagplaats op hem te wachten. Zij diedit alles niet wist, moest in de
opslagplaats zijnom een hamer tehalen voor haarbroer. Bij het binnengaanvan deopslagplaats was het eerste wat ze zag deze vrij magere oude man diezat te knikkebollen tussen al diekisten. Ze schrok zich dood schreeuwdedeheleomgevingbij elkaar.
In hetbegin legdeYolanda al
leendodenaf.In een laterestadiumheeftzijzichmeergespecialiseerd. Ze is vaak naar de Verenigde Staten gevlogen omkorte cursussen te vlogen om de moderne technieken onder de knie te krijgen.
... "Al 23 jaarlang zit ik in het
vak.Eerst werkteikalleenmaar achter de schermen en was het mijn vader die het persoonlijk contact had en allesregelde. De
/ laatstetijd wordt steeds meer op i mijn schouders geschoven,maar i ja,ik doehet metplezier en mijn I vader isniet zo jongmeer.Hijzal
( hetrustiger aan moetendoen"... I Aan het woord is mevr. Yolanda i Maduro-Wever, dochter van de , bekendeZepp Wever. Bi na iede, reen opArubakenthaar wel, ook , alkunnen diegenenwaarmee ze
beroepsmatig echt werkt, het . niet navertellen, omdat die, zo.' als dat heet, al naar een "betere '
leven"zijn gegaan.
Als laatste hebben we hetnog
over de plannen die er bestaan voor een crematorium. Voor dit doel werdenal een speciale oven en gasbommenaangevoerd. Van hunopslagplaatsmoest—om dezekanjers vanapparaten binnen tebrengen- een deelvanhet dak worden weggehaald. Zij vindt hetjammerdat de overheidniet alleendenodigevergunningniet versterkt maar het nog niet be
Als we praten over het gaan
naar een "beter leven" danzul je wel begrijpen datwe het hebben overdoodgaan. Yolanda'sberoep heeft te maken met dode men
Na Yolanda'sgrootvaderzette
haarvaderZepp hetbedrijfvoort en breidde het uit. Samen met haarbroers is Yolanda met het bedrijf opgegroeid. Ze kan zich noggoed herinnerendat zevaak verstoppertje speelden in de opslagplaats achter hun huis, dievoldoodskistenstond.Uit deze periode herinnertzij zich ook die ene keer dat ze echt goed is
sen. Ze is dodenafleggerofbeter gezegd begrafenis onderneemster, want zoals zij zelfhaar werk beschrijft doet ze van alles een beetje. Zij legt de doden af, bestuurt de lijkwagen en inhaar vrije uren bekleedt ze zelfs de doodskisten.Langetijdwasze de enige vrouw op de Antillen die ditsoort werk deed.
Over het algemeen staan de
mensen sceptisch tegenover haar beroep, ze vinden het maar eng. Ja,datvonden we ook, maar na haar zo gehoordte hebben en alles zon beetje te hebben bekeken, kregen we een andere kijk op dit alles.
Yolanda begon in de verple
gingen om deze studie afte maken is zij naar Nederland gegaan. Hetafleggen van een dode behoorde ook tot deze studie. Specialisatie op dit terrein was toen inNederlandniet mogelijk. Toen Yolanda naar Aruba terugkwam gingzij bij haarvader in het bedrijf. Het bedrijf is eigenlijk een familiebedri f geworden. Haargrootvader was ermee begonnen. Hij verkocht de doodskisten die een broer van hemmaakte. Heelvroeger... was het zo dat men zijn eigen kist maakte en thuis boven de vliering bewaarde. Meestal was het danzo dat wanneermen het nodig had, het al helemaal door houtluis was aangetast. Als dit gebeurde ging men gauwbij de
Momenteel volgt haar enige zoon — diein haarvoetsporen isi getreden — een complete studie in deVS. Hij specialiseertzichin herconstructievan een lijk en hooptinfebruari afgestudeerdte ...vaderZepp en dochterYolanda met de «ijzeren mannen", dieeen belangrijke rol spelen bij de behandeling van een lijk...
Yolanda werkt liever 's
avonds, dankanze niet gestoord worden. Als zij bezig is kan ze niet hebben dat iemand tegen haar spreekt, want zij heeft al
Meestalkrijgt zij van defami
lie een foto en dat vormt de richtlijnen voor haartaak. Mensen die aan een zware ziekte heenzijngegaanofeenzwaar ongelukhebbengehad nemenmeer tijd omgoedwerk te leveren.En met mensen die bepaalde medicijnen hebben gebruikt, moet zij voorzichtig zijn om niet de verkeerde chemicaliën te gebruiken, wantalsdatgebeurdkan de lichaamskleur een bepaalde kleur aannemen (bv groen) en je krijgthetniet meerweg. Sommigemensen latenzich balsem*n. Voor het balsem*n heeft zij in 1979in deVSeen speciale studie gevolgd.
defamilie tebeschermen. Meestal wordt het lijk tijdelijk in de vrieskamer opgeslagen. Ze hebbennueenerg modernevrieskamer en er kunnen ongeveer 18 lijkenin. Naderhandprobeertzij met het toepassen van speciale crèmes hetlijkeenzo goed mogelijkaspect te geven.
kist begraven..."Wanneerdit allemaalbegonnen is, weet ze niet maar het is eenmaal zo. Het is hier ook gebruikelijk dat de naaste familieleden samen met eventueledragershunoverledene in het lijkhuis komen afhalen en de lijkwagen begeleiden naar de plaats waar het opgebaardzal worden.Sigaren uitdelen bij een begrafenis is typisch iets van Santa Cruz en in Noord delen ze op de Bste gebedsavond gebrandde pinda's uit.
Joden hebben ook hun eigen gebruiken, waarmee zij rekening moet houden. Yolanda probeert de wensen van haarklanten zo veel mogelijk te vervullen, hoe raar zeookmochtenzijn; zo vroeg iemandhaarlaatstofbij zijnbeg
Een naarmaarmooiberoep door: (LudwinaPerez enAnna Tromp)
V' ft
I & yé^\y/^^\ I
/^ 'f \__\adio 'arinaFM © |
T-ssi>ö*sö^^si__-^*S=iito*saioiss-*SC> «s__toS!sie^J^sii-55.l23K_^Jsa____-^*2s___r_>*2siit___>is!_&_>«3a£> Ï^WQmtmT immmfmmmw mmmmmmmmr I^*l*9^ i*mWm%^rm' 7__S#_*-_' _~»0-»-»' JmmmrmmW 7,■ ""
■ J^^P**' .^"'P1» _^_**"' J^»<«» J—TmtmmmT mrmm%»WmT ..■ !"» ".■ **
,s<s^r^3m,£r'Si__?
te
.g Merry Christmas & § ;B 3 | Happy New Year 3
'fee 3.)
Thanksforyourpatronage. §
'to I II HARMS BROTHERS LTD. |
. II I 1 ARUBA g
te *<
KERSTKRANT 1984 38
Een naar maar mooi beroep
Begrafenis-onderneemster op Aruba
YOLANDA
.ernst en concentratie
ANTILLES 3&^<P INDUSTRIAL MV^W°*_
GASES
BALASHI- AXUBA >^^^S^^fe
Sß^--l
Wishes allfriends P\r\?At^2> \ Jdl^
and clients \__ \\\q %&J^ff
MERRY CHRISTMAS *_*$ MCW m and a I fc*V* "
PROSPEROUS 1985
V , J
Kerstwens
Ik wens al mijn vrienden en vriendinnen en iedere burger van ons eiland dat ze een gelukkige en prettige kerst zullen vieren en dat ze een voorspoedig nieuw jaarzullen hebbenmetGods zegen, (een studente)
van boven, in al zijn vormen zal zijn uitgebannen.En daarom is een diepgaande verandering in de institutionele structuren noodzakelijk, vooral ook in verband met de hoognoodzakelijke eenheid van allechristenen.
De boodschapvan Jezusimpli
ceert sociale consequenties, maar ze blijft eeuwigactueel alleen door haar transcendentie, doordeverkondigingvan deVerrijzenis en vaneen broederschap diealleethnischeen socialefronten doorbreekt.Erzalgeenchristendom zijnzonder gebed".
gestort en het christendom verwisseld hebben met een sociale ideologie. "Christendom mag niet teruggebracht worden tot een socialeleer. Het is geenmiddel tot klassenstrijd. Daar mag het zich niet in laten opsluiten. Hetmag zichnietverwarren met sociale zekerheid".
Als hij over de ontkerstening
van de huidige christenlanden spreekt, denkt hij vooral aan Frankrijk, waar nogslechts 10% van de katholieken 'praktiseren. Ook alshij over'volkschristendomspreekt, over 'seizoen-of feestchristenen' doethij ons ook direct denken aan Antilliaanse en misschien wel in het algemeen Zuid-Amerikaanse toestanden.
"Hetzal geenchristendomzijn
als geheelvan landen... waar de godsdienst van JezusChristus de algemeen erkende en nationale godsdienst is, maar een vrije groeperingvan afzonderlijke christenheden die verspreid leven in de maatschappijen die ten aanzien van de godsdienst neutraal ofvijandigzijn. Vooral ... laten wij niet treuren om het verleden. Want de christenheid van vroeger is al te vaak een smadelijke aanfluiting geweest van hetchristendom".
Dit schrijft de Franse
godsdiensthistoricus JeanDelumeau, hoogleeraar aan het Collége de Franse in Parijs, in zijn boekje "LeChristianisme va-t-il mourir", 1977.Een pater benedictijnfr. Vromen vertaalde het in het Nederlands en Gooi & Sticht gaf het in 1978 uit. Delumeauontvingvoor ditboekjevan 165 pagina's de GranPrix Catolique de Literature. Hij is een specialistin de geschiedenisvan hetchristendom van de 16detot de 18de eeuw, van Renaissance tot Hervorming, protestante en katholieke. Hij schrijft hiergeen geschiedenis ofoverzichtvan geschiedenis, maar een betoog aan de hand van talrijke geschiedkundige gegevens.
Ook hier doetDelumeau een beroep op het gezond verstand vooral van de leidersvan deverschillende belijdenissen. Hij is hetmet de Duitse onlangs overleden theoloog Karl Rahner eens' dat er in alle christelijke kerken een voelbare afstand is tussen deofficiële leer enhet geloofzoals datbeleefd wordt door degelovigen. Dechristenen denken over hun toebehoren aan de kerk van Christus opzonmanier dat de confessionele verschillen in werkelijkheid verdwenen zijn.' De beoogde is al enigszins gerealiseerd, vindt hij, o.a. in de beweging rond Roger Schultz van Taizé bij Macon in Frankrijk. Men weet dus hoe het wel kan.
EINDELIJK EENHEID
De modernereligieuzecrisis is
te weinig om te zeggen, dat de Kerk ook dezewel zal overleven. De nieuwe situatievan collectief ongeloofis zonderprecedent. Nu scheidingen en veel structuren uithet verledenin standhouden is jereinste dwaasheid.
"Het klassieke oecumenisme
(alle belijdenissen één) vormt geenproject meer datvoldoende enthousiasme wekt en het zal zich veel breder moeten openstellen naar "alle gebedsmensen. Toch moet men eerst alle christenen bij elkaar gebracht hebben.
Delumeauzegt daterklachten
zijn over desacraliseringvan de liturgie. In de moderne liturgie zou dikwijlshet sacrale, de openheidvoor hetmysterie, verminkt worden. En dan is de vernieuwingvan deliturgieeen mislukking. "Het sacrale isvan nature verbonden met het gebed en maakt er de voedingsbodemvan uit". Daarom zal de meditatiebeweging afkomstig uit het oosten een nieuwe impuls kunnen geven aan het christendom in crisis.
Wat dat betreft is de Franse
theoloog JeanBies volledigeens met Delumeau in zijn artikel 'O Kerk, waarom uw neergang? 'in Bres 103, december 1983. Bies betoogtookdatdeboodschap van Christus niet een simpel socialismeis, dathetEvangelie in de eerste plaats een 'handleidingis voorinnerlijk leven. De afwezigheid van enigepolitieke aanwijzinginhetEvangelie houdtzelfs eensoort waarschuwingintegen deverdeeldheid die door depolitieke hartstochten gezaaid wordt.
PRIORITEIT VANGEBED
De toekomst van het christen
dom ligt dus nietin de "clericaliseringin deboezemvan links". Christendom is een religieuze bewegingwaarinvolstrekte prioriteit aan het gebied wordt gegeven. Ik meen, dat Delumeau juistgezienheeft. Godbeminnen en de naaste, betekent niet dat God voorlopig tussen haakjes kan worden geplaatst.
Zezou geenheidensevolkeren
aangezegd hebben zich te bekeren op straffe van doodof slavernij, zoals dat gebeurd is in Saksen onderKarel de Grote en in Amerikain de 16deeeuw. Ze zou geen kruistochten ondernomen hebben, geen Inquisitie uitgevonden, geen ketters verbrand, geen Joden vervolgd, geenMorisko's uit Spanje verdreven, geen tempels van Maya's, Azteken en Inca's verwoest hebben. Er zou geen christenheid bestaanhebbenin diezinwaarinde Europeanen van vóór de Franse Revolutie dat verstonden dus geeneenstemmingheid is het geloof en deriten. Hetgeen betekent, datde gelovigenvan Jezus hun onafhankelijkheid zouden hebbenbewaardtenaanzienvan de staatsmacht en dat ze veel minderrijkdom enmacht ter beschikkingzouden hebben gehad, maar veel meer vrijheid. De christenen zouden meer talrijk zijn geweest, omdatmen de mogelijkheid zou hebben gehadom geen christen te zijn. Maar de ontkerstening zou op de dagvan vandaag niet het massieve voorkomen hebben gehad, dat wij haar toekennen".
MACHTENDWANG
De grote fout die hetchristen
dom gemaakt heeft, is volgens Delumeau, dat ze een macht is geweest, datze geweld, lichamelijk en geestelijk geweld gebruikt heeft om zich te vestigen ofzich te handhaven. Ze heeftde mensen niet vrij gelaten, wat toch de eis isvan een echt geloof volgens deevangelieën.DeDuitse 'mystieke spiritualisten' van de 16de en 17de eeuw lieten al een waarschuwing horen: "Het juk van Rome werd vervangen door het even uiterlijk jukvan een boek, deBijbel, waar deleeraar van Wittenberg deonfeilbare uitlegger van wenste te zijn".
Had het historisch gesproken
anders kunnen verlopen? Daar is geen zinnige voorstelling van te maken. 'Het was natuurlijk niet gemakkelijk om devalstrik te vermijden van een verbond met de politieke macht. "Maar toch,"wat zou ergebeurd zijn als dekerk- allechristelijkebelijdenissen inbegrepen - trouw zou zijn geweest aan het evangelie? Zezou danniet gerekend hebben opdemacht nochopdesteun van de staat bij de evangelieverkondiging.
BASIS-CREDO
"Als de hereniging van de
christenen inderdaad ooit een feit moet worden, danzal dat gebeuren zonder overwinnaars en zonderoverwonnen en doormiddel van belangrijke concessies. Dat zal gebéuren door de aanvaarding van een zekere mate van leerstellingpluralisme, dat voortdurend is afgewezen door dereligieuze overleden in het verleden. Veelvormingheid in theologische opvattingen en in riten mag geen sta-in-de-weg zijn voor deeenheid. Eenheid in verscheidenheid met een basiscredo van een leerstelling minimum, zoals ook Erasmus in de tijd van de Reformatie voorstond. De waarheid van het Christendom is op de eerste plaats zijn eenheidrond deverrezen Christus!.
SindsClovis enKarel deGrote
is de geschiedenisvan het christendom in Frankrijk tekenend voor het gehele christendom. Cultureel en godsdienstig nam Frankrijk een centraleplaats in het westen in en wat christendom betreft misschien nu nog wel. Hardnekkigheid als politiek-religieuze ideologie, fel atheisme, gingensamenmetvurigheidvanauthentiekchristendom en evangeliebeleving. Ook daaromtrekthet boekjevan Delumeau onze aandacht. Hij is geen priester, bedrijft geen scherpzinnige theologie, maar als historicus en realist doet hij een beroep op het gezonde verstand, vooralmetbetrekking tot wat men volkschristendom noemt en oecumene.
VOLKSCHRISTENDOM
Wil men het christendom nog
toekomst geven, danzalmen ook bij een minderheidschristendom toch meer positief en waarderend moeten staan tegenover wat men noemt 'volkschristendom'. Het is de 'zwijgende meerderheid', dikwijls afgeschreven, althans als dynamiek christendom; christenen diemaarenkele keren in het leven zich tot de kerk wenden: doop, eerste communie, trouwen, begraven, kerstmis, pasen.Christenen met een vereenvoudige vorm vanreligie, dieweinigeisen steltin zake cultureleverplichtingen, weinigberedeneerd is, met zwakke dogmatische instelling, moraliserend, sentimenteel, familiegebonden, slechtsritueel vragens voor feesten, troost of hoop. En danooknogveeleisendkan zijn, wistDelumeau ook al.
Hoe daaroverte oordelen? Ze
ker niet met minachting afwijzen. Depredikanten, ook moderne socialepredikanten, van alle belijdenissen hebben maar al te vaak geschitterdin onverdraagzaamheidenminachtingvoor de grote massa van de christenen. Niemand kan zeggen tot welk een diepte het geloofin Jezus is doorgedrongen in het innerlijk van dezegelovigebevolking.Het gezond verstand vraagt om ze niet te ontmoedigen of met tegenzin te vervullen. Tenslotte een vurige minderheidsgroep blijft voor lange tijd steunen op een breder milieu, het volkschristendom.
CHRISTENFEDERATIE
Delumeau probeert zich een
voorstelling te maken van dat nieuwemodelChristendom'eenheidin verscheidenheid'en stelt zich een soort christenfederatie voor rond een basis-credo enmet een bestuur en een verantwoordelijke, diebeidenmoeten voortkomen uitde grotegemeenschap van degelovigen en opregelmatige tijden vervangbaar moet zijn. Dus een beetje in de trant van deWereldraad vanKerken, waarbij dekatholieke kerk niet mag ontbreken als lid.
De grote concessie daarvoor
vereist moet danvooral komen van de rooms katholieke kerk, die het theocratisch idéé van kerkbestuur moet verlaten en diebij eventuele nieuweoecumenische concilies de leken en dus ook de vrouwen massaal vertegenwoordigdlaatzijn. Een utopie? Zonder twijfel, zegt Delumeau. Het grote gevaar is dan toch weer' het leerstelling dogmatismevanvele lokalepausen, het uiteenvallenvan de christelijke eenheid in onverdraagzame en gesloten kapellen. De Spaanse Inquisitie zou on
geveer 100.000 personen verbrand hebben. Hoeveel tientallen miljoenen heeftStalin er gedood? Solsjenitsyn schat dat op dit ogenblik zich nog 1.500.000 personen indeSovjetkampen bevinden. En wat is hetresultaat van ditsoort predikingvan communisme en atheisme? Delumeau meent te weten, dat er in hetRusland van vandaag 15% van de christenen 'praktiseren', dus meer dan die 10% in Frankrijk.
COMMUNISME
Ook Delumeau, zoals vele
anderen, ziet in het communisme een quasi-godsdienstof surrogaat-godsdienst, één ofdé grote mededingervan het christendom en met haarvergelijkbaar. De partij is een geprivilegieerde minderheidsgroep op meer dan één titel vergelijkbaar met de clerus van het oude staatsbestel "Dogmatisme dus, geen andere mening kunnen verdragen, Inquisitiebij hetcommunisme nog ergerdanooitinhetchristendom geweest is. Met vele Fransen is ook Delumeau blij, dat de communistische partij in Frankrijk een poging doet zich een nieuw gezichtte geven.
"Maar ze zal nooit volledig
kunnen overtuigen tenzij ze niet alleen het Sovjet-model van het socialisme heeft gedeavoueerd, maar ook erkend heeft dat het -zoals Solzjenitsynzegt-Leninis geweest die het terrorisme van Stalin heeft uitgevonden en dat de eerste dwalingvan de bolsjewistische partij - een dwaling waaruit ontelbaar veel misdadenzijn voortgekomen -deoktoberrevolutie zelf geweest is, waardoor een minderheid haar dictatuurheeftopgelegdaaneen volk dat er niets van wilde weten".
Eenutopie?Ja,maardehuidi
ge crisis van het christendom is dermateernstig en groot dat alleen de utopie nog eenkans van slagen heeft. Zijzal zonder twijfel de werkelijkheidvan morgen zijn. Maar het christendom zal nooiteen machtkunnen worden. De God van het Evangelie zet zijn lijdenvoort door demensengeschiedenis heen. Hij is nooit aan de macht geweesten zal het nietzijnvoor heteindederlijden. Albijaleenpittigboekjevan professor Delumeau. Het gezond verstandvraagt om er goed notitie van te nemen.
IN WEZEN MINDERHEID
Treurtnietalte veelover dete
ruggang van het christendom, zegtDelumeau. Het is nooiteen echt christendom geweest, die middeleeuwse christenheid waar men met een zeker heimwee aan terug zou kunnen denken. Jekunt niethele landenen volken christianiseren zonder machtsmiddelen, zonder politieke samenwerking met de vorsten ofzonderangsttepreken en met hel en vagevuur te dreigen. Het echte christendom volgens het evangelie van Jezus kan geen staatsgodsdienst oprichten. Het evangelie is uiteraard alleen maar voor een minderheid van vurige christenen, omdat heteen beroepdoetop een vrij aanvaardgeloof.
"Als bestaand lichaam is de
christenheid voortdurend met zichzelfintegenspraakgeweest, hoe groot het geloof, devroomheid en de liefde van een groot aantal personen op zich zelf genomen ook geweestmag zijn.Zij heeft scheuringen veroorzaakt alsofzijnietbestonduitchristenvolken of die daarvoor doorgingen. Ten aanzien van nietchristenen heeft zij vaak de wet van de sterkste laten gelden, daarbij vergetend dat dit ook mensen waren. De christenheid is dusgeproclameerd, tot theorie gemaakt, geïnstitutionaliseerd. Ze is nooitbeleefd - en datkonze niet-ineeneenstemmigheidvan overtuigingenenriten en vooral van gedragingen. Op dit punt, datvoor ons in de 20steeeuw het belangrijkste is, is zij een ontwerp geweest, een droom die men voor werkelijkheid versleten heeft."
door:
R. Nooijen
Professor Delumeau spreekt
niet over de christelijke bevrijdingsbewegingen in ZuidAmerika, ooknietover debevrijdingstheologie. Maar hij meent wel dat bepaalde geestelijken zichin delinksepolitiek hebben
VERLEIDEND SOCIALISME
(Heteindevan hetChristendom?, doorJean Delumeau, 1977. Gooi & Sticht)
letsnieuwsvan ohzetijd isvol
gens Delumeau, dat het godsdienstig geloof en regelmatigkerkbezoek niet meer aan elkaarkunnenverbonden worden. In een tijd dat het publiek niet meer aan de prediking van de angstgehoorgeeft,moet menhet christendom niet tot zinken brengen door geen rekening te houden met de 'vraag' en alleen maarmet een 'aanbod'tekomen.
De grote afstand die actueel
heerst tussen deofficiële kerk en de lekenchristenen is een ongezonde situatie en men kan voorzien dat uiteindelijk de hiërarchiezalmoetencapituleren inzake verplichte biecht, zwangerschapsvoorkoming, echtscheiding. Dat betekent dat het volkschristendom alleen maar een christendom kan blijven als hetclericalisme, dedruk
39 KERSTKRANT 1984
Toekomst van het christendom:
Minderheidsgroep van vrije
christengemeenschappen
I Merry Christmas f
I Happy New Year |
I At your service in 1985. _^*T\ it x A \ f I Aruban Mercedes Benz dealer / I \ |
Xè Sales office- Showroom- Service & Parts station.
g Belgiestraat 2, tel. 26262,23149,24967 \^ J^
1-1 (next to Licores Aruba at the SmithBlvd.) <X
fss _B*
Happy New Year I■f
We are atyour service again in 1985. fP^^^mm^^k ,
SEGUROSMANSURN.V. . INSURANCE BROKERS __^^^|i|^«^^Ë^^_^^^K^
flsUs> # aft 000000000000000 0000000_, _k w
_[ Gerensha diLAGO OIL + TRANSPORT CO., LTD. f_>
<_| tadesedtursuempleadonan,pensionadonan,nanfamiaikomu
<H nidatArubano en general | UNBON PASKU j
| MVF_EZJS AiVA _Vo_tf0 | § LAGO OIL #
f TRANSPORT CO., LTD. Z
_ affiliateof w
1 (Jsso) [Egg (Lago) |
00 000000000000000000000000 ? sraaKtPs
Glad tidings and warmest greetings! We're wishing
you nothing but the best. We're happy to have you for our friends! j
'^^_P_________. ________??^______ w^-~y ■ '"'-(,''■ ' ________b_H
Merry Christmas - HappyNew Year
We thankyouforyourpatronage. I ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ I
in 1985 at your service. Wi I iM Henry Christina
■ H____________il_____l and staff
Aruba, December 1984. Rent iCar
De Kerstnacht van Guadirikiri
Wieerop degedachte was geko
men om op de dagvoor kerstmis een tocht per auto over Aruba te maken, weet ik nietmeer.Hetisal te lang geleden. Het doet er ook niet toe. Waterwel toedoet is, hoe wij diekerstnacht hebben doorgebracht. Maar laat ik beginnen bij ons vertrek.
Hope your Holiday menu V "'IsL includes all the joys of the J >^W_
season! Best wishes for _ê£^"""""*j_(^_ï
health, wealth and T-^j\Vj
happiness to all our r^-^^^ >*^t^J"^/tlm\ patrons! (VY (S 3
Arubaanse CATERING SERVICE
JOSSELYN NOBREGA
I _= _ I # {A b__, Bestuur, verplegend- en n
& ,|*j I administratiefpersoneel 'Q
*£ "I T van de stichting voor %\
"jl <[_«_*, volkshygiene 4C
$ HET WIT-GELE KRUIS ARUBA I 2.
*L* wensen haar leden in het _\
"Jr. bijzonderen degemeenschap fC
m in het algemeen jgfe
f ZALIGKERSTFEEST |
LEEN
GEZEGEND 1985 f
__ Wij wensen degeheleArubaanse 3
KJ gemeenschap, onze cliënten 2
(9 en ftj
{9 in het bijzonder $}
(9 onspersoneel en gezinnen ft)
Prettige Kerstdagen g
(9 en £)
(9 4)
tv Voorspoedig 1985 _\ |9 _ïj
B 4 {9 Bouw-en handel Maatschappij fig
tz __
(9 Bohama - Aruba N.V. #
$ Sabana Blanco 1 $
(9 Oranjestad-Tel. 21307 jj
| Merry Christmas $
e Aten' _Kear I
ï 1 5 #oh Pasen 4 | Felis Aiia Nobo f * If 1
7955 |
I
II
|
*_tï>.*ö»A»c>.i_.fc_.c>,^e>,(»fcj».. i»_c>*t_iJ».&w»i-^t.^.t> /».ö^_i»c>«.fti_.i-^
We stonden nog een ogenblik
na te praten over de grot, nadat
Ondertussen was hetalwatla
ter in demiddag gewordenvoordat wij over Miralamar bij de duinenvan Bóca Prins aankwamen. Daar liepen we de kust langs tot bij Dos Playa en toen weerterug naar de jeep.Het was al zes uur geweest voordat we naar Guadirikirireden, waarwe de grot wilden zien. Met behulp van mijn zaklantaarn liepen we eeneindweegs de grot in,terwijl vleermuizen om onze hoofden suisden. Zoals alleswat we die middag gezien hadden, had ook die grot een aparte bekoring.
WEWAREN EENbontegroep
in diejeep.Ikkan me een zwaargebouwde Amerikaan herinneren, een watbedeesde Arubaan, eenVenezolaandieveelpraatte, eenvrolijke Hollanderen eenoude man, van wie niemand wist waar hij nu eigenlijk vandaan kwam. We hadden elkaar ontmoetop hetterras vaneen hotel, waar weonderhet genotvaneen goede borrel al heel snel in gesprek waren geraakt. Toen iemand voorstelde om te gaanrijden, waren wedaardadelijk allemaalvoor.
Ik had op goed geluk een jeep
gehuurd.Ik wist weinig van wagensaf,maarallesliep goeden ik voelde me dan ook geroepen om mijn diensten alschauffeur aan tebieden.Weredenvan hethotel eerst naar de California vuurtoren, omdat jevanafdatpuntzon geweldiguitzichthebt. De Amerikaan nam voortdurend foto's. Vandaarreden we over Turibananaar dekapel van Alto Vista. De metenormeblokken steenbezaaide vlakte, waarop dekapel staat, maakte een grote indruk op mij. Ook hetuitzichtvanaf de Kristalberg ofSeroePlat kan ik megoedherinneren.Zoreden we dan verder, via Ayo en Catashi naar San Fuego. Een echt Arubaans landschap was het, met stenen muren, cactus en dividivi, geiten en schapen, en hier en daar een kip. De Amerikaan was alaaneentweederol filmbegonnen.De Venezolaanvertelde aan een stuk doorover een liefdes-affaire, waarin hij betrokken was. De Hollander maakte zo nu en dan een grapje, en de Arubaan en de oude man zeiden niets.
De stemming werd er in onze
kleine groep natuurlijkniet beter van. Er werd geklaagd over delange weg terug, over het gemiste avondeten, en over de ongerustheid van de familieleden in dehotels. Wateen manierom kerstnachttevieren! Ik begon er net bang voor te worden dat we alleen nog maar klachten zouden moeten aanhoren, toen de
stond met de open lucht, hetregenwaterruisend naar binnen stroomde. Wij merkten danook, datwe geleidelijk aan in kleine beekjes stonden, die over de bodemvan de grot stroomden.
Nadat de eerste aanval van de
regen wat geminderd was, probeerden de Amerikaan en ik opnieuw om de jeep te starten, maar al weer zonder sukses. Plotselingbegon het weer zwaar te regenen en wij wipten opnieuw de grot binnen. De bodem in die grot was vochtig enik sliptevervaarlijk,zodat hetzaklicht uit mijn hand glipte en van mij weg rolde. We vonden het maar met moeite terug en toen bleek dathet glasen hetlamp e gebroken waren. Dat was een tegenvaller om zonder lichtverder te moeten stommelenin diedonkere nacht. We hoopten echter dat deregen zou ophouden, zodat we althans konden gaan lopen, al washetdanweleen heleafstand. Maar deregen was niet meer te stoppen. Het leek wel alsof alle sluizen van de hemel waren opengezet!De grotwastrouwens ookniet waterdicht, zodat op die plaatsen, waar hijin verbinding
we weer buiten gekomenwaren. Toenvoeldeik deeerste druppels regen. Vlugwiptenwein dejeep, zodat we terug konden rijden naar de stad en de hotels. Maar de jeepvertikte het. Wat we ook deden,hij wildeniet starten. We hieldenkrijgsraad: wat te doen? Het was immers ook donker geworden. Liften zou wel niet gemakkelijkzijn, maar we zouden kunnen gaan lopenenmisschien zou ons toch nog iemand passeren met een warm hart. Nog voordatwedeeerste stapkonden zetten, barstte de bui echter in allehevigheidlos,zodatwe weer snel de grot binnenrenden. Het zou wel niet lang duren,dachten we.Regenbuiendurentochnooit lang op Aruba? Terwijl we schuildenin de bedompte grot, haddendeHollanderen deAmerikaan een geanimeerd gesprek over de gebrekenvan mijn jeep.
Het moetzowat dertigjaarge
ledengebeurdzijn, zeideHollander, terwijl hij probeerde omzijn dampige sigaarweer aan te steken. Ik zat op de grote vaart en we voeren tussen Sumatra en Malesië,ongeveer terhoogtevan Melaka ofMuar. Het was al dagenlang slecht weer geweest en we waren daardoor nogal wat
Hollander zijn verhaal begon te vertellen. Buiten viel de regen onafgebroken metbakken uit de donkere lucht. In de grot hadden we tenslotte allemaal een steen of een korte stalagmiet gevonden, waarop we konden zitten, terwijl we probeerden om onze voeten uithet water tehouden.
-g££>«_9BiS£>^«&£> «^___>^as£>^fias£> JC^£> «^S>J^i_£>i>^aÊ_2.ïc^s^J^^aa i a\ 1 I \\m\r albo aruba n.v. f jft l^r NEDERLANDSE ANTILLEN jgf
']«" Wij wensen Uallen en in hetbizonder onze werknemers 8
Im^% Prettige Feestdagen i
m*Ï* t— **fL. 'j "
I\, J& een Voorspoedig 1985. |
vU *"
|J^__B=>
*C We take care in 1985f0ryour A
_}. T-shirts, caps and other items iff;
i_ with your name. M
£ EMCO Productions ,0
§' Aruba, tel. 26880 ft
&Ö,^,S?ite,^*_^*&__^^
g^»*s?ito*ï!*_£>*a_|»ft«4S_^_i!_>«vy^)^^,^^jcsi^s^i^l^i. | BONPASCU f
f BONANA f jt Stemt 00/cm 1955op orw o/i ft
$" Ook in 1985staan wij S
g 2,4 uur perdagvoor Uklaar h _}.
£' mef onze uitzendingen. A 1 Mijn ja
il Directie en personeel Sfi§p ■ £ | RADIO ANTILIANAPJA"B^^«f
jfip>iès>«ï__è£->*;^s->*^_ïè^>*_^s^S_ö^^__i_s> *ööss>«ïs_^s>*^s>*^_-_s=^ f HOLIDAY GREETINGS |
jf| May your Holidays bc bright with joy! ,Ö
jff MEfl/trCHRISTMAS -HAPPY NEW YEAR _\
JQ Thanksforyour patronage. .4»
iIWPIUIA HOME& ||
g| WW ___■IVI#% HARDWARE |fi fl San Nicolas |t
»»-»&J»Vj». J_-o_l_._ja._jl._AQ«Of l * | BONPASCU I
I I' I . I I BONANA I | _V0_?0 | _ * I Speciaal aan onze | « klanten. . | 1 I Ook in 1985 autorij- J I deneen genotdankzy I | onze airco installatieï | ofreparatie. I
f «fOOI-TIMP I I ARUBA, N.V. ?
| Wilhelminastraat 121 f | Tel. 29085 I . J».C>_3Oja.fcjiHSj».C)—
.Ojh.Cij_.l_j__.BjbS
Op de vier en twintigste de
cember liepen we 's morgens de haven van Padang op Sumatra binnen. We waren er alvaak geweest en wekenden dusdetoko's waar je mooie dingenkon kopen voor defamilie thuis ofvriendinnetjes onderweg. Ook waren er enkele warungs waar jebijzonder lekker eten kon krijgen en wij verheugden er ons al op om daar tenminste even gebruik van te kunnen maken. Maar de kapitein had andere plannen. Hij was een eerste klas slavendrijver en zweepte de koelies op om sneller te lossen, zodatwe weer verder konden. Niemand mocht van boord. Integendeel, we moesten allemaalmeehelpen om de spullenuithetruim tekrijgen. Er kwamen wat Chinezen aan boord, die naar Singapore wilden, en het duurde niet lang ofhunbagage wasingenomenen we vertrokkenweer. Mensen, ik heb van mijn leven niet zo'n ge
achter geraakt op ons reisschema. Nouheb jekapiteins, diewel schappelijk zijn en de zeeman toch optijd zijnvrije daggunnen, maardie oudevan ons hield zich strikt aan zijn opdrachten. Verloren dagen moesten ingehaald worden doorlangereuren te maken enjevrije tijd schooter vaak bij in. Gemopper onder het scheepsvolk, dat spreekt vanzelf! Maar ja,het was nog voor hettijdvak van deinspraakenje kon werken of opstappen. Nou watdoejedan?Die getrouwdwaren moestenaanvrouw enkinderen denkenen dejonkies,zoals ik zelf, aan hun promotie! Dus wij maar doorploeteren, want de ouwe wildevoor dekerst noginSingapore zijn.
kanker onder het volk gehoord. Padangwasnueenmaaleen vastepleister-plaats voor ons enom daar niet eens van boord te mogengaan,was heteinde!Maar de ouwe was onvermurwbaar. Hij drongerbij de stokers op aan dm alles op alleste zetten, zodat we die nachtSingapore nog zouden bereiken.
Er was nog geenradar in die
dagen en we moesten dus nog met onze eigen ogenen hetkompas de weg zien te vinden. De windrukte aanons schip, de golven sloegen over het deken de eerste stuurmanraadde dekapitein aan omlieverterug te gaan naar Padang voordat het weer nogergerwerd.Maar hi hadnet zo goed tegen het dek kunnen spreken. We voeren verder. Tenslottebegoniktochookbij de kapitein tekenenvan moeheidte bespeuren. Ik zag hoe zijn handen beefden en hoe zijn ogen knipperden van het onafgebrokeningespannenturen. Wij haddenhet trouwens allemaal hard te halen.Het was levensgevaarlijkgewordenomaandekte gaan en het onvermijdelijke gebeurde: één van de leerlingmachinisten werd van het dek geslagen door een enorme golf. Toen brak eralshet warepaniek los aan boord. Sommigen verweten het dekapitein openlijk, anderendachten dat dit het einde was, maar gelukkig kon de eerste stuurman dekapitein er toeoverhalenomvaart teminderen en te zoeken naar de ongelukkige. In die hel van wind en water vieler niet aan te denken omeen boot uit te zetten.
Werken met een boei zou ook
vrijwel onmogelijk zijn, want hiemahÖkóh in'dezeföeStsihd de handen vrij hebben om wat te doen. We hadden al onze krachten nodigomop debeen te blijven. In zulk noodweer heeft een drenkeling weinig kansen, maar ja, jekunt het natuurlijk nooit weten en zoeken was dus geboden. Maar wevonden niets ofniemand.
Indien de jongeman al geroe
Maar het zou heel anders lo
pen dan hij dacht. Mijn oude moeder placht te zeggen, dat de mens welwikt, maar datGodbeschikt. Nou, dat heeft Hij toen ook gedaan.We waren nog maar amper dehavenvan Padanguit, toen er een waar noodweer losbarstte.Julliedenkenmisschien dathethierhardregent, maar je hebthieropAruba nog nooiteen echte moeson gehad, mensen! Wat een water! Ongelooflijk! Je kon geenhandvoor jeogen zien!
KERSTKRANT 1984 40
eens doorvoelde en beleefde Toen ging hijweerverder.
Ik liep stevig door, want mijn
hart spoorde mij aan, maar de duisternisvalt snel daar in de sierra en ik was er niet zo zeker meer van of ik haar dorp die avondnogzou kunnen bereiken. Ik hadaan boeren langs de weg om inlichtingen over de juiste ligging van het dorp gevraagd, want de streek was mij niet bekend.Ik was opde goedeweg. Alleen was dieveel langer dan ik had vermoed. Toen ik op het laatst erg moe was en me realiseerdedatiktoch ookniet in het holstvan denachtineenvreemd dorp kon gaan rondspoken en naar haarvragen, besloot ik om te overnachtenineenvan de hutten, dieerin desierrazijn. Zezijn bestemd voor reizigers zoals ik, die hun bestemming niet méér kunnen bereiken. Er was een kleine stookplaats en een stapel drooghout,zodatikeenvuurkon maken. Hetdeedme goedom de warmte tevoelen en het licht te zien. Ik at brood en kaas, die ik vanuit Cusimi had meegebracht. Het smaakte me uitstekend na dielangetocht. Ik sloeg mijn deken om me heen en zat daarbij het gezelligknapperende vuur, denkend aan mijn geliefde. Nu ik zo dichtbij het doel van mijn reis was gekomen, was heteen genot om te dagdromen over hoeik haar zou ontmoeten, watikzou zeggen, enhoeverrukt zij zou zijn over mijn komst. Ik werd er van binnen ook warm van! Dat was de bestekerstmis, dieiktot nutoe had gevierd!
Plotseling schrok ik op uit mij
Heren, ik dacht dat ik een
hartverlammingkreeg! Ik hield in mijnhanden defoto van mijn geliefde!Die prachtige ogen, die fijne mond, die gracieuze uitdrukking ophaargezicht,zijwas het! Op defoto hadzij eenliefdesboodschap geschreven. Er was inderdaad geen twijfel aan. Ik voelde me eerst zwak, alsof ik flauw zou vallen, maar toen kwam dehaatinmij op.Ikhaatte hemen ikzouweleens latenzien, wie de betere man van ons tweeën was! Wat dacht hij wel? Ik gafhemzwijgend defoto terug en deedalsofik slaaphad. Maar hij was nu pas goedlosgekomen en vertelde over hun trouwplannen. Ze hadden elkaar eigenlijk altijd al gekend en hun aanstaandehuwelijklagdanook geheel in delijn der verwachtingen. Ik weet niet hoe het kwam, heren, maar ik begonmezelf geleidelijkaaninmijnhartte schamen voor mijn haat tegenover hem. Welk recht had ik om hem zijn bruid tebetwisten? Ze had mij slechts eenmaal gezien en dat dannog in onze winkel, terwijl ze hemreeds haargehele leven kende! Goddank hadik zelf niets over haar losgelaten! Misschien was hetwelomdathet kerstavond was en mendanvan goede wil moet zijn, maar ik kreeg meer en meer het gevoel, datik hemzijn gelukniet mocht benijden. Met dit betere gevoel kwam ookweerdeslaapOpzetten en ik dommeldeweer in. Toen ik wakker werd begonheteen beetje licht te worden. Ik wist niet goed hoeik het hem zou moeten uitleggen, indien ik later zou verklaren niet mee te gaan naar het dorp. Daarom besloot ik om stilwegte gaan,terug naarCusimien La Paragua. Hij sliep nog vast toen ik de hutuit stapte, de kerstmorgen tegemoet. Dat, heren, was mijn vreemdste kerstnacht.
Voordat we de baai weer ver
lieten, liet ik het licht van de lampoverhet strandschijnenen ineens zag ik iets wits liggen. Zou er een dugongzijn aangespoeld?Wij eropaf.Hetwas geen dugong, maar onze drenkeling! Hij zag er afgetuigd uit, maar sliep als eenroos. Wehadden het hart niet om hem wakkerte maken en lieten hem slapen totdat de morgen begon te gloren. We brachten die kerstnacht al pratend op dat stranddoor.Toen we bij hetkrieken van de dag weer bij het schip kwamen, stond de kapitein klaar met een uitbrander, maar het zien van de leerling-machinistmaaktehem stil. Hij hadhemalafgeschreven.Later heeft een sleepboot uit Padang ons losgetrokken en we voeren door naar Singapore, maartoenwashetalverscheidene dagen na kerstmis! Ik geloof dat dekapitein en wij allemaal delesvan kerstmis goed hebben begrepen: de mens is belangrijker dan het schema.De tijd was voor de mens gemaakt en niet andersom!
pen had, hadden wij niets kunnen horenboven het gehuil "an die storm. Het was ondertussen ook alavond gewordenen zo donker als een tropennacht maar zijn kan.Dekapitein hadnet besloten om het zoeken op te geven en de man als verloren te beschouwen, toen het schip ineens een geweldige schok kreeg en daarnaklemvast bleek te zitten op een rif. De ouwe vloekte dat heteen aardhad, maar hethielp geen zier. We zaten zo vast als een muur, mensen!Ondertussen beukte die storm maar door en wij moesten allemaal op onze posten blijven voor het geval we losgeslagen zouden worden. Daar hoopte de ouwe natuurlijk op.Wehaddengelukkiggeenlek opgelopen, maar vastzitten met een schip isnooit eenlolletje.Die dingen moeten nu eenmaal varen.
Na enkele uren bedaarde de
storm wat en deregen hield geleidelijk aan op. Aanvankelijk zagen we nog niets, maar later zageenvanons eenpaar lichtjes, waarschijnlijkvan een dorp, zodatwe wisten, dater land in de buurtwas. Omdat de zeekalmer was geworden, werd er besloten om een boot uit te zetten en naar dewal tevaren.Ik waseenvan de lui, die de boot moesten bemannen, en we voeren af. Het land was inderdaad niettever af. We blekenvast te zitten bij de zuidpunt van het eiland Rangsang. Terwijl we bij het dorpshoofd vertelden wat ons was overkomen, kwamen daar enkele vissers binnen meteen verhaal wat ons deoren deed spitsen.Zij waren diemiddaguitgevaren,maar netalswijdoordestorm overvallen. Ze hadden dekking gezocht in een kleine baai en meenden daar een dugong te zien. Dugongszijn zeekoeienen de mensen in die streken betalen goed geld voor de tranen van de dugong. Ik had ze al vaker gezien, maar de andere jongens nog nooit.Webesloten dusomdekapitein maarrustig ophetriftelaten zitten en de baai met de dugong op te zoeken. De vissers hadden ons duidelijke aanwijzingengegeven,zodat we dejuiste plek wel moestenvinden. Met een scherpe lamp zouden we dan de dugongs wel in de ondiepe baai zien rondzwemmen. We vonden de baai inderdaad, maar hoe we ook zochten, we zagen geen dugongs.
De betreffende jongedameis
laterook inderdaad mijn vrouw geworden, maar ik was het aanvankelijk helemaal niet eens met de keuze van mijn oom. Er was namelijk iets met mij gebeurd. Heren, ik wasverliefd geworden! Tot over mijn oren! Op een dagwas er een meisje uit de provincie bij ons in dewinkel gekomen. Haar tante werd door mijn oom geholpen enikhadhet voorrecht omzonknap meisje te bedienen, dat mijn hart er bijna stilvan stond.Dieogen,diewangen en die mond! Ongelooflijk mooi! Ze kwamen uit de Sierra Maigualida,uitdebuurtvanCusimi. Het was eindoktober, nog achtwekenvoorkerstmis. Ik heb twee moeilijke maanden doorleefd. Ikkan beter zeggen, doorgeleden, want het was hel, heren! Haar ogen, haar lachende gezicht, achtervolgden mij. Ik kon op het laatst aan niets andersmeer denken.
Mijn ook maakte aanmerkin
genovermijnvergeetachtigheid en afwezigheid. Gelukkig hielp mijn tante mij onbewust doorop te merken, datik er moe uitzag en dateen vakantiemij goedzou doen.Doordateenbroervanmijn tante voor een korte vakantie naar Caracas kwam en bereid was om in dezaakte helpen, kon ik inderdaad enkele dagen voor kerstmis vrij krijgen. Ik had mijnkoffer al gepakten vertrok naar La Paragua om daar mijn moeder op te zoeken. Van daar uit reisde ik in derichting van Cusimi. Ikkon, met mijnrugzak, een eind met een vrachtwagen mee rijden, maar daarna moest ik tevoet debergenin. Ikhadwat proviand bij me en een deken, want hetkan 's nachts flink koud zijn in de bergen. Het was op de dag voor kerstmis en ik hoopte voor het vallen van de avond hetdorp tebereiken, waar mijn geliefde woonde. Natuurlijk wist zij niet, dat ik komen zou, wantik hadhaar slechtsdie ene keer gezien. Maar zo zijn de wegenderliefde, mijneheren, en ik was dooren door verliefd.
men, ennatuurlijknaar de meisjestekijken. Heren, zulke knappe jongedamesals dieman op de plaza's van Caracas ziet, heb je nergens andersterwereld! Wanneer we de kans kregen knoopten we gesprekken aan met de meisjes, maar vaak waren er moedersbijen danluktedatniet. Datkonden we alleenmaar met onze ogen werken. Nu kun je daar ook al heel wat mee doen! Toch bleven diekontakten op pervlakkig. Eigenlijk bood mijn werk in onze winkel mij betere kansen om het schone geslacht niet alleente bewonderen, maar ook beter te leren kennen. Wel moest ik er op letten, dat ikniet alleen bewonderde, maar ook verkocht, want mijnoom was op en top een zakenman. U weet echter wel, hoe datis: waar een wilis, iseenweg!Enzohebik dan niet alleen veel kleding verkocht, maar ook genoten van de gelegenheidom lievesnoetjes te zien enflonkerende ogen. Wanneerze mijvroegenom tezeggen ofeenbepaalde jurkhengoedzou staan, had ik volop dekans om mijn ogen keurend langs hun lieftalligefiguurtjes te laten gaan. En wanneer ze een hoed uitzochten was hetheel gewoon, dat ik hen in de ogen keek en daarnazei hoe goeddiehoedhen wel stond. Wanneer heteen bijzonder charmante jongedame was, liet ik haar vanzelfsprekend heel wat meer zien dan wanneer ze maar heel gewoon was. Zo verstreken de aren en mijnoom was erg tevreden over mijn werk. Maar hij dacht ook aan de toekomst en probeerde mijn interessetewekkenvoor de dochtervaneenkonkurrent. Hij dacht ongetwijfeld aan een toekomstigsamengaanvan detwee zaken.
De Hollander zweeg en we
dachten er allemaal over na. Buiten de grot stortregende het nogsteeds.De Venezolaan, diezo nu en dan gekucht had tijdens hetlangeverhaalvan deHollander,schraapte zijnkeel en zei: ik heb ook een eigenaardige ervaring gehad op een kerstavond. Niet op zee, maar in de bergen. Als jullieer geen bezwaartegen hebben,wil ik hetwelvertellen. Wij hadden er niets op tegen, want verhalen zijn een probaat middelom detijddoortekomen. Van slapenzou niet veel komen en bovendien was het daarvoor nogwelwat vroeg.Hetwastegen tien uur,zag ik op mijn horloge.
Mijn verhaal gaat ook al heel
wat jarenterug, zei de Venezolaan. Ik was nog een jongeman. Mijnjeugdhadikinmijngeboortestadje, La Paragua, doorgebracht, maar laternam een oom mij mee naar Caracas, waar ik bij hem in de zaak kwam. Zijn huwelijk was kinderloos gebleven enhij nam zich danookvoor ommij tot zynfeitelijkeopvolger temaken.Dat is uiteindelijkook wel gelukt, maar het is niet gemakke]ijkgegaan.Mijn oomhad een winkel in kleren, die erg goedliep. Niet alleenmensenuit de stad, maar veel mensen van het platteland kwamen bij ons huninkopen doen.Ik denkdatde gezellige sfeer van dewinkel er veel toe bijdroeg. Men voelde zich ermeteenthuis. Inelk geval hadden wij dehanden vol en ik had bijna nooit een vrije dag. In de avonduren moest ik bovendien mijn oom noghelpen bij de boekhouding. Goed, op zondag had ik natuurlijk wel wat tijd voormezelf en dan gingik na de mis meteenvriendnaar de grote plaza's om er te wandelen, met anderen te schaken of te dam
Hij kuchte even en trok zijn
voet uithet water, want om onze grotbij Guadirikiriplenste deregen nog steeds uit de donkere avondhemel. Wij zwegen en wachtten op de voortgang van zijn verhaal. Het duurde maar enkele ogenblikken, momenten waarin hij die jeugdliefde nog
Ik vertelde hem, dat ik nog
niet eerderin de Sierra Maigualidageweestwas endatikhetgebied in mijn kerstvakantie eens wildeverkennen. Dat antwoord scheen hem te bevredigen en hij begon te spreken over zijn eigen plannen. Hij woonde in een anderdorp, maarkwam vaak inhet dorp waar we de volgende dag zouden heengaan. Hij was er in feite verloofd met een meisje en als alles goed gingzouden zehet jaardaarnagaantrouwen. Ik begon verwantschap met hem te voelen, maar mijn natuurlijke schroomweerhieldmijervan om iets over mijn amoureuze plannen los te laten. Tenslotte werd hij zo vertrouwelijk, dat hij uit zijn binnenzakeen foto van zijn geliefdetevoorschijn haalde en me die lietzien.
gemijmer, toen ik voetstappen hoordebuitendehuteneen jonge stem mij goedenavond wenste. Hijlichtte deklinkenstapte binnen. Het was een jongemanvan mijn leeftijd. Ook hij hadbesloten om de nacht in dehutdoorte brengen. Hijwarmde zich bij het vuur en ik bood hem brood en kaas aan. Hij at er wat van en toen bleven we noglange tijd bij hetvuurzitten.Wezeidennietzo erg veel. Hij was kennelijk ook diepin gedachten.Mij kwam het bestuit, wantikwildegraagdenkenaan haar, diemij zoveel weken had bezig gehouden. Tenslottevoelde ik me slaperig enhetduurdenietlangofik dommelde in. Rond middernacht werdik echterwakker.Hetvuur was uitgegaan en ik had het koud.Ik zag bijhetlichtvan mijn aansteker, datook mijn hutgenoot wakker was. We maakten opnieuw een vuur en na korte tijd werd het weer behaaglijkin dehut. Maar nu viel het me lastig om de slaap te vatten. We spraken wat met elkaar en hij vroeg waar ik naar toe ging. Ik noemdedenaamvan hetdorp en hijriep uit: O, maardaarmoet ik ook naar toe! Dan kunnen we morgen samen verder gaan.Dat leekmij inderdaadook een goed plantoe,vooralomdat hijbekend wasinhetdorp. Hijvroegme wat ik er ging doen.
De school puilde uit van de
kinderen. In de tuinen was de oogst in volle gang. Het duurde niet lang ofwij voelden hoe we zelf meegenomen werden op die stroom van blije bezigheid. Hier kondenwe nietdetoeristuithangen. Mijn vrouw ging helpen in dekliniek. Ze was verpleegster van beroep, maar had nog nooit zoveel zweren behandeld als toen op één middag. Ik ben zelf nogalhandigmetmetaalenhout en ik vond dus al gauw wat te
(vervolg oppag. 43)
De oudeboot gingsteedslang
zamer varen, want er dreefveel rommel in derivier. Ontwortelde bomen, waterplanten, soms een dood dier. Eindelijk, na nog weer een bocht, kwam eenklein dorpinzicht.Een kerk, eenklein hospitaal, een school,
werkplaatsen, huizen. Op de houten steiger, die in de rivier stak, stond een oudere man met eenbaard oponstewachten.Zijn gezicht zat vol rimpeltjes, maar hij straaldehartelijkheiduit. Hij verwelkomde ons en groette de Ghanezen die aan land gingen. Hij woonde al meer dan dertig jaarop die post en had hetwerk erinderdaadopgebouwd.Hethelekompleks zager goedverzorgd uiten er heerste grotebedrijvigheid. Het hospitaal werd druk bezocht door patiënten, die met kleine kano's werden aangevoerd.
vrouw begonalmeteen teklagen en ik weet nu nog, datik dacht: daar gaat onze vakantie! Wanneer zij eenmaal op haar klaagstoel zit, is ze er bijna niet van af te krijgen! Soms moestik haartrouwens wel gelijk geven. In het niet al te schone hotel kwam geendruppel water uit de kraan. De service was bijster slecht en zodra we de straat op gingen,kregen wehordenkinderen achterons aan. En danzwijg ik nogmaarover debedelaars, de melaatsenen aldieandereellendigen, dieons er opeen onaangename wijze aan herinnerden, hoe goed wij het eigenlijk hadden.We voeldenons schuldig,ja, direktverantwoordelijk voor al diemisère. Maar wat kun je er als eenlingaan doen?
Wemaaktenuitstapjesbuiten
Accra, zodat we minder mensen om ons heen zouden hebben, maar het leekwel alsofze zo uit de luchtkwamen. Zodra wij ergens uitstapten, waren ze er: de kinderen, demelaatsenen debedelaars.Jewerd er gekvan. We sprakener zelfs over om vroeger terug tegaan.Dat duurdeechter maareen ogenblik,wantwekonden ons de gnuivende gezichten van defamilie alvoorstellen!Zie jenu wel:julliemoesten zo nodig kerstmis ergens anders vieren! Het is nergens zo goed alsthuis! Enzovoorts. Wel namen we ons echtervoor, om dathetenigebuitenlandsekerstfeest telatenblijven. Dat istwintig jaargeleden. We zijn vrijwel elk kerstfeest sindsdien buiten Amerika geweest. Maar goed, terug naar Ghana. Wat moesten we doen? We hadden nog twee weken vakantie voor deboegen die leken ons eindeloostoe! lemand, diewe terloops ontmoetten, suggereerdedat we misschieneen missiepost zouden kunnen bezoeken. Dat gaf ons wat te doenen daar zouden we niet zo aangestaard worden,omdat ze daaraan blanken gewend zouden zijn. Eerlijk gezegd hadden wij er geen van beiden veel zin in, want we waren helemaal niet kerks. In Accra blijven lachte ons echter nog minder toe.We vroegen dus waar een missiepost te vinden wasen gingentoen meteen boot derivierop.Debootwasalouden maakte weinig haast, maarwij hadden daardoordekans om op ons gemak te zien wat er zoal langs en op de rivier gebeurde. Dichtbij dekust waren derivieroevers nog dichtbebouwd, maar geleidelijk aan maakte de stad plaats voor hetplatteland. Hier en daar lag een dorpje aan de stroom, maartenslotte waser alleen nog maar het dichte oerwoud op beideoevers. Webegonnen ons af te vragen, waar we aan begonnen waren. Urenlang voeren we tussen twee hoge wanden van groen.
De Venezolaan zweeg. Wij
hadden met hem mee geleefd. Het was ondertussen middernacht geworden, maar deregen ging onverdrotenvoort. De Arubaan zei, dathet ongehoordwas, dathetzoveelenzolangregende. De Amerikaan zuchtte eens en gaf te kennen, dat ook hij een kerstverhaalop hethart had. De Hollander gooidezijn sigaarweg en ik moedigde de Amerikaan aanommetzijnverhaal tebeginnen. Hij gingmeteen van start.
Ik heb al op veel plaatsen op
dezewereldkerstmis gevierd,zei hij, maarhetwas nietaltijdzo. In mijn jonge jarenen toen ik pas getrouwd was, vierde ik het kerstfeest elk jaarmet mijn ouders.Na ons huwelijkwisselden we hetaf: hetene jaarbij de ouders van mijn vrouw in Michigan, hetanderebij mijnoudersin Pennsylvania. Maarop denduur kreeg ik er genoeg van. Het begon me zo tegen te staan, dat ik tot mijn vrouw zei: schat, laten we volgend jaar eens samen in het buitenland vakantie gaan houden met kerstmis. Mijn vrouw pruttelde wat tegen. Ze was er nietzeker van, hoe ditbij haar ouders zou aanslaan. Zouden ze zich niet beledigd voelen ofmiskend? En hoezouden mijn oudershet opvatten? Maar goed, om een lang verhaalkort temaken,wij staptennaareenreisbureau en kochten tickets naar Accra inGhana. Stelt udus goed voor, datwij nog nooitin hetbuitenland geweest waren. En nu dan pardoes naar Afrika! We haddenAccra gekozen, omdatze daar tenminste Engels spreken, wantwij,Amerikanen, zijnzwak in talen. We twijfelden er voor ons vertrekwel zonuen danaan, of we het juistebesluit genomen hadden, maar we zetten door en we vertrokkenmet bestemming Accra.
Numoet u wetendatwijinGa
ry, Indiana, woonden. Ik werkte daar in een staalfabriek. Gary heeft eenbitterklimaat.De koude wind komt van de noordpool en strijkt over het Michiganmeer, recht op Gary af. Er valt ook veel sneeuw. Ja, de winters zijn er streng. En danineens de tropenin! Wewistennietwat ons overkwam in Accra. Het voelde ontzettend warm aan. Mijn
KERSTKRANT 1984
■/ I—f x. S_T\ -——^-- |—2__ü_____. [f OQ_^xH_i I V Nj;
Thebellsring out thehappinessofthe Season. May itfind you cheery and content, surrounded byfriends andfamily.
Merry Christmas
and
Happy New Year
We hope to seeyou again in 1985. Spentyour Holidays with us.
$MtkLfflMismchm ' H* O T E L &CASINO
j ARUBA I
I 'BestVisiles j
f -Y_L__(V) /^C - --^ 1
& Good health, good _riends...all the best to you f at Christmas! 4
È. Aan onze werknemers en gezinnen en geheel it
fb Aruba rjg I Prettige Kerstdagen I I Voorspoedig 1985 I
| THIEL CORPORATION N.V. I
|| Erasmusstraat no. 8- Tel. 24061 &
.f Asphalt- & Rock Crushing Plants
Aruba. f*
>^C»j».fc;^»_i».&_»._»...»&._*ö^ l CyJtCr&L-m \
% 3t
\ We'd" .ifo: to "ccpi-ss" our very 6est wishes! 3 ! ! I Have a warm Christmas season. I |
ê Thankyoufor doingbusiness $ | with us, we lookforward to f
« seeyou in 1985. t I _■
| Have a delightful Holiday Seasonfilled % i with laughter and goodfeeling. We're $ | proud to have served you through the I I years. J
! compra COMPRA !
I COMESTIBLES PREFERIBLE I ARUBANO N.V. ORANJESTAD
j»cj».&^_.i_ji».i-_di.eijk<__.f.—
iv.___,>o.e__».c_j»._>jo.i_jaOjß.a Ja.t_jac>»e,_».B>__._^c
R VINESBUSHIRIBAND
41
heid schijnen ze bevolkt te worden door mannen en vrouwen van middelbareleeftijdvoor wie blijkbaar de sleur van het dagelijkse leven niet langervoldoende opwindingverschaft.
jS__fIBIB11ÜJ_J'S'S_J'H'B'Slß'ïJ'i_"__r ___?_?_? __.__« ■ QCS *^ *«3 *^3 *«3 *«3 *^3 **__ _5
5' #tf« Pascu 3
CS *■ < g BonAnaNobo §
(3 DAjVK KOOR HET LV OA'.S GESTELDE VERTROUWEN, J te H'AARDOOR -V.7 TROTSKUNNENZIJNDAT WU INONZE S
jw BRANCHE DE TOON AANGEVEN. jjj
P 5 OOKKV _aSS.STA-LVWtfVOOK 1/KZ__AK.
B S P Directie en personeel van '5
Interior Center Aruba ï ë _.
5Z lil) 'nterior ArubaN.V. f^Êj fff
._ /W*|V\v*?3C *"F-i
I Merry Xmas Mw^È
] Happy New Year *'".iWÉ
1 AKO'S Upholstery"il
| Fergusonstraat 106— Tel. 23818 I f 4 >*-^-*^-***0-»*-»ö_»&-»ö_-v»_»fti»->_»i!>__i.->_a.&_»->^
I IJ ['■ Thebest *^^ö^»«ö^*ö_B.C>jaCijaOj»ö^Oj»öj»ft^a^^^^^6((^
i^——_ -; & "Airco" '
"' jf
HPH Ij Possess. f^Sf^, Bon Pascu |
i| For "Aruba" £ jl Tel.: 22188 J | I FelisAnjaNobo I
* i | Dank voorhet in i
| ons gestelde vertrouwen. '
YÈ+~ f
* ""■* i _ i * _ | Ook in 1985staan wij 'L
% |
| voor Uklaar f f
fi VSE kamerlingh onnesstraat 34oranjestad § . wm __ — —_ arut>a «
. K^ teqrosxi av.jijui jij.iuif |« WW*^»-^_^_._^_._>WSi^»I^^^ r^^
J^il_dJQ__d^_h&J^^
BON PASCU f f BONANJA NOBO |
*£ -JVh/A. i _x>r ( _i' verblijf in ons hotel, wehopen U ?L
«Il in WBs,weer teontvangen. ._*
I HOTEL CENTRAL I
gf. Elleboogstraat 27 Oranjestad %
jrt OokBouwmaterialenhandelJAN HENDRIKCROES, fl
5» Santa Cruz 52-C WENST U _S *?"' geslaagdeFEESTDAGEN toe. TL'
s_toJ??itoJ^is»J^^^stoJ!?^èD-,^_toJs_te>JCii>»JSs_fc£>Sïsis>Js_ii 8 AJqp'OLtó Christmas toyou! S
*7; Toyou our customers, at this veryfestive season, 0
Al h* m _.s/_ a// blessing iff
| Happy New Year! |
*f; Thanksforyourpatronage. jfi
I WHITFIELD'S I
#" Boutique Riba Ruba in Americana Hotel a
|?*_sto^^.Sfc^^
,Jj KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING ft
I ONZE VLOOT I
AFDELING ARUBA #
*t wenst degehele Arubaansegemeenschap en in het bijzonder jffi XL haar donateurs, bemanningvan MarinierskazerneSavaneta |> ff: en alk ledenvan deKoninklijke Marine .41
NARCISME
Het is een bekend psycholo
gisch verschijnsel, dat wij mensenhet sterkstzijnin hetvoor de gek houden van onszelf, in de overtuiging dat we daarmee ook anderen om de tuin kunnen leiden. Met een zogenaamd moei
Vele van deze narcistischebe
wegingen verschuilen zich achter de naam "naturisme". Of het nu gaat om naakt lopen, zoals bij het nudisme(er bestaat helemaal geen verschil tussen Nudisme en naturisme in dit verband dan alleendatnudisme eenvan de vele naturismenis)of om speciale diëten, zoalsbij makro-biotische voedingenvegetarisme, steeds wordt een beroep gedaan op de zogenaamde natuurlijkheid van dergelijke, eenzijdige leefregels. Bij de nuj disten, is hetpredikaat naturisme bovendien in vele gevallen een dekmantel voor hedonisme, datwil zeggen: het najagen van genotals levensdoel.
inrichtingen, body-building voor mannen en vrouwen,en allerlei vormen van zwaar overtrokken fitheids-oefeningen. Men is, naar het schijnt, uitsluitend met het eigen lijfbezig en bewondert zichzelf, in de overtuiging dat men er debewondering van anderen mee zal verwerven.
Niemand is een heer in de
ogen van zijn kamerdienaar, zegt een oud gezegde. De persoonlijkheid valt weg met het uitdoenvan dekleding. Schaamte-gevoel is in diepste wezen niets anders dande angstzich te ontmenselijken; de angst object. teworden, inplaats van individu van vriendschap en liefde verdwijnt die angst terecht, omdat derelatie daarin subjektief,niet langerobjektiefis.
delijkheid. Dergelijke kollektieven, zoals die door de gehele geschiedenisvan de mensheidzijn gegroeiden zoals diezichin onze tijd met sprongenverder uitbouwen, staan envallenbij de gratie van individuele persoonlijkheden die er hun individuele bijdragenenkrachten aan geven.
Welnu, wellicht een van de
eerste middelen om de eigen individuele persoonlijkheid vorm te geven, of op zijn minst uitdrukking, is de menselijkekleding. Stamhoofden en koningen hulden zich inrijke gewaden en tooiden zich metkronen om hun positie duidelijk uitdrukking te geven. Soldaten onderscheidden zich dooruniformen te dragenen derangen onderhen werden gemarkeerd door vorm en distinktieven. Vrouwen vooral, trachtten en trachten hun schoonheid te accentueren of hun gebrek aan schoonheid te verhullen door kleding en opmaak. Intussen zou het verbazing
moeten wekken dater nog geen storm van protest is opgestoken onder de bevolking want hetzal tochniemandontgaan datdeomvormingvan een stukje Bonaire in een zogeheten"naturistenparadijs" niet strookt met de gangbarefatsoensnormen enhet zondigheidsbesef. Of zi n we op onze eilandenal zo gewend aan exhibitionisme via miss- verkiezingen en Venezolaanse televisie dat het latenvallen van de laatste, toch al minuuskule restjes stofons niet meer deert? Dan moeten we wel bedenken dat het niet alleen jongedames
Het is nogal lachwekkend een
hotelieropBonaire eenkwasi filosofie te horenophangenomhet feit terechtvaardigen dathijverwacht goed geld te kunnen verdienen aan de massa verknipte lieden die graag met hun blote billenenwatdiesmeerzijtekoop lopen. Hethoeft geen verwondering te wekken dater nogal wat van dergelijke lieden zijn, noch dater anderen zijn, die daarbest een belegde boterham in zien. Dat de Bonairiaanse overheid erintuinde ishooguitvermakkelijk te noemen maar ze kunnen natuurlijk bij diverse Nederlandse gemeentebesturen terecht om zicheruit teredden met het argument van de persoonlijke vrijheid.Dat is dan het minst hypocriet, hoewel het de voorkeur genietdatmen oprecht is en toegeeft dat men ook niet vies isvan decenten, ook al hebben de naaktlopers die niet in hunzak.
MENSELIJKENATUUR
Het ideaal, zeeroprechtbij ve
getariërs, reform-voeding en dergelijke, vaak hypocriet bij andere naturistische bewegingenals nudisme, het ideaal is de mens terug te brengen naar de natuur. Wathet nudismebetreft geldtdat alleen maarbij wijlen, want geen naaktloper haalt het in zijnhoofd zijn ideaal als permanent doel na te streven. Op dat punt wringt de naturistenschoen nogal pijnlijk, want als die zogenaamde natuurlijke staat voor demens zo ideaalzou zijn,kan dattoch moeilijkalléén opgaan in vakanties, tijdens weekeinden en in behaaglijke klimatologische omstandig- . heden.
verdrongen,tenzij wij ons in voldoende mate massaal bewust worden van de konsekwenties van onze ongebreideldebehoefte aan voedsel en energie.
Wat demens onderscheidtvan
het dier, is zijn bewustzijn, zijn denkvermogen dat hem in staat . stelt de aktie-kapaciteit en aktie-radius van zijn ledematen vrijwelonbeperktuit tebreiden, nietzoalsdedieren,doorze zelfte specialiseren, maar doorzich gespecialiseerde werktuigen te vervaardigen. De mens heeft geen graafsnuiten klauwen nodig om dieper te graven dan een mol; hijheeft geenhoevenenlange benen nodig om zich sneller voort tebewegen daneen antilope; hij heeft vinnen noch kieuwen nodig om zich efficiënter in en op het water te verplaatsen dan een vis; zijn beenderen hoevennietholtezijn, nochheeft hij behoefte aan vleugels en veren dmzich hogerdoor deluchtte bewegendan eenvogel! Zelfs is het tijdperk al aangebroken dat hij fcijn expansie-zucht heeft verplaatst naareen voor hemvolkomen onnatuurlijk milieu: de ledige ruimte buiten de aardse dampkring!
Maat dieformulering is on
juist!Ze laat alleen maar zien hoe vastgeroest wij zitten in ons eigen denken, je zou bijna kunnen zeggen: aan onze dierlijke herkomstenaard. Hetmeestnatuurlijke milieuvoor de mens is namelijk het milieu dat hij zichzelf weet te scheppen! Niet de stad is onnatuurlijk voor de mens, nochzelfs debuitenaardse ruimte! Het primitieve leven in het oerwoud, dat is onnatuurlijk voor ons! Ik besef dat ik hiereen teer punt aanraak, dat ik in het bestek van dit artikel niet verder kan uitdiepen. Laat mij daarom volstaan met dekonstatering dateen achtergebleven of vertraagde ontwikkeling een volk niet minder menswaardig maakt.
Het antieke Griekse cynici
waren tenminste oprecht in hun mensverachting. Daarom wenstenzijzich als honden te gedragen (kunikoi betekent honden). Sommigen gingen daarbij tot het uiterste, door in het publiek hun behoeften te doen en zelfs tekopuleren.
Hun beweging is gelukkig
geen lang bestaanbeschoren geweest. Men kan ze echter geen konsekwent gedrag ontzeggen. Van Diogenes, de grondlegger van het cynisme, gaat het verhaal dat hij eens op een druk marktplein rondliep met een lamp in de hand roerend: „Ik zoek mensen!" Hij zou dat vandaag de dag heel wel aan de naaktstrandenkunnen doen.
CYNISME
Er is zonder meer sprake van
een vormvan cynisme,— dat is: mensverachting! — als mensen dewil en denoodzaaktotpersonalisering, tot individualisering negeren, om deel te worden van een kollektief van objekten, of misschien liever van ontpersoonlijkte elementen.Of het nu gaatomde"UnifiedChurch"van meneer Moon in Amerika, ofom een naturisten-kamp op Bonaire. Ze zijn mens-onwaardig en duseen groot gevaar!Een van de grootste neven-gevaren schuilt wellicht in de vele oneigenlijke argumenten zowel vóór (godsdienst-vrijheid; persoonlijke vrijheid) als tegen (zedenbederf; misleiding).
Er is echter nog een ander cy
nischaspektaan dehelezaakdat errechtstreeks uitvoortvloeiten dat heel gemakkelijk gedemonstreerdkan worden dooreen banaal voorbeeld: Niemand zal er enig kwaad in zien datechtelieden in elkandersbijzijn afen toe een wind laten, maar ieder normaal mens zal het alsuitermate beledigend ervaren, als iemand bijvoorbeeld in een restaurant, af en toe zijn achterste van de stoel licht om er'een door de ruimte te latenknallen. Toch is er, met de beste wil van de wereld, geen rationeel verschil te vinden tussen dat soort optreden en in en plain public uittrekken van zijnbroek.
De kwestie is, dat hetvoor de
menshelemaal nietnatuurlijkis omnaakt te lopen. Er is nietsnatuurlijkerevoor demens dandat hijzichkleedt, dathijzich huizen bouwt, vervoer-middellen vervaardigt, kömmunikatiesatellieten lanceert, enzovoort, enzovoort, enzovoort! Met andere woorden: het meest natuurlijkevoor demens is dathijde natuur aan zich onderwerpt. De menselijke natuur onderscheidtzich van die der dieren onder andere in het feit dat hij zich nietlichamelijkheeft gespecialiseerd. Sommige zoölogen hebbenwelbeweerd dat demens het minst geschikte dier is om zich in de natuur te handhaven. Toch overspoeldehij, snellerdan welke diersoort ook, ooit tevoren, in minder dan een miljoen jaarde gehele aarde.Het gevaar is zelfs niet denkbeeldig, dat de mensbinnenafzienbaretijd,alle andere diersoorten zal hebben
Het ontbeektditsoort natuur
filosofen welopmeer punten aan konsekwentdenken, anderszoudenze zich nietin glanzende automobielen en in "wide body jets"naar met dik tapijt gedrapeerde, luxe hotelkamers begeven om de broek uit te trekken, maar dwars door deruige natuur, met een knots in de hand naar bijvoorbeeld de regenwouden in het Amazone-gebied. Kennelijk beseffen de liefhebbers van de naakte natuur ook wêl dat de echte natuur hun natuur zodanigzou bekorten datze binnen afzienbare tijd zouden zijn uitgestorven.
PERSONALISATIE
Kleren maken deman, zegt
een Nederlands spreekwoord en de naaktlopers denken dat Straffeloos te kunnen negeren. Zijhebben nietin de gaten,zoals datbij zovele geestesvernauwde bewegingen het geval is (of het nu gaatom godsdienstigesekten of orii uit hun verband gerukte sociale idealen) dat hunkwasi idealen hen depeisonaliseren. Een van deredenen waarom de menszich gingkledenwas uiteraard een klimatologische; met andere woorden het trotseren van denatuur,zonderzichzelf lichamelijk te wijzigen en aan te passen.
Een geheelandereechter, ont
stond als gevolg van de toenemende socialisatieenkollektivisatie van menselijke groeperingen. Men kan zich op twee manieren kollektiviseren: door zich, net als de termieten op te sluiten in het eigen kollektief; dat is uitsluitendmogelijk door verlies van individualiteit, van persoonlijkheid en dus van persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid. Een dergelijkekollektief wordt doelinzichenverliestallemogelijkheid tot verdere ontplooiing. Geen mens ter wereld, die nog eenklein beetje gezondverstand heeft,wil datsoortsocialisme of kollektivismezelfs demeestextreme kommunist niet. Alleen sommige fanatiek religieuse sekten neigen sterk in die richting.
door Henk deBeijer
f TRIUMPtf ADLER dealer, |
*£ tesamen metzijn m
"w administratieve en technische
« stafwensen Uallen % f ZAL/GKERSTFEEST en f I VOORSPOEDIG 1985 %
| Tieleman's - Antomac N.V. 1
2jt Aruba - Curacao fl
_\ MERRY CHRISTMAS f I HAPPYNEW YEAR |
fl JfP'Rl Associated Engineers tf:
L"^
Planners n.v. jffi
Frankrijkstraat -jï
Aruba %'
De mens kan zich echter ook
socialiseren en kollektiviseren door het aangaan van steeds grotere en sterkere samenwerkingsverbanden en ge
meenschappelijkeverantwoor
Het nareeisme viert hoogtij,
vooral onder het mom van vele kwasi-filosofieën die zich allemaal sieren met hetetiket "naturisme" (nietteverwarren met "naturalisten" zoals deBonaireaanse autoriteiten blijkbaar in hunonschuld deden). Narcisme is eigenlijkeen wat gewaagde term in dezekontekst, omdat ze in depsycho-analysewordt gebruiktvoor diepsychische stoornissen, waarbij depatiënten geheelopzichzelfzijngericht,zoals bij autisme en schizofrenie. De term wordt voor het eerst gebruikt door Sigmund Freud die sterk was in het transponeren van mythologische voorstellingen om psychische afwijkingen van een mooienaam te voorzien.
Narcissus was, in de Griekse
mythologie een jongeman van grote schoonheidzoals datheet, die verliefd werd op zi n eigen spiegelbeeld en geheel
wegkwijnde, omdathij niet kon ophouden ernaar te staren. We kunnen het begrip daarom best losmaken van de psychiatrie en konstateren dat,latenwe zeggen in minder extreme mate de wereld er thans van overloopt.Men hoeft maar te denken aan schoonheids-wedstrijden, schoonheids-salons, massage
Hetontstondinhetbeginvan onze eeuw in Duitsland, waar een meneer met defraaie naam Ungewitter (onweer) de "FreikörperKulturbewegung"stichtte
Die naam kan men gerust als
veelzeggend beschouwen. We zoudenhetkunnenvertalen als: "Beweging voor vrije lichaamskultuur". Dat is dan precies wat het is en het hoeft nauwelijks verbazingte wekken dat daarom de aandachtvoor dergelijke bewegingen in onze dagen met sprongen toeneemtwantde aandacht voor het eigen lijfspringt depan uit.
üjkwoordheet dat:rationalisatie. Dat wil zeggen: we doeniets, waarvan we bewust ofonbewust weten dathet onjuist is enzetten vervolgens een logisch lijkende redenering op die ons handelen achteraf moet rechtvaardigen. Onszelf overtuigen we daarmee zonder moeite en we zijn hoogst verbaasdals anderenzich erniet doorlatenovertuigen.
Hetvaltnatuurlijkmoeilijkte
bewijzen maarvermoedelijkzijn er heelwat schijnbaardiepzinnige idealen ontstaan als gevolg van dergelijkerationalisaties. Kwasi- filosofieën oefenen grote aantrekkingskracht uit, vooral als ze de prettige bijsmaak hebben dat datgene wat ons altijd werd voorgehouden als verfoeilijk, ondanks dat het er zo appetijtelijk uitziet, erdoor wordt gesanktioneerd. Het nudisme is daarvan een voorbeeld bij uitstek.
KERSTKRANT 1984
Nudisme en andere
geestesvernauwingen
zijn diein naturistenkampen en aan naaktstranden rondlopen. In tegendeel zelfs! In meerder%i»bj»&js«A«j»_^__»t>j»»j»t.js.9|
l&méZT^mm.
_^¥P-^tf\l i ° _>^ ___w__v __ v. _
_^$^ f \^^!^_f^^ 5
| Mayyou andyourfamily* 2 share in every happiness,f J Best wishesfrom allofus.\ _ |
Thanksfor your patro- '4
$ nage. 5
I linij ! _ demodezaakvan «
J ARUBA f
l.c>j_.c>j».c.j»._j_,
42
43
maarveel washetniet. Ikbegrijp niet waar al dezeregen nu vandaan komt. Zoveel ineens hadden we vroeger nooit. Aruba is altijd droog geweest, voor zover ik me datkan herinneren.Maar goed, ik ging gedurende die kerstvakantie vaak vissen met een paar jongensuitonze buurt. WewoondnenopCuriburien het lagdusvoor dehand, datwenaar Boca Mahos zouden gaan. Soms liepen we danverder naar BoedoeiofWariruri en dankwamen we langs dehutvan Pedro. Soms was hijzelfaanhet vissenen dan viel het ons altijd op hoe hij zo vlugeenmooi stelforsevissenbij
je niet anders meer!
Mijn vrouw en ik hebben dat
ook zo gevoeld. Vandaar datbijna elke vakantie een werkvakantie voor ons is.Wezouden het nietanderswillen.Hierzweegde Amerikaan en wij mompelend instemmend. De Arubaan, die tot nu toe gezwegenhad, kuchte en zei, dat hij een kort verhaal wildevertellen. Het moet ongeveer twee uur in denachtzijn geweest, toen hij begon. De regen scheen iets minder te gaan worden,maar het wasnu beteromde ochtend af te wachten. En zo begon dan de Arubaan zijn vertelling.
Even was het stil. Ik zag dat
hettegenvier uur liepen wenste nu wel dat het vroeg licht zou wordenen zouophouden metregenen, wantik begonstifte wordenvan hetlangezitten.De oude manin ons gezelschapdaarindie grot van Guadirikiri zuchtte en zei toen: Heren, ikhebmetgrote interesse naar uw verhalen geluisterd.Ik werd er doorgeboeid. U heeft stuk voor stuk mooie kerst-ervaringen gehad.
vond. De Hollanderzag een zeeman in Pedro en deVenezolaan een man met een grote verzwegenliefde achterzich. Hetzou allemaalkunnen. * PrettigeKerstdagen f.^('_^_\:_\
g Voorspoedig \[ 11 ■/tl $
5" Nieuwjaar 'Mlm-'^dmï
Hl Ook in 1985staan wijvoor V'klaar. J>SÉÊ__.?__---__ï»>.S-. 'in!'
5 Directie en personeel van
f Reeberg en Zonen $
2 Makelaars in Assurantiën S
$ Windstraatll §
tTel.:
21333 - 22775 - 24443 |
WpRETTIGEKERSTDAGEN | I VOORSPOEDIG 1985 f
ff. Dankvoor Uwzaken, mededankzijUwver- n
Ö trouwen zijn wij HET copiecentrum van ff: #" Aruba. &\ 6 Ook in 1984 geheel ten Uwe dienste. $
| XEROX
S Antilliana Aruba N.V. 1
a ff ff Oranjestad San Nicolas fl
fl Adriaan Lade Blvd. 30 Bernhardstraat 132 ff: ff Tel.: 25492— 25645 Tel.: 45196— 46164 &
spifci>«^s_. x^è=i*?^»^_is>ftsi>c>*^c>*^=> I JOy AND PGACe /*J- f
ff: ofbrotherhoodpTeva.il. _\
8 Bon Pascw jBow Anja §
I Fountain of the Young | jff (ZEPP WEVER) ft
#" Oranjestad - Aruba ft
skmm^*Simm*?im^^
VmV^*m^m*&mm&mm.*mtm&&&m*&mW&m^ 0 a
i i
1 We extend our most sincere thanksfor _ f your loyalpatronage, wishingyou and \ | yours the merriest ofHolidays. \
I Merry Christmas \
1 and \
| Happy New Year |
I SAWIIJU.V. 1 I Koningstraat 86 - Tel. 22652/28843 \ | en \ I Hubert Salas and Co. f | Aruba.
Pedro heeft nogjarendaaraan
dienoordkust gewoond,maar op een goede dagwas hij er niet meer.De mensendachtendathij misschienbij Boca Mahosin zee gevallenwas, maarik geloofeerder, dat hij weer aan hetreizen en trekken is, weer nieuwe dingenlerendvan demensen opzijn weg. Dat heb ikin elk gevalvan hem geleerd.ToenzweegdeArubaan en deAmerikaan mompelde dat hij het een goed verhaal
plotseling iets in de lange avondschaduw naast demuuren ikmaakteeen sprongvan schrik. Daardoor viel ik en verstuikte mijn enkel. Ik schreeuwdevan pijn. Een ogenbliklater wasPedrobijme.Vakkundig bekeekhij mijn enkel, nam me op en droeg me zijn hut binnen. Er brandde een olielampjeen in datschijnsel zag ik een zeemanskoffer, een schommelstoeleneen stapelboeken. Pedro zette mein de schommelstoel en legde een stevigverband om mijn enkel. Toen ging hij op zijn zeemanskist zitten en vroeg hoe ik me voelde. Ik had veel pijn, maar ik hield me dapper enzei, dathetnogal meeviel.
Hij prees mijn uithoudingsvermogenenboodme watgebakken vis aan. Ik hadflink honger en liet het me goed smaken. Pedro zat me vergenoegd te bekijken. Later, toen het donker geworden was, nam hij een sterrekijker uitzijn kist en liet me de sterrenzien. Hij noemdehun namen en ik kreeg de indruk, dat hij onnoemelijk veel wist. Hij vertelde medathijover degehele wereld gezworven had en veel hadgezien en geleerd.VanAfrikanen had hij geleerd om met dieren om te gaan. Vandaar dat zijn ezels en kabrieten zo gewillig waren. Van de mensen in de StilleZuidzeehadhij geleerdom devissenteroepen. Vandaarzijn suksesbijdevangsten. Envan de Arubanenhadhij geleerdom tevredente zijnmet deeenvoudige dingenvan het leven. Toen riep hij een van zijn ezels en behing hemmet een mandvis,terwijlhij mij op een andere zette.
Zelfliephijen zobracht hij mij
thuis.Daar waren ze alongerust enmijnmoedervonddatmijnvader mij maar eens flink onder handen moest nemen. Maar Pedro vertelde hoe dapper ik geweest was, toen hij mi n enkel moestverbinden. Dathadhijvan mij geleerd, zei hij met eenknipoog.Hijbleefnog watnapraten, want hijkon geweldiggoed vertellen, en ieder hoorde zijn verhalengraag.
Maar er is één ervaring, die wij allemaalhebbengehad.Dat isde ervaring van die allereerste kerstmis, daar inBethlehem. U zegt misschien, dat u daar niet bij was.Nou,nietlichamelijknatuurlijk. Geestelijk echterwel degelijk. Want de geboortevan Jezusisvaninvloedop iedervan ons. Hij leerde ons, dat ieder mensbelangrijkisinhet oogvan God, dat mensen belangrijker zijn dan tijdschema's. Hij leerde ons, dat wij aan andere mensen hun geluk moeten gunnen, ook alkost ons dat wel eens wat. Denkt u maar aan het verhaal van onze vriend uit Venezuela.
Het dienen,waarover onze Amerikaanse broeder sprak, is Jezus uit het hartgegrepen. Daar was zijn hele leven op ingesteld, op geven en niet op ontvangen. En onze Arubaanse makker heeft ons een goedvoorbeeld laten horen van een, die bereid was om van anderen te leren en die ook wilde toegeven, dat hij anderen kennis en inzicht schuldig was. We hebben eigenlijk zonder opzet elk weer een ander aspekt van kerstmis belicht en datwas goed. Ik ben zelf geen goed verteller van verhalen, want ik dwaaltevervan mijnonderwerp af, maarwe hebbennogniets gehoord van onze chauffeur hier. Misschien heeft hij nogwel een interessantverhaalvoor ons? Ja, vooruit,riepen deanderen.Maar op dat moment klonk buiten de claxon van een auto. De regen was opgehouden en de dag, de kerstdag, begon te breken. We stommelden de grot uit en begroetten de vrienden, die ons waren komen zoeken. Door alle druktekreeg ik geenkans meer om mijn verhaal te vertellen, maar ikheb die van mijnvrienden voor u opgeschreven in de hoop,datu er plezier aanbeleeft. Heb een prettigkerstfeest!
De tocht ging door een ravijn
en langseenkleine beek,dieover rotspartijen klaterde. Erg mooi, dat wel, maar moeizaam klimwerk! Maar goed, tegen de middag waren we er dan. De dokter behandelde deziekenen ik repareerde een raam en enkele sloten. Het zal ongeveer drie uur zijn geweest, toen de dokter klaar was en wij maakten aanstaltenom te vertrekken. Op dat ogenblikkwamereen jongeman de kliniek binnen gerend met een boodschap. Ofde dokternaar het volgende dorpkon komen, want er was een vrouw in barensnood. Wij gingen er meteen naar toe. Hoewel de jongenzei, dat het niet erg ver was, deden we er toch nog eenuur over. Het pad ging steil omhoog naar het centrale deel van het plateau. Toen we er aankwamen, wisten we dadelijk waar het was, want iedereen stond om het huisvan de aanstaande moeder. Alleen vrouwen mochten het huis binnen, naar hun traditie. De mannen bleven dusbuiten gedempt praten. De doktermocht vanzelfsprekend wel naarbinnen, maar ik bleefbuiten met de anderen wachten op de geboorte. Na wat een eeuwigheidscheen,kwam de dokter weer naar buiten. Nog even geduld hebben, zei hij, het zal nu niet lang meer duren. Inderdaad hoorden we even later het geluid van talrijke vrouwenstemmen. Toen werd het plotseling stilenkorte tijd daarna ging er een gejuich op. We konden een pasgeborene horen huilen.De dokterkwambezweet naar buitenen vroegaan een jongen om hem wat water te brengen. Terwijlhijzichwat opknapte, vertelde hij me dat het een moeilijke bevalling geweest was.
De babyzag er grauwuit en de
vrouwen dachten dat het dood was. Vandaar al hun misbaar. Maar dedokterpaste kunstmatige ademhaling toe en het werd doodstil in het huis. Toen iedereen kon ziendathetkindleefde, ginger een gejuichop. De vrouwen waren het huis uit gestroomd en vertelden aan iedereen dat de doktereen doodkind weertotleven hadgebracht.Zijn roem groeide snel én er werden nog vlug enkele zieken bij hem gebracht.Maar tenslottebegonnen we dan toch afscheid te nemen.
, Voordat we daar echter mee klaar waren, kwam er een loper uit een naburig gehucht. Of de dokterdaarookevenkonkomen. De doktervroeg naar depatiënt, maar de loper drong er alleen maa op aan, dat de arts zou komen. We gingen dus opnieuw op stap. ( .lukkig washetdezekeer inderdaad nietver en wewerden dadelijk naar een hut gebracht, waar eenoudeman opeen slaapmat opde grondlag.Toen de dokter vroeg wat er aan de oude scheelde, zei dienszoon, dat men gehoord had, hoe de dokter een baby had opgewekt en dat men hem daarom beleefd verzocht diezelfde methode op de oude man toe te passen. Naderonderzoek wees echter uit, dat die reeds verscheidene uren dood was. De dokterlegde uit, dat hij de oudebaas jammergenoegniet meerhelpenkon, maardaarnam de zoon geen genoegen mee. U heeftdaarnet wel een domkind, dat dood was, levend gemaakt! Waarom dan nu niet deze oude vader van mij, een man vol van wijsheid en goede raadgevingen?De dokterlegde uit, dathet kind niet dood was geweest, maar de oude man wel en dathij daarom niets kon doen. Maar wat hij ook zei, ze geloofdenhem niet. Zijn sterzaktedanookweer even snel alsze gestegen was. Ik dacht dat hij wel erg teleurgesteldzou zijn en ikzei op deterugweg dan ook maar niet veel. Voordat we op de missiepost terugwaren, ergensin dedonkerte van deravijn, zei hij plotseling tegen mij: Zo gaat het dikwijls, weetje. Jekunt gemakkelijk het gevoelkrijgen, dat al je werk voor niets is geweest.Maar alsje eenmaal de smaak van het dienentepakken hebt, noudankun
doen in dewerkplaatswaar speciale schoenen en kunstledematen voor de melaatsen op maat werden gemaakt. We werkten allebei keihard gedurende die twee weken. Op de dag voor kerstmis vroegdedokter meofik zin hadom mee te gaannaar een afgelegendorp, waarhijeenkleine buitenkliniek had. Ik stemde toe en we gingen op weg. We moesten lopen, want het dorplag een eind van derivier af, op een hoogvlakte.
elkaar had. En terwijl wij soms veel moeite haddenom's avonds alonze geitenbinnen te krijgen, kwamen die van Pedro zich gewoon aanmelden. Zijn ezels waren al even mak en het scheen dat hijmet alledieren een goede verstandhouding had.
Lang geleden, toen ernog veel
minder mensen op ons eiland woonden, stond er aan denoordkust, nog voorbij de ruïnes van Bushiribana, een eenvoudige stenen hut.Daar woondeeen oudeman,van wieniemand eigenlijk iets wist.Dat was heel ongewoon, wantwijwarenallenfamilie van elkaar en wisten dus eigenlijkalles!Maar goed,van die grijsaard wist men niets. Waar hij vandaan kwam was niet bekend. Hij sprak onze taal goed, maar met een accent. Zijn leeftijd was onzeker.Dat hijoudwas maakten wij op uit het feit dat zijn langebaardgeheel grijswas. Ik kan me nog goedherinneren, hoe die baard altijd zijwaarts woei in dewind, netals onze watapana-bomen. ledereen noemdehem altijdPedro, maarofdat werkelijkzijn naam was, wisten we ook niet. Nou, u kunt u wel voorstellen, hoe nieuwgierig wij allemaal waren om wat meer over hem te weten te komen.
Öp de dagvoorkerstmis liepen
we langs de kust tot aan Pos di Noord en hetwerdlateren later, want we hadden nog vrijwel niets gevangen. Het is met vissen als met spelen inhet casino: jehoopt telkens dat de volgende poging sukses zal hebben. En zo word jevoortgelokt. Op deterugweg begon het geleidelijkaan donker te worden en mijn makkers, die nietalte veel durfhadden in het donker, begonnen steedsvlugger te lopen. Zeraaktenduseenflink stukvooruiten waren mij waarschijnlijk alvergeten. In elk geval kwam ik alleen langs die hut van Pedro. Misschien waren het de verhalen, die de mensen elkaar over Pedro vertelden, die mij zenuwachtig hadden gemaakt, misschienwas iktoch ookin het donkerwel niet zo dapper als ik wel vaak dacht. Toen ik de hut van Pedro naderde, bewoog er
Het moet nu ongeveer vijftien
De volwassenen probeerden
hem uit zijn tent te lokken en eens iets over zichzelf te vertellen. Pedro was altijd uiterst beleefd en vriendelijk, maar over zichzelfrepte hij metgeenwoord. Hij dronk geen rum of andere sterke drank en men kon hem dus ook niet in een staat van dronkenschap brengen, waarin hij misschien bijzonderheden overzich zelfzou geven.Wij, jongens, probeerden hem wel kwaad te krijgen, maar ook dat luktenooit. Hijbleefaltijdkalm en wistelke ontmoeting tot een leerzame te maken. Maar niet overhem zelf. Dat waskennelijk verbodenterrein.
Hans Hooiberg
f Merry Christmas \
I Happy New Year f f |
% Thanksfor yourpatronage. *
I |rA_>ir/oA_>iZ^l 3
% WS.CAR RENTAL/. j
I PHONE: f § Headoffice: 21967or 24641 3
3 HolidayInn: 23768 1 i Airport: 25451 \
% Playa Linda: 25298 |
i P.O. Box 150- Oranjestad-Aruba N.A. |
jaargeledenzijn, datik hem beter leerde kennen. Ik was een jongenvan eenjaaroftien en we hadden kerstvakantie van school. Van plezier-reisjes en grotecadeaux, zoals men dietegenwoordig meent te moeten hebben, was toen geen sprake. We haddenhetthuis nietbreed. Mijn vader was een timmerman en werkte meestal voor mensen in de stad, maarde lonen waren laag en er waren nog geen vakbonden, die op hun poot speelden.Hetwas duskarigthuis, dat begrijpt u wel. We hadden wat schapen en geitenener scharreldeeen paar kippen om het huis.
KERSTKRANT 1984
De Kerstnacht van Guadirikiri
£*im&»*imtom&mm*mtem&mt&mtX>i*
IIff* I 5. -51. i V^_\ Cheery days m
% *%- K_n ahead to -J J i ] \ oneand X
*
T■ _?■V \ all! 'f
i I | THE I | NEW INDIA | I ASSURANCE . | CO., LTD. I _ 4 I I
*
General Agent: 2 a .4 I Ch. H.Raghunath 4
1 1 $ Paardenbaai|
$ straat 8 f | Tel. 24835 |
J I >>_»_»_»«»b^c>>s._ia.a»aia.«__iß.b.
m Wishingyou Good Cheer afc
4 ForChristmas and the New Year. ||
W Thanksfor your patronage. ||
| General Air Services N.V. f
1 Elleboogstraat 23- Oranjestad
È Agentsfor: % E = Linea Aeropostal de Venezuela and &
C = Dominicans de Aviacion. Fe
(vervolg vanpag. 41)
Kerstmis 1 984
?
We staken dekerstboomkaarsen aan, 't
nog even voor het slapen gaan. De slingersschitterdenfel die nacht. De kerstboom was eenkleurenpracht!
De vlammetjesflikkerden tussen het groen. lUJ
We spraken van wat wezouden gaan doen (T\ Wk /f\. metkerstmis en met het nieuwe jaar. 2* wjwsgi//*£ Derum en detaarten stondenalklaar. __\r^jP^) /ü
Toen iser een lichtbij ons opgegaan mWm^Êm^^%mmm. en wij hebben in dienachtverstaan mBÊÊIm "^^ dat alle drukteen al hetvertier \JmWm\\ Wkt betrekking hebben op nu en hier. WTwll!_3fifc
Want toen deHeer Jezuster wereldkwam, toen was er geenwijn of gebradenham, dochslechtsbittere armoede in die stal voor deHeer en Meestervan het heelal.
Toch gafHij ons al wat een mens behoeft, wanneer ons het levenzwaarbeproeft, want Hij isons werkelijk voorgegaan en heeft ons in allesbijgestaan.
De kaarsen zijn langzaamaan opgebrand. Wij werden doorweemoed overmand. Toen hebbenwetastend de boom gezocht, verheugd datliefde zoveelvermocht.
Hans Hooiberg
O/V jB&,
mi * .^«^^
mlmmmf
j><tv»*t> ffv#^a <p***t> <r%^<rs<r****»',ö «"**_^öc*v_*_^<rv**_*sC"***'s><P*'**'ac^
p _^vT_F^__k E nesesidat masgrandidiunpais idimunduta:Hömber-i 8
> Al F f mWm\ Muherriankumentestabilikurpasano;Hömber-iMuherj f ft* Ê^_\ nankv notabende nan mes initampokolaga otrokumpra c\
« I DROGO* M nan iku ta sinsero i honrado te denfondo di nan alma; di §
C -*m^Ê Hömber- i Muhernan kv nan konsenshi ta asina leal na \
9 mm^mW nan debernan meskoskv ekompas talealna epolonaniku ~
£ -v^ïl^^ nan tamantene nan mes nabanda dihustisiaounkeshelu J
a
c, °*
a.,t, oko&> * bin abou. §
/ DROGAtadebilitdementeitainkapasitaturkutausédiunmaneraku
p nannoporkumpUkunana^bernankunosPaisiHumanidattasperadinan. k
\ Biba sano ifelis. Usa bo boluntat ino usa DROGA S
e Pasa vn Pasku sano ifelis f
9 ta deseonan di ~
e F.A.D.A. | f Fundacion Anti Droga Aruba j
!L*&mSZm<>*l>«^<^m><**m2Zm^^
■ jj "
_ I
I &*4C_h
* / 4_ 'mmmZmW « I j |
| WE WISH YOU THE VERY BEST!
3 I | Merry Christmas * * I
'a Ori.fA: iioor /_<■ / in on* gestelde vertrouwen. %
% Ook in 1985teil Uur dienste. é
« Hendrikstraat5- Nassaustraat37C $ | Oranjestad. i
*«X>mm*mm^mtf^*^*mV*mm*mm*m^^ f Greetings 1
t_ Building up to sturdygood wishesfor a ff>
§ Merry Christmas $.
SJ. to aZ/ our customers! M
B'J" Arends & Sons ,nc3 § fwf© Oranjestad - San Nicolas §
fj "50 YEARSAT YOt/R SERVICE" #"
Gesloten: 31 december na 12.00 uur en op sf. « 2 januari de gehele dag. %
JP_»3K_JS_t_3J«_«SJBSEJSassag
$ Merry |
$ and i
{ #«/w |
8 -Yew Year g
g to allourFriends and K
g customers. w
b i W Thanksforyour «
g patronage. «
S_ « g Panama Store g 2 g | (Adolf Groder) S
S San Nicolas - Aruba 8. I *
__«K»_«JBa3BSEJBfi{3B«{J!sssaS3sJS^
Merry
Cfirisfmas!
The heartiest of
greetings to all our fine patrons!
We look forward to seeyou in 1985
y and
Happy ) New Year ) Bosch
Construction ) Balashi 77 i tel. 23396
\aaaS ■
'/]>;. Thanksfor your patronage.
AHlm. Antillian Mercantile Corp.
Oranjestad— San Nicolas.
H__-_-ri_-__L_ÉMU__M
L^ Aruba — Sint Maarten.
■ ■ ■ ■_______■ ■ ■ ■ ■ _■
'
m H_\TT r !| (MvtL &
Christmas and a New Yearof
THEEIGHT CONTINENT, INC.
IMPORT& EXPORT
Arendstraat 103- Oranjestad
JoyousnoeD
Get thepicture? I wantto extend mygood wishesfor a Christmas that's perfect!
: _Si______i__S"f .-jSff^'' '
%, [
Djisbie Franken .'.
"^\^^ (Amigoe)
<^ Jr ___ \. *
: Yuiciidc Cheer j i We're always delighted to extend our i
i very best wishes during the holiday * k season to all our friends. _ k
■
■ A
X Wehopea lotofpackages ofliappiness coming your i way. _
Thanksfor your patronage.
At your service in 1985. 4 pa
* _Wffl Playa Trading Co. N.V. _ i -^
_______■ ■ Engelandstraat 5 -Tel. 22787 ± i
"
".#■ 4
( 1 W iT^ Joyous 't'/*K * A If-Noel^
T"
fcffi 1$ HERE'S A PRESCRIPTION FOR xjo^s^ THE BEST HOLIDAYS POSSIBLE! MAY YOU AND YOUR LOVED
ONES HAVE A CHRISTMAS H^H THAT'S FILLED WITH GLADNESS! Thankyoufor yourpatronage
_) (_ Merry Christmas
t~ , Happy New Year ffr^ BOTICA ODUBER |g .Dl ORANJESTAD I^ÏIC BOTICA SAN LUCAS
SAN NICOLAS
VISSER TRADING
EAGLE
— . >
KERSTKRANT 1984 44
Als men dit soort oer- verve
lende paradijsvisie presenteert, zoals toentertijd in deKatholieke Illustratie gebeurde, als een belangrijke bijdrage in de diskussierond de aardvanmogelijk buitenaardsleven, hoefthet niemand te verbazen, dat Charles Darwin een eeuw eerder op buiten alle proporties opgeblazen verzet en zelfsverguizing stuitte tegen zijnnaturalistischeopvattingen over hetontstaan van het leven. Daarbij is het bovendien zeer opmerkelijk, dat nog geen enkele utopist er ooit in is geslaagd een paradijsverhaal te verzinnen, dat echt aan het menselijk geluksverlangenkon appelleren.
los gemaaktvan het nco-platonisme en van de middeleeuwse herontdekking van Aristoteles. Zelfs degenen, die deuniversaliteit van het leven bijna als een vanzelfsprekendheid aannemen kunnen maar moeilijk op de gedachtekomen dathiereen grove inkonsekwentie in schuilt. Bij Teilhardde Chardin komt blijkbaar de gedachte niet op dat iemand zo dwaaskan zijn om over evolutie te willen spreken en tegelijk vast te willen houden aan een afzonderlijke, zelfstandige spiritualiteit. Het wezen van de evolutie, zoals Teilhard ons dieleert, is juist,datde spiritualiteit, dat is, het bewustzijn, de geest, gevolg is van de komplexifikatie van de materie. De geest, het bewustzijn, ligt in alle materie besloten. Zij treedt naar buiten bij hetoverschrijden van een bepaalde drempelwaarde van komplexiteit (het leven ontstaat!) en bij het overschrijdenvan eennieuwe, absoluutrevolutionaire drempelwaarde werd (wordt) zij reflexief — op aarde bij het ontstaan van de mens.
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ «
ilserin de kerk j
I plaats voor E.T. j
1..............................— .___■ ■ "
Menkan hiertegenin brengen
dathetgewraakte literaire wanprodukt uit een tijdstamt, waarin ook de grote christelijke kerken nog sterk fundamentalistisch of op zijn minst fixistisch dachten.Dat is echter niet helemaal waar. Op de eerste plaats ligt die tijd pas goed dertig jaar achteronsen op detweedeplaats had pater Pierre Teilhard de Chardin toen zijn oeuvre al voltooid.Hijstierfop eerstepaasdag 1956.
pen heeft in een eerste mensenpaar, zoals hetboek Genesis dat verhaalt, is geenplaats voor mogelijke andere intelligente wezens dieniet uit datzelfde eerste mensenpaarzijn voortgekomen.
zonder overheidsbemoeienistot geldingkan komen. Het is daar, zoals menig dissident tot zijn schade heeft moeten ervaren, moeilijker een "nihil obstat" van de censors te krijgen dandat tot voor weinige jaren in de katholieke kerk het geval was De beschermers van het atheïstisch kommunisme hebben daarbij heel wat verfijndere en effektievere middelen uitgedokterd om vrijzinnigen te verhinderen hun visie publiek te maken dan de methodes die hetHeilig Officie een paar honderd jaar geleden hanteerde en die danook reeds langzijn afgeschaft.
Dat heeft vermoedelijk echter
meer te maken met te veel krachtiger drijfveer van winstbejag, diein de boeren- en werkersstaten van Lenin niet
geenmoeite, demogelijkheid ervan is een logischekonsekwentievan diefilosofie. Immers, als geest en stof slechts aspekten zijnvan één en dezelfde materiële werkelijkheid,iser geenreden omaan te nemendat ditniet universeel opgaat. We komen hier verderop opterug. In ieder geval is het zo dat, hoewel er ookin de kommunistische wereld wel sciencefiction wordt geproduceerd, zowel in boek- als in filmvorm, het volume ervan in geenverhoudingstaat totwat er vooral in "de meest godsdienstigenatie ter wereld" op ditgebied wordt geproduceerd.
"GANGBARE BIJGELOVEN"
i 1
! «Best f j Wishes |
! i
I ! f Merry f . * f Christmas i
$ f f and l
l Happy i \ f
§ New Year t
f f
■ £ Thanksforyour %
I % patronage ?
1 f I
] $ atyourservice \
'
| in 1985. $ ':}
* El Porton
;| <Chl"9> I LI Venezuelastraat/f '4 Weststraat _
ó_9-C>_i».!-__».ö_».<_>
j».<_a_j/3.cs^a£!_»._s.c>4
Goed beschouwd is het nogal
vreemd dat de belangstelling voor buitenaards leven misschien wel het grootst is in het land dat er prat op gaat het meest christelijkete zijn van de wereld: de Verenigde Staten "Thisnation isthemostreligious nation on earth." pochte Walter Mondalein hettelevisiedebat met Ronald Reagan op 11 oktober 1984. Een nogal arrogante en domme uitspraak voor het land waar de meeste christelijke sekten, die tezamen veel meer aanhang hebben dan de gerote kerkgenootschappen, de evolutieleer als iets godslasterlijks verwerpen en een soort angstgeloofprediken dat in de donkereeeuwen van vóór de Renaissance in Europa niet uit de toon zou zijn gevallen.Alleen de middelen waarvan tegenwoordig gebruik wordt gemaakt om dit zuiver individualistische angstvoor helen verdoemenis te verspreiden zijn hyper- modern. Hetzal beslist niet lang meer duren voor de doemboodschappen luidkeels en in felle kleuren via desatelliet-televisieover deaarde worden uitgestort. Het zou eigenlijkin delijn derverwachtingenmoeten liggendatin een dergelijk klimaat zulke bedreigende veronderstellingenals de mogelijkheid van het bestaan van buitenaardse intelligentie, geen voedingsbodem zouden vinden omdat zenu eenmaal onverenigbaar zijn met een fundamentalistisch wereldbeeld, d.w.z. een wereldbeeld gebaseerd op een letterlijke uitleg van de Bijbel, waarbij aangenomen wordt, dat God alle dingen afzonderlijk en direktvoltooid heeft geschapen.
Het zou feitelijk aannemelij
ker zijn als de belangstelling voor mogelijkbuitenaardsleven in de landen van het Sovjetblok juist groot was want het dialectisch materialisme, waarop het Marxisme- Leninisme zich baseert heeft met een dergelijke veronderstelling niet alleen
Deze zienswijze houdt zonder
enigebeperkingin,datelkander reflexief bewust biologisch wezen (alshetbestaat) aan de mens in alle opzichten gelijk is. De anatomischevorm doet er niet toe. Het enige wat daarvan gezegdkan wordenis dat de anatomie aan enkele voorwaarden moet voldoen om deontwikkelingvan dehersenen mogelijkte maken en ledematen die geschikt zijn om werktuigen buitenzichzelf te vervaardigen. Dit laatste is de enige mogelijkheid omhet denkenin staatte stellen zichzelf te ontplooienente overstijgen.Bijgevolg isde suggestie van intelligentereptielen, zoals in "ACASE OFCONSCIENCE" een misvatting.
DE GROT VAN PLATO
Andere kerken, zoals de katholieke, hebben na aanvankelijk heftig verzet entot inonze dagen nog wankelmoedig, de evolutieleer schoorvoetend aanvaard, voor het onloochenbare feit dat door de wetenschappen der natuur onomstotelijk is blootgelegd. Nietteminwringen zij zich nog steeds in vele kronkelige bochten om de eeuwenoude geloofswaarheden met de wetenschappelijk achterhaaldefeitenin overeenstemmingte brengen. Vandiekant hoeft men dan ook voorlopig geen uitspraak te verwachten over de plaats van mogelijke buitenaardse intelligente wezens. Men schuift de mogelijketheologische implikaties gewoonvoor zich uit aangezien heter toch niet naar uitziet dat men op korte termijn gedwongenzal wordener aandacht aan te besteden.
QUASI FUTUROLOGEN
Wat dat betreft is het interes
sant een andere science- fiction roman onder de loep te nemen, die in 1958 in Engeland verscheen onder detitel "A CASE OFCONSCIENCE"van James Blish. De hoofdpersoon in het bock, — datkennelijk vijfjaar geleden nog voldoende aantrekkelijk wasvoor eenzoveelste herdruk! — is een Jezuïetenpater bioloog! Juist, net als Teilhard de Chardin! Alleen, bijna honderdjaarna de doodvan Teilhard, (het bock speelt namelijk in hetjaar 2050!) kraamt debrave man ideeën uit, dieTeilhard aan het begin van onze eeuw al lang had verworpen. Zo verklaart de fictieve pater, als bioloog toegevoegd aan een expeditie naar eenplaneet diedoor intelligentereptielen wordt bewoond, dat de Kerk de evolutieleer weliswaar heeft aanvaard wat betreft het menselijk lichaam, maar dat de menselijke ziel door God afzonderlijk moet zijn geschapen.
WEL OF GEEN ZIEL?
Vooral gedurende de laatste
vijfhonderd jaar heeft het menselijk denken heel wat schokken te verwerken gekregen. Het Christendom had het daar nogal eens moeilijk mee, juist omdat het, althans in zijn hoofdstromingen, midden in de wereld staat, integenstelling tot zovele andere religies, die bijna per definitie de wereld en haar werkelijkheden derug toekeren. Zij doen om die reden ook geen enkele moeite om aktiefbetrokkente zijnbij devooruitgangvan de mensheid. Het is watal te gemakkelijk, en goedkoopprogressief; om de grote Christelijke kerken te beschuldigenvan irrationeel verzet tegen nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen. De kwestie is juist, dat de kerkleiders, net als iedereen, kinderenvan hun eigentijd zijn en zich niet gemakkelijk los weten te makenvan de"gangbare bijgeloven" om met Bertrand Russell te spreken.
De enigen dieuitgebreid aan
dachtbesteden aan buitenaards leven zijn science- fiction schrijvers. Maarinhetalgemeen zijnzij niet zo erg geïnteresseerd in theologische problemen. De meesten hunnerkomen niet veel verder dan het projekteren van het aardse heden op een zogenaamdegallactischeofzelfs intergallactische toekomst kompleet met oorlogen ("Star Wars"), kapitalistische uitbuiting en seksuele uitspattingen. Dat de mensheid en eventuele anderereflexief bewuste (en dus denkende) wezens tot op zijn minst andere — om niet meteen te spreken van hogere — vormen van inter- subjectieverelaties zouden kunnen komen, komt in de hoofden van de twintigste eeuwse quasifuturologen nietop.
Het hierboven geschetste
standpunt is een synthese, d.w.z. een versmelting tot één onverbrekelijk geheel van materialisme in de dialectische, d.i.filosofische zin en spiritualisme. Daarmee houdt het theologische probleem van mogelijk buitenaardsleven op te bestaan. Teilhard de Chardin rept niet over enig probleem. Hij neemt zondermeerdemogelijkheidvan buitenaardse intelligentie aan en suggereert zelfs de mogelijkheid dat de aardse "denkende wereld" ooit zal konvergeren met andere "denkende werelden". De problemen hebben zich voor hem opgelost als een mist over een schitterend landschap datin alzijnpracht doorhetlicht van de zon aan het oog wordt prijsgegeven. Voor de fixistisch en dualistisch denkende christenblijft demistin alledichtheid hangen. Hij ziet overal problemen,net alsde geketendegevangenenin "de Grot"van Plato, die op de achterwand van de grot slechts schaduwenkunnen zien van waterbuitende grotgebeurt en die die schaduwen voor de werkelijkheid houden. Het is vrijwel onmogelijk tot een zinvolle gedachtenwisselingte komen over de ware aard van de werkelijkheid, tussen de gevangenen in de grot en degene die zich daarbuitenbevindt. Ze verstaan elkander niet, ook al gebruiken ze dezelfde taal en dezelfde woorden.
ledereenkent in dit verband
het beruchte proces tegen Galileo Galilei doch maar weinigen zijn op de hoogtevan defelle uitval van Maarten Luther tegen Copernicus, die hij een dwaas noemde,"die dewereld opzijn kop wil zetten!". Daarbij verwees Luther naar hetbijbelverhaalover deinnamevan Jericho waarbij Jozuauitriep: "Zon sta stil!""En dezon stondstil."en dus, alduslu*ther, kon de aarde niet rond de zon draaien.
De niet- Christelijke kerken — op hetJodendomna—hebben het wat dit betreft heel wat gemakkelijker omdat ze zich niet in hetminst interesserenvoor de wetenschapen gewoon,tegen alle bewijzen in, vasthouden aan de gangbarebijgeloven met inbegripvan zoietsonzinnigsals de astrologie.
Niettemin kan geen macht ter wereld een nieuw idee ervan weerhouden gemeen goed te worden, zegt Teilhard de Chardin, maar het kost wel eeuwen van geleidelijke aanpassing en absorptie.
Herhaalde malen is Teilhard
ervan beschuldigd dathij deleer van de erfzonde buitenbeschouwing liet. Het zijn de beschuldigingen van de geketenden in de grotvan Plato aan hetadres van iemand diezichvan zijnketenen heeft bevrijd. Voor Teilhard is elkkwaadeen "vermindering" van hettotaleheilder mensheid en dusslaathetvooruit en terug op allemensen van alletijden en bijgevolgpleegt iedervan ons de erfzonde, dagelijks! Het gebruik van het woord "Heil" in deze kontekst is een goed voorbeeld van de begripsverwarring. Als Teilhardhetheeft over "heil"bedoelthijditbeslist nieti_e be
neveldetraditionele, christelijke zin van een individueel hemelsgeluk,maarin dezinvan de universeleliefde van een getotaliseerde mensheid, aan de top van een evolutie naar steedshogerkollektief bewustzijn.
In een voorwoord citeert de
schrijver als "de best geformuleerde analyse" van de aard van mogelijk buitenaards intelligentleven, deschrijvertheoloog Gerald Heard. Deze stelt dat er drie mogelijkheden zijn: 1. Redelijke wezens zonder ziel, diedanbeklagenswaardigzijn. 2. Redelijke wezens met een ziel die tot een niet onvermijdelijke erfzonde zijn gevallen en die dusmetspoedvoorwerpvanonze missionering moeten worden. 3. Redelijke wezens meteen ziel, dieniettotzondezijngevallenen die dus in paradijselijke staat leven en van wiewij veel zullen kunnen leren.
Men kan zich in gemoede af
vragenhoe Mr.Heard zou willen uitmaken of een buitenaards redelijk wezen al dan niet een zielheeft. Hetal danniet meteen erfzonde belastzijn (ik heb nooit kunnen vermoeden dat er ook onvermijdelijke zonden bestonden!) zou hijwellicht willen afmeten aan de mate van naaktloperij maar op grond van een dergelijke maatstaf zouden buitenaardse wezens ten aanzien van ons, "aardlingen" wel eens tot vreemde konklusies kunnenkomen!
Een enkele keer echter heeft
een auteur heter wel eens op gewaagd te spekuleren over de mogelijke aard en de theologische implikaties van buitenaardse intelligente wezens. Een bijzonderlachwekkende maarwelernstig bedoelde poging daartoe herinnerik mijuit hetbeginvan de jarenvijftig. Het betrof hier een verhaal van een of andere Oostenrijkse schrijver,dat stond afgedruktin deKatholieke Illustratie, die toen nog bestond. De wetenschappelijktechnische coleur locale ervan die in science- fiction altijd een hoofdrol speelt was abominabel. De auteur, wiens naam mij niet meer bijstaat en die ik ook niet de moeitewaardvond om op te zoeken, trachtte de spanning van een ruimtereis naar Mars op te roepen doorderuimtepiloot afen toetelatenuitroepen:"Die zwartebolidevreetons op!"zonderdat daarbij duidelijk werd wat die "bolides" nu eigenlijkvoor dingen waren. De klap op de vuurpijlkwam echterbij aankomst op Mars—notabenenaeenreis van slechts enkele uren! Daar leefdennamelijk allemaal lieden in zogenaamde paradijselijke staat. Zij waren, zoals dat heet, niet tot zonde gevallen. Hoe de aardsereizigers datzo gauwdoor hadden, weetik niet meer. In ieder geval gingen de Marsbewoners niet dood, maarbesloten op een goeiedagnaar dehemelopte stijgenalwerdallerminst duidelijk op welke grond dat besluit genomen werd.
Hetklinkterg banaalomindit
lichttebesluitenmetzontrivialeuitdrukkingals"hoe meer zielen, hoe meer vreugd!" ware het niet, dat.ook dit spreekwoord, buitende grotvan Plato een kosmische dimentiekrijgt met namein christelijke betekenis, als de christenheidzich tenminste weettebevrijdenvan detekenen diehaargekluisterd houdenmet het gezicht naar de achterwand van de grot vanPlato.
Is het wonder dat Pierre Teil
hard de Chardin in moeilijkhedenkwam metzijn ordebroeders en oversten, als zelfs nog nazijn dood dergelijke naieve gedachten als serieuze en zelfs "briljante analyse" konden wordenneergeschreven door intelligentemensen? Het isze natuurlijk niet kwalijk te nemen, want de dichotomie(tweedeling) van de mens in een lichaam, en een afzonderlijk ingeschapen ziel is hecht verankerd in het christelijk denken^alsgevolgvan deantieke Griekse filosofie, die tot fundament werd van de christelijke theologie. Zelfs dereformatorischekerken hebben zich niét
Blijkbaar kreeg
mengewoon genoegvan hetdubbele ondermaanse paradijs van Mars. De schrijver kon zich echterooknietverenigenmet de Bijbelse paradijsvisie, want de naaktheid van de Martianen werd mooi verhuld door een dikke vacht van donsachtighaar!
8
HAPPY NEW YEAR
foryourpatronage.Foryoursafety atyour service again in 1985.
i g "« »__. j ""
» ___l___lH_____É'k___k__ »_■ *__V* a *__ _______t__3_i____vë_^\ ___■ _
"
__. ________BI '_Kb_l_^Mlll___i_____^^ :^_^i-^T_____y^_lif ' "^"^
B Success in the New Year _\
B to t/ie S
B i
g nicestfoiks... our customers! 8
B| Superior Tobacco Company 8 | Aruba §
B § . aj^aa>^&sa^&&&j£_£a£a^&ai_fc&i_t__.a__{,aa&&aj£aji
Zobestaater,tot op de dagvan
vandaag, in het land van de spreekwoordelijke vooruitgang — de Verenigde Staten — een "Flat Earth Society" een genootschap van liedendievolhouden dat deaarde plat is. De theologischescholen, vanvrijwelalle Christelijke sekten en zelfs van grote reformatorische kerkgenootschappen, zoals deGereformeerdeKerk inNederland, houdenvast aan defixistische scheppingsvisie en beschouwen het woord "evolutie" als een vies woord. Nog pas kort geleden kwam mij een geval ter ore van ouders, die hun kind van een kleuterschool (ja, echt!) weghaalden, "omdat ze daar in evolutiegeloven." alsofhetom een soortvalse godsdienst ging.
In een fixistische schep
pingsvisie, waarin God de mens afzonderlijk en voltooid gescha
KERSTKRANT 1984
door
Henk deBeijer
45
KERSTKRANT 1984
! THIS BUD'S i 1 FOR YOU. !
1 JBL<> 1 _— ____? ___BK;. ~.0
Good health and good
q cheer ... these are our wishes for you at this
q special time of year!
a PLAYA LIQUOR and f
3 BOTTLING COMPANY f
_x Engelandstraat 5— Eagle _f
c_».o_9.. | |
5 We would like to thankyou,our loyalfriends, J 1$
o foryour patronage in 1984. / /o
It hasbeen real pleasure serving all ofyou. V Wt/r %
j ME/?/?Y CHRISTMAS j
| and I
| y^v The Oldest and Friendliest Bank !
| i^Er\
on,helsland I
I ARUBA BANK j
I xffe^ Head office and Branches. |
I *
~m\m^M^gg^mmÊmif^^
|^.«CV»_*»fc_lM-;__.. _B-&/»fc*». *._» A&a>.tomm&m%&mm&mV'&mm*>my*>my&m&+
% BOH | 5 W_/wensen U allen § $ ti ._ en in hetbijzonder,^ I PüSCU f 1
onzeklanteng^J
■ I Bon | *
wou/* W^e _ f 2 KERSTFEEST 2
_! Ana Nobo j j en | I 5 I VOORSPOEDIG %
Firma I I "*5 I _ « * PANO _. | J.A. NIEUW | | upï^ery j
I Dr¥L_*2?2l7 4 ! I (PANO TROMP) I e. iel.- _.!__:__:/ § g Tel. 22287 \ 1 ■ « -i i
I Merry Christmas I
I Happy New Year f I * | ...to a/_ ourpatrons, whom we have $
I had th_? pleasureofserving \ | throughout theyear. 2
| Thankyoufor continuingpatronage. $ I Atyour service in 1985.
j N. HABIBE JR. I
5 SUPERMARKET— ARUBA
*
I lW_»...».>»|c>-»9.0.«M
».&___-.&.» ,~_^.o.c>«.tt<o.c\sCi^ I If ____-PPWB !
o ■ "fill »_ __■ vl _ !___■ é d -_-_*____' B ■r*. J _________m___"4 'fill
% J -_~\ '
Merry Christmas I
-* IL^^^^l^--^ and a prosperous J | -V£_^W New Year .
f Midass Muffler f I Fabriek I
1 Balashi - Aruba - Tel. 23396 _ . <9_^»Qö._^el^&_».^_öCl^»l^ö&^&^. &.3».i_a».-i^j__>aHSa».t£
tomtomtomP^tomtoa.to^za.Km»*| S-IC^iC^R^X^S^S^
$ bonpascu | gjl „ j\,|^y .■ §
| l?oii au/,flj Jl Z?ö/ï Pascu a
! Administratie j| pï^S Bon Ana Nobo f
Jl **n . fl 4^^*T________c____. i ... *(■ 2 t?n 4 .4} «7__ 3d Hetwas ons eengenoegen Uvan dienst te Q f Incassobureau j g Mewj F ö g.
3 ! 8 f___fc% CtójM* Ook in 1985staan wijvoor Uklaar. jfi
<ï. j^^ê c__.^b____^______l o ***
_____p^?v~~ w _)^r*
| | | J^Py ACME STORE |
(OSCAR 'I S (Mr. & Mrs. Trappenberg) ,Ö
_ _____._____■ ■ ___-__#*_ $ <_ __M^^l^____ Oranjestad - §_n Nicolas. it?
3 MARUGG) *.« T^ o
■ J ORANJESTAD <J
liTri-tij»Ttintiin _iiyTfün.T.r**"**fit*ti.
ra^mm^^)
<r>^^T><r,v«-^T>6-^*6**<r*^^ö <r****^^ (T"**^^ <rv<**"«> ö"""**^*»
r. At your service in 1985 _^ / J
_>_!___ ■Thanksforyour patronage. Xjjjj^ I
i fPJKI'
) Arendstraat 111 yk Pia I«*
*^_ï>Q_*4*^_P «_^4**_9««<*4^__> <!_>**_-? <I_>*«ï__>C__^4»^_P <i-^4^-5>e_*>4»^__><!__X»^_!> <__#***
.■ ■ . \ T^_BsaflflSB3*^k, f __» .# a JT .%, IwAV'M f f <__A
'"^ieSfefe ■ ■ > ??' * ___S!w*^fe 3___l J_r "
__F mt^i'Ê "
_# r__,
IV' \ /^^ 1* /^ Christmas %
___ * ■ ^■ ■ -\*^V4-^I _r * °»"*^)^w" a"i %
*»\ '"■ ■ -■ : '__r?fr — :-__.
'■ "" m\ «, # ___**—■"'<■ ■■ ■ "■ «»*i^rr,«s«««>-X_^ ■ !-’__»_»_,. «___ .è I \f ir % ";''^i_i "
,*gKs»' -.^^■ ''.''.■ '^^«wt-iiiiaSw i"%. * ticippy
m^> ___■ ■ €*■ * *_. IV* «__f_l_iW^^li^ i/*l#* *T I/
W^ '^
: _»- * ♦ a '^lir:s2SKr»I _! «PB^^ J^^. Jf 1 <*_______&____«_», ____^^___r /I "
«* """^ ***____ "
_9__________^ f I ffiO____i___iÉ_f^__r^' I f ■ «* ""^^^_l» :::^ ■ ? ~a)>s^-y^ "■ " "^SPW*''^ 'm !■ ' _____
w 'W_~ 3* jg.:,-lË_h__. #^^^v;%^i \if .... #=■ %,*>i *i i'3Btl ,=___.
ü> '|
■ ■ ■ ■n BL W *I 51 \ I* #;!; #1 / IS__É__
% * * _
'■ W:i* iW|:v* Sv ■ m CZ_V*. *J\ \ll__ri _ik ■ \,"^(_PB '_>V * __/^\ ■ _ik
zp. w.a;. "~«^
_;> K ______r___ VT Bubbling with excitement " v *^^i__fe_^« -^i___^.^»# J___j A
w and adventure, new friendt i^lf T -s^J Jl )? # ships and loves to come, Jf * * X Êf^- =^==K % this is our wish for your f _ \ _W j :':, _==a
■ '^* __l '■ ':;.:.■ «■ 'V^fcv/i^ t '
"*^_____________!___________— ;_ -^
,—_
new year to be! % % <4% 4_k__. »:'-=■=_=_;;
Thanksforyour patronage. \ ©1/ (2
We are in 1985again atyourservice. ~^Mo^' __
g MERCURIUS TRADING COMPANY w:rr:^ |
Fergusonstraat 116 -Tel. 21470-22345 Eg -=gfl
We join Santa ' ** in wishing you and all your loved ones a truly joyous Yuletide.
Thankyouforyour patronage.
Mansur Trading Company \^ Oranjestad. JL
46
S. Lmoxt^^KrS 2
*r ___-rist Wi _.
I 2
$ J.E.P. .
J CABENDA |
v. Leeuwenhoekstr. 3 $ i t.o. oud hospitaal. | 1 | Oranjestad %
J '
?Ut_o,__.Q.»_-o.»*_>G_—a.^ r
■ \
| fykjoice m f
WARID wishes
Thanksfor your continued support! VETRACO
Kruisweg 10 Oranjestad V Tel.: 22456 >
_n._Sc
Banco di sanger ta un necesidad
"Sea consciente,
dunasanger"
Sanger ta algo vital pa bida di
cada ser humano. Ta pesei mes vn banco di sanger (bloedbank) ta vn necesidad den cada comunidad, yaeubo poryuda salba vn bida — por ta di bo mes —. Sm donors vn banco di sangernopor funciona pasobra sangernota algo eu bo por cumpra den tiendanan/boticanan o bestelna vn fabrica. Sanger humano por ser haya unicamente for di vn otro ser humano. E acto di humanidadakite aindadenecomunidad Arubano nota ser mira como vn deber moral na bo prohimo.
Redaccion diAmigoe paes motibo akia hacivnbish*tana e fundacionencarga eue banco disanger "Stichting Bloedbank en Transfusiedienst Aruba", situa den vn localidaddene edificio di Dr. HoracioOduber Hospitaal. E fundacion aki ta bow di encargo di vn director médico eu ta Dr. Anaya y vn director technico eu ta Dr. Hage, pero e maneho diario ta caibow disra.VivianLampe, analista specialise, kende desde e comienzodi e fundacion aki ta traha eynan. E otro miembronan die personal diario taRuth Lacle, Illiane Ponson y Djamila Oduber.
Un banco di sanger (bloed
bank) ta vn frigidaire technico eu tin vn temperatura regla entre 2 y 8 grado y ta ser usa pa wardae diferentepartman esential eu por ser haya den sanger humano e.o. celnan corra, plasma, etc. Metadiebanco disanger ta pa warda e diferente tiponan di sanger humanohunto eu nan componentenan na un manera eficiente, hygienico,bon sistema y organisepa asina e porser usa directamenteora di necesidad o urgencia. Esaki lo taden vncaso eu vn paciente a perde hopi sangerp.e. denvnaccidenteo durantevn operaeion.
Den nos conversacioneu Vivi
an Lampe, elarelata pa nos eu nantae unicobanco disangerna
Antilias y Caribe eu tatraha directamente eu nan propio laboratório y eu propio personal. Tur e partman di sanger humano ta wordoeynan messeparay despues pasa na diferente pruebanan dene laboratório.Djei epartman usable taserponi, aparta, denvn saco di plastic special y warda dene banco di sanger. E contenidodi vnsaco asinalo ta usablepa mas omenos 1 luna, djei lotin eu cambié. Den mundo di medicina ta existi hopi tipo di sanger humano perogeneralmente Vivian a splicata 4dinan tamas conoci, esta A, B,AB yO. Cada die 4clasenan aki por ser dividi den vn parti negativoy vnparti positivo. E donoruniversal ta e perso
sangerbo por mira e diferente tiponan di sanger cv nan componentenan bon empaketa y poni segun secuencia cv tahasi e trabowmenos dificil.
Sin sanger un banco disanger
notin derecho diexistiypa haya sangernos tinmester didonors. Ariba e parti aki Vivian a pone énfasis ya cv donors ta forma e parti principal pafuncionamento di vnbanco di sanger. Un donortavnpersona eudesinteresadamenteta pone su mes disponibel pa duna sanger na e banco. Dunando sanger e por dunabida na unotro ofkisas na su mes persona. Na inglés nos conoce hopi
naeu taposee die sangerO negativo.E tipodi sanger aki casitur ora ta wordo usa na prome instancia— ora eu e tipo clase di sanger di e paciente no ta conoci ainda—yeu epaciente ta denvn urgencia.E claseO negativo por ser mezcla eu tur tipo di sanger. Tirando vn bista den e banco di
...Ruth, Viviany Djamilla: "nos ultimo adkisision na Banco di Sanger, «Haemonetics Cell Seperator». E aparato moderno akipor ser usapa tratamento terapia, pero tambe pa collectarapido e diferente componentenan fordi sanger divn donor"...
dichoe.o. "give blood, givelife".
No ta tur sanger humano ta
usablepa unbanco disangeryno taturhende pordunasanger.Na prome luga e persona mester ta entree edad di 18 pa 65 ana y e mester ta sintisu mes salud, manera Vivian a sigibisa.Promé cv sangersertumafor diunpersona pa poné na serviciodi e comunidad,epresion di Sangerta wordo tuma, djeie gradodi hero ta wordo midi y si e pruebanan aki ta positivo, anto e ora ey e persona lopor entrega 1/2literdisuSanger. V takinan e trabow mes ta cuminsa, Vivian a bisa sonriente...! e separacion di e partinan
...Vivian, Ludwina (Amigoe), Ruth y Djamilla dilantie frigidaire, den cual e diferente tiponan di sangerynan com onentenan ta ser warda bow diun tern peraturaregie...
Kerstwens
BAILANDO PAKlpaya ma mira vn pajarito riba vn waya E pajarito apuntrami Bailarina, kiko lo bo deseopaPasku Mi a bisele: MikePas, Amor y bon musica pa e ana venidero (vn bailarina)
— tap duna s cuViv' ta sea i
ciente i
c trans1 ciente turn cupaei nenga di a hende.
Aworaki
Aruba pero nan k; 2000 d
saem
na dift " ganisa bai tin un haya mas d ters lo wo mas donors paganda pa
por ejerce nan trabow profeshonalmente sin diflcultad. Si tira un bista dene localidaddiBloedbank, bo por mira equiponan y , aparatonan ultramoderno cv ta.
un yudansa grandipa e personal ejerce nan laboman.
Motivacion di e personal no ta
keda atras. E banco di sangerta traha 24 orapadiay vnmiembro tin wardatur anochi cada siman, es decir eu nan tur ta al tante di
| Bon Pascu OÊOÉÊ\yï
I tur cos bon na ;|||fp^y I
I an/a 7P55 Cftf***^ 1
! _*-N. I | fw\ BON BINI j ilOl BAZAR | I V^^^f Nassaustraat 6s, J i tel. 24081 |
.B_»J_.a.Cv»-^i»^4m.toa.tomtoa.tomtomtomtom.tomtomtom.tom>mm^^m*.tom.tomtomtooX
S)=s3s«!SfiEsSSs3s_.W_s=S?3BssS_ts!g 1 HOLIDAY I I CHEER i
1* * I Ringing out good tfi j[ wishes for the Christm
*
mas season to our « 2 wonderfulfriends and $ « patrons. g l S « Accountants en $
£ Administratiekantoor S
S G.A. KRIST N.V. | | L.G. Smithblvd. 4B i. « Tel.: 22688 $
« iff »SJW^:^s^.«m^33B.=__S
g3_a_«.a«_«__»_«_«ï«3_a__*
Bel: 25210 |
iArte Flor | \m\
Bon Pascu
i y \ BonAna t
Nobo f I I | Dank voor Uw w
« bestellingen. g | Ook in 1985
« stoön H»iyvoor S
g Uklaar t
Arte F/or | (ERIKFLANEGIN) |
kc Dominicanessenstraat $
£ Oranjestad g
«WS«3S«_«£«_S_l.=BSw__3*«a.
dene sanger, e prueba di mezcla (kruisproef), e limpieza di e sanger etc. "Si mi continua lo mi tin eu usa palabranan eu mayorïa bes denseno dienfermeria so ta ser compronde," Vivian a agrega. Un prueba pa cada hende ta duramas o menos 1ora.
Dunamento di sanger na vn
banconotapor nada. Hopi hende ta puntra di con nan tin eu paga mientraseu tanan sangernanta duna? Pa trata na splica e parti aki Vivian a tuma como vn ehemplo vn negoshi, eu sm su clientenan no por funciona manera debeser.Pavn bancodisanger e.donor ta nan cliënte y ta door di nan clientenan e banco por haya un entrada. Pero si bo tuma turctrabow cv dunamento di sangerta ensera, anto csuma chicitocv undonortineupaga no ta halto. V algo hopi importante ta cv c donor(cliënte) tarisibiun chek- upcompleto disu curpayta keda asina constantemente bow di control médico, sm tin eu bai vnotrodokterpaconsulta. E parti humanitariotampoconotin eu ser lubida!
Redaccion a papia tambe eu
Bert Peeters, kende luna pasa a yegac cantidaddi60biahacvela duna sanger. Sr. Peeters tarecomenda tur hende pa bai duna sanger ya cv c ta considera cv c donortinhopi ventajae.o. dencaso di urgenciapor ta bo mes o bo famia bo sanger por yuda dibiaha, constantemente bo ta bow di controldidoktery semperdespues di a caba di duna sanger, bo curpa ta mas fit y bo ta sintibo contente ya eu bo a cumpli eu bo deber. Bert su deseo ta pa alcansa 100biahaymanera emes abisa "tot nu toeviel het me zo ontzettend mee,ikvoel mefit en het personeel verricht fantastisch werk, compliment!"
Pero no ta turhende ta cumpli
eu nan deber. "Bloedbank Aruba" tin hopi scarsedaddi donors, "hopi dinos donorsta clientenan vast eu pa aha ta seryama 2pa 3 biahapadunasanger.Mashapoco bo ta hayaeu vn personata cana yega disu mesy ofrece sumes como donor. Hopi biaha, ta na e momento eu a pasa "algo" y eu mester di sanger, vn persona— mayoria bes famia di e paciente
t /#% ODUBER & KAN t
* ((((( )lli * I \S_^ ///// BonPascu ï | ///// y .".' * I 1^
FelizAna Jp\
£ NASSAUSTRAAT 42 -44 **_éj^^É f^^Ék É______#"
■lllia turl'ocualtasosodédenebancodi
tenan, ger.
has vian.
"Bloedban
dacioi>cu nol door di do i
sihgsydóno udo grandi risibifordi I
cial pa com..
Kerstwens
IKBEN <
middelbtf. veel va dater actief:: ; jaar en. goet'. I ; (scholier)
Tur desarollo/avanse
nan — tanto localcomo interna-cional— eu tindi haber eu sanger, nan ta asisti na e congrespi anual toeante "blooddonor" y despuesesuncu abaitarelatana , sucoleganan.
Por ultimo mirando tur e la- ~'
bornan eu "BloedbankAruba en Transfusiedienst" ta haciendo pa duna miho servicio na nos cc. munidad, nos ta concluie columnanan aki eu e yamada na nos"-'■ -" pueblo pa"Sea conscientey duna
door
LUDWINA PEREZ
47 KERSTKRANT 1984
de koppen weer bij elkaar gestoken om de vereniging nieuw leven in te blazen, waarbij een
...de nieuwe voorzitter van de Schaakvereniging Aruba, mr. Percy Denz, doetzelf*ck actief mee aan de wekelijkse voorrondes.Met sigaarin delinkerhand en pen in derechterhand houdt hijzijnzetten bij...
foto per post toegestuurd. Vanwege de verdiensten van Wewe Croes voor de vereniging, organiseerde de ASV in 1976 een toernooite zijner ere metde"Copa Wewe Croes" als inzet. Wensen van Wewe Croes zijn, datna afloop van deArubaanse competitie hetAntilliaans kampioenschap weer inere hersteldzal worden, en dat de nodige propaganda loszalkomen voor deverdere bevordering van de schaaksport.
nieuw bestuur gekozenwerd ondervoorzitterschap van mr. Percy Denz. Sindsdienwordt iedere woensdagavond in de openbare bibliotheek gespeeld. Wewe Croes vertelt over de verschillende toernooien die vroeger zowel op nationaal als internationaal niveau gespeeld worden.
Naast de Antilliaanse kampioenschappen tussen Aruba en Curagao— en later ookBonaire — die voor het laatst4 jaargeleden werden gehouden, waren er ook Centraal Amerikaanse en Caribische (CAC) wedstrijden met deelname van Aruba en Curagao. In 1962 werd op Curagao voor het eerst een wereldkandidatentoernooi op het Westelijk Halfrond gehouden, waarvan de winnaar hetrecht kreeg om de wereldkampioen uit te dagen voor de wereldtitel.
VERMOEDELIJK DOOR het feit dat bij schaakontmoetingen drukteen wat voor geluidenook taboe zijn,zullen er mogelijk velenzijn —vooral onder de jongeren — die niet op de hoogte zijn datopAruba een schaakvereniging bestaat. De realiteit is echterdatereen "Schaakvereniging Aruba" (SVA) is die in het Status Aparte-jaar 1986op 3 novemberhetrespectabele 40-iarig bestaan zal herdenken. Deze mijlpaal zal niet onopgemerkt voorbij gaan, zo verzekerde de energieke nieuwe ASVvoorzitter, mr. Percy Denz. Onderzijn leidingbloeit de vereniging— na 2 jaarvan inactiviteit — de laatste maanden weer volop en worden momenteel onder deledende voorrondes gespeeld in afwachtingvan decompetitie. Bovendien zal de bevordering van dezedenksport worden aangepakt door ondermeer de schooljeugden de buurtcentra erbij te betrekken.
SVA-voorzitter Denz merkt hierbij op dat na afloop van de competitie, dieeind dezemaand/ begin december van start zal gaan,zeer zeker eenAntilliaans kampioenschap zal volgen. De huidigevoorrondes dienen om despelers terangschikkenineen Hoofdklasse en een B-klasse voor de aanstaande competitie. DeHoofdklasse-kampioen isdan automatisch Arubaans kampioen. De SVA—aldusmrDenz— is momenteel bezig voorbereidingen te treffen voor de oprichting vanjeugdschaakafdelingenin de buurtcentra en hetJeugdcentrumPiedraPlatin het streven om deze sport meer populair te maken. Voor de herdenkingvan het 40-jarig bestaan in 1986 zijn er plannen in demaakvoor een internationaal toernooi, waarvoor landen in de regio zoalsPuerto Rico, Venezuela, Costa Rica, Curagao, en anderen uitgenodigd zullen worden.
door
Ramiro Tromp
Verschillende keren maakte
Wewe Croes deeluitvan de Arubaanse of Antilliaanse schaakselecties voor internationale wedstrijdenin hetbuitenland.In juni 1974 was hijmetde Antilliaanse selectie op de Wereldschaak-olympiade in Nice. Weweherinnertnogalsvandaag zijn partij tegen de Russische grootmeester en cud
wereldkampioen Tigran Petrosjan.Die zagzich op deeerste dag gezetenvoor een "lastig" spelend en onbekendeWeweCrocs waardoor hij zijn zetten niet naar wenskon plaatsen. Petrosjanbe
Wanneer men het over de
schaaksport heeft, denkt men automatischaan deheerWillem F. (Wewe) Croes, het enige lid dat als mede-oprichter nog steeds actiefis. Hij is een van de personen diehet meestkan vertellen over deSVA, waarvan hij vele jarenvoorzitter van was. In alle door de ASV gehoudencompetities isWewe steedsalskampioenofsubkampioen geëindigd, dusnooit onderdetweede plaats.
Tevens is hij de enige Arubaan die Antilliaanskampioen geweest in het jaar 1951. In 1981 werd hij voor dezoveelste maal Arubaans kampioen, een titel die hij nog steedsbehoudtomdat sedert dat jaargeen competities meer gehouden worden.
Het eerste bezoek van
schaakgrootmeester Max Eewe aanAruba in 1946, was eigenlijk destimulansdienodigwas omop heteilandeen schaakvereniging op te richten. Mensen om zon vereniging te beginnenwaren er in voldoende mate aanwezig, omdat in korte tijd niet minder dan 36schaak-enthousiasten bij elkaar getrommeld werden om de simultaan-seance tegen grootmeester Eewe te spelen. In de beginjarenhaddeSVA hetgebouw van deSociedad Bolivariana alsverzamelplaats enmaakte daarna ook nog gebruikvan het Militair Tehuis, Eagle Club, JeugdcentrumPiedraPlat entot twee jaargeleden een van de lokalen van het Colegio Arubano.
De laatste twee jaren maakte
de vereniging een inzinking periode door en werden er geen wedstrijdenuitgeschreven. Inde tweede helft van ditjaarwerden
I I _ BonPascu &
I Bon Ana Nobo |
S. jSlk X' Da/ifc voor tet in ons ~J:
A i^ÊmWfßÊm gestelde vertrouwen. j}
if**^Nr^** kunt Ubij ons terecht, ft
| BDTICA tmT %
« Macuarima 238Tel. : 28028- 26890 S
sloot de partij af te brekenbij de 49e zet. De volgende dagkwam hij terug om uiteindelijk de 1-0 overwinning op Wewe te behalen. De Antilliaanse selectiedie in NicetegenRusland uitkwam, bestond verder uit deCuragaose spelers: dokter Harro Weiland, Norman Zalm, Johanvan Loon, Charles Fernan en delegatieleider OswaldRigaud.
De strijd Antillen—Rusland
eindigde in een 4-0 zege voor
uiteraarddeRussische groot
meesters. Vier jaar later was Wewe Croes weer van de partij op de Wereldschaak-olympiade, ditmaal in Haifa, Israel. Hij is hierdoorde enigeAntilliaan die 2 schaak-olympiadesheeft meegemaakt, omdatvan deAntillen alleenAruba present was op de Olympiade in Haifa.
Op 29 september 1975 ging
een Arubaanse delegatie, bestaande uit Gustave Nouel Jr., Ricardo Martina, Woolsley Pandten WeweCroes opuitnodiginginGuyana spelen. DeGuyanese premier Forbes Burnham toonde toen veel belangstelling in het toernooi en na afloop verzocht hij de Arubaanse selectie om samen met hemvoor eenfoto te poseren. Naterugkeer kre
gen de Arubaanse delegatieleden van de Guyanese voorlichtingsdienst de betreffende
...de in het artikel aangehaalde schaak- ontmoeting Antillen Rusland op de Wereldschaakolympiade 1974 in Nice. Links
Charles Fernan tegen Victor Kortsjnoi en rechts Wewe Croes (metrug naar camera) tegenTigran Petrosjan...
...een beterekijk op deontmoeting Tigran Petrosjan (links) tegen Wewe Croes...
...ledenvan deSchaakvereniging Aruba in volle concentratie tijdenseen van de wekelijkse speelavondenin debibliotheek...
j BonPascu I I ! f Happy 1985
I I
«j Thanksforyour |
t| patronage i
I I
| Hollandse | | Slagerij f
! <LEE Jr> |
| Aruba f I I »*-m*a.tomtom.totm*mm.tomtom&m%X>&.
48
...'Old- timer» Wewe Crocs, de man met de meeste nationale en internationale schaak- ervaring, is sedertdeoprichting nogsteeds actieflid van devereniging....
WA Christmas \k^v
j New Year
Thanksfor your patronage. \ We are again atyour service
in 1985. ; V; n~ Eman Trading Company
)\ Oranjestad - San Nicolas I?t / I 'k i i rm
HAPPYNEW YEAR
Thanksforyourpatronage. Weare in 1985atyourservice again.
BUREAU X^^fc^__^^_^ AIR-SEA-LAND
Italiëstraat 1— Aruba
rama.to*.tom&/m.tom&mm&m&mt.'simJb
mm.tom&mtïGmmto&'§mt>.tomX>a> l
Wij wensen in het bijzonder
$ onze klanten en relaties alsmede » i degemeenschap in hetalgemeen 5
1 PRETTIGEKERSTDAGEN
I en
| VOORSPOEDIG 1985
I I * Wy hebben Uwbezoek aan _
efeDissel en onze banketbakkerij < J bijzonder opprijsgestelden _ 2.(/>. 00/c herkomendejaargeheel
tj ten Uwe dienste <>
f ___ |
$ Banketbakkerij t
$ PietHarsveld TEAROOM " DE DISSEL" f _ i I I c._».*_9..*i9.._»_iaQ^s4»a^a,^
»&»_-,<_je>;i».^e_is».&.»ö,»».».fc^ I Aruba Fruit Center f
1 (Egbert Trimon) | I Fergusonstraat 57-C - Tel. 25612 |
f wenst Uallen en w^^ËP l f bizonder haar yy^^^K | klanten vrlillifeL
I Prettige Kerstdagen f
$ Voorspoedig 4__s_§-&o
| Nieuwjaar yfflLi^ I
<> Dfl/i/c voor L/w bezoek ook in 1985 ten f f t/we dienste met hetbeste \>an '.% f hetbeste. }
mm^m)-toa.tomtomtom^mmtomtomtomtom.*>m^4mtoa^^
>»^mytomtomtomtom.tom.tomtom.^a.^a^mt.tom.to^^im^tomtomtom.'^mmtomtomtomto
I /Ê%L'sy It's time to wishyou
% 'f_j_l f.* A HappyNew Year!
I /" A Merry Christmas $
| |
f ARUBA PAINTING N.V. f
1 Parkietenbos 1 - Tel.: 28700 «
I I s_»._»_^Cj,^ö^o^cw_*»»a^.v».*c.^c>»
Veertig jaar
schaaksport
op Aruba
KERSTKRANT 1984
KERSTKRANT 1984 49
vm DEZE HAN
benzinelampen. De
veldwachters verrichten tevens arbeidsbureau- werkzaamheden, dieduurdetot deoprichting van het huidige arbeidsbureau. Ook verzorgden ze het uitdelen van stembiljetten. Daarnaast hielpen zij bij brandbestrijding en cipierwerkzaamheden. Het werk door de politieambtenaar was zo uitgebreid, dat zelfs 1
ambtenaarbelast was metzowel inklarings- werkzaamheden als met arbeidszaken. Aangezien dit laatste toch niet zo ideaal was, werdreedsvóór 1949begonnen met een vreemdelingendienst, die zich al spoedigontwikkeldetot een ietwat geregeldeafdeling.
PHILIPSBURG.— Op 1 oktober washetprecies35 jaargeleden, dat hetKorps Politie Nederlandse Antillen werd opgericht.In hetbegin van de politiegeschiedenis werden wel werkzaamheden verricht, echtervooral op de Benedenwindseeilanden Curacao en laterAruba.
dienst. In juli 1981 kreeg hij een staffunctie en werd hij toegevoegd aan dechefGeüniformeerdedienst. Een jaarlater ginghij naar Sint Maarten, als chef
ragao enAruba deBurger-en Militaire politie actief waren, was er op Sint Maarten slechts de Veldwacht. Het eilandbeschikte toendertijds over 6
veldwachters, onder toezicht van 2 opzichters in de rang van brigadier. Er bestond een nauwer onderlingcontact met de inwoners van Sint Maarten en de politie, dantegenwoordig hetgevalis. Ditkwam, omdat toen veel minder mensen hierwoondenen tevens omdat gepatrouilleerd werd per fiets. De veldwachters hadden dienst gedurende 6 dagen. De politiewacht beschikte over een slaapzaal. Aangezien's nachts allesrustig was op het eiland, haddendewachtersgenoeg tiid om aan voldoende nachtrust te komen. Overplaatsingen van agenten tussen de 3 eilanden Vóór 1949 bestonden er op Sint Maarten de zogenaamde
Op Bonaire en de Boven
windse eilanden, Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius zijn nauwelijks gegevens hieromtrent bekend. Het kleine aantalinwoners op deze eilanden zorgde ervoor, dat er nog een groterust heerste. Van criminaliteit was toen absoluut geen sprake. "Politie' werkte nauw samen met de bevolking. Door de jarenheen hebben heel wat veranderingen plaatsgevonden. De vier politieeenheden functioneren nu vanuit de verschillende onderafdelingen. Door de toename van de bevolkingen daarmee een toename van illegale werknemers en de groei van de toeristenindustrie heeft de criminaliteit haar intrede gedaan.Alleen al met dit probleem heeft deSint Maartense politie haar handen vol.
Over 35 jaar politie op Sint
Maartensprakenwe metdeheer Candelaria, ChefKorpsonderdeel der Bovenwindse eilanden.
De heerCandelaria werd in 1952 opCuragao geboren.Nahetdoorlopen van de lagere- en middelbare school vertrok hij naar Nederland,om in Apeldoorn depolitieacademie te volgen. In 1976 keerdehijterug naarCurasaoen werd te werk gesteld bij de surveillanceafdeling, daarna bij de verkeersafdeling. Al spoedig kreeg hij defunctie van waarnemend chef Geüniformeerde
Vóór 1949 bestondhetpolitieapparaat uit 3 afdelingen, t.w. Veldwacht, Burgerpolitie en de Militaire politie. Terwijl op Cv
Korpsonderdeel der Bovenwindseeilanden.De heerCandelaria is getrouwd en heeft drie kinderen. De heer Candelaria is de opsteller geweest in de totstandkoming van de jubileumuitgave vaneen gedenkboekje, naar aanleidingvan 35 jaarpolitieop de Bovenwindse eilanden.
Hoewel de drie Bovenwindse
eilanden, Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius sinds 1april 1983 aparte eilandsgebiedenzijn geworden, met iedereeneigenpolitieapparaat, wordtertochnog op bestuursniveau nauw samen gewerkt.Nadewetswijzigingvan 1 april 1983 blijven de gezaghebbers (voorheen administrateur) van ieder eilandgebied plaatselijkhoofd van politieen spelenzij een meer autonome rol t.o.v. de politie. Onderlinge overplaatsingen gebeuren via de minister van Justitie.
Het politiebureau van Saba, in The Bottom
wachtershuisjes. Deze werden bemand door mensen, die naast hun normale baan van hieruit een oogje in het zeil hielden, t.a.v. smokkelhandel. Van deze z.g. wachtershuisjes zijn geen sporen meer te vinden. In 1973 bestond ereen dringendebehoeftein dewoondistrictenSimpsonbaai en Koolbaai, aan een eenvoudige politiepost, met brandblusapparatuur.
Behalve hetpatrouillerenwaren de werkzaamheden van de veldwachters veelomvattend. Zo hielpen ze bij de douaneen de telefoon, bij het vlaghijsen bij speciale gebeurtenissen, bij de postbestelling en zij luidden iedere twee uur deklokkenbij de politiewacht. Hierdoor kon men de tijd nagaan. Ook moesten ze dagelijks de straatverlichting aansteken, d.m.v. kerosine en/of
Ook ditoudepolitiebureau is niet meer in gebruik, sinds Saba een nieuw bureau kreeg. f|l|^~ Merry Christmas l|f lf Happy New Year
,jj I ;, ~q\ It'stime to greet our manyfriends and
, "j" listeners and wish them the best. . Management and Staff of r_|:ij lij Windward Islands
Broadcasting
Voice of St. Maarten - PJD-2
I1 HO ' ; "".:’ )_1 SUNSHINE SOUND
_____; _ /
Door detoename van debevol
king en daarmede het verkeer, werdeninderdaadtwee posten in gebruik genomen. Hoelang deze politieposten hebben gefunctioneerd, is niet bekend. Momenteel bestaan er plannen, om ter experimentatie wederom de bestaande post te Simpsonbaai in te richten en vanwaaruit geopereerd zal worden door een z.g. wijkagent.
Door het nog steeds
groeiende inwonertal lijkt de veiligheid speciaal in deze, aan zee gelegen woonwijk, veel te wensen over te laten. In 1935 werd in Backstreet een pand in gebruik genomen. Beneden kwam de politiepost, terwijl de zolder als slaapzaal fungeerde.
Dit pand ging in 1945 over naar Landsradio, om in 1976weer terug tekeren naar depolitie. Erin gehuisvest waren toen; Vreem
KERSTKRANT 1984
>>^
Happy New Year
Thanksfor yourpatronage. nis
- N.C. Wathey management
services
- Philipsburg Utilities Co. N.V.
- N.C. Wathey Insurances N.V.
- N.C. Wathey Agencies N.V.
- St. Maarten Motors N.V.
- St. Maarten Harbour and Transportation Corporation N.V.
- Watkan Trading Co. N.V.
" Philipsburg Agencies N.V.
- Four ess Properties N.V.
J
den vonden overplaatsingen plaats, alshet ging om hetbekleden van functies zoals die van Postcommandant opSaba ofSint
Eustatius en voor het lesgeven aan voorgenoemde opleidingen.
W'ï .«<**** Il '
,v Thanks for your patronage
'j' |v Hope to see you again in 1985
'fc. + ' >—\
j'l+ fe^/| JkUcund<Mo«tefceackMtel
I Philipsburg, Sint Maarten, Netherlands Antilles, P.O. Box 393
J " J
|ggr IBisdon^ Enterprises
//St\'N>NSN
s ■ *+-. PHILIPSBURG/ST.MAARTEN/NETHERLANDS ANTILLES /M.XXV '1 " ! :j*-=^< "'~~~^'
CABLE: RISDON/P.O. BOX 69/PHONE: 2487 I i
' Li^^^^^^^. Merry Christmas
'j;" ' ?WvV/-|é and Happy 1985
" a. :_____*-____: („. --' l.j.n T ... n We are at your service any time Misdon's Car Rental
Depolitiewacht op St. Maarten.
vond zijn oorsprong reeds in het begin van de oprichtingKPNA. Dit had te maken, met het feit, dat op Sint Maarten en Saba opleidingen werden gegeven tot agent 2de eneerste klasse.
VanuitdeBovenwindse eilan
Metkorps-chefCandelaria
Praten op Sr Maarten
over 35 jaar politie
50
werking, omdat politie arbeidsbureau- werkzaamheden verrichtte. Eigenlijk was dit
halve door de politie één andere bureau lijkt niet voldoende aandachtbesteed te worden.Ruimte tekort heefttot gevolg,dat depolitie, onder de huidige omstandigheden, niet optimaal kan functioneren. De noodzaak van een goedpolitiebureau lijkt hiermee kennelijk nog niet voldoende aangetoond, om op een prioriteitenlijst voor te komen. Dit project werd in 1979 voor ± 750.00 Fl.Ant. aangeboden tergoedkeuring. Eerst bestonden plannen, om ditproject te financieren uit de Antilliaanse begroting. Nu, een paar jaar later, waarbij de projectkosten aanzienlijk zijn toegenomen is het project aangeboden, om uit NederlandseOntwikke'ingsgelden te worden gesubsideerd. Het stuk grond, naast depolitiewoningen aan de Pondfillroad, heeft reeds de bestemming voor het nieuwe gebouw. Het politiebureau zal er één worden, met twee verdiepingen.
laatste taak van het eilandsgouvernement, echter het werk werd toch door depolitiegedaan.
instantie, waar deze twee vaardigheden aangeleerd kunnen worden. De politieambtenaren, die dezeautorijlessenin hun privétijdgeven,zijn niet meer opgenomen in de examencommissie. In 1973 werd op initiatief van de verkeersdienst een nieuw nummerbord op Sint Maarten geïntroduceerd, en wel die van hetpersonenvervoer tegen betaling. Op het nummerbord kwam tevens "BUS" te staan.
In dat
jaarbedroeghet aantal voertuigenopNederlandsSint Maarten ongeveer 3105. Nu, zon 11 jaar latermaken ongeveer 8000voertuigen het verkeer onveilig. De wegenzijn niet bestemd voor het tegenwoordige verkeer en zij kunnen nauwelijks, door het bergachtige landschap, aangepast worden aan de ontwikkeling, diehet verkeer heeft doorgemaakt, en nog doormaakt. Trechtervormige wegen maakt Sint Maarten, vooral tijdens de wintermaanden, één grote file.
een volgend probleem. Uit bovenstaande blijkt dat het werk van de Vreethdelingendienst veel omvattend is.
Sinds 1983 beschikt de Politie
over een eigenpolitieboot, waarmeezon 5 a 6reddingsacties zijn verricht. Tevens wordter regelmatig controle uitgeoefendop de boten en jachten, die in de Ned. Ant. wateren zijn afgemeerd. In juni 1983 werd de Reddings- en Opsporingsdienst in het leven geroepen. Oorzaak hiervan was, dat de Reddingsbrigade van Puerto Rico, die hulp verleende in deze streken, zich zou gaan beperken tot de gebieden rondom dat eiland. Momenteel kan de Coast Guard vanuitPuerto Rico ten alletijde worden ingeroepen. Plannen voor de aanschaf van een tweede boot, die het gebied Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius zal gaan bestrijken, alsmede de andere omringende eilanden, zijn in de maak. Deze boot zal door de politic worden gebruik, voor kustbewaking en hulpverlening. Tevens bestaan er plannen, deze boot te bewapenen.
In 1966 werd op Sint Maarten
de Justitiële dienst in het leven geroepen. Deze afdeling was al
Op 1 september 1975 werden de eerste verkeersbrigadiertjes aangesteld. Continuatie van opleiden van deze brigadiertjes
Ook de Vreemdelingendienst heeft de nodige ontwikkelingen doorgemaakt. Momenteel zijn er op het eiland twee afdelingen, t.w. Vreemdelingendienst Stad en VreemdelingendienstVliegveld. Bij de eerstgenoemde worden aanvragen om toelating be
Sinds de samensmelting van
Veldwacht,Burgerpolitie en Militaire politie tot hetKorps politie Nederlandse Antillen beschikte Sint Maarten over twee opzienersin defunctievan brigadier (agent Iste klasse) en 6 veldwachters. OpSaba resp. 1en 5, op Sint Eustatius 1 en 3. De veldwachters hadden nauwelijks een opleiding genoten, een aantal was zelfs analfabeet.
waardoor in 1979 en 1981 in de Gevangenissteeg ruimtes werden gevondenvoor de Justitiële en de Verkeersdienst. Nu, in 1984 blijken de plannen, die 15 jaar geleden gemaakt zijn voor de bouw van een volledig nieuw politiebureau nog steeds niet uitgevoerd. Aan de schrijnende hoefte voor een modern politie
dienst en kantoren voor Korpschef en de chef Geüniformeerde dienstgevestigd.Tevens twee cellen. Door dereorganisatie binnen het politieapparaat, ontstond daarbij verdere verdeling in de verschillende afdelingen.
Reeds spoedig kreeg men te
kampen met ruimte gebrek
delingendienst, Technische Opsporing, en Bureau Bijzondere Verorderingen. Tevenskantoren voor Chef van Justitiële en Vreemdelingendienst en verkeersdienst. Ook waren er 4 cellen. In 1945 werd hethuidige gebouw gebouwd in Backstreet. Hierinzijn dePolitieadministratie,Centrale Post, Surveillance
Door de jaren heen werden politieambtenaren opgeleid. Eind 1972 waren er zon 54 werknemers in dienst van KPNA Bovenwindse eilanden, verdeeld over Surveillance dienst, Recherche, Bureau Verkeer en de Brandweer.
Hetkorpsonderdeel op de gezamenlijkeBoyenwinden stondonder leiding van een Inspecteur. Momenteel probeert men de groep Dienst Bijstandspolitie (hulpagenten), zonder dergelijke politieopleiding, bij te scholen, om na een aangepaste cursusmeto.a. algemeneontwikkeling,dezetoegangteverlenen tot depolitieschool. Deze rang deed haar intrede op Sint Maarten in beginzeventigerjaren,alser een tijdelijk tekort dreigde te ontstaan binnen het Korps. Het gaathierbij om 2 h. agenten van Saba, 2 van Sint Eustatius en 3 van Sint Maarten. Deze hulpagenten zullen na voltooiing van deze éénjarige cursus _an een applicatiecursus gaan volgen aan de politieschool op Curagao.
langeretijdin operatie, dochvan een meer geregeldeafdelingwas pas later sprake. Men hoopt spoedig twee volgende afdelingentekunnen startenenwel van Kinder en Zeden politie en de dienst Verdovende middelen.
Samen met de recherche zullen deze afdelingen onder de Justitiële dienstvallen. SintMaarten beschikt sindseen paarjaarover een jurist, die als plaatsvervangend rechter optreedt. Op Saba en Sint Eustatius worden deze functies door niet juristen vervuld.
Na goed gevolg zullen zij dan bevorderd worden tot agent, waarmee danderang van Hulpagent (DBP) tot hetverleden zal behoren. Momenteel beschikt Sint Maarten over 61 werknemers, verdeeldover; 1 Inspecteur,2 onderinspecteurs, 8 hoofdagenten, 6 brigadiers, 27 agenten Iste klasse, 8 agenten, 2 aspirantagenten en 7 hulpagenten. Tevens 14 inklaringsambtenaren en 14 administratievekrachten
De vreemdelingendienst be
staat op Sint Maarten reeds sinds 1949. Deze dienst trad in
handelden de daarbijbehorende administratieverwerkt, terwijl men zich bij de Vreemdelingen
dienst vliegveld bezighoudt met de in- en uitklaring van passagiers. Dit departement is selfsupporting.Er zijnop deze afdeling in totaal 31 werknemers werkzaam, onder toeziend oog van een hoofdagent. In de stadsafdeling werken; 1 hoofdagent, 4 politieambtenaren en 8 administratieve krachten en een inklaringsambtenaar, diezich bezighoudt met het inklaren van boten. Op hetvliegveldwerken; 1 Hoofdagent, 3politieambtenaren en 13 inklaringsambtenaren. In december 1974werd een z.g. hotline gestart tussen NederlandsenFrans Sint Maarten.
doorhet uitoefenen van hetwerk van de brigadiertjes vaak onverantwoord was. Van plannen tot de oprichting van een Vereniging Veilig Verkeer op Sint Maarten, was vaak sprake, echteriets concreets is nooitontwikkeld. De Lionsclub van Sint Maarten voert regelmatig campagne voor veiligheid in hetverkeer, dit in samenwerking met de politie. Reeds in begin jaren zeventig was er sprake van een toename in overtreding van de Opiumwet, en het plegen van diefstallen. Door de introductie van het mobilofoonnet op de drie Bovenwindse eilanden, de uitbreiding van het politiewagenpark en de altijd goede samenwerking met de politiecollegae van de Franse kant van het eiland, hoopt men deze problemen enigszins onder controle te houden. Het patrouilleren door de Surveillance dienst vormt hierbij een zeer belangrijke schakel.
bleek niet mogelijk. De politie hoopte op méér betrokkenheid van delerarenbijdezelessen. Tevens werden door debestuurders vanvoertuigenvaak gevaarlijke manoeuvres uitgevoerd, waar
De Geüniformeerde dienst op
Sint Maarten bestaatuit deSurveillance-en de Verkeersdienst. Tot de komst van een hoofdagent, tevens verkeersdeskundigein 1972waren dezetwee afdelingen samengevoegd. De verkeersafdeling was aanvankelijk opgericht met de bedoeling, dat deze, meteenhoofdagentalsverkeersdeskundige, een adviserende rol zou gaan vervullen. Al spoedig bleek dat de afdeling i.p.v adviezengeven, een uitvoerende taak zou gaan bekleden.
Met dit communicatiemiddel konden heel watproblemen met vreemdelingen worden opgelost door de geografische liggingvan heteiland, bestaandeuit eenNederlandsen eenFransekant lijkt illegaalbinnenkomen eenvoudigerdanhet opsporenvan deaanwezigheid en uitzetting van deze. Daarbij biedt Sint Maarten als toeristenbestemming een goede werkgelegenheid voor krachten uit omringende eilanden. Wegens het niet aanwezig zijnvan een afdelingHavenpolitie levert patrouilleren op de wateren rondom Sint Maarten
Een follow-up hiervan door de
leraren verliep moeizaam. Voor het eerst ook konden autorijlessen worden genomen enrijvaardigheid- examens worden afgelegd. Momenteel bestaat er be
Door de toename van de bevolking en de toeristentrek waar het eiland mee werd geconfronteerd,nam hetverkeerdanigtoe, soms daardoor vonden ernstige ongevallen plaats, met soms dodelijke afloop. Al spoedig werd gestart de bevolking wegwijs te maken in het verkeer. Op de scholen werden verkeerslessen gegeven door politie
ambtenaren.
Het 35-jarig jubileumvan het
Korps Politie Nederlandse Antillen gingnietonverstoord voorbij. Behalve de uitgifte van een gedenkboekje, werden een aantal sportactiviteiten gehouden voor de politieambtenaren. De festiviteiten vonden op Aruba plaats en van SintMaarten nam een afvaardiging van ongeveer 14 man deel.Daarnaast werden ook opSint Maartenactiviteiten gehouden op 1 oktober, de jubileumdag.
Het wagenparkvan depolitie bestaat momenteel, na deaanschaf van een aantal nieuwe voertuigenkort geleden, uit 9 personenauto's, 2 busjesen 2 motoren.
Vlakbij het politiebureau
staat deBrandweergarage. Hoewel de Brandweer geregeld wordtdoor het eilandsgouvernemer.t, helpt de politie bij de eerste hulp bij Brand. Als melding hiervanbinnenkomt rukt de politie met brandweer auto's uit en biedt hulp, totdat de brandweerlieden zijn gearriveerd. Al jarenprobeert hetKPNA afdelingSint Maarteneenpassend stuk grond te vinden om schietoefeningen te kunnen verrichten. Tot op heden zijn hiervoor nog geen goede op. .singen gevonden.
In 1969 werd het Bureau Bij
zondere Verorderingen opgericht. Dit bureau werd in 1978 door het eilandgebiedovergenomen. Dit bureau voldeed niet volledig aan de behoeften en in 1981 werd meteen volledignieuwe opzet gestart.Dit bureauverwerkt zaken zoals; naturalisatieaanvragen, vergunningen voor Openbare vermakelijkheden,verliesvan paspoorten etc.
KERSTKRANT 1984
Het oude, niet meer in gebruik zijnde,politiebureau op St. Eus tatius.
Het huidigepolitiebureau op St. Eustatius
jfcr >%^
? Loads
■ / i ?y>« ;4_(-\ f£ Of
II ■ ij VS'Ï. S_.-^ SS: i \__Ö «_■ ■ -_.__.
/ | f > ?^'J~ —Jtr^m*^ *tow/#sgï* ■ Jffi;v. *t::S __H ___________ I _______ ______^"
iffiJrW' CAL, | CRiM
! ! "
Management and Staff i '
in St. Maarten.
-.l^-^-^^^.^.-----^^^W■ -■ -»■ --^^■ ^^^^«MWm»-^W«^W _»^.^_W.. .11|__—PI ■ ■ UU.Jlll«WMHWU^l_JaHa_«.M_M^WMßWWH«M..___._____^^
I|p_fe_?^ .rftf^ Wijzorgeninl9BsdatdeAmigoe | ry\V\S" op Sint Maarten voor U beschikyfP^-'C .„rf.o baar is bij:
' '!W.\v.
"
'1^ oL\' N© Papergarden, Foodcenter, Shipwreckstore 'lijf v «yJ » Mainstreet opposite Holland House, j! \|/. i k\o Shipwreckstores in Great Bay Hotel en Little ';! |. -TV j V« Bay Hotel, Paper Trip op de Julianaluchthaven.
'il Popular Agencies
'j! b"o"o"k"s.e " 1 " 1 " e " r " s
p o. box 427 * st. maarten, netherlands antilles * office: s.m.t.c. building, illidgeroad 38
telephone: 2 737 * cable: reward. telex: 8020 jason ,
:v!flfVwlW^l soa_K_ HaPPy New Year
I tjLp^if LORD & HUNT£fi
°°__l f m^y^^^^^:i^ ( I MM ) Gif tware anó' Accessories
|, IlY^^^^^^^^^P vMAA) Sint Maarten
fi Belair hotel atLittle Bay Postbox 427-Tel.: 2737
; ; at Oyster Pond.
Psmk:
_l'_ T St. Maarten Woodworkers
'
!;T ,1V ! Over the Pond - St. Maarten Tel. 2737
I* ___._.
Voorspoedig Nieuwjaar
!+ Dank voor het prettig zaken doen. I I
Ook in 1985 staan wij voor U klaar.
iiil J
51
KERSTKRANT 1984 52
Wiim\mi*&^-L. -— Merry Christmas — Happy New Year
%lf^Ê^S\-'7' ' 1hanks tor \<>ur natroiuive, in 19H5 ai>ain al your service.
« /__'_,^> >o> ""
/S\\\^ -I- Maynard's Enterprise |U f and
j'fV Maynard's Agencies.
'J -)k(Rupert Maynard)
'l Sint Maarten.
I r\'
I i
I Representatives of: Singer, Guiness, Robin Hood Flour.
, 11 Baby Johnson Producten. Red Path Sugar, etc. etc.
'''
_-_>'
WÊ^'^mlmmmmmimm^ Wmï^Ë Lii X UMOUS WatCrf .OHt_*,i t.
"
MCITV CtltiStlflClS
!'!ffi?v* _*-"■ "" TK r^dl _%l l_# ïhe best accommodation,
«^ «^
__L__tCl/Am nStM, Happy New Year !ês,-1H BEACH HOTEL
I' Hope to see vou in 1985.
Il\| Operated by Paradise Beach Hotels Corporation '''■ 'il Belair Beach Hotelbas no ordinaryrooms, only large, waterfront suites
/.' i
■ :,.! elegantly appointed suites each with its own living room, dining ihhhhhhhhh
/ j| ColourTV m every room. p. Jr ijl Ail this for the price of a regular hotel room at other fine hotels. «■ ■ ■ m" ■ '''
'
,'■ ' Fui a truly luxurious vacation in St Maarten, you may now spend it more
comfortably than ever before, without paying extra for the privilege.
*«-*-^' Nowhere but Belair. Antillian Rate available. ~
Belair Beach Hotel P.O. Box: 140 Philipsburg St. Maarten
Ji Telex: 8078 Phones: 3366-3362-3560 ~_ <*!I^~
' _i "i^C^r'-^ :sP'";SB_^ to
* Vv^S-PpM-l!) t_^ Christmas is the
IJ J !||' ' £feiP^*: time for song
I
1 1 and celebration.
[I I; Merry Christmas
; !;!' and
/ Happu New Year
i !
J , I UUe're delighted to have you as our friends and customers and we want to take this opportunity to thank you
for your patronage
in 1985at your service, i with all kinds of insurances
LR^mQaribbeat} tenerul insurance *M
I ' J GENERALAGENTS I . i
MAYNARD'S AGENCIES
PHILIPSBURG, ST. MAARTEN N.A. \M>BL
BEST WISHES
.fwishes do corrw true, allour friends will have a great vearl MARSINO lie ih an- h> .n/v mil
CASINO
at fici^iu I 11Mm I I|U«iir^SQ^ BEACH HOTEL I
K/S.^"^ \WPMI/mmmVm^mX ST. MAARTEN M \Ci __*V_fIIIJI NETHERLANDS 2 V__^ bb9 lojIIM west indies \%mmWty^ZS-im\
11 r
'i'Ès\{ PELICAN
and Ciï.al-t§uiSßP
|| ;JZ RESORT&CASINO
jjr " Restaurant
I SintMaarten's newest and most luxurious resort,
I,'!: i i wishes i^ow
i "
i' 111 Merry Christmas and a prosperous New Year __ /
Thankyou one andallforyourgift to us -yourgoodfriendship and loyal patronage. And amongyourgifts, please count our renewed
j. pledge to serve youfaithfully in time to come, and our heartiest ;. : Christmas wishes.
j The Windward Islands Bank Ltd.
Established in 1960as the FirstBank in St. Maarten
ij Affiliatedwith
MADURO & CURIEL'S BANK N.V., CURACAO i' Philipsburg St. Maarten
,i De Ruyterplein The Square ,
I N
Good health, good cheer to you this Yuletide.
Merry Christmas
and
Happy New Year
Thanks for visiting us.
and
ci\^i^&Beadif^ort
HOTEL& CASINO
Maho Bay. St. Maarten Netherlands Antilles
Hope to seeyou in 1985 with lis in St. Maarten.
'ii __ "
__ '
l I f '^ t
I
IIl
*
I ' t I
I' I -~.-» I
You're right at the top of our list when it comes to good wishes for the holidays! Hope your Christmas, is jolly! .. |
Happy NeiV Year
At wur service in 1985
The Bargain Place
(Mercurius Trading Co.
Aruba) Wholesale
L.B. Scottroad 12 Cool de Sac. Tel.: 2474
.J S
.\\yi.y. .->>^;'^>^^ - " " " \
» J.i r '/fr_________.JF_____Ê£t ____\ 200feet East of Pier I /______T^_ CSB ____^____kl\ SHERATON at MULLETBAY /_____^*W__3Ss^_____\_ little bay beach hotel l t ____T __W_«fl_s»s__—■. MAHO BEACH HOTEL '
; '. H _■ _*§* _■ 'j GREAT OAYRESORT HOTEL
,1. |l l!P^&!_b_SyW/ stMaarten
NA
|i UNUSUAL f! II GIFTS «
I INDIGENOUS
TOTHE
II WEST INDIES j , Thanksfor yourpatronage i i
j I Merry Christmas
11 "
! Happy New Year
j j In 1985agaiti at your i j setvice < I 11 J
Met debevolkingsgroei op Ne
derlands Sint Maarten, de laatste 20 jaar, heeft ook de gezondheidszorg op het eiland vastere vormen aangenomen. Het aantal inwoners hier in 1880, van 3142, daalde tot 1954 tot 1597. Vanaf dietijd is de bevolking alleen maar toegenomen. In 1972 waren het er 9066, al in 197812.207.Nu in 1984zijn erzon 20.000inwoners, alleenal aan deNederlandse kant. De gezondheidszorg blijft niet achter. Metreeds zon zes huisartsenen zon zes specialisten wordt getracht de gezondheidszorg zo optimaal mogelijk te latenfunctioneren. Voor dit jaarhebben we daarom de gezondheidszorg op Sint Maarten, in het algemeen, onder deloupe genomen. Dit artikel had nooittotstandkunnen komen, zonder de hulp van een groot aantal mensen. Onze dank gaat uit naar al dezepersonen.
ziekenhuis — inmiddels het St. Rose-hospitaal — kent hetWitGele Kruis takenalswijkverpleging, babykliniek, gehandicaptenzorg enbejaardenhulp,taken die op diteiland alleen door deze organisatie worden verricht en dievan grootbelangzijnvoor het medisch welzijn van de bevolking en, in een bepaald opzicht ookvoor het sociaalwelzijn, met name voor groepen als gehandicapten en bejaarden.
GEHANDICAPTENZORG EN BEJAARDENZORG
De wijkverpleging, die im
mers bij de mensen thuis komt, signaleerdeeen aantaljaren geleden dat gehandicapten en bejaarden,diedeheledagthuis zaten, weinig contact hadden met de buitenwereld.De mensen die werkten bij de wijkverpleging hadden hunwerk enkonden derhalve niet zelf daadwerkelijk iets doen. Ook werder geen geld beschikbaar gesteld om iets van de grond te krijgen. Door met mensentepraten enviaverschillende oproepen via de radio, meldden zich al echter spoedig vrijwilligstersaan,voor het merendeel Nederlandse vrouwen, die op St. Maarten niet mogen werken voor geld. De vrijwilligsters gingen, onder leiding
lang voor een gezonde lichamelijkeontwikkelingvan hetkind.
De zeven wijkverpleegsters
kennen een onderlinge taakverdeling,opgezet door hethoofd Wijkverpleging. Vijf vrouwen werken full-time, twee parttime en elke maand heeft men een weekend dienst.
De wijkverpleegster begint
haar werk om kwart over zeven 's ochtends met het spuiten van diabeten, gemiddeld negen per dag. Vervolgenskomt dekraamzorg aan de beurt; dit houdt in het baden van de baby tot na ± vijf dagen de navelstreng afvalt, en het wegen tot ± twee a drie weken na de bevalling. Voorlichtingen begeleidingvan de jonge moeder horen ook bij haar taak en al naar gelang de behoefteblijft zij langerofkorter komen om hulp te bieden.
Na dekraamhulp gaatdewijk
verpleegster op wegnaar bejaarden en gehandicapten, welke zij
Over de gezondheidszorgopSt
Maarten van vóór 1900, is niet veel bekend. In de boeken is terug te vinden, dat bij de eerste nederzetting op het eiland, een ziekenhuisje bestond. Tevens is sprake, datreeds in ± 1870, een Nederlandsearts hierwerkte, in gouvernementsdienst. Uit verhalenis duidelijkgeworden, dat begin 1900nonnen van de Fransekant aan deNederlandsekant kwamen wonen, om hulp te bieden in het onderwijs. Zij gaven ookweleerste hulp.Laterzijn ze ook ingeschakeld, om verpleegkundige werkzaamhedente verrichten. Voor 1870 bestond er een militair hospitaal, dat later ingebruikwerd genomendoorde nonnen. Die ruimte bestaat momenteel als de brandweerkazerne, aldus verhalen. Ook zou te Point Blanch een leprakliniek hebben gestaan. In de Backstreet was er een klein
GESCHIEDENIS
huisje.
Omstreeks 1900 bestond er
geen echt hospitaal. Dit kleine huisjewerd alszodanigingericht en was gesitueerd naast Sweet Repose, het latere bejaardentehuis, met ± zes bedden. Liggeld was toen fl. 0,50 per dag. Het eerstehospitaal heetteSaint Rose hospitaal en dit werd in 1908 in gebruik genomen. De nonnen, die er werkten, woonden in het zustershuis te Backstreet. Dezewoning werdin 1977
afgebroken. De nonnen gingen toen naar het Saint Josephklooster in Frontstreet. Toen in 1954 het huidige klooster gebouwd was, trokken zi hierin. Het oude werd afgebroken. Het ziekenhuis bestond tot 1934, waarna het een bejaardentehuis werd.
In Frontstreet werd in 1934
hetnieuweSaintRose-hospitaal in gebruik genomen. Sweet Repose werd in mei 1946in gebruik genomen als bejaarden-tehuis.
Het Wtt-'GeleKruis kent heden ten dage diverse verantwoordelijkheden. Naast het
Onder het eilands
gouvernement vallen: Departement van Volksgezondheid, de G.G.D.,Ambulancedienst, praktijkruimtes in drie wijken, schoolverpleging, schooltandartsen-dienst. Onder het centrale gouvernement vallen: Laboratorium, Gele Koorts- en Muskieten-bestrijding en de Apotheek.
De stichting omvat: Wijk
verpleging, consultatie-bureau, gehandicapten- en bejaardenzorg, ziekenhuis en bejaardentehuis.
In hetvolgendeworden dever
schillende afdelingen van de gezondheidszorg op St. Maarten wat uitgebreider beschreven.
De gezondheidszorg op Sint
Maarten bestaat deels uit een Landsinstelling, deels uit een Eilandsinstelling. Grotendeels valtdegezondheidszorgonder de Stichting Het Wit-Gele Kruis. Deze stichting, diein 1946 werd opgericht, als onderafdeling van de stichting het Wit-Gele Kruis op Curasao, werd in 1964 onafhankelijk.
Er waren vroeger wel
vroedvrouwen op het eiland. De meeste bevallingen werden thuis gedaan.Als deaanstaande moeder hetkon betalen, ofalser zich complicaties voordeden, werd debevalling in hetziekenhuis gedaan.
Albertine co*ckley woonde er toen in. Samen met één kokkin verzorgde zij, als eerste hulpverpleegster op St. Maarten, vijf bejaarden. Het beddenaantal werd snel uitgebreid tot twaalf. Oprichter van de bejaardenzorg waspater Leo van Dijk. Een tandartsvan deFranse kant kwam begin jaren40 tandheelkundige hulp verlenen. Van wijkverpleging, postnatale- en gehandicaptenzorg was tot eind 1960geen sprake.
baadt en eventueel oefeningen mee doet om spieren soepel te maken en te houden.Zon twee a drie patiënten per dagbehoeven wondverzorgingen tenslotte zijn er de sociale bezoeken 1 x in de veertien dagen aan bejaarden om bloeddruk te meten, een praatje temakenc.d.Deze bezoeken worden aan zo'n dertig a veertig mensen permaand afgelegd.
Tot nogtoe kan men hetwerk
met deze zeven wijk
verpleegsters op St. Maarten goed aan.
Een plan, wat al in 1977 be
stond, te weten een dagverblijf voor gehandicapten, kon wegens geldgebreknog niet worden gerealiseerd, maar welstartte men in 1981ineenkleine lokaliteitin het wijkgebouw aan de Backstreet met een dag in de week handenarbeid, zang, spel en sport, alles geheel doorvrijwilligersopgezet. Al gauwwerdendit twee, en later drie dagen in de
Met deaanschaf van debus in
1980wasdeeerste stap gezet.Er kwamen steeds meer vrijwilligsters en hoewel dit werk als enigebronvan inkomsten giften van debevolkingen instellingen kent, kon men toch doorgaanop deingeslagen weg.
Elke zaterdagreden twee vrij
willigersmet dezebus, dieplaats biedtaan achtpersonen, meteen aantalbejaardenen gehandicapten over het eiland. Onder meer werden rondritten georganiseerd, een dagje naar de markt, boodschappen doen of een lunch in eenrestaurantje. Op deze wijze kwam men zo éénmaal in de drie maanden eens buiten de deur. Ook, en dat wordt nu nog gedaan, organiseerde men elk jaareen paasfeestvoor ongeveer tachtig bejaarden en gehandicapten eneenkerstpartyvoor de gehandicapten. Deze kerstparty wordt overigens aangebodenelk jaardoor een bedrijf, terwijl via fundraising cadeautjeskunnen worden gekocht. De paasparty wordt door de vrijwilligsters georganiseerd.
van dewijkverpleging, collecteren om geld in te zamelen. Dit was zon succes en men ondervond zoveel positieve reacties van debevolkingzelf, datin 1980 eenbuskonworden aangeschaft, waarmee men bejaarden en gehandicapten een dagje uit kon worden bezorgd.
De wijkverpleging werd in fe
bruari 1968opgezetdoorde toen.malige voorzitter van het WitGeleKruis, een zuster. Gebleken was namehjk dat veel mensen, dietot dantoe in het ziekenhuis verbleven tot het genezingsproces voltooid was, best eerder naar huis konden, alsdaarmaar regelmatig enigehulp en nazorg geboden werden. Ditzelfde gold voor pas bevallen vrouwen, die de eerste dagenzeker nog enige hulp nodig hadden, maar daarvoor eigenlijk nietin hetziekenhuiszouden hoevente blijven.
De wijkverpleging werd opge
zet en deeerste wijkverpleegster was mevrouw Schaminé, die begon met halve dagen werken en de overige tijd gebruikte om leden te werven. Mensen die lid werden, betaalden een bepaald bedrag, waardoor ze recht hadden op hulp, en het geld wat op deze wijzebijeen werd gebracht, werdbenutom onkosten, salaris en autokosten van de wijkverpleegsterte betalen. Daarbij gaf het gouvernement per patiënt eenkleine vergoeding.
De opzet slaagde;klein en be
scheiden begonnen, is de wijkverpleginghedenuitgegroeidtot een goedlopende organisatie, die haar taken op uitstekende wijze vervult.
Heden, 1984, telt de wijk
verpleging zeven wijk
verpïeegsters, waarvan één ziekenverzorgster en één verpleeghulp. De zorg diezij biedenis curatief en preventief en bestaat voor eenniet geringdeel uitDiabetenzorg. Aanpatiënten dienet uit hetziekenhuiszijn, wordt nazorggeboden,in devorm van het gevenvan injecties,hetbadenen bv. wonden verbinden, bij de patiënt thuis. Dat ditwerk nodigis, magblijken uithetfeit dater gemiddeld per maand zon 2500 huisbezoeken worden afgelegd door de zeven wijkverpleegsters.
Deze vrouwen, voornamelijk
Antilliaansen, zijn in dienstvan de stichtingen krijgen voor hun werk salaris.Omrecht te hebben op hulp van hetWit-Gele Kruis (WGK) dient men lid te zijn van deze organisatie, hetgeen men kan wordenvoor/ 30,—perjaar. Voor ditbedrag heeft men recht op onder meer ziekenverpleging thuis, kraamhulp, de babykliniek, die geheel gratis is, vaccinaties, verzorging van bejaarden en gebruik van bepaalde attributen. Per behandeling wordtaan depatiënt dannogeen bepaaldbedrag gevraagdvoor de betreffende diensten, echter wel naar vermogen. Als mensen werkelijk geen geld hebben, behoevenzij niettebetalen,aangezien de wijkverpleging het belangrijker vindt dat de mensen gezond worden gehouden en daarvan niet worden weerhouden, doordat men geen geld zou hebben. Met name bij de zuigelingenzorg is dit een belangrijk standpunt, het geven van vaccinaties en een regelmatige controleis immers van groot be
WIJKVERPLEGING
Bij elk bezoek wordt de baby
ookhelemaalnagekekenenkan de moedereventuelevragen stellen.Als hetkind allevaccinaties
In het wijkgebouw in deBack
street heeft men babykliniek op de maandag en de donderdag, beide dagen van 15.00 tot 17.00 uur, terwijl op donderdagvan 17.00tot 19.00 uur speciaaltwee uurisgeorganiseerdtenbehoeve van werkende moeders. In Cole Bay kunnendeinwonersvanCoIe Bay en Simpson Bay terecht van 15.00tot 16.00uuren in het, pas nieuwe, dagverblijfin South Reward is de babykliniek op woensdag van 15.00 tot 16.30 uur voor debewonersvan St. Peters en Saunders. Hoewel veel handelingen door de verpleegsters worden gedaan,is op alle punten geregeld een arts aanwezig.
BABYKLINIEK
Door hetWGK zijn op diverse
punten op het eiland babyklinieken gevestigd, waar de moeders met hun baby's terecht kunnen voor onder meer de D.K.T.P.-injecties,hetwegen en meten van hun kind en voorlichting over voeding. Over dit laatstezijn trouwens ook folders uitgebracht met nuttige informaties over voeding, schema's e.d.
(vervolg op pag. 55)
KERSTKRANT 1984
...het St. Rose Hospital op St. Maarten...
gehadheeft,gaathetopdelagere schoolnaar deSchoolverpleging. INLEIDING
53
Probeert gelijke tred te houden met de bevolkingsgroei
De gezondheidszorg op St Maarten
:''':>**. _;tó;...:_iai________l.._.■ :■ :■ : : __ :_~T?_sw. $.\
mf !____. __w^ *■ ■ ■ _!SS j____Jr.K*C"^^ ,
i*__^_'',4B£x' 't_____o_^''' ■ :■ _:-.v.v...... '■ ms£BmS _H_ wflt ?^ *ï_ '"*■*'^' . :''-96_____flU]|i "'':'*'..s_BKff
'
v*ï«2_*_^_s_s! BHüÉH HBciir f
At this special time we would like to thankyouflying WINAJRfrom St. Maarten to Saba and St. Eustatius. Alsofor choosing thefirst Antillean Airlinefrom St. Maarten to other destinations in the Eastern Carib
Merry Christmas
1 ''__r— £r^> Happy New Year
vim
WINDWARD ISLANDS AIRWAYS INTERNATIONAL N.V.
P.O. BOX 288 " PHILIPSBURG " ST. MAARTEN, NETHERLANDS ANTILLES
-" , Merry Xmas
Wsss-'-~~ -¥' Happy New Year
'/' _!l\'r' '\V ' We re sendingourbest wishes toall our
/''l lM'\\\ -V employeesand clients.
'ijK'1 ' . Thanksso muchforlettingus serveyou.
’ I --■ *" *_ "—-^^_^Pv_^ '**
j: ,^^S_ -^ J|:i i Wfc%f N.V. Gemeenschappelijk
ljj TTpJfli^fl^ Elektriciteitsbedrijf :'' " f^^T^^/rh "B<>venwmdse Eilanden"
ClX—
y w S^ sint Maarten-Sint Eustatius-Saba ; — /
3t_i!_''/_*'>5??:"'i.ï*s-' *'" jjjjp^--~jfmt*ir' h Bar/Restaurant
I ’
Wislies^i UWMOO
F% \ iJlh- ,^ ir^rrrmi^ Frontstreet St. Maarten.
! 1;,,,' SHIMARUKU
i jiij MéOTT Christmas Bar/Restaurant
, van deJulianaLuchthaven '
Cif ILL waar het erggezelligengoed is.
Happy NeW Year Dank voor Uw bezoek.
_■ §"-■ "" Holiday
!
; Greetings
s 111 | heste wensen
j j!|ȕ voor.allen op St. Maarten
j'j M het bizonder voor
j |;|;i, o/TZé" vrienden en relaties
IJ j van deBenedenwinden.
Ilopen V in 1!)85 weer
van dienst te kunnen zijn.
\ RENE N.W. FLORIJN DWNER RENAR N.V.
\ i '!' CAFE ROYAL and EAT ROYAL i ROYAL PALM PLAZA
I___s? Sint Maarten.
JJii— /
!|. iCREETIHDSf j' i ml holiday greetings Jul
||1 to all our friends j/fj
'111. Jul Maywetakethisopportunity
\ i 'i'_ lm to wishyouthe bestofevery
,' I \\\l thing atChristmastime. UU
i Thanks foryour patronage. Hope to secyou in li)H5.
I|!:|life lyW^^ BEACH HOTEL L__^_l_&\ _-_ \mmW)/mm>mii\ BOX 61 I I \\\mm%J/m*m llm\ ST. MAARTEN iii' WnrniAEmMl Netherlands \i|"_WssT| WEST INDIES
j| ' A +/-*_£ o£ T)!AtU«-t__^ I I
I I | m_ ' *»«
1 11 HlljJ Bilderberg Group
!__: J
______■ V _/
||jf Het BESTUURSCOLLEGE
SINT MAARTEN
wenst degeheleAntilliaansegemeenschap in ¥*. 9^^^^^^^^^9o hel algemeen en die van Sint Maarten in het A yt^^-^^rpwyj^^^^~\
PRETTIGEKERSTDAGEN
VOORSPOEDIG 1985 /^p"^l_^
Mogehet nieuwejaarmededank zij onzeger V-r-" jïsS*4
zamenlijke inspanningen (dies brengen wat liiißnilßiyil^P^^^^tW
wij eivan venvachten voor ons gezin, zaken \ WL^mWmWmWtlf
...
__-A^fe^_rJ^—"
/l| __^^^^^^^y _4>-^'"^
il.'i' r-^* ■ *___■f^ J_^
. <- * s^^ '
'lb i Mem' Christina* 11 _" ijl r.w/
'»*! Happy AV'it' !_ .y//
Editor and Staff ; Weekly
[I NEW AGE
Sint Maarten.
——i^ ■ p-p-, --^
P\\!'' v^i_£<^h^' 'J
1 \
//S\\V To all our friends ____Mp*__.
If and customers, 4 _____ __,
'j;I j,,. " Merry Christmas M
j;'"' from the people W^^^Bl
I who serve you
mmmVmW^^^n
"
Thanksforyour patronage . and
i Merry Christmas
| "
and
" ■ Prosperous and Happy 1985.
i i * __________ __________
1 ROSES ROAD '
lames i culdesac I M ST. MAARTEN
J»\\I// - 'm^>Z^ ' ' ' ""N
; ST. MAARTEN
'W^'r %^iE^T% Patriotic
'I'
' ÏP^ Movement
~"
wenst 'i | /.«arkiezers, aanhangers en degeheleAntilliaanse bevolking
'!': ZALIGKERSTFEEST
i. ! en
!|| VOORSPOEDIG 1985
' '
'.hu.knit» iit-tiiinii' >.-ii-lili-\-i-rir,iii\\,i-ii.iuiK m t!lSi'>^iiiiil\iV(l(><>i'<lt'l>('l(llll'jji,il\'(iililt,lioii'iin,iiulniinlU'l Il J
___S _!_____________;.■
H. _______^'
Best wishesfor a
Happy andHoly Holiday Season
to all ofourgoodfriends. We hope the seasonfinds you peaceful and Happy.
F.W. VLAUN & SONS N.V.
Longwall Road St. Maarten
- TOYOTA - CHEVROLET - BUICK - OLDSMOBILE - SUZUKI
Thanksforyour patronage.
We are at your service again in 1985.
54
KERSTKRANT 1984
(vervolg vanpag.s3)
we krachten. Overigens is ook hethoofdDay-Care centreAntilliaanse. Door lezingen zal worden getracht de ex-cursisten te blijven motiveren voor ditwerk.
Al met al is de laatste jaren
zeer veel vooruitgang geboekt in met name de gehandicaptenzorg. Dank zij steun en inzet van wijkverpleging, vrijwilligsters en de bevolking zelf mag St. Maarten trots zijn op haar streven gektindicaptenen bejaarden uithun isolementte haleneneen waardige plaats in de maatschappij te bieden. De Stichting het WGK is dan ook niet meer weg te denken uit de St. Maartense samenleving.
voornamelijk op vrijwilligsters, op dit moment ongeveer dertig Nederlandse vrouwen. Het hoofd van het Day-Care centre maakt een schema op, waarvan uit de vrouwen gaan werken al naar gelangtijd en beschikbaarheid. Twee aparte groepen zijn inmiddels ontstaan, een groep voor bejaarden eneen groepvoor gehandicapten, welke gecoördineerd worden dooreen coördinatrice, in samenwerking met het hoofd wijkverpleging.
In 1983 werden reeds onge
veer 350 bevallingen in het ziekenhuis gedaan. Deze werden verricht door de gynaecoloog, de vroedvrouw en de huisartsen, die allen nauw samenwerken met het ziekenhuis. Het hospitaal heeft zon negentig perso
In 1979 werd van een donatie
van Island Gems Charity Foundation20.000 dollarbesteed voor de aanschaf van een mobiel röntgentoestel en 5000 dollar aaneen tweede monitor. In 1981 kwam er een nieuw narcosetoestel; er werd een nieuwe vroedvrouw, mevr. Monsanto, in gouvernementsdienst genomen en consultatie van een keel-, neus- en oorarts en een huidarts begon regelmatig plaats te vinden. In 1983kreeghethospitaal een EHBO arts in dienst. Ook kwam er een nieuwe arts, als hoofd van het departement van Volksgezondheid, tevens kinderarts. Een gynaecoloogvestigde zich op deNederlandsekant, die veel werkzaamheden in hethospitaal verrichtte. Met 10.000 dollarvan een donatie werden twintig nieuwe ziekenhuisbedden gekocht. De derde monitor werd aangeschaft en de eerste rontgenoloog kwam zich vestigen. Nu in 1984 beschikt het St. Rose over 54 bedden, waarvan negen kinderbedden, negen baby-ledikantjes en drie couveuses.
kamer, met drie personeelsleden,van start,onder leidingvan deinternist drv.d. Sar,nu gepensioneerd.Ook werddebloedbank opgericht.
neelsleden, van wie 12 gediplomeerde verpleegkundigen, acht gediplomeerde zieken
verzorgenden, twee operatieverpleegkundigen, twee gediplomeerde radiologisch laborantes. Een EHBO-arts, eenrontgenoloog, bezoekende huisartsen, een vroedvrouw, internist, chirurg, gynaecoloog, oogarts, kinderarts, komen opereren en con
VanafwanneereropSt.Maar
ten een ziekenhuis bestaat, is niet geheel bekend. Wel weet men datvroeger tePoint Blanch een lepra-kliniek bestond. Vóór 1900 was er een militair hospitaal, dat later werd betrokken doornonnen van deCongregatie Dominicanessen van Voorschoten. Dit gebouw is de huidige brandweer-kazerne. Omstreeks 1900 beyond zich in Backstreet hetSt.Rose-hospitaal, opgericht in 1908 en heeft als zodanig gefungeerd tot 1934.1n1934 werd het nieuweSt. Rose-hospitaal in Frontstreet in gebruikgenomen. Het huis had een beddencapaciteit van 50 bedden. Een van de eerste verpleegkundige krachten was zr. Angèle Cagan, van de Franse kant afkomstig. Samen met twee hulpkrachten runde zij het hospitaal.
In die tijd wasreeds altijd één
arts aanwezigop heteiland, die, indien nodig, ook operatief ingreep. De artsen waren vroeger allen in gouvernementsdienst. In 1943 kwam, met behulp van subsidie, de eerste verpleegster naar St. Maarten, zr Jacobavan Winkelen. De arts, de van Surinameafkomstigedokter, Tjon Si Fat, die in 1946kwam, voerde veel operaties uit. Door deze vooruitgang, werd een tweede verpleegster ingezetop deoperatiekamer. Alle operaties vonden in dietijdplaats onderplaatselijke verdoving. Pas in 1953 werd algehelenarcose toegepast. Voor groteoperaties werd doorverwezen naarCuragao, ofhierookwel bekend, naar St. Kitts, ditalles per boot.
dernisering. Het aantal patiënten nam toe en daarmee ook het aantal operaties. In 1955 leek het ziekenhuis te klein geworden. In datjaarwerdvoor 10.000 gulden een stuk grond aangekocht door het bisdom, om het ziekenhuis uit te breiden. Dit perceel werd echter gebruikt om hethuidige St.Martin'sHomeop
te bouwen.
In 1969 werd een aparte kin
derkamer gebouwd, met vier hoge hekken-bedden. In 1964werden een grote kinderkamer en een couveuse-kamer bijgehoudendoor denonnen. In 1968arriveerde de eerste couveuse. In 1966 had het hospitaal een bedden-bezettingvan 28. Dooreen piek in ongevallen en vechtpartijen, kreeg de arts assistentie van zijn Franse collega, bij het verrichten van operaties. In 1967 ging Cecilia Webster voor stagenaarNederland, omzich te bekwamen in rontgen
diagnostiek en het maken van eventuele beoordeling van electro-cardiogrammen. Een tweede arts kwam in dienst. Toen in 1969 de eerste internist zich hier kwam vestig-en, werd het laboratorium, datsinds 1958 bestondvoor eenvoudigbloed-en urine-onderzoek, teklein. Resultaat hiervanwas, dateen grootse uitbreiding noodzakelijk gevonden werd. Het laboratorium werd overgenomen door de centrale overheid.
In 1970werd het hospitaal uit
gebreid met vijfklassekamers. Personeel werd steeds meer aangetrokken. In 1972 was de bedden-bezetting alsvolgt: 36 volwassen- entienkinderbeddenen negen babybedjes. In het begin van de zeventiger jarenheeft de gezondheidszorg op St. Maarten veel ontwikkelingen doorgemaakt. Wat het ziekenhuis betreft,werden erveel instrumenten aangeschaft. De eerste chirurg vestigde zich. In 1974 werd
de gouvernements-praktijk te Cole Baybemand dooreen derde arts. Bevallingen namenelkjaar toe. Indatjaarwarenheter27. In 1976 werd hier de eerste vaatoperatie verricht. Het ziekenhuis telde inmiddels reeds veertig personeelsleden, van wietwaalf gediplomeerde verpleegkundigen. In dat jaar werd ook de eerste verbrandingsovenaangeschaft. Daarvoor werden vuile verbanden, etc. in een oud olievat verbrand op het strand. Tevens gingtoende eersterontgen
In 1948telde het ziekenhuis
tien personeelsleden, van wie drie gediplomeerden. In dat jaar kreeg hethospitaal ookdeeerste stroom, gedurende de avonduren. Sterilisatie van instrumenten vond plaats met behulp van kerosine. In 1948 kreeg het ziekenhuis haar eerste rontgentoestel. Omdat het evenals het bejaardentehuis onderdeel vormtvan desichting hetWGK, was ook het hospitaal afhankelijkvan giftenen donaties.
In 1948werd deeerste genera
tor aangeschaft. In dat jaar ook werd een grotezendingverpleegartikelen opgestuurd naar St. Maarten, per boot. Deze boot is bij eenramp vergaan, zo ook alle spullen. In 1949kwam de eerste vroedvrouw in dienst van het gouvernement. In datzelfde jaar werd ook de eerste electriciteit aangelegd. In 1961 voor het eerste 24uur. Hetin 1948aangeschafte rontgen-toestel kon eindelijk in werking worden gesteld. In dietijd was Mercedes Miranda, afkomstigvan Suriname, aangesteld als vroedvrouw. De meeste bevallingen geschiedden thuis. Door de jarenheen verbeterden defaciliteiten inhet ziekenhuis. Meer personeel werd aangetrokken en het gebouwondervondregelmatig mo
De gehandicapten- en bejaar
denzorg zijn belangrijk voor de bevolking van St. Maarten. Mensen diealtijdalleenen thuis zaten, komen ernuuitenbloeien zienderogen op. De ontwikkeling van met name gehandicapten iser zeer baat bij.
Nog steeds drijft deze hulp
Op deze wijze zien de bejaar
denmensenvan eigengeneratie, hetgeen vooral in hetbegin leukeen verrassende ontmoetingen opleverde. Ongeveer vijftien mensen van rond de 70 jaarkomen nu elke weekbij elkaar; zij worden met de bussen gehaald en gebrachtdoorvrijwilligers.
In november startte men met
een bejaardensoos éénmaal in de maandinhetSt. Martin'sHome. Overigens is menbij het nieuwe day-carecentre nogbezig metde aanleg van een speeltuin en een zwembad, terwijl binnenafzienbare tijd ook een spelotheek geopendzalworden,diedanin denamiddagen en op zaterdagochtend gehouden gaat worden.
Tevens isin hetgebouwgeves
tigd eenbabykliniek en iser wekelijks, op de dinsdagmorgen, een bejaardensoos, waar bejaarden die thuis wonen èn bejaarden uit het St. Martin's Home, bijeen komen om te praten, te handwerken c.d. Voor het merendeel zijn dit nog vrouwen, maar men is bezig ook mannen naar deze soos toe te krijgen, waarvoor dan zaken als sjoelen, domino en kaarten op het programma staan.
week, en met het toenemen van de activiteiten ontstond al gauw een ruimte-gebrek. Weer werd het plan voor een dagverblijfop tafel gelegd en doorCede Antiyas werd positief gereageerdom de gelden voor dit project bijeen te krijgen. En zo kon men, dank zij de steun van wijkverpleging en Cede Antiyas, op 9 mei 1983 beginnenmetdebouw.De grond werd geschonken door het Bisdom, metname doorMgr. W. Ellis, op aanbevelingvan pastoor Heilegger. Dekosten werden gedekt door de Nederlandse Ontwikkelingshulp via Cede Antiyas, een bedrag van
NA/ 90.000,— uit het geschenk van koningin Juliana 70 jaar, een postzegel-fonds en eigen inbreng.
Op 28 augustus 1984 was het
zover. Prinses Margriet der Nederlanden, vergezeld door haar man, mr Pieter van Vollenhoven, opende het nieuwe DayCare-Centre, dat als naam meekreeg het Zuster Basiliacentrum.
In ditcentrum komen elkedag
van 09.00tot 15.00uurde gehandicaptenbijeenom verschillende dingen te doen, zoals koken, tuinieren en wassen, terwijl ook aan eenvoudige algemene ontwikkelingwordt gedaan.Dit betekent een enorme stap vooruit; de gemeenschap neemteen deel van de zorg van de ouders over dooreenplaatsvervangendthuis te bieden, terwijl de gehandicaptekinderenzichkunnen ontwikkelen inmeerzelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid.
Zoals gezegd,wordt het mees
te werk geleverd door gehandicapten. Er worden echter steeds meer Antillianen bij ingeschakeld, immers, het isdebedoeling dat in de toekomst de gehandicaptenzorg door de Antillianen verder wordt verzorgd. Men is hier druk mee bezig. Op 29 juni 1984 werd aan dertig deelnemers aan debasiscursus Gehandicaptenzorg het diploma uitgereikt. Deze cursus werd begin 1984gestartopinitiatiefvanCede Antiyas en georganiseerd doorhetWGK.Deze cursusheeft nu al geresulteerd in vijflokale vrijwilligsters,dieoverigenswel ter motivatie een kleine vergoeding ontvangen, en twee lokale vaste krachten. De bedoeling is datbijvacatures zij, diedecursus hebbendoorlopen, voorrangkrijgen bij het aannemen van nieu
55
-v. *«
sultatiesverrichten.Hetziekenmeest moderne apparatuur,
huis beschikt over een goed uitwaaronder twee echografie
geruste rontgenkamer met de (vervolg oppag. 57)
MERRY HAPPY
CHRISTMAS NEW YEAR
I Thanksforyour patronage i A^ain atyour service | I in 1985. i ■ Mansur Enterprises N.V.
Pond Fill 47 St. Maarten Tel. 2057 ] J
De twee
groepen hebben eigen vergaderingen en zoeken zelf eventuele nieuwe vrijwilligers, hetgeen overigens nooiteen probleem is, en er zijn genoeg enthousiaste mensen te vinden voor dit werk.
Uiteraardbespreekt men onderling eventuele problemen en wordt er hulp aan elkaar geboden als dat nodig is.
De vrijwilligsters doen veel.
Zij zorgenervoor datde gehandi
capten en bejaarden opgehaald en teruggebracht worden van huisnaar Day-Care centre. Nog steeds zijn er uitstapjes met de bussen. Ook verder is men aanwezigbij deactiviteitenenzozorgen deze vrijwilligsters ervoor dat een en ander draaiendekan worden gehouden.
Ook organiseren zij mogelijk
heden om geld bijeen tekrijgen. Hoewel het gouvernement nu een bijdrage levert van 25 guldenper gehandicapteper dag, is nogsteedsveel geldnodig, waartoe onder meer, collectes, sales en rommelmarkten worden georganiseerd. Deze giften en donaties zijn nog steeds de enige bron van inkomsten. Als dank voor hun waardevollewerkkrijgen de vrijwilligsters elk jaar een barbecue o.i.d. aangeboden, georganiseerd doorhetWGK.
$_.a_*f^ê^~Z i
■ "-"" - '
J/ '■ ' ';"Y^>'' °":r 'ezersenaanhai igers eii degehe
sfös?i.~-~~~~~ , ~T^" _jk Iebcvoikingvan deBoyenwindenin hetalgemeen
''iflS«'.ï^_^vJ' i ' en Sint Maarten in hetbijzonder
7%V\\V 'T*. M\V ! PRETTIGEKERSTDAGEN
N O VOORSPOEDIGNIEUWJAAR
I: ~ f ,'|;i I ü fM» i'm /.''.S."i ziiHru itij.tlmik z-ii dr steun ivm l' tillen
Ij
'| Sinl M(i,iilru hlii\-i-iilri<lrii uticiri-norspDi-ilriii'ooniit
m I :"*"«■ -■ "«ik ui/ mvv/.v mrrr tltiu ;iOJAKi'.X /if/i/xiit\j»'
-'^^m^^^mm^ Namens
"IjT .Z**o*^ DEMOCRATISCHE PARTIJ (3P /■ ^'P^Y S,NT MAARTEN
\^ iJ-ÏL .§7/ Dr. Claude Wathey, President
SvH»'.'_/_^>-__£->__i-_ii:"--~ |Étl^Merry Christmas yflmè><r m^^^^y^mmm. /M;n>ss^ r*^ and
'S 4: x t _^#* \ Happy New Year
!',' ' f $$£^ÊÊI 'WÊÊÊÊÈ \ Dank voorhet in onsgesteldevertrouwen. i f z^____% SplliPl» { Ook in 1985geheel ten Uwe dienste.
'lij V -^^M^Sli^lF £ ) "Stukje Aruba °P Sint Maarten".
I \^^^^l^^^/ = The windmill
\_X/_o mA&y Restaurant & Take Away
-^I^^>-/"' = Las Vegas — Frontstreet
Fanfa & Sara Croes.
KERSTKRANT 1984
De gezondheidszorg op St Maarten
want het hout moet geschild en gespleten worden. Hij doet dit werk pas sinds een jaar, na vele operaties kon hij niet meer normaal werken en daar hij het nietsdoen beu werd begon hij op een dag aan zon mand. Zijn vader maakte deze vroeger ook en hoewel hij geen enkel voorbeeld of aanwijzing had is het hem, door steedsproberen en doorherinneringen aan hoe zijn vader een mand maakte het hem toch
Door deeeuwen heen iser veel
huisvlijt op Saba geweest. Vroeger was dit noodzaak daar diverse levensbenodigdhedennauwelijkstekrijgen waren en Sabazoveel mogelijk zelfvoorzienend probeerde te zijn. Hoeden, manden,kleding, schoenenentalloze andere artikelen werden vaak Huis op Saba gemaakt, hiermee werd ook ruilhandel met andere eilanden bedreven. Met de aanjr .r u,.*. ..i^^.oif] Pn p pjpr.
De heer Clifton Hassell laat een aantal manden zien
De volgendedieik bezoek is de
heer Clifton Hassell. Hij maakt fraaie manden zoals deze vroeger ook op Saba gemaakt werden. Het vereist veel geduld
electriciteit e.d. de landsbijdrage,deontwikkelingshulpvan diverse kanten en de veranderingen welke daarmee gepaard gaan zijn deze oude gebruiken helaas aan het uitsterven.
Er is weinig motivatie meer
omoudeambachten,dievaak tijdrovend zijn, uit te oefenen, ook debelangstellingvoor landbouw is sterkafgenomen. De meestbeoefende vorm is nog steeds het "Spanish work" ofwel "Saba Lace". Dit wordt doorpraktisch allemaal oudere vrouwen gedaan die hierin veel ervaring hebben en deprachtigstedingenkunnen maken. Veel oudere Sabanen, ook dienuelderswonen,kunnen zich nog levendigvoor de geest halen hoe hard in vroeger jaren aan hetSabaLace gewerktwerd.
Daar het werk veel tijd kost,
ingewikkeld is en niet veel betaald, heeft de jongeregeneratie op een enkeling na totaal geen belangstellingom het ook maar te leren. Op de foto staan de damesElenita en Stella Zagers, samen met Mevr.Pearl Zagers vormen zij de 'harde kern' van de kantwerksters. Er bestaan zeer veel verschillende patronen, de een nog ingewikkelder dan de ander, vooral in het zgn. filet werk. Het zou zeker aan te bevelen zijn om een groot doek te laten maken met al de ontwerpen van Sabaans kant hierin verwerkt.Ditzou eenaanwinstvoor het museum zijn en tevens de jeugdeen kans geven dezepatronen te bestuderen.
De dames Zagers met Spanish Work
geluktdeeerste mand te maken. De schoonheidsfoutjes waren snel verholpen en al spoedigkon hij ook de grote manden maken die men vroeger de bergen mee op nam om fruit etc. mee te vervoeren. De manden vlogen de winkelsuitenooktoeristenkwa.
men naarzijnhuisom mandente bestellenofeen speciaalmodelte bespreken. Hijkan devraagnauwelijks bijhouden. De manden zijn ergstevigen duurzaam, Clifton vertelt verder nog dat ene Ralph Zagers vroeger de beste mandenmaker op het eiland was. Helaas isClifton nu de enige diemandenmaakten hetspijt hem dat dekinderen van zijnfamilieer niets voor voelen om het ook te leren. Diverse mensen in The Bottom maken verder ket
UTILITIES PROMART HOME CENTER and *" /N^SJjJIM
Mr. & Mrs. E. SENIOR aII^^ÜC
Thankingall ourgoodhiencls andcustomersforyourpatronageduringthisyearandhopingtoseeyou moreqften nextyearin 'our New Look & NewFurniture Stores at the Bottom,Saba.
Wewishyou alia t||
MERRY CHRISTMAS \ and
A HAPPY, HEALTHYAND PROSPEROUS NEW YEAR
_..._.' «... ii«.:"«.■ ■ -."" »./»W/»ö_9-e>_»ci_9.ci_a.o_s.ei_a.e>/»Bi4i
"
ip.Eia».el«».Qas._an_i^o.o<___.cia».Oi9.6i9ci .___ .o>*o*>_»"._»e>_s.ti/a.t.^j ,j _?
J SABAFOOD ? * Saba Social Women % % SabaCultural Group f
I m_/-____._rvèoc.V J !
0,"aanisation I } wishes everybody \ j Wtó/ie* eueryoouj | wishes everybody | J |
\ a Merry Christmas and I { a Merry Christmas and | $ a Merry Christmas and %
% aHappy New Year $ % aProsperousNew Year § $ „proSperous New Year % __a S S 2 i~.(_.i-_s-voo.as.&.iß.o.as.c v.e>/s.c>a».ci_» &_» ftö.B>a,.cl<a.cla>.ö<»c.<a.Ci/a.c><9.oas*as.$
MERRY CHRISTMAS
EXECUTIVE COUNSEL '
Wk OF SABA
I °""Ch">fof",C W.I.P.M. Saba I
| I wish our supporters, theirfamilies and the Antillean People in general
a very MERRY CHRISTMAS and HAPPYNEW YEAR
w Let usallwork together inthecoming NewYear to makeour island and the Antilles a better g 5 home for our children and us to live in. X
K< Let us strive to nave more peace, iove and understanding amongst ourselves and our ts
« neighbours in the coming New Year. w | VERNON HASSELL, PARTYLEADER 2
j^^J^J_^SJS>*^ jj Wishingall ourcustomers on Saba n
S andpublic ingeneral: g
I Merry Christmas _^P||ijj% | i Happy New Year Agent Saba I
_k<_a».e._B.i__za»<__».i__4BJ_ «*.e.,e».&_».i_a».o s % Saba Boys 4
o and Girls %
S Sport Society \
$ wishesallparents, leaders 3
§ andfriends $
$ aMerry Christmas $
« a Prosperous New Year 5 j_»-c>_aCi_s.B_a s^a.c>/a &_s*c>ia.o>_B.C!<a.t-
-3}ö«.e>i3.r>^o.ci/a»i_a-ö_a.,"^9J-i»_*»-_^ 1 SEASON'S |
i GREETINGS I
3 ft°m i . Island Craft J I Shop |
c>/a.i-_».ci_sc_» _ /a^_3.
»s>_s i-o-Cva Cia»t>_o._aM__9.oa> &a»04 _ fi
o "Antilliaanse Meisjes <S
\ Gilde" 3 ! * 3 and .
3 \ g "Jonge Wacht" J
3 afdeling Saba 5
«s | wis . everybody: e o tt
a Afe/ryChristmas and $
a Happj New Year 3
.ö__.«__9.&_B.o«.e>_B.>~<».s> «*.en».e. <s».e>ins.
is 7b -■dlourfiends
ff and customers „
3 1 3 MERRY CHRISTMAS f
-3 «'«* 3 _ HAPPY NEWYEAR j
2 fro»; ./?£> 4
j AGRICULTURAL f 3 PROJECT-SABA *
*
4 o_a.c>«,Cia>.fcA.o_i».'_^a.öö.ciio.6/a._ia».oj.
J4
600»6a5^-_»<i_»-a6_io£>-?>#
f*% Nicholson 3 lM\ f' t Supermarket i mi .. Staff :|' IA J wishes their customers: 4 j_!'7 ö Merry Christmas and
7"' ■ ’:_
* 3 flProsperous «. '^*'v 4 Wen- Year 2 ft>_9-o_9>-_s. _s-b_ss_» __s&.fe_B£_a. .4>£
Big Rock Market fi
■ fi w/'shes a// /fs customers jö I andfriends |
H Merry Christmas and §
fl Happy New Year *
£^^^._sitoi^^.^
IS <É__ 8
g I***l
| Aderry Christmas and |
a Prosperous 1985
8 «
g Landsontvanger Saba and personnel t
I^JWS_fs^3«Ba3^3«)^_«J«J«)!»3^J«s«_«J«s«3Bas«^
i Unique Shop Saba f I wishes the customers: f
I Merry Christmas and i
| a Happy New Year f
)p-'^*a-'b^^'^:a/^'^a .?.».&<»-_sa*»a i_^a.t.o.c>-9.&_a &_a-&« Ci.a.aö i-_o.o_a o_a.a^a e>^.ö/»ci_»ö^&Jß.o^ö<»o<»x
I Merry Christmas i~ _^t
raljewelry ! O "'
BUfll lUURS UNDERWATER ADVENTURE _ _ 5
f and SADA DEEP, N.V. 3
| a Happy New Year f ij JOANCURTIS _
fl CAPTAIN'S QUAHlERS EDWARDARNOLD _ $ TIOTYI SABA. NF.TH ANTILLLS LOUIS BOURQUE Q _ T1L.04-P2Ol DIVE SHOP fl
tj TEL 04-3347 (J
Haarenthousiasmevoor-en kennisvan bijen heeftzij ook overgedragenopdeheeren Mevr. Toynbee die in the Bottom een aantal bijenkasten hebben, wie weet zijn er meer mensen die hierin een leuke hobby zien. Zoals al eerder opgemerkt zijn er niet veel voorbeelden van huisvlijt meer op Saba, maar met de verslechterde economische situatie op deAntillenkomt er in de toekomst misschien weer meer belangstellingvoor.
doorRuth Hassell
tingen van zaden en schelpen voor verkoop aan toeristen. Veel andere huisvlijt is er niet meer op Saba, sommige oudere mensenkunnen nog schoenenverzolen en lappen. Mevr. Irene Jacksonvlocht totvoor kort hoeden, maar zij woont nu in het bejaardentehuis en de heer Randolph Duncan repareerde rieten zittingen van stoelen e.d. De laatste die ik bezoek, Mevr. MarthaRoder beoefentmeer een oud ambachtdanhuisvlijt,maar indirect werd dit ook gedaan op Saba.Zij houdtn.l.bijen,en vroegervergaarde menwildehoning. In de Windwarside hield wel iemand bijen maar tegen de tijd dat Martha hier kwam wonen, zon 15 jaargeleden, was dit niet meer het geval. Een paar maal probeerde zij een volk te beginnenmetwildebijen maarditlukte niet en ze kocht een volk van een commerciële imker op St. Kitts, sindsdien gaat het prima met haarbijen en naardeheerlijke honingdiezij verkoopt isveel vraag. Ze vertelt dater veel voor komt kijken voordat iemand met succes bijen kan houden maar dat het dan wel ontspannend en intrigerendisom metdebijen bezig te zijn. ledere bij heeft een functie en alles in de bijenkast is goed georganiseerd. Martha heeft ervaring genoeg want in Amerika hield zij al jarenlang bijen.
me i_a.cs_=..c>,(_.ö/aö£j.o^d^».c>_»>_a_.ö^».i_]aj.c^s.t>^»fc^fc^ao.»ö^c^c^s-Cv». _,-i <*
_ I Mg,
I <_&ptaitt'o Quarter» 1
.V7SHES EVERYBODY |
I MERRYCHRISTMAS \
J AND A 3
! i/APPr^EwyEA/_ 1 _ _ »^.c>_o.e>/o i-^o.B/ad_»&__.s>^c>^c>«.ö».fc <o.c>^.&^fc^tt^.&^ö^t>ö .&^c>/a.t.a._
i^O/»ö»e>_».e.,»e><»ö^&^e>^_>«.tt/».i-_9.&^
WinairAgency Saba I
d / mm . * _
f 1 A \ wishes customers andpassengers o.
{ "!V AMERRYCHK/STMASAND }
A HAPPY 1985 \
<».&,dc>^o^&^.t»,ö».c>,a» ..s-ö/ao>/a..<_B ,<a.E*9 ö/»._«.ey»B>^a.tt.
«_^l_&. The Lions Club and /«.JS^ « *&€■ s Lioness Auxiliary Club GIBS* _ _
2 wish theCommunity ofSaba a Merry Christmas and |
a Prosperous 1985 $
1 /^6_^JU Atso a thousand times thank youfor y_sP^>> e
2_^*wl lw-_ yourgenerous support in 1984 Jr^t»V$ y^S^ "Keep on helping us, to Iwlp others" t^mpy^
9/a.e>&Smmt>/B*>/a.S>mm*>m%S>m9.t>mm*>m-*>*O.S>mmlb J»t>^te><».&J».S>«-Cj/01-/9.C>a»o_9.e> /SJ_
3 Rudy Zagers, lf\[ UIVI ASentSaba i
? De Nederlanden van 1845 t) l i " wishes everybody: p
Merry Christmas and \
f A Happy 1985 \
9 _
B».<-_a.<__>.g>.s.c_a_)a».g_3c_»c_ad_a.'-ia 6<aQ_a g>_aCi_!a'-_a.<-_a.Ci_».g>_».c >_».&/a.a /»-_
KERSTKRANT 1984
De bijenkasten van Mevr.Roder.
Sabaanse huisvlijt dreigt te verdwijnen
Het einde van oude gebruiken lijkt nabij 56
MR. Ing.Ralph R.Richardson :
toestellen. In het ziekenhuis is het laboratorium gevestigd, waar veel bloed- en urineonderzoek verricht wordt. Hoofd van de verpleging iszr. Ramona Illidge; de administratie staat onderleiding van de heer Peterson. Voorzitter van de stichting, het WGK, onder wie het hospitaal valt, is deheer Mulder.
De bezettingsgraad van be
dden in dagen is delaatste jaren zon 59%. De beddenbezetting kent vaak pieken. Over devorige jaren bedroeg de beddenbezetting per jaarzon 12.041. Sinds 1974, toener een stichtingin het leven werd geroepen,methetoog op de eventuelebouw van een nieuw ziekenhuis, bestaan er plannen. Deze plannen hebben nog geenvastere vormen aangenomen. Nadere gegevens hieromtrent zijn nauwelijks te achterhalen.
Het departement van
Volksgezondheid is gesitueerd in deBackstreet. Met de splitsing der eilanden in aparte eilandgebieden, ging dit departement in april van dit jaarover van overheid naar eiland. Momenteel zijn er zon veertien werkzaam, verdeeld over de afdelingen Geneeskundige- enGezondheidsdienst, de Hygiënische dienst en de Veeartsenijkundige dienst. Aan het hoofd van de GGD staat dr Eerland. De ambulancedienst werd opgericht in 1979, met ongeveer tien personeelsleden. Zes ervan waren in het bezit van het EHBO-diploma. Vroeger werden zieken getransporteerd door de politie, die dit werk verrichte. Deze afdeling draait voornamelijk op donaties.In 1979 werd de eerste ambulancein gebruik genomen, aangeboden door de Lionsclub. In 1981 kwam de twee
Onder het eilandsgouverne
mentvalt hetvolgende: departementvan Volksgezondheid, ambulancedienst, drie praktijkruimtes, in de wijken Coolbaai, MadamEstate enéénin de Backstreet, de schoolverplegingen de school-tandartsen-verzorging.
kamers. In één ervan woont een bejaarden-echtpaar. Wegens ruimtegebrek enkele jarengeleden, kon het ernaast gelegen Rinkhuis ingebruik worden genomen. Willem Hendrik Rink, die leefde van 1790-1806, toenmalig notaris, was toen commandeur, en later gouverneur. Ook een steegje van Frontstreet naar de Grote Baai is naar hem vernoemd.
Cijfers latenzien datbv. in het
schooljaar 83-84 totaal 2633 leerlingen ingeschreven stonden op de scholen, van wie 571 kleuters en 2062 lagere schoolkinderen, verdeeld over tien lagere scholen en zeven kleuterscholen. Aankondiging vindt plaats via de scholen, de ouders/ voogden moeten altijdeerst toestemming verlenen om het kind te laten inenten. Behalve DTP worden ook de meisjes in de leeftijdsgroepvan negenen tienjaar eenmaliggevaccineerdtegenrode hond. Ook worden Mantous
en toe werden bij epidemieën vaccinatie-campagnes gevoerd. In datjaarbrak eenepidemie uit op een van de scholen. Op grote schaal werden diphterie-, tetanus-, en polio-vaccins gegeven. Zr Baly zette van ieder kind een administratie op met de gekregen vaccinaties. Het werk werd steeds meer uitgebreid. In beginjaren 80 werd te Sint Peters een gebouwtje in gebruik genomen, alwaar de gehele administratie wat overzichteli ker kon worden gehuisvest. Momenteel zijn er viermensen, van wietwee verpleegkundigenen twee administratieve krachten. Het werk is veelomvattend. Behalve een uitgebreide administratie, van iederkind afzonderlijk, worden op de scholen, onderzoeken verricht. Speciale aandacht wordt gevestigd op het vaccinatieschema. Als eenkind geen inentingenheeft gehad,wordtditvolledig gevaccineerd, met DTPvaccin, ofwel geinjecteerd, ofwel met druppeltjes, die ingenomen dienen te worden.
en andere vaartuigen. Een er ander staat onder medische lei ding.
Andere doelen van de Rode
Kruis Stichting op St. Maarten zijn het verbeteren en begeleiden van de zogenaamde bloedbankenhetverkrijgenvan meer donors om bloed af te staan; het bij een ramp of oorlog inrichten van een informatie-centrum en het geven van medisch advies aanbemanningsledenvan boten
Van deRode Kruis Stichting
kunnen mensen lidworden door hetgevenvaneen donatiein geld ofmiddelen. De directiebestaat uit een negental mensen, van wie drie leden allen woonachtig zijn op St. Maarten. Het is het streven van hetRode Kruis elk jaareen EHBO-cursus te geven.
Nog één instantie dient apart
vermeld te wordenomditartikel te completeren. Dat is de Rode Kruis Organisatie, diedirectonder de Rode Kruis organisatie der Nederlandse Antillen op St. Maarten opereert. Het Rode Kuis opzich is een internationale organisatie, destijds opgericht om „hulp te verlenen zonder discriminatie aan de gewonden op het slagveld" en heeft als doel „leven en gezondheidte bescher
een kleine apotheekkast ingericht. De samenwerkingvan deze apotheekmet dievan deFranse kant van het eiland is altijd uitstekend, zo vertelt Mercedes de Polo. De ziekenhuisapotheken op de buureilanden Saba en St. Eustatius worden ook bevoorraad vanuit deze landsapotheek.
De organisatie op St. Maarten
is verantwoordelijk voor al het Rode Kruis-werk gegeven op dit eilanden haarhulp wordt ingeroepen bij elke ramp, bv. een stormof overstroming, alsmede bij eventuele oorlog. De leden van hetkorps zijn allenvrijwilligers.HetRode Kruis heeft de beschikkingover eenruimte in het St. Rose-hospitaal, alwaar eerste hulp kan worden verleend.Zijdientook te zorgenvoor materiaal en medicijnen, waarvoor zij dan verantwoordelijk is.
men" en streeft naar„wederzijds begrip, vriendschap, samenwerking en durende vrede voor alle volken". HetRode Kruis is verder een neutrale instelling en een onafhankelijke organisatie, vrijwillig opgezet en zonder winstbejag.
A
Christmas message
Behalve bestrijdings
werkzaamhedenheeft deGKMB vooral een adviserende taak. Zij tracht de bevolking wegwijs te maken inhetontstaan van muskieten-larven, c.g. muskietenophofungen. Hoewel de GKMB eenlandsinstelling is, is men bezig deze onder het eilandgouvernementonder te brengen. Elkeweek wordteenrapport opgesteld over de verrichte werkzaamheden en de verkregen resultaten. Dit rapport wordt opgestuurd naar de Pan American Health Organization.
Onder de centrale overheid
vallen, wat de gezondheidszorg betreft: het laboratorium, de apotheek en de Gele Koorts- en Muskieten Bestrijding. Het laboratorium is gehuisvest in het St. Rose-hospitaal. Sinds 1958 bestond er een klein laboratorium, voor eenvoudig bloed- en urine-onderzoek. Met dekomst in 1969 van de internist dr v.d. Sar werd het laboratorium groots opgezeten dezewerd overgenomen door de centrale overheid. Momenteel beschikt de overheid reeds over een nieuwe ruimte, alwaarhetlaboratorium zich zou kunnen gaan vestigen. Tot op heden zit men nog steeds in deteklein gewordenruimte in het ziekenhuis. Het laboratorium wordt bemand doortwaalf personeelsleden, onder wie één hoofdanalist, zeven analisten, twee administratieve krachten en twee hulpkrachten. Er wordenbepalingenverrichtop grote schaal; van bloed, urine, faeces etc. Alle chemie, haemotologie en bacteriologie wordthier verricht. Voor hormoon- en vitamine-bepalingen wordt het specimen naar Curagao gestuurd. Ook vinden in het laboratorium bepalingen plaats voor de buureilanden Saba enSt. Eustatius, die overigens allebei over een leuk laboratorium beschikken.
De GeleKoorts- en Muskieten
Bestrijding werd opgericht in 1971-1972.Dr Visser uit Aruba kwam hiervoor over, personeel te adviseren en inte werken. Momenteel werken er zon dertien personeelsleden. Er wordt gewerkt met drie bestrijdingsmiddelentegendemuskiet, deAedis Aegypti. Deze muskiet is de overbrengervan dezogenaamde Denque-koorts en Gele koorts. Denque is eenvervelende ziekte, echter niet besmettelijk. Gele koorts daarentegen is gevaarlijk en besmettelijk. Met Malathion wordtgespotenom demuskiette verdelgen.Abatewordtgebruikt omdelarvenvan dezemuskiette doden. Dit dure chemicalie wordt in de waterbakken gedeponeerd. Aangezien diteen dure methodeis, wordtlievergebruik gemaakt van de zogenaamde gupjes.Dit zijn kleine visjes, die delarvenbv. in de waterbakken opeten.
Terwijl vroeger alleen kleu
ters werden gecontroleerd, is met de nieuwe opzet gestart bij de eerste klassen van de lagere scholen. Op het eiland hebben zich delaatstejarenverschillende tandartsen gevestigd.
lingennagekekeneninkaartgebracht. Enkele jaren geleden werd door de Indiase gemeenschap een rijdende tandartsen-bus gedoneerd. Het rondrijden hiermee op Sint Maarten bleektoch nietzon succes, nu heeft het een vaste standplaats bij één van de scholen, alwaar de leerlingen naar toe gebrachtworden voor onderzoek.
ress ot this island-territory have caused a fractured idea ofourselves.Theproblems we face today are complex and there are no simple answers. In ourpluralistic circ*mstance we will have to contemplate the elements which unite us a people and rally around positive traditional styles and values which will reintegrate the idea of our island.
The idea of Christmas,
then, "peace and goodwill amongmen",mustbearan interpretation, based on a positive and authentic concept of ourselves, of our territory. That idea, asIhavebroughtto memory in the beginning of this message, affirms our identity as revealed in the tradition of celebrating our Cristmas.
Fellow citizens, duringthis
Cristmas, I submittoyouthat you become aware ofthiscertain ideasothatthepeaceyou experiencewill comefrom withing,resounding, as it were, with therhythm ofour tradition andexpressedinthekind of goodwill that typifies this territory as friendly and hospitable.
In this sense I wish to ex
tend my greetings to you all, citizens,friends and guestsin this territory. A Merry Christmas, Peace Profound and Happiness!!
Het tehuis beschikt momen
teelover 42bedden.De bezetting is hoog,zon 95 tot 100%.Gemiddeld zijn er meer vrouwen dan mannen opgenomen. In het tehuis bevinden zich lopende, die zich grotendeels zelfkunnen behelpen, tot de volledig hulpbehoevendeen dementebejaarden. Momenteel voldoet het tehuis aan deverwachtingen. Wellicht zal in de toekomst uitbreiding noodzakelijk zijn. Behalve spelletjes, zingen en handwerken gaanzr.Welfrida en drievrijwilligsters met deoudjeswandelen, winkelenofnaar debibliotheek. Sinds enkele maanden worden ook bejaarden meegenomen om pootje te baden, aan de Grote Baai, waaraan het tehuis ligt. Behalve dat, worden ze meegenomen voor eentochtje. Eens per week worden zon zeven bejaardenmeteenbusvanhetWGK en voorzienvan een lift, opgehaald van het tehuis en voor wat uurtjes naar de bejaarden-soos gebracht, die in het zr. Basilia Day Care Center wordt gehouden. Sinds kort beschikt het tehuisover eenprachtige overdekte galerij, met uitzicht over de Grote Baai. Overdag zitten de oudjes daar, gezelligtebabbelen ofgewoonnaarhetbotenverkeer te turen. De vloer van de galerij is een grotewaterbak. Hettehuis heefttwee grotewaterbakkenen waterleiding. Vroeger woonden de aldaarwerkende nonnen intern. Deze driekamers zijn inmiddelsingerichtalsbe aarden
Bejaardenverzorging startte
in 1946in SweetRepose teBackstreet. Albertineco*ckley startte daar haar werkzaamheden, als eerste hulpverpleegster op Nederlands St. Maarten. Samen met een kokkin verzorgde zij er vijfbejaarden, dag en nacht. Er bleek veel vraag op het eiland voor bejaardenhulp. In datjaar ook werd de onderafdeling van hetWGK hier opgericht. Sweet Repose hadal spoedigeen bezetting van twaalf bedden. Alleen hulpbehoevenden konden er geholpen worden. In 1964telde het tehuis reeds zes mannelijke en elf vrouwelijke bejaarden. Er werd gewerkt onder leiding van de pastoor, werkzaam op het eiland. Deruimte bleek spoedigte klein. Het Bisdom Curagao kocht een stuk grond op, in Frontstreet, wat eigendomwerd van de Congregatie Zusters Dominicanessenvan Voorschoten.
In 1965 werd hetSt Martin's
Home officieel in gebruik genomen. Personeel werd uitgebreid en twee zaaltjes werden in gebruik genomen door het WGK. Al snelwerd debezettingvijftien vrouwen en zes mannen. De bejaardenbetaalden tachtig cent per dag. Alle andere financiële hulp werd verkregen uit donaties en eigen geld. In dit jaar werd hetWGKeenonafhankelijke stichting, die hetziekenhuis, het bejaardentehuis en later wijkverpleging, consultatiebureau en gehandicapten- en bejaardenzorgomvatte. In 1979 werd met een opleiding tot bejaarden-helpster,-verzorgster gestart op het eiland; vijftien kandidaten slaagden. In 1982 werd door drie dames de kaderopleiding gevolgd, gedurende een jaar, te volgen, zo één weekeinde gemiddeldper maand op Curagao. Het bejaardentehuis probeert zich draaiende te houden, met behulp van donaties, die trouwens rijkelijk binnen vloeien, vooral uit Nederlanden de VS. Momenteel werken er in het St. Martin's Home zestien in deverpleging,van wieéén hoofd, drie kader, tien bejaardenverzorgsters en twee be aardenhelpsters. Behalve zij,ookpersoneel voor de wasserij, de linnenkamer, de centrale keuken, naaikamer en de huishouding. Deze laatsten worden samen gedaan met het hospitaal.
HET BEJAARDENTEHUIS
A period ofemigration and
later rapid growth and prog
Night", a Judeo-Cristian heritage.
Family life was emphasi
zed—the spiritofsharingand giving, theexpression ofcommunity involvement. Music, dance, serenading, drink and food wereacommon contribution to the atmosphere, prevailing in every village. The family, gatheringaround the Christmas table, sharedanatural joy, goodwill and hospitality; the village
community, comprising intimately related members, exhibited the creativity and talent ofSint Maarten, evident inlocalpreparation ofdrinks, food and music. Specialties of the Christmas celebrationin Sint Maarten are the guavaberry and the typical song of "good-mornin'- good morning', I come for me guavaberry".
Ibelieve,itisfitting tonote,
in celebrating this 1984 Christmas,that there wasobvious goodwill and peace among men in Sint Maarten during the preparation, as well as the celebrationof the Yule-tide.Being producers of their own food, their own instruments, their own music and capturing the spirit of Chrismas in their own particular way, shows evidence of independence,fortheyhadan idea of their island, of Sint Maarten. *'
(Christmas
season began in
October with serenading ca
firollers, movingfrom village ■ to village, stimulating the
■ spirit of Christmas usually «with the etherial "Silent
Christmas in Sint Maarten
hasbeentraditionally achristian celebration and hasbeen adapted tothe social changes and cultural influences from abroad. It is not too long ago that the celebration of the
§ CHRISTMAS IS THE time
5 ofcarols, generosity, andgood s spirits, of good will towards s menandofsacredrites andsos cialcustoms commemorating §the birth ofChrist.
The traditions of Yule
Strees, Christmas trees and 3stuffed stockings, Holly wreqaths, presents and toasts are S centuries old and mark Seaf sson of Cristmas. Santa Claus _ origirlatedin the person ofSt. Q Nicolas, bishop of Myra who I
gaveto the poor; thelegendof Santa Claus is of a fat, jolly andbearded soul whotravels byreindeer from histoyshops at the NorthPole.
Christmas music plays a _largepart in the Season's ccQlebration. Carol singing by ■ strolling street musicians is _an oldBritishcustom that has sbeen revived in many «countries; the Christmas tree lis of German origin and the ■ Christmas card-dates some 3140years back as a more moSdern way of reaching friends ■ duringthe Season.
3 GezaghebberRalphRichardson
Sinds 1958 is er op het eiland
een apotheek. Daarvoor was de huisarts apotheekhoudend. Waar nu Wathey Travel is, was vroeger de apotheek in het bezit van de Wathey-familie en andere aandeelhouders. Sinds dietijd was er ook meestal een apotheker. In 1966kwam Mercedes de Polo, als eerste gediplomeerde apothekers-assistente hier werken. De apotheek, naast het postkantoor, werd te klein en in 1970 werd verhuisd naar een ruimte achter de tegenwoordige ABN bank. Daarin kwam in 1972 een tweede gediplomeerde apothekers-assistente te werken. In 1977werd departiculiere apotheek, dieeen nv was, overgenomen door het centraal gouvernement. In 1983 werd, vlak bij het administratie-kantoor, een nieuw onderkomen gevonden. Momenteelzijn er elfpersoneelsleden werkzaam, van wie éénapotheker,vijfgediplomeerde apothekers-assistenten, twee cassières, één administratieve kracht, één werkster en één hulpkracht. De openingstijden zijn van maandagtot en met zaterdag van 08.00 tot 17.00 uur. Op zon- en feestdagen van 11.00 tot 13.00 uur. Voor spoedgevallen 's avonds en 's nachts heeft men in het St. Rose-hospitaal
APOTHEEK
de, een geschenk van Chester Wathey, terwijl in 1982de derde kwam, gedoneerd door Vlaun. Momenteel zijn er zo'n twaalf mensen werkzaam; er wordt gewerktinwisseldiensten, tweetot drie personen per dienst. ledereen die ziekentransport aanvraagt, wordtopgehaaldennaar de plaats van bestemming gebracht. Het streven is dat elk jaareen EHBO-cursus wordt gegeven, georganiseerd door de stichtinghetRode Kruis.
Vroeger bestond in de Front
street een dokterswoning,waarin een praktijkruimte en een apotheek. Op deze plaats staat nu het Sint Maartens Beachclub-hotel. Omstreeks 1960 werd een nieuwepraktijkruimte indeBackstreetin gebruikgenomen. De apotheek kreeg een anderelokatie.Dezelfde praktijkruimte wordt momenteel nog steedsgebruikt, door de gouvernementsarts, dechirurg ensoms een tandarts, die er 's morgens praktijk houden. De twee praktijk-ruimtes in Coolbaai en in MadamEstate worden gebruikt door twee huisartsen. Schoolverpleging is opgericht in 1977, door zr. Baly, verpleegkundige. Daarvoor werd er vanuit de Backstreet praktijk gehouden dooreen verpleegsteren de gouvernementsarts. In die tijd had de arts één uur per dag schoolartsendienst. Alleen pokkenvaccinaties werden verstrekt aan leerlingen van de lagere scholen. Met bussen werden de leerlingen vervoerd naar de Backstreet, in deBrickbuilding. De vrouwenvan deLionshielpen met de administratie, terwijl de verpleegster de vaccinaties gaf. Met hulp van het WGK werden de eerste inentingen gegeven.
ZrBalyrichtte in 1977 samen
met een administratieve kracht de schoolverpleging op, vanuit de praktijkte MadamEstate. Af
Het gebouwtje in Sint Peters
staat tjokvol metkaartenbakken, archiefkasten, etc. De hele administratiewordtmetdehand gedaan. Zr. Baly hoopt ooit nog eens over te kunnen stappen op eencomputer. En datzalhetvele werk daar aanzienlijk verlichten. Met schooltandartsendienstwerd gestartinseptember /oktober van ditjaar. Het gouvernement nam «en tandarts in dienst, speciaal het school
kind. Zoals ookbij de schoolverplegingvergtlietveel tijdalle leerlingen in ka^rt te brengen, voordat met gebits-behandeling een aanvang geniaaktkan worden. Voor deze .dministratie wordenallegebittenvan de leer
Behalve vaccineren houdt de
schoolverplegingzich bezig met het algemeenonderzoek. Zienzij bij ditonderzoek bepaalde afwijkingen, danwordt het hoofd van het departement, tevens kinderarts, hiervan inkennis gesteld. Na consult aan hem, wordt de leerlingdan doorverwezen naar zijnofhaarhuisarts. ZrBaly met haar personeel, probeert zoveel mogelijk het vaccinatieprogramma nauwlettend op te volgen.Een algemeenonderzoek vindtplaats om depaar aar. Als moeders met haar kind vroeger naar het consultatiebureau zijn geweest, klopt het vaccinatieschemameestalredelijk. Bij vele kinderen wordt volledig opnieuw gestart. Bij de schoolverplegingis hetmeeste werkde administratie.
gezet. Dit houdt in dat met behulp van injectie in dehuid met tuberculine wordt nagegaan of ervan een tuberculeuze (ofal genezen) infectie sprake is. Alle kinderen die gevaccineerd zijn, krijgen een vaccinatieboek mee naar huis. Bij elk volgende aankondiging dientdit boekje weer meegenomen te worden naar school.
KERSTKRANT 1984
De gezondheidszorg op St Maarten
(vervolg van pag. 55)
57
jt» <r_^^ï)(T^vv^ïi <t=v»^_ (T^^^"») <T'»^«r3 (^,^^*^<r^<^^^<^v«_^^<r^<^^^<^»<^*rï>l^
i WINDWARD ISLAND *5c >Ql J I _ PEOPLE MOVEMENT mY___f__f %lo*\ _ \ ST. EUSTATIUS wWKll^ly^ 5
I LL/OnCj TL-/C May the New Year bring you everything you | ? « . _.. —^. f desire: health, prosperity and happiness. J
2 MERRY 5
« CHRISTMRS RND HRPPY N€UJ V€RR \ I J
x i Ir \
$ Thestaff and pupils S
% of *
5 THE TECHNICAL \ i CENTRE \ i _
ö iv/s/j ei'eryone §
A MERRYCHRISTMAS %
$ AriD %
% A HAPPY HEWYEAR 2
ft>^j.c>a».e>a>-c>__o-C!j». <o.oa»-*>z».c_a.cns#
c>_p.c_a»-o<at>«sc>_a.vat^ao^a. _»t>_a.%, ]f Wishing) $ | VERRY HAPPY | | CHRISTMAS l a a
J. aric exciting % i NEW YEAR I
4 Thanks for your i£
4 patronage «
| Brice Trading 'j
Enterprise I
5 St. Eustatius 2
_»_^&a_>«c^oia_vaC.£_.e>i3._^a _j&
t>_»»_»6_s.-«6_.6»-_lca.-a-a-»V-_iii»6»i._.tiflO»»a-a^ | ,<4^PV From the "GOLDEN ROCK" |
* If* i we a^ wishyou a -4
* fertfepl MERRY CHRISTMAS |
« \S_S_I_W HAPPY NEW YEAR | \*pu_H|£/ MAYOR andPERSONNEL ofthe |
J N^jP7 POLICE of St. Eustatius $
ft&_*i-^_de>_*._»-.._»^«^fc-»&^^ I ___«ê^É--f RADIOSTATIA I «j ____^^^^^^BB*^. _*>
mmmVcxext». wishes a// />s listeners ï |l|||f^_i» A/^l^^Y CHRISTMAS
|10S$^^ AJOYOI/SNEWYEAR f
I* lÉ*»w-^^\l/ P.O. Box 88— St. Eustatius 'f& -^_ A
ff^ (h. bc ■ . ■ *» ff» aj
ff* -._
tx m ._":■ .■ JB ff" : A_
E, Hli in ui in ni té r* _______■ i_lß !._ in _k_ ______■ _______18 33 _____ **v ~ I _______ *S
ff" "
otS _«■ -H fH _ÉÉ &__.i_i_.:-_-____'_________L_ï 33 £_ff" _■4*S
»—_■ S-S 33 o* ________i 44 "__ :_;.% ' . _sl 33 EX *
_s. ■ n! o* Si "' ■ "?■ _ü ■ alk _» ■ '
_* s. _s 33
»—r _■ 33 CC T
*-r _______! __3 CX 'T!
Sr -3 ""Hl
imr I 33 CC « ff" 4tS ï-r 33 CC _______ £ ff" -HÜ aB L_ Ba 33 Cf «"■ *MM9__m H ** g THE EXECUTIVE COUNCIL OF 3
ft ST. EUSTATIUS §
g Hereby wishes the whole Community ofthe §
$ Antilles and in particular that ofSt. Eustatius $
I A MERRYCHRISTMAS 3
S AND | | A PROSPEROUS 1985 §
J»c>_».o_B.a__.c_<a.öö.cii3.c>as.ca> c.__.ey lSii»'*jp *_^_*b_»XfcM»B^ .^B^«__fedi I THE BOARD of the } J -__,_ ~„. „„-, i % »._,„,,,-,„.___»„,»__ 1 f COMMUNIIT CENTRE 5 j T"A^
EN I I
Me"yChnstmas j
« of st. Eustatius | | I I and I
« wishesyou a■ % the peopk of Sutia and'j » HaDDV New Year I i» O S their supporters in particular tf 5 frY 0 I MERRY Ï | | | .
*
rHRKTUm.* * i AMERRY 1 j D1177V CHRISTMAS CHRISTMAS | } BUZZY j
J anda $ t I \ DC|. _
happy I I anda I j DEC |
j NEW YEAR' J J HAPPY 1985 | I St. Eustatius |
*_».e_».öj_».. __ _«.>-<_ue_9B>«.c^a.e>_D.4 -».__.. _9."-«.__9.__9._<0._
—
.b>—
.o>n_i f»«*ö/__»_M>_»_-»__»T>_»^M»«._»si
Is» «* I Mazinga Giftshopand t
f Mazinga Hardware |
'k mm^ïmimfflffliZ Fort Oranjestraat — St. Eustatius C
IkmmmtimmêmmÊmmmm^^m. HAPPYNEW YEAR |j
t -^É____f*iS
i ';:;-_l__l SPP: ■ . .sHBnH ■ MsiiiiPl
h a MERRYCHRISTMAS f and ** I o_MP_^_Y__iWy__4_ï |
If' 18855 Woudenberg Jg
..;, !_______! ÏÏS Windwards n.v. -:^
NIEUWBOUW EN RESTAURATIE %'
f St. Eustatius | j^ Tel.: 03-2341 <&£
j6^JS»k3_^sb_?.^:w..^sssjs»sß»jB_s^
i Windward Island Agencies N.V. |
5. Supermarket | | and |
I St. Eustatius Shipping Company $
*
77)0/_/< o// customers andfriends $
g for theirpatronage in thepast year, $
« andlook forward JJ
g to their continued support in 7985 $
I Merry Christmas and
f Happy New Year. 8
& SS_W_S» 35_SSSS W.sSs_ «ÏW_Wi «55W_ _W SBS_ 38»58SE JB__ 5555_SSSBH3BSS
| LENNIE'S BAKERY and |
f KOOL CORNER f I f P Thank alltheir customers andfriends %
'A for theirpatronage in thepastyear, j!"
|s anrf lookforward || tto
your continued support in 1985
1* Merry Christmas § I and '
I f #ap>oy New Year f
IHEMP LA MAISON
SURLA PLACE |
IHj^ HOTEL ANDRESTAURANT |
|ipi' HAPPY CHRISTMAS |
|!|Br A JOYOUS NEW YEAR |
f The MERRIESTXMAS I I and the I I HAPPIESTNEW YEAR § | comes w/ft. membership in f I I
IBSM THE ST. EUSTATIUS I IHhH historical I |____fil FOUNDATION I
f>#BWs*^_,^^ LADY AMA'S ENTERPRISES i
is. #_ k Grocery — De Ruyterweg 3 Store— Faeschweg 2 c
jf Oranjestad — St. Eustatius W È Tel. (03) 2383 Ï
% Wishingallcur customers andfriends '$ i A MKKRV CHRISTMAS andA HAPPY Ni:\\>Y_ JAK f
1 TALK OF THE TOWN I
RESTAURANT — ST. EUSTATIUS | p wishes you all % MERRYXMAS—HAPPY NEW YEAR §
Hope to seeyou (again)in I 1985 I
i-P Merry f
XT ffftl'l.l|||||| _F^ __T% __K_f __f* mY^% **% m\f* ____-*
M. 1 l3tiillij^______i___É___^ /i/Vil ___k^ ___O^F f
__T* 1 m\mmmj éP^ ___P^ W^ ■ # JflËb
f __Ri_ra^i__fl Sincere good wishes to you, our f f^SpSji good friends and customers, | f JifeJpj this very joyous Season! I
f 6^/^3 STATIA TERMINALS N.V. |
I Phone 2300 Telex8029 TERM NA Term NA. |
KERSTKRANT 1984 58
hebben laten merken dat ze niet gelukkig waren met kortverband- uitzending van postcommandanten.
meenschap, zee- en luchthaven (olieterminal) vreemdelingendienst enz. aldus dhr. Van Windt.
1953 waren er rijwiel- en voetpatrouilles. De Nederlandse Antillen kendentoen geenauto- patrouilles. Inhetkader van deefficiente uitvoeringvan de surveillance werd besloten tot invoering van deze mobiele brigade,
In 1951 bij de politie gekomen
als aspirant. De opleiding duurde eenjaar.
In 1952 ging hij in de surveil
lance- dienst.Bij de oprichting van de mobiele brigade in eind 1953 werd hij daar ingedeeld en bleef daar tot medio 1957. (Tot
"Alle zes eilanden zijn onderbezet maar op de twee kleinste eilanden is de onderbezetting van dien aard datals één man uitvalt er meteen een heel hoog percentage wegvalt". De heer Van Windt: Bij mijn bezoek in april 1984 was er een postcommandantmet twee man. In hetverleden met minder werkzaamheden zat er zes man personeel of meer. Deze situatiewasnietverantwoord en bovendien was de uitzending van postcomman
dekomen voor eenkorte periode?
In juni gekomen voor drie
maanden is deze termijn inmiddels verlengd metdrie maanden met de bedoeling dat er in deze periode een oplossing gevonden kan worden voor een vaste postcommandant voor langere tijd. Helaas is tot op dit moment niet bekend ofer iemand is aangewezen. Wel is de toezegging van Curagao gekomen dat het personeels- bestand zal worden^ uitgebreid met een man waardoorhettotale personeel uit vijf manzal bestaan.
In de periode eind juni- begin
augustus werd het eiland opgeschriktdoor eenreeks van inbraken. Normaliterkent St. Eustatius dit niet. Dhr. Van Windt: Toenik hiermee geconfronteerd werd, was ik hier zeer bezorgd over, de ongerustheidvan de bevolking in aanmerking genomen. Wij hebben alles in het werk gestelden bepaalde strategieënopgebouwdteneindedezaken tot een oplossingte brengen, zodat de bevolking weer kon rekenen op de bescherming, waar ze recht op heeft.
De zaak is tot een goed einde
gekomenen denormaletoestand is weer ingetreden. Zaken waar de politie het meest mee geconfronteerd wordt: bemiddeling om assistentie, verzoeken om onderhoudingen en loslopend vee. De verhouding methet plaatselijk hoofd van politie is bijzonder goed te noemen. Dhr. Van Windt: Het plaatselijk hoofd (de gezaghebber) heeft begrip voor de omstandigheden en doet alles om verandering in de situatie te brengen. Op de vraagom een profielschets te ge
MISDAAD OP ST. EUSTATIUS
danten van St. Maarten om de drieweken al uitgeput.
Na de mobiele brigade kwam
dhr. Van Windt bij de verkeersongevallen- diensten bleef daar totjanuari 1968,waarna hijvoor driejaar naar Bonaire ging.
waarvoor toentien a twaalfchevrolets werden aangeschaft).
omgang met de Statiaanse bevolking ervaart dhr Van Windt alsprettig. Hij vindt ze vriendelijk en behulpzaam, en heeft gemerktdatdegemeenschapop ondubbelzinnige wijze heeft laten blijken dat ze graag een vaste hoofdagent hebben. Het schijnt voor de gemeenschap een geruststelling te zijn. De mensen
Onderdehuidi
ge omstandigheden is de postcommandant genoodzaakt ook mee te draaienin dereguliere dienst. Een meedraaien wat niet behoort tot de taak van de postcommandant dhr. Van Windt: De postcommandant is belast met de dagelijkseleiding van het korpsonderdeel Bovenwindse eilanden, afdeling St. Eustatius. Deze dagelijkse leiding omvat o.a. "Het uitmaken van de dienst", toezicht op het huis van bewaring en de stadsbrandweer.Onder normale omstandighedenzou depostcommandant weltoekomen aan zijn eerste taakvan dagelijks leiding geven, maar aangezien hij ook moet bijspringen in de normale dienst wegens personeels- gebrek, blijft er minder tijd over voor de eigenlijkefunctie.
Naast de functie van post- commandantopRincon werdhij ook belastmetde verkeersdienst.Na tweejaarals wachtcommandant inKralendijk te hebbengediend, tevens weer verkeers- dienst, keerde dhr. Van Windt in 1971 terug naar Curagao en diende 1 1/2 jaar bij de surveillancedienst. In 1973 keerde dhr. Van Windtweer opzijnoudestekje terug: deverkeersdienst.
De eerste ervaring met de Bo
yenwindgp..wam voor hem in 1979 toen hij als bonds- voorzitter van de NAPB deze eilanden bezocht. Daarna kwam er elk jaareen vervolg- bezoek.
Dhr. VanWindt:De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregelen te zorgen voor: — handhavingvan de openbare orde en de beschermingvan personen en goederen, alsmede de brandbestrijding. Dit laatste hoort niet tot de eigenlijke politie- taken. Op de grotere eilandenwordt dit afgestoten evenals andere oneigenlijke politietaken zoals rijexamens afnemen, het gevangeniswezen en de school- verkeers- examens. Op dekleinereeilandenblijvendeze taken uitgevoerdworden doorde politie.
ALGEMEEN
Bij het handhaven van de
openbareordenwordtpreventief en repressief te werk gegaan. Preventief: surveillance, toezicht. Repressief: opsporen van strafbarefeiten.
— het verrichten van andere werkzaamheden welke haar i.v.m. de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde worden opgedragen.
—hetverrichtenvanwerkzaamhedent.b.v. deveiligheidvanhet land.(inlichtingen- en vreemdelingen- dienst)
—deopsporingvan strafbarefeitenenhettoezichtop denaleving van wettelijkevoorschriften.
Hoewel er op de andere eilan
den,behalveStatius enSaba gespecialiseerde diensten werken is ditop dekleine eilandenniet het geval. Justitiële dienst, vreemdelingen- dienst, bureau bijzondere verordeningen en de verkeersdienst vallen allemaal ondereen noemer.
s^èc>*_i«_____>3?_«te>tt___»«_sès>i?^ès>«aigc>RssèS>Jögs>i^js^ftsöö *?s«to«^£-v«a-ö&*s_*^^a_£>«^2>ttöc>feite*??ö»«sis-v^ès&^iqh
ï . |
i\ _; h ..-"J!. ..,. // r^x' «ik,*- ■ ■ Jêèif''■ <''.' '■""?_
I MeriyChristmas 6 HappyNewtëar f 1 from JohnMay6Martin Scofield6theStaffof |
| TheOld GinHouse |
I *
STAFF and PUPILS of I
GOV.DE GRAAFFSCHOOL |
p wish you all YjA /cfN. !_
| MERRYCHRISTMAS,W^^^kI
| HAPPYNEW YEAR l^Swï
| Spanner's Gas Supply |
P I 'm Thanks all customers and friends for their support in ,j£ $* the past year and look forward to your continued sup' «j È. port in 1985. f I I I m\W^n MERRY | foWy^^Xf CHRISTMAS I
i^SSg^
HAPPY l W^ NEW YEAR f
Jmytfm*###m*Bm9'm^^
ledereen was al eens aan de
beurt geweest en St. Maarten kon het zich gewoon niet meer permitteren. Het kwam de uitvoering van de dienst ook niet ten goede.Doorzelfnaar St.Eustatius te komen voor enige tijd wildeikeraanmeewerkendater verbeteringindebestaandesituatie zou komen. Het is wel zo dat op Saba eenzelfde bezetting is, maar het verschil is dat hier op St. Eustatius de werkzaamheden veel omvattender zijn vanwege activiteiten in de ge
ven van denieuwepostcommandant antwoordde dhr. Van Windt: — als kadirlid heeft hij tenminste drie politiediploma's en meer dan tien jaar dienstervaring. —deman moetnietmettegenzin komen. —zichflexibelkunnen opstellen in bepaalde omstandigheden — hij zou tenminste twee jaar dienente blijven.Het meest ideale zou een gezin zijn zonder kinderen. Hoogst- waarschijnlijk vertrekt dhr. Van Windt in december a.s. naar Curagao.Zijn wensen voor de komende jaren voor St. Eustatiuszijn: 1. dater opkortetermijneen goede personele bezetting komt en goedmaterieelzoals deaanschaf van een terreinwagen. 2. Goede huisvesting voor bureau, verhoorkamer, administratie- ruimte, examenruimte voor rijbewijzen en vrijgezellenverblijven. 3. In het bijzonder wenst dhr. Van Windt een goede, vaste postcommandant.
Majoor Herman van Windt is sinds juni 1984 postcommandant op St. Eustatius. Hij was reeds enkelekereneerderopStatia geweest in de hoedanigheid van voorzitter van de Nederlands Antilliaanse politiebond, laatstelijk in april j.l.
r<r**i**n>
<r*»**m~m (T****** r«»/s tf^v^^T)rww. <r*
MADURO CARRENTAL 5
k Jeems4— St. Eustatius
w vJishes its customers e.
6 ANKRRV CHRISTMAS 3
C and t f AHAPI^NIAWKAR «
*-><£__**>«k_2><Zm*m**mS «-**»*>-->*_*_**_» C_*4*«__!> S_*<*^-S>«-*>4*
ï^_» ._k__».ï_*.»;j^!b__».._»-«^ 1 (a^ik\, SHOPPING CENTRE I
1f\\^ V DUGGINS 1
1 V\ <__. > TheWindtweg3/S I
ï V\ T^_V^ \ wishesyou all ? f m \Q fl M6RRV CHRISTMAS ? I \^mf eind I \ fl hrppv N€uu venß S
V. mm&m^m**ia&i%^&^mm*>mm!^^
W» ■ __».___. &,<»■ _ _»_/nJ_»___»__■ ,\_» __a_cn».e>^.__h_»-Ci^.&<i>j>»dJ».cs<».cv_».__mj
% Merry Christmas and Happy New Year i
4 EFFICIENCY ANDPOLITENESS %
# The aim of A
\ GLOVER'SRENTAL & TAXI SERVICE f ? Phone23i6 C. GLOVER, Proprietor \ | P.O. Box 67. r CABLE: g 4 SI. Eustatius. N.A. GolversSt. Eustatius " 8 __.___. 6_»..,___tf>,^»..___»...__»t^tt,»ö^
* La Esperanza - Duinkerk 5 ï Supermarket 5
G wishes you alla f
L
Merry Christmas anda Happy New Year £
Q_***_9 $mm*4**lmS <__***_» <±m*mv*m2<__?*t«^ (__***_£ C_*#
ttJ&r.fitttttttti&tt'ttttïttttSmattttttf&isaiszïSii^ 8 HENRIQUEZ J apartments, restaurants and store
j MERRY CHRISTMAS \
1 and a i
| HAPPYNEW YEAR |
B__ft_»ö^a_»^ii_-.._i».e>__.i!i<a.i-<»-Oi_»^ | MERRY I | CHRISTMAS !
% HAPPY l
1 iV_il.y_.Ai_ f
| Cottage Store f
suarez I
«J ENTERPRISES N.V. .
4 ö | ST. EUSTATIUS j I___^_»^^»^^»_»»_l
c_»_*esi»t»^o^o^_i»«s_B.e^_fc«_«.o >l 3 /f\ | A\ /A
f | 1 M , v |
I |
SHELL | f Bulbstation f f Statia l I JANTHOMPSON |
t,>ania,lß.,)an><,w,w.ll^iM.,,J
»ft_»_^__fc_*__»9*_-»V._»»j».B*»_ <i»
I THE BOARD of the PUBLIC LIBRARY
| wishes itsreaders and visitors a | | MERRY CHRISTMAS f I anda \
f HAPPY NEW YEAR
-_Qü-.»ü»->>«. i~"*_- 'Sn"'iff Nn«_»»_■ %■ ?iji»_» _ji Tijn _ _m ~i>n _jn .in t. _■ ?ij»Tü
I Merry Christmas <#fe^f
| Happy New Year .'i||^llfc f I toyou all but specially 4fr'; I | to our voters and theirfamilies \.»*iL af;'- §
I Democratic 'Wl^^^ |
,party %T^^ I
J St. Eustatius Wrr^:' *Wo__*o/»»,».l-'.»t>/»C>/»0/»C>jB.<_^ts^O_*&^
Dhr. VanWindt: ikhebtoende
situatiebekekenen ervaren dat hetzeer moeilijkis een postcommandant op het eiland te krijgen; dit wegens diverse oorzaken: geen voortgezet onderwijs, overschakelingvoor dekinderen (andere voertaal) en andere persoonlijke omstandigheden.
Waarom dhr.VanWindtwel wil
KERSTKRANT 1984
Majoor Herman van Wind
Voor de politiepost op St Eustatius zijn er nog veel wensen
59
wezig waren om de landing te kunnen gadeslaan. Het vliegtuig had geen omheining en in overleg met depolitie werd besloten de toeschouwers op de weg naar Rincon te laten staan, zodat er geen gevaarzou zijnalshetvliegtuigna delading
naarhet"stationsgebouw"datin dit geval een auto was, zou taxieën.
PANIEK
De Orion kwam aanvliegen
over de Seru Largo. De mensen
Oude mensen die daar in de
buurt woonden, aldus de heer L.D. in zijn memoires,
waarschuwden wel, dat het terrein niet veilig was omdat er in deregentijd urujaans (zachte plekken) in zouden voorkomen waarin hetvliegtuigzou blijven steken. Openbare Werken wuifde dezebezwaren echterweg.
een ALM-Short.
Het verhaal van een luchtvaartpionier
j ElChico /7j&*s\ I
| FELISPASKU f o f
0 Ö _/».!-_» e>_9.i-_».i-zo e>^t>« c.^3-fc_s .c_<n.&*a-t_a> *>_»ö«.o>za &.ö e>_»o_s.fco t>«e»<a s><s^
«ca c>_so_s-t>,s»!-_».o_s.<-/».<_«.<-».e: «.ö«.o<».e>j»e>a.e>^a fc<«Me>_*c>i»<!jj ' . .. , ty | JoyeuxNoel _2^Èè_V i
Merry Christinas i
S Bon Pasku *>-Jpi !
Voorspoedig 1985 *_m V * ;
I "? f
1 JË «prlit .^staurairr'( _(ounqr;. &
. iöl 'Bcnairr ~.Kr\, \
%«~_i&-it>o:iACA-ac>»c>_>°-)K«'cAC_).-_»&-i&ae>«-_i-0.-a o><oe>_»e
Ï __ f P fl % f ! I i SIEGUF3O6 | ORINOCO & ill a_ / u» f &
$ A^_r V todeseo 1
$. \\ % <\ pueblo diBonaire f
V \9^ J^ unFelisPosku f
_?on /.na /Vobo É
g^_^Wg^B>^g>^_^
I CASA NENA Bonaire f % ta deseapueblo di 1_Ij!Ll j__jfjL F | Bonaire vnfelis ■ ■ ■ > , (jf jfev^p ï | F&sfcu / u/i Jl^fe*' |
BonAna nobo f
££_9<_?£K3^d&<ë_^^
_«»Ci/a.&ö «>W»Ö-Sö-9-«>_B.l-_O.C>^.e><».ïi^.C>^B.l-<B*<»,*ö^ _ i»&j*ö_»Q.i_».e>,_».e>_» !_. f
Tropical Burgers f
MerryX-mas j
and a 2
I %«Êdl happy New Year
_■ |
kOö &«o._»e.<»>_«.ö«.i_^»o^i_..^».t>^öj»*^*i»^iD-«_».ï»jß.ft^.t»a».t»<>.e>—.b^ö^B ! S.E.L. MADURO & SONS \ (Bonaire) Ine.
Denteraweg z/n. \
ö f
Maduro /Ü^\ Maduro f Travel(| j Shipping
Phone 8653 \ / Phone 8652
° _
I GelukkigKerstfeest cd_^fl__ f
S en een __<^____I>' ï
c Voorspoedig I i Nieuwjaar O*J I
0 I Si»__".*""__»ö_»e»__».e>j»_ >»._■ ■ .._*.*<* ._&_^«^«^«;^.^iy» f*m) _'<■ T_«*M.
KRALENDIJK— Niet alleen
viert de nationale
Luchtvaartmaatschappij ALM het twintigjarigebestaan in dit jaar, maar tevens startte vijftig jaar geleden - in 1934 - de luchtvaartgeschiedenis voor de benedenwindse eilanden.
Ge
zien de belangen van Aruba, maar vooral nog van Curagao waren de eerste luchtverbindingen uitsluitend voor deze eilanden voorbestemd.
Ook Bonaire
echter mochtin eenwatlaterstadiumeen bescheidenrol meespelenin ditluchtvaartgebeurenen depionier vanBonaire was daarin ongetwijfeld de vorig jaar overledenLodewijk Daniel Gerharts, die niets naliet om zijn tweede vaderland onder de aandacht van de luchtvaartautoriteiten te brengen.
In zijn memoi
res die in boekvorm zullen verschijnen beschrijft Gerharts ook
de beginproblemen van de Bonaireaanse luchtvaartgeschiedenis, nu vijftig jaargeleden.
Het verhaal van een
luchtvaartpionier zonder vliegbrevet Lodewijk Daniel Gerharts:
Injuli 1934waren erberichten
in deNederlandsekranten datin december van dat jaar de KLM
In 1935werd van deKLM vernomen, dat de beschikbare gelden nietvoldoendewaren.Ineen vergadering met deRaad van Politie van 6 februari 1936 was de aanleg van het vliegveld nog steeds in bespreking. Op 9 mei 1936echter zou het eindelijk zo ver zijn en zou er met de Orion een proefvlucht gemaakt worden. Dit vliegtuig had vroeger een anderenaam en hadals"Oehoe" bij een minder gelukkige landingopAruba al eens schade
dater opBonaire geenvliegveld was en dat er ten spoedigsten naar een geschiktterrein uitgekekenmoest worden. Na vele beraadslagingen werd tenslotte hetterrein Subi Blanco, gelegen tussen Kralendijk en Rincon, uitgekozen.
met een fokker vliegtuig naar Curasao zou vliegen. De heer L.D. Gerharts di"toen net in Nederland was, slaagdeer in de directeur en oprichter van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij(KLM)Plesman te spreken en vooral te overtuigen ook Bonaire aan te doen.
KERSTKRANT 1984
In december
1934 maakte inderdaad de Snip de beroemde kerstvlucht naar Curasao, via Marseille, Alicante, Casablanca, Porto Prain (Cape Verde Island), Paramaribo, La Guiara. De vliegtijd bedroeg maar liefst 55 uur en 58 minuten. Men deed er zeven dagen over, maar Bonaire was niet in aanmerking gekomen. De kerstpost die voor ons eilandbestemd was, werd aan boord van de Djalma, een éénmaster, naar Bonaire verscheept!"
Uiteraard was er wel wat geld
nodig voor de landingsstrip en voor deze noodzakelijke financiën werd detoenmalige gouverneurVan Slobbebenaderd.
In de beginne was Van Slobbe
evenmin erg enthousiast over hetidee, aldusL.D., maarna veel argumenteren kregen we toch een bedrag los van f 10.000 dat later nog wat verhoogd werd.
De heer Plesman bleek overi
gens niet eens van het bestaan van Bonaire af te weten en toen hij hoorde dat het eiland maar 6000 zielen telde, was hij er in eerste instantiehelemaal nietzo voor te vinden naar Bonaire te vliegen Nadat de heerGerharts hem echtereen aantalfoto's van het eiland toonde, raakte Plesman wel onder de indruk en besloot dat hij wel toeristen naar het Flamingo eilandkon brengen.
Het allereerste probleem was
echter, aldusLodewijk Gerharts
L.D. Gerharts: "Zo, nuhadden
we wat geld bijeen om een landingsstripte maken en nu maar vol spanningafwachten hoe de eerste landing van de Fokker Ship zou verlopen.
LODEWIJK DANlEL GERHARTS
...reizigers stappen omstreeks 1950 uit eenDC-3...
De
lengtebedroeg 475 meter, aldus Gerhartsen delandingsbaanzou nooit veel langer gemaakt kunnen worden omdat het terrein dat er aan de oostzijde op aansloot, tamelijk hellend omlaag ging
Het terrein dat was uitgekozen voor hetvliegveld was overdekt met struikgewas en d^> weg van Kralendijk naar het zeventien kilometerverderop gelegenRincon liep er dwars doorheen.
opgelopen. Niemand wilde meer met deOehoevliegen, maar toen het vliegtuig was omgedoopt in Orion, was de ongeluksnaam verdwenen.
Er werden twee ticketboekjes
meteentotaalvan 50tickets uitgeschrevenen deproefvlucht gaf
een geweldige consternatie op het vliegveld, waar naar schatting 1000 tot 1200 mensen aan
L.D. Gerharts: "Wij konden
tenminste tien passagiers boeken voor eenretourvluchtvoor fl 25,00 per persoon. Zouden er
hoordenhet geluidwel, maarzagen niets en toen demachine ineens twintig meter boven de hoofden van de toeschouwers naar deverhardelandingsstrook koerste, brak erpaniek uit en de kijkers vluchtten dan ook naar allekanten om maar bij de machine vandaan te komen die intussen al veilig op de grond stond, maar waarvan de drie motoren een hels kabaal maakten.
Op 12 mei 1936, aldus deheer
L.D. Gerharts in zijn memoires kregen we bericht dat op 31 mei Pinksterdag een extra vlucht van Curasao naar Aruba en vervolgens naar Bonaire ingezet zou worden. Op de tweede Pinksterdagzou erwederom een vlucht gemaakt worden om de passagiers naar Curagao terug te vliegen.
T_-_-^___*-f*___i__4-__- _f'__> _f_-_f_*_*_;_f_f__._f^.^..^^^-«i-.i-«!_>«_>*l-.J,«1, -O *T» *I* 'T" 'i
"
'T» -T* T* "T* _"» _* «T**^
"T* 'T""T* 'T* _-"T" "T» _- _- _* _*> Jf. S|t .f.3|>
| Prettige
#" Kerstdagen *
* ■I \\\___m Gelukkig f
* " "
_^-^^_i Nieuwjaar *
*
Bon p^s^u t
-1 B°n Ana Nobo % I |
De deskundigen uit de
vliegwereld en de dienst Openbare Werken van Curacao, dat eren vliegtuig wel over het terrein zou kunnen taxieën, maar datvoor de landingenhet opstijgen een verharde strook gemaakt moest worden van ongeveer 100meter lengte. Dat werd gedaan met diabaas, die met stampers stevig aangestampt werd.
Toch had de gouverneur wel
aanL.D Gerhartsbeloofd dater een vliegveld zou komen, maar zo steldeL.D. ambtelijkemolens draaien langzaam, zelfs in de passaatwind.
I %rAwC Mas Por Menos Supermarket | I Mas *>or Menos Kledingwinkel|
_" u^**!j &_■ ®z Bonaire yjs_^' »
I \jl|jpi* FEUS ANA NOBO 'ffl__W%\
_# _■ Af _P Jr**^^*mM ___ __
_i_* ar ***B W m __.
tf_/ _*^__i __. 1 |K jr a^B _al bK l___^^__ i _.-< 1 1 "__r_»<«__p __. *
■ ■ p^^^E_____l
*_> m _W f
Van Snip totDC-10
60
_f. BUSI Construction Company « W P.L. Brionstraat 1 - Bonaire Telefoon 8721 :g
ï Christmas ,/* 5
f Happy 1
!#E] CONSALES f }:!E3 BONAIRE |
■ f «i, ' wenst U
« PrettigeKerstdagen %
f 'u/É^w en een _.
l Jtóf Voorspoedig 1985 j
8_9.&^ö,i0.0i»..».»..___Mi_»../»-&-^
t|?_».l__3.C_£V&4a C_^.CS£__>£».Csj3C__S-CV».e.£».Cij».&£B.Ö4».tt_S.&,__..C^: CtwO&A->_S.Ctjs.Cl.»3 | Grupo Cayena /::.-/ d | te desea MiFf i Pueblo di Bonaire I
S unFelis Pasku W f
0 / i—f/A e,
I i/n Son 4na /Vobo f*
_bd_9 oi<___l_/O &<s.-l_».Cl_s.t><»B^».C><9.l-ö.Ci_».Ol_B.Oa»-,!><»■ ._&■ . 4_-_ü*.<-49X>,0-"__3.OjO.CS
tekomen. In 1980kon debaan in gebruik genomen worden en de eerste vlucht rechtstreeks tussen Miami en Bonaire kon dan ook op 19 april 1980 worden uitgevoerd.
Hotels bleven aandringen op
een belangrijke verlenging van debaan, zodat ookgrotere vliegtuigen afkomstiguit deVerenigde Staten chartervluchten naar Bonaire zouden kunnen maken.
ken aan het zeer harde werken van de toenmalige minister van Welzijnszorg, de uit Rincon af
heelhuids mee. Het flesje rum was bij aankomst echter leeg; de rozenkrans werd voorzichtig opgeborgen.
Het moethem ongetwij
feld een geruststellende ge
dachtezijngeweest, datzijn zoon Hugo de KLM en vooral ook de ALM een even warm hart toedraagt.
komstige MinguelPourieren zeker ook de nimmer aflatende ijver voor hetvliegwezen van de onvermoeibareLodewijkDaniel Gerharts diekeihard heeft gevochten om tot derealisatie van de ultra moderne landingsbaan
In 1972 had de baan een lengte van 1750meter en eindelijkkon een DC-9 met volle bezetting landen en vertrekken op Bonaire; zelfs als hetregende ... Op 7 juni 1974vond deopenbare aanbesteding plaats voor het bouwen van een nieuwe stationgebouw, dat in 1976 in gebruik werd genomen. Intussen bleven hotelsen investeerdersaandringen op een nog langere baan, waardoorhet mogelijk zou zijn, datalletypen vliegtuigen opBonaire zouden kunnen landen.
Dit gezelligesta
tionnetje heeft dienstgedaantot 1977. Er was volgens L.D. Gerharts in dejarenveertig gedegen aandacht besteed aan de bouw van het vliegveld, maar na verloopvanjaren ontstondenertoch scheurtjesinhetbaanoppervlak, die langzamerhand groter werden naarmate er zwaardere machines landden op Bonaire. Op zekere dagbleef er een DC 3 bij het verlaten van het platform met het rechterwiel in een gat van zeker een halve meter steken. De Orion uitdemoddervan de Subi Blanco trekken bleek kinderspel vergeleken bij het
harts, die de grote motor was achteralles watmet het vlieggebeuren te maken had, ging zelf op 75 meter van de startlijn staan. Daar zouden de wielen van de grond moeten. Met de motoren opvollekracht draaiende, verdween de Orion over de Seru Largu in de richting van
Op 5 september 1938 begon de KLM met een regelmatige dienstéénmaalper week.De machine arriveerde gewoonlijk om 10.00 uur en vertrok weer om vier uur 's middags. In ditzelfde jaarkreeg deKLM vier nieuwe Lockheed machines die elf passagiers konden vervoeren. Op Aruba werd reeds twaalf keer per week gevlogen. Het vliegveld was en bleef echter nog steeds het grote zorgenkind. In de regentijd was het veld,vaak ongeschikt. De verharde baan was wel goed, maar de ondergrond bleek de beruchte urujaanste hebben.
Het leek echter een vicieuze cirkel. De financiering kon niet rond gemaakt worden, indien er niet minstens een vier honderd kamerhotel gebouwd zou worden, terwijl de potentiële investeerders voor een hotel niet wensten te beginnen, alvorens zeker te zijn van de verlenging van de startbaan.
Ondanks de vele argumenten
die werden aangevoerd om een langere startbaan tegen te werken, werd in 1980 toch de 2400 een 8-persoons Beechcraft
Zo gebeurdehet
dat het vertrek van de Orion op 31 oktober 1938sterk vertraagd werd, omdathetvliegtuigmet de wielen bijna een meter de grond inzakte.Dereis werd afgelasten alle passagiers konden huiswaarts keren. De volgende morgen werd de Orion met man en machtaan een geweldigtouw uit
acht passagiers geboekthebben, dan was de prijs dertig gulden per persoon geweest. Op 25 mei moesten we echter laten weten, dat het boeken van tien passagiers helemaal niet meeviel. Men wilde eerst dekat uit de boom kijken. Uiteindelijk boekten er vijf personen van het agentschap, driefraters, de pas
toor en deontvanger! Veel was het niet, maar ... de KLM vloog en daar ging het tenslotte om."
Er werd ook eengelegenheid geschapenom rondvluchten te maken boven Bonaire. De prijs daarvoor was fl 7,50 perpersoon maar daarvoor waren ook niet veel liefhebbers te vinden. In de komende jaren'36en '37 werden er alleen vluchten georganiseerd wanneer er zowel op Curagaoalsop Bonaire voldoende passagiers waren. Op 9 juli 1936
uitgraven van het wieluitdediabaas bedekt met asfalt van de landingsbaan.
Curagao. Nog nooit, zo vertelde L.D. later, had een vliegtuigvleugel zo dicht over zijn kerspit gegaan ...
een oude 15- persoons Twin Otter.
In dit zelfde jaar, nadat eerst
een auto had dienst gedaan als stationsgebouw werd een voetbalkeet bemachtigd en naar het vliegveld gebracht. Vermoedelijkdeeerste voetbalkeetter wereld die een bevordering kreeg tot stationsgebouw voor vliegtuigen.
In het jaarrapportvan het Eilandgebiedvan 1952 werd vanwege de verscheidene slechte plekken aanbevolen om een geheel nieuwe baan te leggen in plaats van steeds grotere sommen geld uit te geven aanreparaties. Ook het stationsgebouw was trouwens teklein geworden voor het grote aantal passagiers dat sedert de ingebruikstelling zeker verdrievoudigd was.
Het Bestuurscollege besloot
om de Handelsmaatschappij Kralendijk te belasten met het toezicht op het vliegveld en er werd door de Regering een be
meter lange en 45 meter brede baan in gebruik genomen. Dit was ongetwijfeld mede te dan
werd er een speciale vlucht naar Curagao ingelast om een zieke over te brengen. Dat was dus voor de eerstemaalin de geschiedenis. Een feit dat in de afgelopen bijna vijftigjaren heel vaak noodzakelijk zou blijken.
de modder getrokken. Liefhebbersbleken er genoegte zijn!De Orion wasuit demodderen stond nu op planken, maar het bleek een hele toer om het vliegtuig ook weer op het verharde stuk van de startbaan te krijgen.
In 1940 was er nog wat geld
over en het echte stationsgebouwkwam gereed. Hetwas een onderkomen van 5 bij 5 meter, gesloten aan de wegzijde maar geheel open aan de vliegveldzijde. Er was duswel een goed uitzichtop debaan,maarbi hetvertrekken van demachinesvlogen grote stofwolken het "stationsgebouw"binnen. Kantoorbenodigheden werden na vertrek met een lakentoegedekt en aangezien er geen afsluiting mogelijk was, werden schrijfmachine en andere toebehoren elke dag naar Kralendijk teruggebracht.
Al
les wat aan boord gemist kon worden, werd eruit gegooid. Inclusiefde benzinezodat ernet genoeg overbleef om van Bonaire naar Curagao terug te vliegen.
Langzaam, zo dicht mogelijk langs de weg taxiede het vlieg
In dit jaar werd er vier maal
perweeknaarBonaire gevlogen, maar nog steeds moest er voor iedere vlucht verscheidene ritten naar hetvliegveld gemaakt worden om de toestand te bekij
Toen op Bonaire de kibrahacha in bloei stondwerd er eenspeciale kibrahacha vlucht georganiseerd, die echter allesbehalve een succes zou worden. In de ochtenduren stonden de kibrahacha's in volle pracht, maar in de loop van de ochtend had de wind alle bloemen weggeblazen en toen deCuragaose passagiers arriveerden, was er niet veel meer tezien.
Om dezeteleurstellingenigszins te vergoeden werd er toen maar een "flamingo" tocht georganiseerd en het scheen wel ofde flamingo's aanvoelden daterietsgoedte maken viel, want met duizenden stonden devogelsopgestelden zwaaidenmet hunvleugelseen hartelijk welkom aan de Curagaose gasten.
Derondvluchtenboven Bonai
re kwamen langzamerhand meerin debelangstelling.
ROZENKRANS ENRUN
Door om de beurt derozenkrans en het flesje rum te gebruiken, maaktenzij toch nogdevluchten
dragvan fl 90.000,- op de begrotingvan 1953gezet.In de laatste maanden van ditjaarbegonnen de werkzaamheden voor een nieuwe baan die naast de oude baan zou worden aangelegd. De baan zou zo geconstrueerd moeten worden dat een DC-8 ofeen Boeing zonder problemen zou kunnen landen. In 1955 kwam debaan gereedenhet stationsgebouwtjewerd uitgebreid meteen open galerijwaar debagagekon worden afgegeven.
In het
begin waren demensen nogwel watbang, maar als ze danbeneden zich Kralendijk zagen liggen, vergaten ze dat ze honderden meters boven de grond waren. Er waren zelfs passagiers die zich op twee manieren beschermden: in de ene hand een klein flesje rum en in deandere handeenrozenkrans! In 1957bleekeenDC 3, onder
weg van St. Maarten naar Cura
In een com
missie vergadering van de Staten werd voorgesteld f! 10.000,-op debegroting te plaatsen voor de baanverlichting voor het vliegveld, zodat ook toegestaan werd dat er avondvluchten konden plaatsvinden. Aruba had juist een nieuwe langere startbaan gekregen en de oude verlichting die nog prima was werd overgedaan aanBonaire.
tuig naar de startbaan. De planken werden telkens van achter naar voren gedragen. Op de startbaan werd 50 meter afgemeten en daar ging een jongen met een vlag staan.
ken. Met een stuk betonijzer werd hetveld gekeurd.Wanneer dit betonijzer in de grond werd gestoken en erkwam een laagje modder naar boven, dan werd het veldafgekeurd.
6 Ferreira Sales Bonaire N.V. 3
I ta desea ter su klientela Jf^jjWui
| I pueblo di Bonaire felis rin^j-j I | dianan di fiesta jr'pT^^ _)
6 Bon Pasku kl^Ml
f. Bon Aüa Nobo t!^sL__ «>
__^S-_s<^i>g^<s^<il^^<b_s<ï-_>4^<-^
VOETBALKEET
De heer Lodewijk Daniel Ger
I PABIRI N.V. Bonaire .^k. 1
? Kaya Nikiboko Zuid '''töA^i' .)
j» wenst declientèle een ''^kM?r''' ? \ GELUKKIGKERSTFEEST fp "'
> 5
£ en een 3 j VOORSPOEDIG 1985 f I Ook in het nieuwe jaar J
J volledig tot Uw dienst! _g-_z=___-_^,
« ->.-_.&.«.turnde*=>/a.o>ötoa>x>a» toe»c>_s.i-_3. _j»<-_ss-'-«-e>_s»-e.*»- <a.o<».Bi»o_»ci/oei_».e>j».c><»___s.->^.oö.ö^i.c>ia__a_i_aj.c>ia.c.jo.c>. I _B»^_^ ' handgereedschappen * fYTvS " verlichting |
« *VlVVcVvlt w " deurbelinstallaties g
1 //«_k_ ' koelkasten en wasmachines |
2 /7 «?* Start 1985 goed: Start met Inpo |
| Gelukkige Kerstdagen en Voorspoedig 1985
% ■ £
\ I BONAIRE N.A. PHONE 8364 TELEX 1200 P.O. BOX 75 |
. Bejolha n.v.|i§J
* Nos ta desea henterpueblo J^i^^mr I diAntias |
S muyen partikularpueblo di >-^ LÉA *
* Bonaire vn Felis Pasku *""■ & t
_t /vn '
■ ____! i,l «
e Prospero Aria Nobo v^^r j
4_<>4*«__><»_i>4**^<L«**fr«-»9<!_<*^^
KERSTKRANT 1984
...deDC-9 van deALM...
61
gao, te kampen te hebben met technische problemen en een van de motoren wasuitgevallen.
Men zou trachten de Flamingo Airport van Bonaire te halen. Politie, brandweer en ambulances rukten uit om te helpen indienditnodigbleek te zijn,maar gelukkig kwam alles tot een goed eind.
In het tweede halfjaar van
1943kwamen Amerikaanse soldaten naar Bonaire en op aandringen van de commandant werd in december van dat jaar een aanvang gemaakt met de bouwvan hetvliegveld waar het nu nog is. In zijn memoires verteltL.D. Gerharts dat2 jaarlater in 1945 hetnieuwe vliegveld gedoopt en ingebruik genomen werd.
NIEUWE BAAN
De start - en landingsbaan
werd nu nog verschillende malen verlengd en verbreed. In 1960 was de lengte van de baan 1430meter. In 1964namdeALM de dienstover.
INVESTEERDERS
De naam werd Flamingo
Airport, een naam die nu nog steeds gebruikt wordt. De nieuwe luchthaven bleek een grote verbetering met een stationsgebouwtje dat voor het aantalpassagiers uit dietijd uitstekend bruikbaar was.
lletoude stations-gebouw opBonaire.
Dit jaar is het precies vijftig
jaargeleden dat de heer L.D. Gerharts in Nederland de aandachtop hetkleine enrustige eilandBonaire vestigde.
Deze in Nederland geboren
Bonaireaan in hart en nieren heeft de halve eeuw niet mogen beleven.
land. Haar ouders bezaten daar een groteboerderij en haddenal vijfkinderen. De kleine Barbel groeide voorspoedig op tot schoolmeisje en haar dagen wa
VOOR VEEL KINDEREN
van Bonaire is "Tante Barbel", zoals Mevr. Barbara Bodifée door hen wordt genoemd, een goede bekende. Elke donderdag middagtrekken ze met veel animo naar het jeugdhuis, waar Barbara henopwachtvoor dewekelijkse knutselbijeenkomst. Metveel doorzettings-vermogen en enthousiasmewistdeze actieve, opgewektevrouwinkorte tijd iets op te bouwen, waar de jeugd van Bonaire zich kan bezighouden en uitleven: de hobbyclub van tante Barbel. Inmiddels heeft ze daarmee veel bekendheid en ook waardering verkregen. Het afgelopen jaarwerd de clubonderscheidenmetdeGouv. drs. B.M. Leito- beker.
$ ST I C HTI !. G _^ _^r 4
.° BONAIRE T |
* C.C.B. Cultureel CentrumBonaire \
\ wensteen ieder $
PRETTIGEKERSTDAGEN I
6_l-»tlaJS_»tl»'S«S_9 ö_S.C>a3 Oa».Oa» ö«Cl_B S><9.C>_o &_s t_3.c.as.c__*ö_a. s_»e_o-r
-Kralendijk g
§ -Rincon §
S /_7 deseatur suklientela ipueblo Jj
jï diBonairefelis dianan difiesta J|
e» a
&|ffij|P^ vnBon Pasku %
\ FelisAna 1985 %
tt_i____aaaaattö-i-i_ia_i_fcaaa__a__
Toen Mevr. Bodifée twee jaar
geleden op Bonaire kwam wonen, washetvoor haareen uitgemaakte zaak dat ze niet de hele dag alleen thuis wilde zitten. Haar kinderen zijn het huis uit,
voor studiein Nederlandenhaar man heeftzijn werkbij hetWEB. "Ik was nietvan plan om alleen maar voor m'n meubels te leven", zegt ze. Als je in haar gezellige woning rondkijkt, zou je denken dat ze dat juistwel deed. Alles is tot in depuntjes verzorgd. De meubels glimmen, de talrijke planten op deporch getuigenvaneen liefderijke verzorging en in haar tuin groeitallesdatheteen lieve lust is.
Tijdens ons gesprekvalt dere
gen metbakken uit de hemel en Barbara is opgetogen. "Goed voor m'n planten", verklaart ze blij. Haar man komt inmiddels thuis van zijn werk, mopperend over aldienattigheid".Datkomt omdatRuud opznwerk daarlast van heeft, veel storing en zo. "Maar ik ben optimiste", legt ze uit, "en een boerendochter bovendien.Dan weetje hoebelangrijk water is voor alles wat groeit. Wat is het toch ammer, dat men hier op deze eilanden daar niet méér van profiteert! "Hetthemaregenwater is duidelijk haar stokpaardje. Ze vindt het echt spijtig en onverstandig dat door de huidige bouwwijze geenmogelijkheid meer bestaat hetregenwater op te vangen;dat deze overvloed bij tijden zelfs overlast bezorgt, terwijl men er van alles mee zou kunnen doen. "De goede, oude regenbak haddenze nooit moeten afschaffen", besluit ze.
Haar boerenafkomst kwam
Barbara ookgoedvan pas toenze
hier op Bonaire kwam wonen. "Ik was er echt een beetje bang voor, "geeft ze toe. "In de jaren dat ik op Curagao woonde, hoorde ik zo vaak zeggen: in Bonaire daarhebjeniks, datis nietomuit te houden! Doordat ik op het platteland opgegroeid ben weet ik, datjeoveralzelfietsvankunt maken".
was aanhetfront, onbereikbaar. We hadden geen enkel bericht van hem. Wehaddengeenradio, het nieuws werd alleen mondeling doorgegeven en was daardoor niet altijd betrouwbaar. Toenons hetberichtvan dekapitulatie bereikte, konden velen het niet geloven. Dat gaf spanningen en onzekerheid. Alles was onzeker toen. Vaak wisten we 's morgens niet waar we die avond zouden slapen en hoe we aan eten moesten komen. In die chaos zijn we ook moeder een keer kwijtgeraakt, die drie dagen zal ik mijn leven niet vergeten".
Weliswaar was de oorlog ten
einde, niet echter de beproevingen van de groep terugkerende vluchtelingen. Hetwasvoorjaar, maarhetlandboodeen troosteloze aanblik. Overal sporen van geweld en vernieling. Langs de weg lagennog de dodenals stille getuigenvan de strijddiehiergewoed had. Barbara: "Het stonk er naar brand en lijken. Tot op vandaag kan ik niet tegen het verbranden van tuinafval, daar word ik nog steeds misselijk van". De boeren hadden geen^ graan om te zaaien, dat hadden/ de Russen meegenomen, samen met het vee. Ook de ouderlijkel hoevevan Barbara was niet aan^< het geweldontkomen en was geheel vernield. Overal waren de Russen, niet alsbevrijders maar als overwinnaars en heersers. De teruggekeerden kregen het verlaten kamp voor Franse krijgsgevangenen als verblijf aangewezen. Debezettersscheptener genoegenin henopdie manierte latenboeten voor de wandaden van de "Deutsche Wehrmacht".
"We schiktenons zo goeden zo
kwaad alshetging",verteltBarbara verder. "Mijn moeder was ontzettend flink en hield ons altijdweervoor datweblij moesten zijndatwe nogleefden". Het was moeilijk om aan eten te komen. De winkels waren grotendeels vernield en op develden groeide niets. Het liep al gauw weer tegen dewinteren toenwerd erook veel kou geleden. De oudere broersvan Barbara—inmiddels 16 en 17 jaar oud — waren tewerkgesteldin debossenen hadden daardoorrecht opbrandstof en wat eten. "Maar veel was dat niet", herinnert Barbara zich. "Meestal wat grijsachtige soep gekookt van water en kruiden. Wehebbenin dietijd veel honger geleden". Die honger heeft uiteindelijk de mensen gedwongen om voor detweedekeer hun land
Vijflangejarenleefden deHof
fmanns op dezemanier eer ze genoeg geld hadden gespaard om weer zelfstandig te gaan wonen. De kleine Barbel was inmiddels opgegroeidtotjongmeisjeen beslootverpleegster teworden. Het was de vluchtelingen in het kader van de zogenaamde "Lastenausgleich" mogelijk gemaakt een opleiding te volgen. De kostenhiervoor droegdeWestduitse regering, mits men kon aantonen wat men aan bezit had achtergelaten. Na het behalen van haar diploma vond de jonge vrouw werk in een ziekenhuis aan de Nederlandse grens, in de plaats Ochtrup. "Daar kregen
DE GROTE STAP
"Te voet trokken weverder en
waren diep geschokt toen we weer voet op eigenbodem zetten. Sileziëwastotaal verwoest, alles afgebrand.Zesweken duurdedie verschrikkelijke tocht. Mijn moeder had de leiding van de groep op zich genomen - vader
"In de bittere kou zijn we de
straatopgegaanenzijn in westelijke richting getrokken, tot in Tsjecho-Slowakije. Daar zijn we totmei van hetzelfde jaargebleven en hebben heteinde van het Derde Rijk afgewacht. Toen dachten we: alles is voorbij, we gaan weer naar huis. We vormden een groeptezamen met geëvacüeerdëri uil Berlijn en Keulen. We waren 42 man, ondergebracht in drie boerenwagens, getrokkendoorpaarden en traktoren. De Berlijners gingen terug naar Berlijn, de Keulenaars naar Keulen en ook wij gingenweer naar huis. Voor we Tsjecho- Slowakije uit waren, werden ons de traktoren afgenomen, gevorderd door de Duitse overheid om ze ergens anders in te zetten. Voor de paarden haddenwe geenvoer meer, dus kondenwe ze niet houden.Daardoor moesten we ook de wagens met alles wat we bezaten achterlaten. Van deene dagop deandere waren we straatarm. Alleen wat we op onze rug konden meedragen was ons gebleven".
ren gevuld met blije onbezorgdheid.Daar kwam verandering in toen deoorloguitbrak.Injanuari '45 besloot het gezin Hoffmann, net als zoveel anderen,te vluchten. Het front kwam elke dag dichterbij en het was niet veilig meer.
___. 2tJ
g [tH^M MADURO & CURIEL'S * g pil BANK |
5 fe&Jï (Bonaire) N.V. 4
V S/ Wij hebben het op prijs 3
$5 4Atf tö _A.II gesteld U dit jaar 2 p 5 mW^m'^o \\mf mWm\MM wederom van dienst *a & te mogen zijn en '_i
wij wensen de Bonaireaanse ■ $
J* ~
gemeenschap in zijn geheel j*
I~J °|Vil en onze klanten 3$ S in hetbijzonder 3$
8 Kerstdagen 3
en een _\
6 jJ?'if Voorspoedig Jj
|
■ D Stafen Personeel
tr 'Oi-*My l--,zait_l_...t<p.__ici ij
S i MIMT^L3!. 1 (Bonaire) N.V. $ ~ ___■ __i __i.-_^___P^_;l^_----P 1 ______
{5 Wmm\m\mV//WS//mmïmWH X
|v^ f% (m f E \KRALE\'DÜK trading company ltdi__r 2
fy KRALENDIJK TRADING COMPANY LTD 2_J
g EN BONAIRE TRADING COMPANY LTD Jj g EN GEASSOCIEERDE MAATSCHAPPIJEN ____-. ■ » §
# AdP \ ÈMöhWr^ \ $ ® l m^i^mink \5 # wensen c/e bevolking van Bo' J»c A*_ thlmliWMl \iï g na/re z^l |W^.
(9 Een Gelukkig Kerstfeest en (ft 33 ifkol !_TM<B g Een Zéér Voorspoed/g 1985 $M/ /V
g Tevens maken zij gebruik van '/-^^-^S"!! ' 2 p de gelegenheid U mede te deJÖÖGüOT^K_w_i §
(9 len datmet ingang van 14 janufWr^WrVf^|'
2fl g ari 1985 beide bedrijven ge- V _/L_T__JB__ 2 g vestigd zullen zijn in het nieuwe .^JÖE^\72JE~v 3
g Kaya LD. Gerharts/ .! ] 3
p Kaya Libertador Simon Bolivar, §
g alwaar zij U een ''
' V^^g^F jjjj
g nog betere service zullen kun® g nen geven dan in devoorgaanV .:" 2 g de jaren. V §
<S>^^<^£^^jS><^^^^<£^a&___J_ii_i&^l!
n<r*&^m>
Gm*&v*m<r***ws <r**&^\> <r«w^"aor******'
I creatingfine jewelrysince 1940
\ s_l_i_S4_. Merry Christmas j
L^£^B
Happy New Vear
<ï__»4_^_s><*_^4*^«><»_^4K_«><I_o_*^__ (*_^4t<*_9<J_^4_^__s<t
ra
j_«^ï<_r*<_^_ <r*w^?> e^v^ï)<r***«»*ï>«t^^^ktè
_ GB)\ A £ m__r^_l_F %* -# a 3 | CWinkelA Zonen NV | ) M |
£ Wishes all ofyou 5 1 MeryChristmas |
L6
anda <! HappyNew Year °US^^ l
*m3Zm»<**m£><lm»4m<mS<lm»*m<^<Zm**mw<^
ff^**e»T> <r°*&***> «""vsr^-^ <j-w_s-ö <r*m4Wm <r*mm^~<r^*fr^*s)
1 ÏÏL^ ARIES BOUTIQUE f f V^iï in the 3
2 **" Bonaire Shopping Gallery j
I *^*^
Bon Ana Nobo |
è_X«^_9 <*mmXh*±m!> ___>^^_J><*^*4_S><£_o_»^_!>(»_^4^_«>(»^4»«_9
J) (T'^^^T)«*^*^"S <T^V^T) _-*_40^*ï. (TW^d iTW^i (%V< I Achie Tours h
I and Transport I
j» Phone 8630 Nikibokoweg Bonaire |
* wVI/itmr Merfy
I T^ti * Christmas i
US anda I
I $W' mk happy 1985 I
| to allofyou I
W«4_9 Q__>^<-_> <__*«*--» C_^«r<ï__> <_**^^<_**4&*_2<_*-*a^_*>'ï_t
HAAR JEUGD IN DUITSLAND
BarbaraHoffmann werdgebo
ren in Breslau, een stad in Silezië, in het vooroorlogse Duits
KERSTKRANT 1984
te verlaten. En de angst om bij Polen ingelijftte worden, wat later ook inderdaadgebeurde.
Op dat moment echter, een
jaarna debevrijding, wasSilezië nogDuitsland,zij hetdandathet nuin dezogeheten Oostzone lag. Het gezin Hoffmann kwam met vele anderen behouden in de Westzone, het huidige
Westduitslandaan en werd daar in een opvangkamp ondergebracht. Van daaruit volgde tewerkstelling. Barbara kwam met haar moederen twee zusjes op een boerderij in de omgeving van Bremen/Noordduitsland terecht, de drie anderen op een andere hoeve in hetzelfde dorp. Van een gezinsleven kon onder dezeomstandighedengeen sprake zijn, maar na het werk zochten ze elkaar op. Dan zaten
ze metzn allenbijeen op een van deknechtenkamersvan deboerderij en vaak werden er spelletjesgedaan en gezongen. Dat waren gezellige avonden, die Barbara tot op heden niet vergeten is.
Naam: Barbara BodiféeHoffmann Geboren: Breslau,Duitsland Beroep: Gedipt, verpleegster Bijz. kenmerken: sociale bewogenheid, optimisme, doorzettingsvermogen. Lacht graagen veel.
Tante Barbel:
: "Nietpraten, maar doen"
Portret van een opmerkelijke vrouw
62
"ARBEIDSTHERAPIE"
Twee jaar geleden verhuisde
het gezin Bodifée naar Bonaire en moest Barbara haar werk als verpleegster weer opgeven. Maar niet voor lang. Twee keer per week doet ze nu dienst als nachtzuster in het enige ziekenhuisvan Bonaire, het Sint Franciscus Hospitaal. Ook begon ze meteen om te zien naar een mogelijkheidom ietsmet dejeugdte
doen. Vastberaden stapte ze naar het C.C.B, en legde daar haarplannen voor. Hetresultaat was datze niet alleen allemedewerkingkreeg en het jeugdhuis
we op zekere dag een Nederlandsepatiënt, die gestrand was op reis naar Duitsland. Hij had zn been gebroken", verhaalt Barbara. "En ik hebzijn hart gebroken!"voegt ze erlachend aan toe. Zekwam te weten dat de jonge Nederlander slechtsvoorverlofin Europa verbleefen daarna weer terug zou gaan naar Curagao, waar hij werkte.Dat was in 1957.
Er volgde een levendige brief
wisselingenruim tweejaarlater had Barbara genoeg gespaard voor een retourticket naar Curagao. Dat was in dietijd veel geld. "Met een enkele reis kwam je
63
vindt Barbara. "Het is alleen heel moeilijk werken, want je kunt nooit ietsafmaken".
Gedurende deze weken is de
pen. Ook met de taal, ik sprak immers geenPapiamentu".
cantie en Barbara nam zolang haar werk over. Dat beviel zo goed, datze daaralsvaste kracht is gebleven, voor twee dagenper week. In die crèche verbleven rond de 100 kinderen van 2-4 jaaren die moesten beziggehouden worden. "Doodmoe was ik vaak", herinnert Barbara zich. "Vooral als het regende was het erg. Dan konden we niet buitenspelen en deruimte binnen wasbeperkt. Op zulke dagenwas Jan Klaassen onze grote redder en gingenwe poppenkast spelen. Onze vindingrijkheid werd dan wel op de proef gesteld".
Gaf dat werk geen problemen
Hobbyclub druk aan hetrepeteren voor een toneelstuk datmet kerstmis opgevoerd zal worden. Vindingrijk als ze is, en gebruik makend van haar fantasie, verzintBarbara zelfdetext voorzon kerstspel. Ze legt uit: "Je kunt toch niet een bestaand stuk van b.y. uit Nederland hier opvoeren, datisteveel gebaseerdop de omstandigheden daar, dat spreekt hier niet aan". De uitvoering wordt gehouden in de zaal van het jeugdhuisJongBonaire, de bewoners van het bejaardentehuis Cas Sociego en de ouders van de jeugdigeartisten vormen het publiek. Na afloop tracteren de spelertjes— met hun costuums nogaan— op het door hen meegebrachtte lekkers en oud en jonggenietenvan een gezellig samenzijn.
"Dat geeft een heel leuke
sfeer",vindt Barbara. "Dan is het voor mij méérkerstmis dan op 25 december".
f \g} Antilles International Salt Co_,N.V. $ f (A.1.5.C.0.) I
1 lo? AND peAC^ %Mf
i Un Felis Pasku ("% jl
f Próspero Ana 1985_^P%% _^fff\___J^^_\
j^s^ft^«^-<^s^_i^
Ö '^W^ Ij Directie en personeel van het Water_ï
I'èifetï"- P^l ar en EnergiebedrijfWEB N.V. |
§ 3* '^ fiuHtt -^3_F vvensen U Ö
f Voorspoedig Nieuwjaar!
j ui m I
_ts> sty^iCtj^JChii2> !öisS^ttsa^ftsto^S-itoJosto^_^to*SsieSJ
ft I { \ "*«____ M
.-» J_Lm____3 i^l»V« Z\^^ iff*
S ta desea henter pueblo di Bonaire J^mS** $
I Bon Pasku i Felis Ana Nobo $
_? kralendijk agencle»S.»ata»n.v. Gabriel f
:Ö ■ I J-C* Saleh. -jf || | manager n fl Kaya Grandi38 -tel. 8699 ff
g BONBINI f I BONAIRE'S FIRST AND ONLY FLOATING $
f BAR/RESTAURANT f
| Drijfelaar Divers Corner $
s* _________ j"* __r* §
8 Marine Construction Company . ;_B^nKsl_i_*b ïf
f. ta deseapueblo di Bonaire f^^^^^wfK "!
Jj enpartikular i pueblo di k^^^rnl^^^- $
,0 Untias en general un Felis 1 I Pos/o/
’
i/n /9r>a 1985 ft | yen diPas i Felisidat £ÉPiy(jzfës JQ
Helaas kan ze
er dit jaar niet zelf bij zijn. Ze gaat naar Nederland en hoopt daar een familiereunie te organiseren. Haar broers en zusters —oudersheeftze nietmeer—leven over heel Duitsland verspreid en het is een lang gekoesterde wens van Barbara om ze voor één keer allemaal bijeen te brengen, kinderen en al. Er zal heel watbijgepraat moeten wordendoorde gezusters Hoffmann.
Ongetwijfeldzullenerook herinneringenopgehaaldwordenaan wat ze samen hebben meegemaakt. "Het is iets wat je nooit vergeet", verzekert Barbara.
nietbinnen", legtze uit. "Dus betaaldeRuud deheenreisen ikzelf de terugreis". Ze ging werken in het Sint Elisabeth Hospitaal en hetjaardaarop werdze Mevrouw Bodifée. Als getrouwde vrouw mocht je toendertijd geen baan buitenshuis hebben, dus hing Barbara noodgedwongen haar verpleegstersschortaan de haak en wijdde zich geheel aan het huishouden. De kinderen werdengeborenen'eistentijd enaandacht. Wel vond ze het jammer dat ze de leuke contacten moest missen dieze doorhaarwerk had gehad. Door de omgang met de patiënten had ze de taal leren verstaan. Op de vraagofze Papiamentu spreekt antwoordt ze eerlijk: "slecht, maarik kan me redden. Ik zou vast niet van honger omkomen!"
mocht gebruikenvoor haar activiteiten, hetC.C.B, zegde ook toe deonkostenvoor knutselmateriaale.d. voor haarrekening tenemen. "Maar we proberen met heel weinig uit te komen", vervolgt Barbara". Dat heb ik wel geleerd bij de padvinderij, daar
prettig, zekon immers niet weglopen als de kleintjes op haar schootkropen". Negen jaarheeft Barbara dat werk volgehouden enin dietijd heeftze heelwattranen gedroogd en broekjes gehesen. Toen haar eigen kinderen groterwerden en de deur uitgin
met haar eigenkinderen? "Ach, dat ging heel goed, alleenals ze ziek warenkwam jein de knoop. Maar meestal vond ik wel iemand om in te springen, en anders gingen ze gewoon mee. Dat gebeurde ook toen Brigitte, m'n dochtertje haarbeen had gebroken. Maar ze vond het niet zo
KRALENDIJK - De club
waarvan "tante Bêarbel" op Bonaire zich zo enthousiast inzet, werd vorig jaaronderscheiden met degouverneurDrs B.M. Leito- beker.
"En het zijn heus niet alleen de nare dingen waar jeaan terug denkt".Zevertelt van dekerst in hetkamp, toen ze niets meerbezaten danelkaar:"opkerstavond zaten we met zn allen in een kring op dekale vlocr—meubels haddenwe niet—en deden spelletjes en we zongen. Er was geen kerstboom, geen cadeaux, maar de sfeer die was er!"
Zijn het deze ervaringen in
haar jeugd, die Barbara hebben gevormd tot de bewogen vrouw van nu? Zelf zegt ze hierover: "Het heeft wel mijn leven beïnvloed.Zokanikbijvoorbeeld blij zijn met heel weinig.
En ik
hebgeleerddatjeiets voor jemedemensen over moet hebben.
Het benauwdme alsik besef hoe weinig jealsenkelingkunt doen tegen al de ellendein de wereld. Vooral de onvrijheid die er in sommige landen heerst, daar kun jeniets aan veranderen". Ze vindt echter, datje ditsoort overwegingen nooit als excuus mag gebruiken als ereen beroep op je wordt gedaan. Ook hier is haar advies: nietpraten, maardoen!
NIET PRATEN MAARDOEN
Toen het jongste van haar
kinderen driejaaroudwas, vond deze energieke vrouw dat ze nu lang genoeg thuis had gezeten. Werken mocht niet, "wat dan?" vroeg ze zich af. Haar Nederlands was in die tijd nog niet zo best, wat het extra moeilijk maakte iets passends te vinden. Via haaroudste jongenkwam ze toen bij de padvinders terecht. "Daar hoefde ik niet zoveel te praten, daar moet je doen!" verklaart ze. "Hetgingleuken daardoor kreeg ik wat meer zelfvertrouwen. Er was daareen heel leuke leidster, Akela van der Ree, die heeft me altijd aangemoedigd.Wehaddenkinderen van alle mogelijke nationaliteiten. Naast de Antilliaanse en Nederlandse kwamen er ook Chinese,Deense, Zweedse, Surinaamse en noem maarop".
Acht jaarlang heeftze met de
padvinders opgetrokken, toen durfde ze hetaan om weer "echt werk" te gaan doen. Daartoe deed zich onverwacht een gelegenheidvoor: in de(particuliere) kindercrèche van Mevr. Kusters gingeenvan deleidstersmetva
Veel ideeënvoor ditsoort werk
heeft ze opgedaan in het Jeugdhuis Tamarijn van Curagao, waarze, toen haarkinderen nog k^lein waren ging helpen. Voor haar werk metdekinderen ontvangt ze geen vergoeding. Of ze dat uit louter idealisme doet? "O nee", waert ze bescheiden maarbeslistaf. "Datwerk houdt me bezig, dat is mijn arbeidstherapie. En jekrijgt er heel veel voor terug! Ik beleefiederekeer zulkeleuke dingenmet dekinderen, dat is mijn betaling". De hobbyclubheeft geenvast aantal leden.Er zijn geenvoorwaarden omtoegelaten te worden, een ieder is welkom. De opkomst varieert. "Kinderen zijn niet trouw, als ze geen zin hebben dan blijven ze weg. Maar dat geeft niet",
heb jeook geen geld.Jemoet gewoon vindingrijk zijn!"
Dat vielin hetbegin niet mee.
Negentien jaar was ze er tussenuit geweesten in dietijd was er heel wat veranderd. Daarbij kwam datinhet Adventsziekenhuis volgens het Amerikaans systeem werd gewerkt, allesheel strikt. Intussen had het wegwerptijdperk ook in de ziekenhuizen haarintrede gedaan.Lachend vertelt Barbara: "Dus ik stond daar afen toe voor een geslotenplastik zakje en wist niet hoe ik dat open moest krijgen; dan kon ik weer de verbindingsstukken niet vinden. Ze hebben wel om me gelachen toen, de Antilliaanse zusters, maar ze hebben me fijn gehol
gen wilde ze haar dagen vullen metmeerconstant werk.Zevond datin hetAdventsziekenhuis en daarmee was ze terug inhaar eigenlijkeberoep: deverpleging.
% IMF "t\\tt ii^m^Uli^iA bc\*6.K\+m4\\«.c" 0 f handcrafted articles by local artisans 3 a / \ J.A.ABRAHAM BOULEVARD i
I V'*^ÉSs_É* Bon Pasku Felis Ana Nobo \
f _?P^ Merry Christmas *
g fli P Happy New Year j
'ï-!**«^<ï_*'»«^<l_*>*«^<_,rf^^
_»^i»c^b_»K^bis._^a.c>/s.c><9.c>/9.c>4
i 9 1
i Kiwanis | I Bonaire f I I
I '«_s__&' 1
|I Merry Christmas |
a/ida ï
I HappyNew Year fi 6_»e>_»-'-_»e>».ti_9-=>i».'-a».e>ö.ci/0.->i3.«.
£ s^rm^^z <^v«^_!,^>crv^^a <r^»^7> <r__r^rs> <^'*^^*^<^<*4^e^tf■ ,*4^^<^'>^^*^<^'l*^^-^fi^
| _& Merry Christmas I
I IK, HL to o//OL,f oood friends (
3_ J ___IL^PIm>!JI_L' I lf'^__n *^ *^
I IÜPHK' very Happy Neuu Year |
11 1 11 " .♦**** ¥1 _~_n _iii*f* \
jl> I ♦*..♦ Beach Hotel
£__*o*«__s<-v>4_-<-_9<__>4s*^
KERSTKRANT 1984
Een opmerkelijke vrouw...
Door:
PaulineLinkels-Gruber
obra y trabao a cuminsa. Hombeman balente, tatanan eu trahando durupa ganaepandicada dia pa nan familia, a baha den mondibrutuyacuminsarosa, pa despues kap e palunany kibra y coba e barancanan. Trabaoa costahopi gotadisodor,pero entusiasme tabata grandi.
reemplasa na luna di junie ana ey, Pastoor Meesters di feliz memoria, kende a bai Hulanda eu seis luna di vacacion. Anto vn amante dedica de La Birgen di Lourdes Juffrouw Emma Pourier huntu eu su coleganan maestra a aserca Pastoor Berlage eu proposicion di trata na lamanta denRincon vnsitiodioracion, segunmodelodi elugarbendiciona na Lourdes, caminda asinatantu bez Mama di Dios en persona a jegadi aparece. Deseo di c maestranan a nana acogida cerca Pastoor Berlage, kende tambe tabatavn berdaderodevotodiLa
Birgen deLourdes. Mes manece Pastoor a cuminsarecore lugarnanna Rincon Caminda tabatin cuebay baranca, te porfine a descubri e sitio, awor conoci como GrutadiLourdes.Unminireproducion di berdadera Gruta di Lourdes na Francia. Anto pastoor Berlage a invita e maestranan di bam cuné mira vn lugar adecuadoeu ela descubri.Jegando aya, esakinan a keda desapunta y nokere eu esey lo por a resulta en berdad c loke nan tabata desea. E baranca eu su cueba sigur tabata muy parecido. Pero su dilantitabatin vnmondi
Bisinanan
mas cercana tabata tene trahadornancontento, eukofi cayente ofvnbitter. E trabao dimas duru tabata e barancanan rina cual diferente drilboor di D.O.W. cv nos a fia a sucumbi. Pero atardi,
Sorprendi e maestranan a
puntra: "Akinan, pastoor? Diki manera?"Pero pastoor Berlage, sacerdote cv alma y curason apostel dynamicodiCristo, tabatamira caba densu pensamentu, un solucionfavorable pacumplimentu di nan deseo. Hariendo ela contesta: "Kiko? E mondi?
brutu dipalunan, grueso, dividivi,wayaca, olibay hopiotro. Ademas sumpina, cadushi, wildesali, likilokietc etc. V pa colmo hopi otrobaranca grandiychikitv. Ademas vncunucu enfrente, di cual vn di su trankeranan tabata cruza e mondi.
Tabata na ana 1958.Na e cui
dadLourdes naFrancia nan arecorda eu hopi solemnidade prome centenario di aparacion di La Birgen Maria nae mucha muher Bernadetta Soubirous. Durante esun siglo 1858 - 1958 Lourdes abira vn compresionpa henter mundo Catolico via milagronan numeroso eu a socede aya y ta sigi socede awor ainda. Ta p'esey eu rond mundu catoliconan a celebrae aria 1958eu diferente homenahena honordiLa Birgen, cada pueblo na su mes manera.
Na Rincon Pastoor Berlage a
Monseigneur Holterman envita pabin hacie solemnidaddi inauguracion, lo ajegaBonaire. Anto ainda e baranca mahos tabata para inmovibelmeimei die tereno.Antojudansaapresenta: Spiritu Santu a duna senor Alberto Molinadifeliz memoriauninspiracion! E diabiernesatardi ey ela bisa su companeronan: "Awe tardi nos tastiwa palu secu, diki y delegariba e barancayrond di dje. Nos a basha kerosin riba e palunany ta sendenanna candela. Nan ta kima henter anochi y mayan mainta ora e baranca ta bon cayente, nos ta basha hopi
awa frio riba dje y e tin eu re menta!"
Asina nan a haci! V dicho
hecho! Diasabra mainta pa bandadi 10oraresona denpueblovn tiro, manera di vn bom eu a rementa. Gritonandihubilo aresona den pueblo." Baranca a cai! Danki Dios! E bpranca a cai! "Asinatabata enberdat.El akibra na wiri wiriy a garnana harifia. E simaneu a siguitabatapa
Despues di sa
crificio diMisa diadomingo,pastoor tabata ensaya su pueblo canticanan especialpa dia di inauguracion di Gruta,cv poco po
oraegrupo ditrahadornan diden diatabatabolbe cas mortocansa, trahadornan bolentario tabata bin duna un man. Asina pocopoco bista di e tereno a cuminsa sali, mientras entusiasmo dipueblotabata crece.
Nos ta kite, no? Awor no mira e mondi pero wak e baranca forma
precisamente pa La Birgen su imagen, anto akienfrente un lugarpaBernadette". Pastoor Berlage su enthusiasme a podera die maestrananyyen di animo nan a sigi deseroyabao di guia die pastoor energico, realicacion di nan deseo, maske promecv eseyhopi dificultad lo mester a wordu venci.
Prome cv tur cos pastoor Ber
lageabai gezaghebberya splike nos deseo.E combersaciona socede denun ambiente diharmonia progresivay suresultado tabata e tereno!
Luego a pidi donjo di e cunucu enfrentadicuatabatinbondad di hala su trankera un parti di meter mas paden. Conside^ando como unhonor dipor acoopera,ala acepta poniendo sin embargoun par di condicion.Pa cuminsa su trankera cv wordu tumba, mesterkeda lamantadinobo.Vdene trankeratabatin vn curachikitu pa cohecabrito adenpa matanza, cv tambe mester wordu traha bek.
Su exigencianan a ser
cumpli, ela nana su trankera di waya y su porta di beton. En siguida un commisiona keda fundacv pastoor Berlage como presidente y miembronan e maestrananreinconerayalgunsenores mas interesa den asuntonan parokial.
Rompe-cabeza mayor
tabata awor: e medionan financiero sin cual nada por ta alcansa. Gezaghebber a duna permit paporacolectanaBonaire.Tambe a solicita yudansa diBonairianonan bibana Corsou y Aruba, loke gustosamente nan a duna.
Entre tantu pastoor Berlage a
encarga c imagennan diLa Birgen diLourdes y diBernadetta. Anto ccommision a parti su mes den gruponan di dospersona, vn cabayero yvn dama.Nos acolecta cas pa cas den pueblo diRincon. Mas parti tur hende a duna gustosamente, cada vn segun su alcanse.Awor pora buta man na
Esaki ta mas o menoshistoria
difundacion diGruta diLourdes na Rincon. Mara e puebloprimi huntu den su cordamento, eu Grutata lugarbendicionay euta destina unicamentepa oraciony devocion.Anto usandoe lugar di tal manera, sm dudaLa Birgen Maria lo proteha y lo warda Rincon.
Pero e fecha mes di inaugura
cion ta 14 didecember 1958. Tabata nos deseo dia largabuta vn plakaat den e baranca, eu nomberdipastoorBerlagey dihenter e comisionfundador. Pero hende humilde eu e pastor tabata, ela rechasa e idea, bisando "Ay no!, esey no ta necesario. Nos nombernan ta grabaden cielo,pa tur eternidad".
trahadornan di henter dia, e waya pa sera e cura y e porta di heru. E tralie di heru na cada banda dialtartaregalo di un de
voto diLa Birgen. Tur cos tabata reglaypueblo tabata speraentusiasmoe momento solemdiinauguracion.
Anochi 7 or pueblo areuni den
misa diRincony den vn prosecion solempueblo a hiba e imagenan na e lugar prepara eu tanto amor. Hombernan na blancu eu vn capa blauriba nan bistie a carga imagen di La Birgen riba unbaar dornaturespecialeu tela finiycvflor. Hobenan nablanco, netjie bisti a carga imagen di Bernadettay tur dos c gruponan tabatarondona dibruidjes.Rond di Imagen diLa Birgen congreganistananyrond diBernadetta muchanan di prome comunion. Tur hendetabatin un belacende yresandoycantandoc careda cera di yuinan pecador, ma di bon boluntadtabata move; respalda pa nan Obispo y nan pastoor. Acercando eGruta eAve diLourdestabataresona denserunan di Rincon. Ora tur hende a drenta e sitio, Monseigneur a bendiciona e imagenan, e sitio y e pueblo. Anto a jegae momento dificil pa hibae imagenandiLaBirgen na halturiba baranca, caminda su trono tabata drecha. Pero su cargadornan tabatin hopi brio y tambe hopi cuido. V tur e tempu pueblo tabataresa y canta. Ora e momento nan difisil apasa Monseigneurafelicita pastoor y pueblo diRincon densu predicashi di fiesta y a caba su predicashi eu pidimento, patur ana pueblorecorda e dia ey den vn procesion igual. Anto Monseigneur a consagra Rincon na La Birgen Maria, den vn oracion especial eu pastoor Berlage a compone. Mientrastantu pastoor Berlage a bai misa por busca Santisimo trece Gruta. Monseigneur a dunabendicion eu Santisimo y despues dibendicion, canticanantabataresona ybolberesona, como sifuera Mamasuyuinan nopor a separa di su trono.Dia siguiente 15 di decembertabata diadiStatuut, loke c tempu ey sa wordu celebracv hopiafan. Pacmotibo eyy tambepa yobida cv hopi bes sa tin den december, un di nos pastoornan a cambia despuesfecha di e prosecion pa Gruta y a pone riba 11 di februari, diadi c prome aparicion diLa Birgen na Bernadetta.
Tabata falta un siman so pa
Cotabata birandocla.
Ya Mama La Birgen su sitio
tabata drecha y tambe esun di Bernadetta.
Na Mama su pia un
altar, pero enfrente di dje ainda un baranca maluco di mas ofmenos dosmeter dialturaanto gordo. Com cv trahadornana purba cv drilboor, cv piki ofbareta, ni pa nada e nokier a move.
pone man na ultimo preparacionnan. D.O.W. amandauntruck grandi yen ditera paplama riba episoyyena eburacunaneu akedadespues diakita tur barancanan. Stoomwals abin walsy pisa e tera y awor nos Gruta diLourdes tabata cla. Esaki mester ta bisa: Nos gobiernoa sacacara na e ocasion y a duna su judansa aprecia. E placanan colecta a permiti pastoor di por paga c imagenan y nan transporte. E
te»fi4^#^.».»^&»B^_9A»%A&-.°_»Baba.&__i-__.ciAti»-_-.ci/t
1MenyX-mas^;^f
Ö -t^r" /. ij_ "■ ■ '? r___P^^^^^> _> o r/p. lil\{/ <i -'
V__t *-._«Tv.^ _?
« ~..w ,4^"3___is »
| a/ia a aisl^S f
j iiappy W/T^. j Hew Year _ixfst%J
I _Hmm« _HJtaijj>a |
3 AX/OCMTEO TRWI/POOT COfllPWW ITIC f . _?
o _? »&oQ«^&ato_«<^ea_»to»»^^»^BaKo^6oi«ci«^'
't $
_ i
f LICNS 1
; International |
I BONAIRE f I I 1 ta i/ereahenter * ,| pueblo di % I Bonaire J
1 '"" f
2Próspero Ana Nobo % i t A»_i_^^M_ft_aL_»_»_»%»
f JSML STORE NUDE»|| j
| jjjgL Prettige Kerstdagen |
___AM kL Voorspoedig 1985 ff 4 t*m\___) *\ m « ■ "*
P
&.S>^;^i?_SV;^7i,sJ_tó_^
rt_E_3_9_!
-Ji_0-_!_-*__-rêtö-^^
| Restaurant LISBOA pr^j | I Cafeteria Pizzeria Bar Tiendas F^ \^>i f
| Panaderia Hzm/aTT^ V^M\M I f Pasteleria L\l I U I f Fruteria *«L v f f^"
_^*^*~***^__ I " J ff fa cfesea fur suklientela ipueblo t^r^^^ f lafBona/re felis dianan difiesta w/ \ \\ f
A TORRES AUTO SUPPLIES /TZ_\ g-^ (BONAIRE, N.V. (tó §
|
m,tsub,sh, ABC -CAR RENTAL §
5 Een goedbegin voor 1985 _3 I JK \l/ 8 nr ’-»,,. _^oi__> \r « t* Gelukkige <ZjOK i —X— o n il 39 {9 /^_T:_L '
BonPasku _t
Kerstdagen 5^ Felis AnaNobo A)
fi JW m_f^^^^V Merry Christmas ftj
«* Gelukkig /y\\ fhm Fk'^-h^ a «_ pf // -\( //4_\t /A* /y\ a«aa 2
Nieuwjaar tl \._ -Jffl^/j|.HappyNew Year §
AMIGOE
14 december 1958 -14 december 1984
Origin di gruta di Lourdes
na Rincon Bonaire
64